Βιασμός—Μια Πραγματικότητα

ΣΤΟ διάστημα που θα μεσολαβήσει μέχρι να διαβάσετε αυτή τη σελίδα ως το τέλος, μια γυναίκα θα βιαστεί κάπου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα είναι μόνη, τρομοκρατημένη από μια πράξη βίας και εξευτελισμού που προέρχεται από κάποιον τον οποίο ενδεχομένως γνωρίζει. Ίσως υποστεί ξυλοδαρμό. Ίσως προβάλει αντίσταση. Χωρίς αμφιβολία θα φοβάται για τη ζωή της.

Ο βιασμός γνωρίζει την πιο γοργή αύξηση από όλα τα βίαια εγκλήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες ήδη έχουν μια από τις υψηλότερες αναλογίες βιασμών στον κόσμο. Σύμφωνα με τις εκθέσεις της αστυνομίας, κάθε ώρα γίνονται 16 απόπειρες βιασμού και 10 βιασμοί γυναικών. Σε αυτό προσθέστε το γεγονός ότι οι βιασμοί για τους οποίους δεν γίνεται καταγγελία ίσως είναι δέκα φορές περισσότεροι!

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν κατέχουν το μονοπώλιο αυτών των ζοφερών στατιστικών. Στη Γαλλία ο αριθμός των θυμάτων που κατήγγειλαν ότι βιάστηκαν αυξήθηκε κατά 62 τοις εκατό μεταξύ του 1985 και του 1990. Το 1990, οι καταγγελίες για σεξουαλικές επιθέσεις στον Καναδά διπλασιάστηκαν φτάνοντας τις 27.000 μέσα σε έξι μόλις χρόνια. Η Γερμανία ανέφερε ότι κάθε εφτά λεπτά σημειώνεται και μια σεξουαλική επίθεση σε βάρος γυναικών.

Ο βιασμός πληγώνει παράλληλα και τους αθώους άντρες.a Οι άντρες «υποφέρουν ζώντας σε μια κοινωνία όπου ο μισός πληθυσμός έχει λόγους να τρέφει αισθήματα πικρίας, καχυποψίας και φόβου», ανέφερε η ψυχολόγος Ελίζαμπεθ Πάουελ. Ίσως είναι βασανιστικό επίσης για αυτούς το ότι είναι αναγκασμένοι να ζουν διαρκώς με το φόβο για τις συζύγους τους, τις μητέρες τους, τις αδελφές τους, τις κόρες τους και τις φίλες τους· και όταν κάποια που αγαπούν πέσει θύμα βιασμού πρέπει να αντιμετωπίσουν αισθήματα ενοχής και πόνου.

Γιατί Υπάρχει Αύξηση;

Ο βιασμός ανθεί σε κοινωνίες που δείχνουν ανοχή στη βία και στη σεξουαλική εκμετάλλευση. Σε πολλές χώρες, άντρες και γυναίκες από την παιδική τους ηλικία βομβαρδίζονται με ολέθρια μηνύματα και παραπληροφόρηση στο θέμα του σεξ από τα μέσα ενημέρωσης, την οικογένεια και τους συνομηλίκους τους. Έρχονται σε επαφή με τις δηλητηριώδεις αντιλήψεις ότι το σεξ και η βία συνδέονται και ότι οι γυναίκες υπάρχουν για να προσφέρουν σεξουαλική ικανοποίηση στους άντρες, αδιάφορο ποιες είναι οι επιθυμίες των γυναικών.

Προσέξτε τη νοοτροπία του Τζέι, ενός 23χρονου αρχειοφύλακα. «Η κοινωνία λέει ότι πρέπει να έχεις συχνά σεξουαλικές σχέσεις με πολλές διαφορετικές γυναίκες για να είσαι πραγματικός άντρας», είπε αυτός. «Και αν δεν έχεις; Τι άντρας είσαι τότε;» Εξαιτίας αυτής της πίεσης, αν μια γυναίκα τού προκαλούσε θυμό ή απογοήτευση αυτός θα μπορούσε να τη βιάσει.

