Φανταστείτε μια απομονωμένη προφυλακή στρατιωτών που επιτηρεί από ψηλά μια άγονη, απόκρημνη περιοχή. Οι Φιλισταίοι στρατιώτες που την αποτελούν βλέπουν κάτι ενδιαφέρον στο μονότονο τοπίο: Δύο άντρες, Ισραηλίτες, στέκονται στην άλλη πλευρά της χαράδρας έτσι ώστε να φαίνονται ολοκάθαρα. Οι στρατιώτες θεωρούν το θέαμα αστείο—δεν βλέπουν καμιά απειλή. Οι Φιλισταίοι έχουν εδώ και πολύ καιρό υπό την κυριαρχία τους τούς Ισραηλίτες, οι οποίοι δεν μπορούν ούτε να ακονίσουν τα γεωργικά τους εργαλεία αν δεν πάνε στους Φιλισταίους εχθρούς τους. Οι Ισραηλίτες στρατιώτες λοιπόν έχουν λιγοστά όπλα. Εκτός αυτού, οι άντρες στη χαράδρα είναι μόνο δύο! Ακόμη και αν ήταν πάνοπλοι πολεμιστές, πόσο κακό θα μπορούσαν να τους κάνουν; Οι Φιλισταίοι τούς φωνάζουν περιφρονητικά: «Ανεβείτε να σας δώσουμε ένα μάθημα!»—1 Σαμουήλ 13:19-23· 14:11, 12.

Και όντως σύντομα κάποιοι θα πάρουν ένα μάθημα, αλλά αυτοί θα είναι οι ίδιοι οι Φιλισταίοι. Οι δύο Ισραηλίτες κατεβαίνουν τρέχοντας τη χαράδρα, τη διασχίζουν και αρχίζουν να σκαρφαλώνουν στην απέναντι πλευρά. Τα βράχια είναι τόσο απότομα ώστε πρέπει να χρησιμοποιούν χέρια και πόδια, αλλά αυτοί συνεχίζουν βιαστικά την αναρρίχηση πηγαίνοντας κατευθείαν προς την προφυλακή! (1 Σαμουήλ 14:13) Οι Φιλισταίοι βλέπουν τώρα ότι ο άντρας που πηγαίνει μπροστά είναι οπλισμένος και ότι τον ακολουθεί ο οπλοφόρος του. Μα καλά, είναι δυνατόν να κάνουν οι δυο τους επίθεση σε ολόκληρη φρουρά; Είναι τρελός ο άνθρωπος;

Όχι, δεν είναι τρελός· είναι ένας άνθρωπος με μεγάλη πίστη. Τον λένε Ιωνάθαν, και η ιστορία του μπορεί να διδάξει πολλά μαθήματα στους αληθινούς Χριστιανούς σήμερα. Αν και εμείς δεν κάνουμε πόλεμο στην κυριολεξία, μπορούμε να μάθουμε πολλά από τον Ιωνάθαν για το θάρρος, την οσιότητα και την ανιδιοτέλεια που χρειαζόμαστε για να οικοδομήσουμε γνήσια πίστη.—Ησαΐας 2:4· Ματθαίος 26:51, 52.

Όσιος στον Πατέρα του και Γενναίος Στρατιώτης

Για να καταλάβουμε γιατί επιτέθηκε ο Ιωνάθαν σε εκείνη την προφυλακή, χρειάζεται να θυμηθούμε κάποια πράγματα για αυτόν. Ο Ιωνάθαν ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Σαούλ, του πρώτου βασιλιά του Ισραήλ. Όταν ο Σαούλ χρίστηκε βασιλιάς, ο Ιωνάθαν ήταν ήδη άντρας, ίσως 20 χρονών ή και παραπάνω. Φαίνεται ότι ήταν πολύ δεμένος με τον πατέρα του, ο οποίος συχνά του αποκάλυπτε εμπιστευτικά ζητήματα. Εκείνες τις μέρες, ο Ιωνάθαν έβλεπε στο πρόσωπο του πατέρα του, όχι μόνο έναν ψηλό και όμορφο άντρα που ήταν θαρραλέος πολεμιστής, αλλά και κάτι πολύ πιο σημαντικό—έναν πιστό και ταπεινό άνθρωπο. Ο Ιωνάθαν μπορούσε να καταλάβει γιατί ο Ιεχωβά είχε διαλέξει για βασιλιά τον Σαούλ. Ακόμη και ο προφήτης Σαμουήλ είχε πει ότι δεν υπήρχε κανείς σαν τον Σαούλ στη χώρα!—1 Σαμουήλ 9:1, 2, 21· 10:20-24· 20:2.

