Η Μέκκα, η Κάαμπα και το Κοράνιο

Το ιερό βιβλίο του Ισλάμ, το Κοράνιο, «θεωρείται το σύνταγμα της [Σαουδικής Αραβίας] και παρέχει ηθικές αξίες και καθοδήγηση», δηλώνει ένα επίσημο βιβλιάριο. Κάποιο φυλλάδιο δηλώνει: «Το Βασίλειο διαμορφώνει την κοινωνική, την πολιτική και την οικονομική του στρατηγική στο φως των Ισλαμικών διδασκαλιών». Αν και υπήρχαν αρκετά χειρόγραφα αντίτυπα του Κορανίου ανάμεσα στα εκθέματα, το κύριο θέμα αυτού του τμήματος ήταν η πόλη που αποτελεί τόπο προσκυνήματος, η Μέκκα (στην αραβική, Μάκκα) με το τεράστιο τέμενός της και την Κάαμπα στο κέντρο. Αυτά παρουσιάζονταν σε μικρογραφίες.

Η Κάαμπα, ένα τεράστιο κτίσμα κυβικού σχήματος φτιαγμένο από πέτρα και σκεπασμένο μ’ ένα βαρύ μαύρο ύφασμα, ορίζεται από κάποιο Ισλαμικό έντυπο ως «ο τόπος λατρείας που διέταξε ο Θεός τον Αβραάμ και τον Ισμαήλ να χτίσουν πριν από τέσσερις και πλέον χιλιάδες χρόνια».b Έτσι ο Ισλαμισμός (που άρχισε από τον προφήτη Μωάμεθ τον έβδομο αιώνα Κ.Χ.) ισχυρίζεται ότι έχει σχέση με τον Αβραάμ, τον πατριάρχη ο οποίος υπήρξε πρόδρομος του Ιουδαϊσμού και της Χριστιανοσύνης. Συνεπώς, συγκαταλέγεται στα τρία μεγάλα μονοθεϊστικά θρησκευτικά συστήματα.

Στην πραγματικότητα η Κάαμπα βρίσκεται στο κέντρο της τεράστιας υπαίθριας πλατείας που αποτελεί μέρος του μεγάλου τεμένους της Μέκκας. Στο ετήσιο προσκύνημα (χατζ), ένα εκατομμύριο και πλέον Μουσουλμάνοι συγκεντρώνονται εκεί για να προσευχηθούν και να κάνουν το γύρο της Κάαμπα εφτά φορές. Κάθε Μουσουλμάνος που έχει καλή υγεία το θεωρεί υποχρέωσή του να πραγματοποιήσει αυτό το ταξίδι τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του. Η έκθεση περιλάμβανε επίσης και μια μικρογραφία του επιβλητικού τεμένους της Μεδίνας (στην αραβική, Μαντινά), το μέρος όπου είναι θαμμένος ο Μωάμεθ.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσίαζαν οι βαριές και πλούσια διακοσμημένες πόρτες της Κάαμπα που βρίσκονταν ανάμεσα στα εκθέματα. Κανονικά, μόνο οι Μουσουλμάνοι μπορούν να δουν αυτές τις πόρτες, εφόσον μόνο αυτοί επιτρέπεται να μπαίνουν στο τέμενος της Μέκκας. Δύσκολα θα πιστεύαμε πως ήταν αυθεντικές, ώσπου ένας ξεναγός μάς εξήγησε ότι ήταν οι πόρτες που χρησιμοποιούνταν από το 1942 μέχρι το 1982, οπότε τις αντικατέστησαν με καινούριες. Είναι φτιαγμένες από χρυσό και ασήμι και διακοσμημένες με χρυσές πλάκες που περιέχουν εδάφια από το Κοράνιο χαραγμένα στα αραβικά. Σ’ έναν κοντινό τοίχο, βρισκόταν κρεμασμένη μια κισουάχ, δηλαδή μια βαριά μαύρη κουρτίνα που χρησιμοποιείται για να καλύπτει την Κάαμπα και στην οποία είναι κεντημένες με χρυσό κι άλλες παραθέσεις από το Κοράνιο.

Παρ’ όλο που βρήκα την επίσκεψη πολύ ενημερωτική, δεν μπόρεσα να μην προσέξω τις παραλείψεις που υπήρξαν στον τομέα της θρησκείας. Δεν έμαθα τίποτα γι’ αυτή καθαυτή την πέτρα της Κάαμπα, ένα μαύρο μετεωρίτη τον οποίο προσκυνούν οι Μουσουλμάνοι που επισκέπτονται τη Μέκκα. Πριν από την ίδρυση του Ισλάμ, η πέτρα «θεωρούνταν φετίχ και της αποδιδόταν λατρευτικός σεβασμός», δηλώνει ο Φίλιπ Κ. Χίτι στο σύγγραμμά του Ιστορία των Αράβων (History of the Arabs). Σύμφωνα με την παράδοση, ενώ ο Ισμαήλ ανοικοδομούσε την Κάαμπα, έλαβε τη μαύρη πέτρα από τον άγγελο Γαβριήλ.

Άλλη μια παράλειψη στην έκθεση ήταν ότι δεν είδα να γίνεται καμιά αναφορά στις δυο μεγάλες διαιρέσεις του Ισλάμ, τους Σουνίτες και τους Σία, δηλαδή τους Σιίτες. Αυτό το σχίσμα ανάγεται στους αρχικούς διαδόχους του Μωάμεθ και βασίζεται σε διαφορετικές ερμηνείες ως προς το ποιοι είναι οι δικαιωματικοί πνευματικοί διάδοχοί του—ακολουθεί η διαδοχή τη γενεαλογική γραμμή του Μωάμεθ, όπως ισχυρίζονται οι Σιίτες Μουσουλμάνοι, ή βασίζεται σε διαδικασία εκλογής, όπως ισχυρίζονται οι Σουνίτες που αποτελούν την πλειοψηφία; Οι Σαουδάραβες ανήκουν στο αυστηρό κίνημα των Ουαχαμπιτών της Χανμπαλικής σχολής, της πιο άκαμπτης από τις τέσσερις σχολές των Σουνιτών Μουσουλμάνων.

Αισθητή ήταν η απουσία γυναικών της Αραβίας από την έκθεση. Υπέθεσα ότι αυτή η παράλειψη οφείλεται στην αυστηρή ερμηνεία που δίνουν οι Σαουδάραβες στους νόμους του Ισλάμ οι οποίοι αφορούν το ρόλο των γυναικών στη δημόσια ζωή.

Καθώς έφευγα από την έκθεση, κάτι με ανάγκασε να σκεφτώ για άλλη μια φορά το ρητό που λέει ότι κάθε νόμισμα έχει δυο όψεις. Έξω στο δρόμο, υπήρχαν Άραβες διαδηλωτές που μοίραζαν φυλλάδια με τα οποία υποστήριζαν ότι στη Σαουδική Αραβία λαβαίνουν χώρα πράξεις βίας και αδικίας, και καταδίκαζαν την έλλειψη δημοκρατικών διαδικασιών σ’ αυτή τη χώρα (δεν υπάρχει πολιτικό σύνταγμα ή κοινοβούλιο). Αυτό με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι για μερικούς ανθρώπους, η άμμος, το πετρέλαιο και η θρησκεία δεν είναι αναγκαστικά το παν της υπόθεσης. Τουλάχιστον, όμως, απέκτησα πιο σαφή άποψη για τη ζωή στη Σαουδική Αραβία και για την επιρροή του Ισλάμ στο λαό της.—Από Συνεργάτη.

[Υποσημειώσεις]