Αυτή η βίαιη και επιθετική νοοτροπία απέναντι στις γυναίκες είναι κοινή στις κοινωνίες όπου είναι συνηθισμένος ο βιασμός, πιστεύει η ερευνήτρια Λίντα Λέντρεϊ. «Σε μεγάλο βαθμό ο βιαστής απλώς υποδύεται ένα ρόλο, μέρος του ευρύτερου κοινωνικού σενάριου», ανέφερε η ίδια. Οι κινηματογραφικές ταινίες και η τηλεόραση συντελούν στο ολέθριο αυτό κοινωνικό σενάριο. Ο βιασμός είναι κοινό θέμα στην πορνογραφία, αλλά η πορνογραφία δεν είναι ο μόνος ένοχος. Μελέτες καταδεικνύουν ότι οι βίαιες κινηματογραφικές ταινίες χωρίς σεξουαλικό περιεχόμενο έχουν ως αποτέλεσμα πιο επιθετική νοοτροπία απέναντι στις γυναίκες από ό,τι οι ταινίες που προβάλλουν απροκάλυπτα σεξ αλλά όχι βία. Συνένοχη είναι και η τηλεόραση στην οποία «παρουσιάζεται σεξουαλική εκμετάλλευση σε μεγαλύτερο βαθμό από οπουδήποτε αλλού», ανέφερε η Πάουελ. Το μήνυμα των μέσων ενημέρωσης; «Όταν θυμώνεις, πλήγωσε κάποιον».

Αυτό το μήνυμα μεταφέρεται στις καθημερινές σχέσεις, με τραγικά αποτελέσματα. Μέσα σε έναν ολοένα και πιο ανεκτικό κόσμο, οι άντρες συχνά έχουν το αίσθημα ότι οι γυναίκες τούς οφείλουν σεξ, ειδικά αν ο άντρας ξοδεύει χρήματα για τη γυναίκα ή αν εκείνη αρχικά φάνηκε δεκτική στις προτάσεις του.

«Στον τομέα των σεξουαλικών σχέσεων, το ‘όχι’ είναι πολλές φορές ανούσιο όταν τα λόγια προέρχονται από γυναίκα», είπε η δημοσιογράφος Ρόμπιν Γουόρσοου. Και συχνότατα, το αποτέλεσμα είναι ο βιασμός.

«Ο Δεύτερος Βιασμός»

Η Κάθι ήταν 15 χρονών όταν τη βίασαν τρία μέλη της ομάδας χόκεϊ του λυκείου της. Όταν η οικογένειά της υπέβαλε μήνυση, η Κάθι αντιμετώπισε την απομόνωση και παρενοχλήσεις από φίλους, γείτονες και ξένους. «Τα αγόρια είναι αγόρια», έλεγαν στην οικογένεια. Στο σχολείο την έβριζαν χυδαία και άφηναν στο ντουλάπι της απειλητικά μηνύματα. Οι βιαστές της τιμωρήθηκαν με αστυνομική επιτήρηση και υπηρεσία για την κοινότητα και τελικά αναδείχτηκαν αθλητικοί ήρωες του σχολείου. Η Κάθι τιμωρήθηκε με μήνες ολόκληρους παρενοχλήσεων. Τελικά αυτοκτόνησε.