Ο Ιωνάθαν πρέπει να ένιωθε ότι ήταν μεγάλη του τιμή να πολεμάει τους εχθρούς του λαού του Ιεχωβά υπό τις διαταγές του πατέρα του. Εκείνοι οι πόλεμοι δεν ήταν σαν τις εθνικιστικές συγκρούσεις της εποχής μας. Τότε, ο Ιεχωβά είχε επιλέξει το έθνος του Ισραήλ για να τον εκπροσωπεί, και εκείνο το έθνος δεχόταν διαρκώς επιθέσεις από έθνη που λάτρευαν ψεύτικους θεούς. Οι Φιλισταίοι, οι οποίοι είχαν διαφθαρεί από τη λατρεία θεών όπως ο Δαγών, προσπαθούσαν επανειλημμένα να καταδυναστεύσουν τον εκλεκτό λαό του Ιεχωβά, ακόμη και να τον αφανίσουν.

Επομένως, για ανθρώπους όπως ο Ιωνάθαν, ο πόλεμος ήταν ζήτημα όσιας υπηρεσίας προς τον Ιεχωβά Θεό. Και ο Ιεχωβά ευλογούσε τις προσπάθειες του Ιωνάθαν. Λίγο καιρό αφότου ο Σαούλ έγινε βασιλιάς, διόρισε τον γιο του να διοικεί 1.000 στρατιώτες, και ο Ιωνάθαν επιτέθηκε με αυτούς σε μια προφυλακή των Φιλισταίων στη Γααβά. Αν και οι άντρες του είχαν λιγοστά όπλα, με τη βοήθεια του Ιεχωβά ο Ιωνάθαν κατέκτησε τη νίκη. Ωστόσο, οι Φιλισταίοι απάντησαν συγκεντρώνοντας έναν τεράστιο στρατό. Πολλοί στρατιώτες του Σαούλ τρομοκρατήθηκαν. Μερικοί το έβαλαν στα πόδια και κρύφτηκαν. Κάποιοι μάλιστα αυτομόλησαν στους Φιλισταίους! Αλλά ο Ιωνάθαν δεν έχασε ούτε για μια στιγμή το θάρρος του.—1 Σαμουήλ 13:2-7· 14:21.

Τη μέρα που περιγράψαμε στην αρχή, ο Ιωνάθαν αποφάσισε να φύγει κρυφά έχοντας μαζί του μόνο τον οπλοφόρο του. Καθώς οι δυο τους πλησίαζαν στην προφυλακή των Φιλισταίων στη Μιχμάς, αποκάλυψε στον οπλοφόρο του το σχέδιό του. Θα στέκονταν κάπου για να τους δουν οι Φιλισταίοι στρατιώτες που ήταν εκεί. Αν οι Φιλισταίοι τούς προκαλούσαν να ανεβούν εναντίον τους, αυτό θα ήταν σημάδι ότι ο Ιεχωβά θα βοηθούσε τους υπηρέτες του. Ο οπλοφόρος συμφώνησε χωρίς δεύτερη σκέψη, ίσως επειδή τον εμψύχωσαν τα δυναμικά λόγια του Ιωνάθαν: «Τίποτα δεν εμποδίζει τον Ιεχωβά να σώζει είτε με πολλούς είτε με λίγους». (1 Σαμουήλ 14:6-10) Τι εννοούσε με αυτά τα λόγια ο Ιωνάθαν;

