«Το Πιο Σπουδαίο Τυπογραφικό Επίτευγμα»

Το 1567, στην περίοδο κατά την οποία η αντίσταση προς την ισπανική κυριαρχία αυξανόταν στις Κάτω Χώρες, ο Ισπανός Βασιλιάς Φίλιππος Β΄ έστειλε το Δούκα της Άλμπα να υπηρετήσει ως κυβερνήτης εκεί. Έχοντας πλήρη εξουσιοδότηση από το βασιλιά, ο δούκας προσπάθησε να καταστείλει την αυξανόμενη αντίσταση των Προτεσταντών. Γι’ αυτό, ο Πλαντέν άρχισε ένα μνημειώδες έργο με το οποίο έλπιζε ότι θα εξάλειφε κάθε υποψία περί αίρεσης. Φιλοδοξούσε να τυπώσει μια λόγια έκδοση των Βιβλικών κειμένων στις πρωτότυπες γλώσσες τους. Για αυτή τη νέα έκδοση, ο Πλαντέν κατάφερε να εξασφαλίσει την υποστήριξη του Φιλίππου Β΄. Ο βασιλιάς υποσχέθηκε οικονομική βοήθεια και έστειλε τον επιφανή ανθρωπιστή Άριας Μοντάνο για να επιβλέψει το έργο.

Ο Μοντάνο είχε έφεση στις γλώσσες και εργαζόταν 11 ώρες την ημέρα. Τον βοήθησαν Ισπανοί, Βέλγοι και Γάλλοι γλωσσολόγοι. Σκοπός τους ήταν να ετοιμάσουν μια νέα έκδοση της ευρέως αναγνωρισμένης Κομπλουτίου Πολυγλώττου.b Εκτός από τη λατινική Βουλγάτα, την ελληνική Μετάφραση των Εβδομήκοντα και το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο, η νέα Πολύγλωττος Βίβλος του Πλαντέν περιλάμβανε ένα αραμαϊκό Ταργκούμ και τη συριακή Πεσίτα, μαζί με τις αντίστοιχες κυριολεκτικές λατινικές μεταφράσεις τους.

Η εκτύπωση άρχισε το 1568. Το κολοσσιαίο αυτό έργο ολοκληρώθηκε το 1572, γρήγορα για την εποχή του. Σε μια επιστολή προς τον Βασιλιά Φίλιππο Β΄, ο Μοντάνο έγραψε: «Περισσότερα πράγματα επιτελούνται εδώ μέσα σε έναν μήνα παρά στη Ρώμη μέσα σε έναν χρόνο». Ο Πλαντέν τύπωσε 1.213 αντίτυπα της καινούριας Πολυγλώττου Βίβλου, καθένα από τα οποία αποτελούνταν από μια σειρά οχτώ μεγάλων τόμων. Η εικόνα που ήταν τυπωμένη στη σελίδα του τίτλου έδειχνε ένα λιοντάρι, έναν ταύρο, έναν λύκο και ένα αρνί να τρώνε ειρηνικά από την ίδια φάτνη, αναπαριστώντας έτσι το εδάφιο Ησαΐας 65:25. Η τιμή μιας σειράς προτού δεθεί σε τόμο ήταν 70 φιορίνια—σεβαστό ποσό, εφόσον η μέση οικογένεια τότε κέρδιζε περίπου 50 φιορίνια το χρόνο. Η πλήρης σειρά έγινε γνωστή ως η Πολύγλωττος της Αμβέρσας. Ονομάστηκε επίσης Μπίμπλια Ρέγκια (Βασιλική Βίβλος) επειδή την είχε χρηματοδοτήσει ο Βασιλιάς Φίλιππος Β΄.

Μολονότι ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ ενέκρινε τη Βίβλο, ο Άριας Μοντάνο επικρίθηκε αυστηρά για το έργο του. Ένας λόγος ήταν ότι ο Μοντάνο θεωρούσε το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο ανώτερο από τη λατινική Βουλγάτα. Ο κύριος αντίπαλός του ήταν ο Λεόν ντε Κάστρο, Ισπανός θεολόγος ο οποίος θεωρούσε τη λατινική Βουλγάτα απόλυτη αυθεντία. Ο ντε Κάστρο κατηγόρησε τον Μοντάνο ότι μόλυνε το κείμενο με αντιτριαδική φιλοσοφία. Λόγου χάρη, ο ντε Κάστρο παρατήρησε συγκεκριμένα ότι η συριακή Πεσίτα παρέλειπε από το εδάφιο 1 Ιωάννη 5:7 τη νόθα προσθήκη «εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος, και το Άγιον Πνεύμα· και ούτοι οι τρεις είναι εν». (Μετάφραση του Βάμβα) Η ισπανική Ιερά Εξέταση, όμως, απάλλαξε τον Μοντάνο από κάθε υποψία περί αίρεσης. Η Πολύγλωττος της Αμβέρσας θεωρείται από ορισμένους «το πιο σπουδαίο τυπογραφικό επίτευγμα ενός μεμονωμένου τυπογράφου στη διάρκεια του 16ου αιώνα».

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Η Πολύγλωττος της Αμβέρσας περιέχει το εβραϊκό κείμενο, τη λατινική «Βουλγάτα» και την ελληνική «Μετάφραση των Εβδομήκοντα», καθώς και τη συριακή «Πεσίτα» και ένα αραμαϊκό Ταργκούμ μαζί με τις λατινικές μεταφράσεις τους

[Ευχαριστίες]

By courtesy of Museum Plantin-Moretus/Stedelijk Prentenkabinet Antwerpen