Η περίπτωση της Κάθι είναι τραγικό παράδειγμα του πώς συχνά τα θύματα του βιασμού πρώτα υφίστανται σωματική επίθεση από το βιαστή και κατόπιν συναισθηματική από τους άλλους. Πολλές γυναίκες διαπιστώνουν ότι η νοοτροπία που υπάρχει και οι λανθασμένες αντιλήψεις γύρω από το βιασμό έχουν ως αποτέλεσμα να επιρρίπτονται στο θύμα ευθύνες για το έγκλημα. Οι φίλοι, η οικογένεια, η αστυνομία, οι γιατροί, οι δικαστές και οι ένορκοι—αυτοί που θα έπρεπε να βοηθούν το θύμα—ίσως να συμμερίζονται αυτές τις λανθασμένες αντιλήψεις και να πληγώνουν το θύμα σχεδόν τόσο βαθιά όσο και ο βιαστής. Το πρόβλημα της επίρριψης ευθυνών είναι τόσο σοβαρό ώστε μερικοί το έχουν ονομάσει «δεύτερο βιασμό».

Οι μύθοι γύρω από το βιασμό δημιουργούν μια ψευδαίσθηση ασφάλειας. Με άλλα λόγια, αν μπορείτε να βρείτε κάποιο ψεγάδι στη συμπεριφορά του θύματος—ότι φορούσε στενά ρούχα ή ότι έβγαινε μόνη της έξω τη νύχτα ή ότι ήθελε όντως να έχει σεξουαλικές σχέσεις—τότε εσείς ή οι προσφιλείς σας θα είστε ασφαλείς αποφεύγοντας αυτή τη διαγωγή· άρα ποτέ δεν θα σας βιάσουν. Η εναλλακτική εκδοχή, ότι δηλαδή ο βιασμός αποτελεί μια παράλογη πράξη βίας που μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε γυναίκα, ανεξάρτητα από το πώς ντύνεται αυτή, είναι τόσο τρομακτική που μερικές δεν μπορούν να την αποδεχτούν.

Μια γυναίκα που βιάστηκε από κάποιον τον οποίο θεωρούσε «ευγενικό και αξιοσέβαστο» προειδοποιεί: «Το χειρότερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να πιστεύετε ότι δεν πρόκειται να συμβεί σε εσάς».

Μύθοι και Πραγματικότητες για το Βιασμό

Ακολουθούν μερικές από τις λανθασμένες αντιλήψεις—αντιλήψεις που έχουν επικρατήσει για πολύ καιρό—γύρω από το βιασμό οι οποίες επιρρίπτουν ευθύνες στο θύμα και διαιωνίζουν νοοτροπίες που ενθαρρύνουν τους δράστες:

Μύθος: Βιασμός σημειώνεται μόνο όταν η γυναίκα δέχεται επίθεση από κάποιον άγνωστο.

Γεγονός: Η πλειονότητα των γυναικών που βιάζονται δέχονται επίθεση από κάποιο γνωστό τους τον οποίο είχαν εμπιστευτεί. Σε μια έρευνα διαπιστώθηκε ότι το 84 τοις εκατό των θυμάτων γνώριζαν το δράστη και ότι το 57 τοις εκατό των βιασμών σημειώθηκε σε ραντεβού. Μία στις 7 παντρεμένες γυναίκες βιάζεται από τον ίδιο το σύζυγό της.b Οι βιασμοί είναι βίαιοι και συναισθηματικά τραυματικοί είτε ο δράστης είναι ξένος είτε είναι ο σύζυγος είτε κάποιος με τον οποίο η γυναίκα βγαίνει ραντεβού.

Μύθος: Συνέβη βιασμός μόνο αν η γυναίκα παρουσιάσει κατόπιν αποδείξεις ότι αντιστάθηκε, όπως μώλωπες.

Γεγονός: Ανεξάρτητα από το αν πρόβαλαν σωματική αντίσταση ή όχι, λίγες γυναίκες παρουσιάζουν ορατές αποδείξεις, όπως μώλωπες ή αμυχές.

Μύθος: Το θύμα του βιασμού φέρει μέρος της ευθύνης, εκτός αν προβάλει ενεργή αντίσταση.