Προφανώς, ο Ιωνάθαν ήξερε καλά τον Θεό του. Σίγουρα ήξερε ότι στο παρελθόν ο Ιεχωβά είχε βοηθήσει τον λαό του να νικήσει εχθρούς που υπερτερούσαν πάρα πολύ σε αριθμό. Μερικές φορές μάλιστα είχε χρησιμοποιήσει ένα μόνο άτομο για να δώσει τη νίκη. (Κριτές 3:31· 4:1-23· 16:23-30) Επομένως, ο Ιωνάθαν ήξερε ότι αυτό που είχε σημασία δεν ήταν ούτε ο αριθμός ούτε η δύναμη ούτε τα όπλα των υπηρετών του Θεού, αλλά η πίστη τους. Έχοντας πίστη, ο Ιωνάθαν άφησε τον Ιεχωβά να αποφασίσει αν θα έπρεπε αυτός και ο οπλοφόρος του να επιτεθούν στην προφυλακή· διάλεξε ένα σημάδι με το οποίο ο Ιεχωβά θα έδειχνε αν επιδοκίμαζε το σχέδιό του. Μόλις κατάλαβε ότι είχε την επιδοκιμασία του Ιεχωβά, εφόρμησε άφοβα.

Προσέξτε δύο πτυχές της πίστης του Ιωνάθαν. Πρώτον, ένιωθε βαθύ δέος για τον Θεό του, τον Ιεχωβά. Ήξερε ότι ο Παντοδύναμος Θεός δεν βασίζεται στην ανθρώπινη δύναμη για να επιτελέσει τους σκοπούς του. Παρ’ όλα αυτά, ο Ιεχωβά χαίρεται να ευλογεί πιστούς ανθρώπους που τον υπηρετούν. (2 Χρονικών 16:9) Δεύτερον, ο Ιωνάθαν ζήτησε αποδείξεις της επιδοκιμασίας του Ιεχωβά προτού αναλάβει δράση. Εμείς σήμερα δεν ζητάμε υπερφυσικά σημάδια από τον Θεό μας για να εξακριβώσουμε αν εκείνος επιδοκιμάζει τις ενέργειές μας. Εφόσον έχουμε στη διάθεσή μας ολόκληρο τον Λόγο του Θεού, έχουμε ό,τι χρειαζόμαστε για να διακρίνουμε το θέλημά Του. (2 Τιμόθεο 3:16, 17) Συμβουλευόμαστε εμείς προσεκτικά τη Γραφή προτού πάρουμε σημαντικές αποφάσεις; Αν ναι, δείχνουμε όπως ο Ιωνάθαν ότι μας ενδιαφέρει περισσότερο το θέλημα του Θεού παρά το δικό μας.

Έτσι λοιπόν, οι δύο άντρες, ο πολεμιστής και ο οπλοφόρος, σκαρφάλωσαν γρήγορα στην απότομη πλαγιά για να πάνε προς την προφυλακή. Οι Φιλισταίοι αντιλήφθηκαν τελικά ότι δέχονταν επίθεση και έστειλαν άντρες για να απωθήσουν τους δύο εισβολείς. Οι Φιλισταίοι δεν υπερτερούσαν μόνο σε αριθμό, αλλά είχαν και το πλεονέκτημα ότι βρίσκονταν σε ψηλότερο σημείο, οπότε θα μπορούσαν να ξεμπερδέψουν εύκολα με τους δύο επιτιθέμενους. Αλλά ο Ιωνάθαν άρχισε να χτυπάει τον έναν στρατιώτη μετά τον άλλον. Πίσω του, ο οπλοφόρος τούς αποτελείωνε. Μέσα σε πολύ μικρή απόσταση, οι δύο άντρες σκότωσαν 20 στρατιώτες του εχθρού! Ο Ιεχωβά όμως έκανε και κάτι ακόμη. Η αφήγηση λέει: «Τότε εξαπλώθηκε τρόμος στο στρατόπεδο της υπαίθρου και σε όλους τους άντρες της προφυλακής. Τρομοκρατήθηκαν ακόμη και οι επιδρομείς. Η γη άρχισε να σείεται, και έπεσε τρόμος από τον Θεό».—1 Σαμουήλ 14:15.

Ο Σαούλ και οι άντρες του έβλεπαν από μακριά το χάος και τον πανικό να απλώνεται στους Φιλισταίους, οι οποίοι μάλιστα άρχισαν να σκοτώνουν ο ένας τον άλλον! (1 Σαμουήλ 14:16, 20) Οι Ισραηλίτες πήραν θάρρος και επιτέθηκαν, παίρνοντας ίσως όπλα από τους σκοτωμένους Φιλισταίους. Ο Ιεχωβά χάρισε εκείνη τη μέρα σπουδαία νίκη στον λαό του. Και δεν έχει αλλάξει από εκείνους τους συναρπαστικούς καιρούς. Αν εμείς σήμερα τον εμπιστευόμαστε όπως ο Ιωνάθαν και ο ανώνυμος οπλοφόρος του, δεν θα μετανιώσουμε ποτέ για αυτή μας την επιλογή.—Μαλαχίας 3:6· Ρωμαίους 10:11.

«Ενήργησε με τη Βοήθεια του Θεού»

Για τον Σαούλ, εκείνη η νίκη δεν είχε το ίδιο αίσιο αποτέλεσμα που είχε για τον Ιωνάθαν. Ο Σαούλ είχε κάνει μερικά σοβαρά λάθη. Έδειξε ανυπακοή στον διορισμένο από τον Ιεχωβά προφήτη Σαμουήλ προσφέροντας μια θυσία που θα έπρεπε να προσφέρει ο προφήτης, ο οποίος ήταν και Λευίτης. Όταν έφτασε ο Σαμουήλ, είπε στον Σαούλ ότι, εξαιτίας αυτής της ανυπακοής, η βασιλεία του δεν θα διαρκούσε. Στη συνέχεια, προτού ο Σαούλ στείλει τους άντρες του στη μάχη, τους έβαλε να πάρουν έναν απερίσκεπτο όρκο: «Καταραμένος ο άνθρωπος που θα φάει τροφή πριν από το βράδυ και μέχρι να εκδικηθώ τους εχθρούς μου!»—1 Σαμουήλ 13:10-14· 14:24.

Τα λόγια του Σαούλ υποδηλώνουν μια λυπηρή αλλαγή. Είχε άραγε αρχίσει αυτός ο ταπεινός, πνευματικός άνθρωπος να γίνεται φιλόδοξος και εγωιστής; Στο κάτω κάτω, ο Ιεχωβά δεν είχε δώσει εντολή να τεθεί ένας τόσο παράλογος περιορισμός σε εκείνους τους γενναίους και άοκνους στρατιώτες. Και όσο για τα λόγια του Σαούλ «μέχρι να εκδικηθώ τους εχθρούς μου», μήπως δείχνουν πως πίστευε ότι εκείνος ο πόλεμος ήταν δικός του; Μήπως είχε ξεχάσει ότι το σημαντικό ήταν η δικαιοσύνη του Ιεχωβά και όχι η δική του δίψα για εκδίκηση, δόξα ή κατακτήσεις;

Ο Ιωνάθαν δεν είχε ιδέα για τον ασύνετο όρκο του πατέρα του. Κατάκοπος από τη σκληρή μάχη, βούτηξε το ραβδί του σε μια κηρήθρα για να γευτεί λίγο μέλι, και ένιωσε αμέσως να ξαναβρίσκει τις δυνάμεις του. Τότε ένας από τους άντρες του τού είπε ότι ο πατέρας του τους είχε απαγορεύσει να φάνε. Ο Ιωνάθαν αποκρίθηκε: «Ο πατέρας μου έφερε συμφορά στον τόπο. Δείτε πώς έλαμψαν τα μάτια μου επειδή γεύτηκα λίγο μέλι. Πόσο καλύτερα θα ήταν αν ο λαός είχε φάει ελεύθερα σήμερα από τα λάφυρα τα οποία πήρε από τους εχθρούς του! Τότε η σφαγή των Φιλισταίων θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη». (1 Σαμουήλ 14:25-30) Είχε δίκιο. Ήταν όσιος στον πατέρα του, αλλά η οσιότητά του δεν ήταν τυφλή. Δεν συμφωνούσε άβουλα με όλα όσα έκανε ή έλεγε ο πατέρας του, και αυτή η ισορροπημένη άποψη κέρδιζε τον σεβασμό των άλλων.