Γεγονός: Εξ ορισμού, βιασμός λαβαίνει χώρα όταν κάποιος με τη βία ή με την απειλή βίας διεισδύει σεξουαλικά σε ένα άτομο, με οποιονδήποτε τρόπο και παρά τη θέληση του τελευταίου. Η άσκηση βίας από μέρους του βιαστή σε βάρος του ασύμφωνου θύματος είναι αυτή που τον κάνει βιαστή. Έτσι, το θύμα του βιασμού δεν είναι ένοχο πορνείας. Όπως και ένα θύμα αιμομιξίας, η γυναίκα μπορεί να εξαναγκαστεί να ενδώσει σε μια πράξη την οποία δεν επιθυμεί, εξαιτίας της δύναμης κάποιου άλλου ατόμου από την οποία αντιλαμβάνεται ότι απειλείται. Όταν μια γυναίκα εξαναγκάζεται να ενδώσει σε κάποιο βιαστή από τρόμο ή από σύγχυση, αυτό δεν σημαίνει ότι συναινεί στην πράξη. Η συναίνεση βασίζεται σε επιλογή χωρίς την παρουσία απειλής και είναι ενεργή, όχι παθητική.

Μύθος: Ο βιασμός είναι πράξη πάθους.

Γεγονός: Ο βιασμός είναι πράξη βίας. Οι άντρες βιάζουν, όχι αποκλειστικά και μόνο για το σεξ, αλλά για να αισθανθούν ότι εξουσιάζουν ένα άλλο άτομο.c

Μύθος: Μια γυναίκα μπορεί να διεγείρει ή να παρασύρει έναν άντρα σε σημείο που να μην μπορεί πλέον να ελέγξει τις σεξουαλικές του ορμές.

Γεγονός: Οι άντρες που βιάζουν δεν έχουν ισχυρότερο σεξουαλικό ένστικτο από τους άλλους άντρες. Αντίθετα, το ένα τρίτο όλων των βιαστών ήταν ανίκανοι να ολοκληρώσουν τη σεξουαλική πράξη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι βιασμοί είναι προγραμματισμένες ενέργειες και όχι παρορμήσεις της στιγμής. Τόσο οι άγνωστοι όσο και οι γνωστοί βιαστές συνήθως παγιδεύουν τα θύματά τους—ο άγνωστος ακολουθεί το θύμα μέχρις ότου βρεθεί μόνο του, ο γνωστός δημιουργεί μια κατάσταση στην οποία το θύμα βρίσκεται απομονωμένο.

Μύθος: Οι γυναίκες λένε ψέματα ότι βιάστηκαν για να εκδικηθούν έναν άντρα ή επειδή νιώθουν ένοχες που είχαν σεξουαλικές σχέσεις.

Γεγονός: Οι ψευδείς καταγγελίες βιασμού παρουσιάζουν την ίδια συχνότητα με αυτές για οποιοδήποτε άλλο βίαιο έγκλημα: 2 τοις εκατό. Από την άλλη πλευρά, οι ερευνητές συμφωνούν ότι ένα μεγάλο μέρος των βιασμών δεν καταγγέλλεται.

Μύθος: Μια γυναίκα μπορεί να «ζητήσει» από κάποιον να τη βιάσει φορώντας προκλητικά ρούχα, πίνοντας αλκοόλ, επιτρέποντας σε έναν άντρα να τη βγάλει έξω με δικά του έξοδα ή πηγαίνοντας στο σπίτι του.

Γεγονός: Η άσκηση εσφαλμένης κρίσης, η αφέλεια ή η άγνοια από μέρους μιας γυναίκας δεν σημαίνει ότι αυτή αξίζει να βιαστεί. Οι βιαστές φέρουν ακέραιη την ευθύνη για το βιασμό.

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 3]

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, 1 στις 4 γυναίκες μπορεί να πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]

Ο βιασμός ανθεί σε κοινωνίες που δείχνουν ανοχή στη βία και στη σεξουαλική εκμετάλλευση