Όταν ο Σαούλ έμαθε ότι ο Ιωνάθαν είχε παραβιάσει την απαγόρευση, αρνήθηκε και πάλι να παραδεχτεί ότι η εντολή του ήταν ανόητη. Αντίθετα, θεώρησε ότι ο ίδιος του ο γιος έπρεπε να θανατωθεί! Ο Ιωνάθαν δεν προσπάθησε να τον λογικέψει ούτε ικέτευσε για έλεος. Προσέξτε την αξιοθαύμαστη απάντησή του. Είπε με ανιδιοτέλεια: «Ορίστε! Είμαι έτοιμος να πεθάνω!» Ωστόσο, οι Ισραηλίτες τον υπερασπίστηκαν λέγοντας: «Θα πεθάνει ο Ιωνάθαν, αυτός που χάρισε τόσο μεγάλη νίκη στον Ισραήλ; Αδιανόητο! Όσο βέβαιο είναι ότι ζει ο Ιεχωβά, ούτε μία τρίχα από το κεφάλι του δεν πρέπει να πέσει στη γη, διότι ενήργησε με τη βοήθεια του Θεού αυτή την ημέρα». Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Ο Σαούλ υποχώρησε στη δύναμη της λογικής. Η αφήγηση λέει: «Έτσι έσωσε ο λαός τον Ιωνάθαν, και δεν πέθανε».—1 Σαμουήλ 14:43-45.

Χάρη στο θάρρος, τη φιλοπονία και το ανιδιοτελές του πνεύμα, ο Ιωνάθαν είχε αποκτήσει καλή φήμη. Όταν βρέθηκε σε κίνδυνο, αυτή η φήμη τον βοήθησε. Θα ήταν καλό να σκεφτούμε και εμείς τι είδους όνομα, ή φήμη, χτίζουμε μέρα με τη μέρα. Η Αγία Γραφή μάς λέει ότι το καλό όνομα είναι εξαιρετικά πολύτιμο. (Εκκλησιαστής 7:1) Αν και εμείς, όπως ο Ιωνάθαν, φροντίζουμε να δημιουργήσουμε καλό όνομα ενώπιον του Ιεχωβά, η φήμη μας θα είναι μεγάλος θησαυρός.

Το Κατρακύλισμα Συνεχίζεται

Παρά τα σφάλματα του Σαούλ, ο Ιωνάθαν συνέχιζε να πολεμάει όσια στο πλευρό του πατέρα του καθώς περνούσαν τα χρόνια. Φανταζόμαστε πόσο μεγάλη ήταν η απογοήτευσή του καθώς έβλεπε τον πατέρα του να αναπτύσσει ανυπάκουο και υπερήφανο πνεύμα. Ο πατέρας του είχε πάρει τον κατήφορο, και ο Ιωνάθαν ήταν ανήμπορος να τον σταματήσει.

Τα πράγματα έφτασαν στο απροχώρητο όταν ο Ιεχωβά ανέθεσε στον Σαούλ να πολεμήσει τους Αμαληκίτες, έναν λαό που ήταν τόσο βουτηγμένος στην πονηρία ώστε ο Ιεχωβά είχε προείπει την καταστροφή ολόκληρου του έθνους από την εποχή του Μωυσή ακόμη. (Έξοδος 17:14) Ο Σαούλ είχε λάβει εντολή να θανατώσει όλα τα ζώα τους και να εκτελέσει τον βασιλιά τους, τον Αγάγ. Ο Σαούλ νίκησε στη μάχη, και ο Ιωνάθαν σίγουρα θα πολέμησε γενναία υπό τις διαταγές του πατέρα του όπως συνήθως. Αλλά ο Σαούλ έδειξε κατάφωρη ανυπακοή στον Ιεχωβά, αφήνοντας ζωντανό τον Αγάγ και τα καλύτερα ζώα, τα οποία αποτελούσαν πλούτο. Ο προφήτης Σαμουήλ ανακοίνωσε την τελική κρίση του Ιεχωβά εναντίον του Σαούλ: «Εφόσον εσύ απέρριψες τον λόγο του Ιεχωβά, σε απέρριψε και αυτός από βασιλιά».—1 Σαμουήλ 15:2, 3, 9, 10, 23.

Σε λίγο, ο Ιεχωβά απέσυρε το άγιο πνεύμα του από τον Σαούλ. Χωρίς τη στοργική επιρροή του Ιεχωβά, ο Σαούλ άρχισε να έχει ανεξέλεγκτες αλλαγές στη διάθεση, ξεσπάσματα θυμού και ασίγαστους φόβους. Ήταν λες και ένα κακό πνεύμα από τον Θεό είχε αντικαταστήσει το καλό πνεύμα. (1 Σαμουήλ 16:14· 18:10-12) Πόσο θα πρέπει να στενοχωριόταν ο Ιωνάθαν βλέποντας τον πατέρα του, που ήταν άλλοτε υπέροχος άνθρωπος, να έχει αλλάξει τόσο πολύ! Παρ’ όλα αυτά, ο Ιωνάθαν δεν παρέκκλινε ποτέ από την όσια υπηρεσία του προς τον Ιεχωβά. Υποστήριζε τον πατέρα του όσο καλύτερα μπορούσε, και μάλιστα κάποιες φορές του μιλούσε πολύ ανοιχτά. Συνέχισε όμως να προσηλώνει το βλέμμα του στον αναλλοίωτο Θεό και Πατέρα του, τον Ιεχωβά.—1 Σαμουήλ 19:4, 5.

Σας έχει συμβεί ποτέ να δείτε κάποιο άτομο που αγαπάτε, ίσως έναν στενό συγγενή, να αλλάζει δραματικά προς το χειρότερο; Πρόκειται για μια πολύ οδυνηρή εμπειρία. Η περίπτωση του Ιωνάθαν μάς θυμίζει αυτό που έγραψε αργότερα ο ψαλμωδός: «Ακόμη και αν ο πατέρας μου και η μητέρα μου με εγκαταλείψουν, ο Ιεχωβά θα με δεχτεί». (Ψαλμός 27:10) Ο Ιεχωβά είναι όσιος. Θα δεχτεί και εσάς, και θα είναι ο καλύτερος Πατέρας που μπορείτε να φανταστείτε, άσχετα με το τι μπορεί να κάνουν οι ατελείς άνθρωποι για να σας απογοητεύσουν.

Ο Ιωνάθαν πιθανώς έμαθε ότι ο Ιεχωβά είχε σκοπό να αφαιρέσει τη βασιλεία από τον Σαούλ. Πώς αντέδρασε; Σκεφτόταν άραγε τι είδους κυβερνήτης θα γινόταν ο ίδιος; Μήπως έτρεφε την ελπίδα να διορθώσει μερικά από τα λάθη του πατέρα του, θέτοντας καλύτερο παράδειγμα ως όσιος και υπάκουος βασιλιάς; Δεν ξέρουμε τις βαθύτερες σκέψεις του· το μόνο που ξέρουμε είναι ότι, αν υπήρχαν τέτοιες ελπίδες, δεν θα πραγματοποιούνταν ποτέ. Μήπως αυτό σημαίνει ότι ο Ιεχωβά εγκατέλειψε εκείνον τον πιστό άνθρωπο; Αντίθετα, τον χρησιμοποίησε για να θέσει ένα από τα λαμπρότερα παραδείγματα όσιας φιλίας σε ολόκληρο το Γραφικό υπόμνημα! Αυτή η φιλία θα είναι το θέμα ενός επόμενου άρθρου για τον Ιωνάθαν.

Η μάχη είχε τελειώσει, και στην κοιλάδα Ηλά είχε αρχίσει να απλώνεται η γαλήνη. Καθώς τα υφάσματα των σκηνών του στρατοπέδου ανέμιζαν στην απογευματινή αύρα, ενώπιον του βασιλιά Σαούλ στέκονταν κάποιοι από τους άντρες του. Ανάμεσά τους βρισκόταν και ο μεγαλύτερος γιος του, ο Ιωνάθαν, και όλοι μαζί άκουγαν έναν νεαρό βοσκό να αφηγείται με ζωηράδα την περιπέτειά του. Αυτός ο νέος που δεν μπορούσε να κρύψει τον ζήλο και τον ενθουσιασμό του ήταν ο Δαβίδ. Ο Σαούλ τον άκουγε απορροφημένος, κρεμόταν από τα χείλη του. Αλλά πώς να ένιωθε ο Ιωνάθαν; Είχε πολλές νίκες στο ενεργητικό του όλα αυτά τα χρόνια που υπηρετούσε στον στρατό του Ιεχωβά. Η σημερινή νίκη όμως δεν ανήκε στον Ιωνάθαν, αλλά σε αυτόν τον νεαρό. Ο Δαβίδ είχε σκοτώσει τον γίγαντα Γολιάθ! Μήπως ζήλευε ο Ιωνάθαν που ο Δαβίδ έπαιρνε τώρα τόση δόξα;

Ο τρόπος που αντέδρασε ο Ιωνάθαν ίσως σας ξαφνιάσει. Διαβάζουμε: «Αφού ο Δαβίδ τελείωσε τη συνομιλία του με τον Σαούλ, ο Ιωνάθαν και ο Δαβίδ συνδέθηκαν με στενή φιλία, και ο Ιωνάθαν τον αγάπησε όπως τον εαυτό του». Ο Ιωνάθαν του έδωσε την πανοπλία του, και μαζί το τόξο του—ένα πολύ ιδιαίτερο δώρο, εφόσον ο Ιωνάθαν ήταν ξακουστός τοξότης. Εκτός από αυτό, ο Ιωνάθαν και ο Δαβίδ έκαναν μια διαθήκη, μια επίσημη συμφωνία, η οποία τους συνέδεε ως φίλους που θα υποστήριζαν ο ένας τον άλλον.—1 Σαμουήλ 18:1-5.

Έτσι ξεκίνησε μια από τις καλύτερες φιλίες που περιγράφονται στην Αγία Γραφή. Η φιλία παίζει ουσιώδη ρόλο για τους ανθρώπους πίστης. Αν επιλέγουμε σοφά τους φίλους μας και αν είμαστε και εμείς συμπονετικοί και όσιοι φίλοι, η πίστη μας θα ενισχύεται μέσα σε αυτούς τους ψυχρούς καιρούς. (Παροιμίες 27:17) Ας δούμε λοιπόν τι μπορούμε να διδαχτούμε από τον Ιωνάθαν σχετικά με τη φιλία.

Το Θεμέλιο της Φιλίας

Πώς δημιουργήθηκε τόσο γρήγορα μια τόσο δυνατή φιλία; Η απάντηση σχετίζεται με τη βάση πάνω στην οποία χτίστηκε. Ας δούμε λίγο το φόντο της ιστορίας. Ο Ιωνάθαν περνούσε μια δύσκολη φάση στη ζωή του. Ο πατέρας του, ο βασιλιάς Σαούλ, είχε αλλάξει πολύ με το πέρασμα των χρόνων, και δυστυχώς προς το χειρότερο. Αυτός ο κάποτε ταπεινός και υπάκουος άνθρωπος πίστης είχε μετατραπεί σε έναν αλαζόνα και ανυπάκουο βασιλιά.—1 Σαμουήλ 15:17-19, 26.

Αυτές οι αλλαγές στον Σαούλ λογικά θα στενοχωρούσαν βαθύτατα τον Ιωνάθαν, εφόσον ήταν πολύ δεμένος με τον πατέρα του. (1 Σαμουήλ 20:2) Πιθανόν να αναρωτιόταν τι κακό θα μπορούσε να συμβεί στο εκλεκτό έθνος του Ιεχωβά εξαιτίας του Σαούλ. Μήπως η ανυπακοή του βασιλιά θα έκανε τους υπηκόους του να παραστρατήσουν με αποτέλεσμα να χάσουν την εύνοια του Ιεχωβά; Αναμφίβολα, εκείνη η περίοδος ήταν πολύ δύσκολη για έναν άνθρωπο πίστης όπως ήταν ο Ιωνάθαν.

Γνωρίζοντας λοιπόν το φόντο της ιστορίας, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί εκτίμησε ο Ιωνάθαν τον νεαρό Δαβίδ. Διέκρινε τη μεγάλη του πίστη. Θυμηθείτε ότι, ανόμοια με τους στρατιώτες του Σαούλ, ο Δαβίδ δεν λιγοψύχησε μπρος στο κολοσσιαίο μέγεθος του Γολιάθ. Σκέφτηκε ότι, αν πήγαινε στη μάχη στο όνομα του Ιεχωβά, θα ήταν πιο δυνατός από τον Γολιάθ, και ας ήταν εκείνος πάνοπλος.—1 Σαμουήλ 17:45-47.

Κάτι παρόμοιο είχε σκεφτεί και ο Ιωνάθαν χρόνια νωρίτερα. Ήταν σίγουρος πως δύο άνθρωποι—αυτός και ο οπλοφόρος του—μπορούσαν να επιτεθούν σε μια ολόκληρη φρουρά οπλισμένων στρατιωτών και να τη νικήσουν. Γιατί ήταν σίγουρος; Όπως είπε ο ίδιος: «Τίποτα δεν εμποδίζει τον Ιεχωβά». (1 Σαμουήλ 14:6) Ο Ιωνάθαν και ο Δαβίδ λοιπόν έμοιαζαν πολύ—είχαν ισχυρή πίστη στον Ιεχωβά και βαθιά αγάπη για εκείνον. Αυτό ήταν το ιδανικότερο θεμέλιο για τη φιλία που αναπτύχθηκε μεταξύ τους. Τι και αν ο Ιωνάθαν ήταν ένας ισχυρός πρίγκιπας κοντά στα 50 ενώ ο Δαβίδ ένας ταπεινός βοσκός ίσως ούτε καν 20 χρονών; Αυτές οι διαφορές δεν είχαν καμιά σημασία.a

Η διαθήκη που έκαναν προστάτεψε πολύ τη φιλία τους. Με ποιον τρόπο; Βλέπετε, ο Δαβίδ γνώριζε τι σκοπό είχε για αυτόν ο Ιεχωβά—θα γινόταν ο επόμενος βασιλιάς του Ισραήλ! Το κράτησε άραγε κρυφό αυτό από τον Ιωνάθαν; Προφανώς όχι. Οι καλές φιλίες όπως η δική τους διατηρούνται με ειλικρινή επικοινωνία, όχι με μυστικά και ψέματα. Πώς μπορεί να ένιωσε ο Ιωνάθαν όταν έμαθε την προοπτική του Δαβίδ; Δεν αποκλείεται να έτρεφε μέχρι τότε την ελπίδα να γίνει εκείνος μια μέρα βασιλιάς και να διορθώσει τα λάθη του πατέρα του. Η Γραφή δεν μας λέει αν ο Ιωνάθαν αντιμετώπισε κάποια εσωτερική πάλη. Μας λέει μόνο το σημαντικότερο, ότι ήταν όσιος και πιστός. Δεν του ήταν δύσκολο να καταλάβει ότι το πνεύμα του Ιεχωβά ήταν πάνω στον Δαβίδ. (1 Σαμουήλ 16:1, 11-13) Έτσι λοιπόν, κράτησε τον όρκο του και συνέχισε να θεωρεί τον Δαβίδ φίλο του, όχι ανταγωνιστή. Αυτό που ήθελε ήταν να γίνει το θέλημα του Ιεχωβά.

Η φιλία τους αποδείχτηκε μεγάλη ευλογία. Τι μαθαίνουμε από την πίστη του Ιωνάθαν; Κάθε υπηρέτης του Ιεχωβά χρειάζεται να αντιλαμβάνεται τη μεγάλη αξία της φιλίας. Οι φίλοι μας δεν είναι ανάγκη να έχουν ίδια ηλικία ή ίδιο υπόβαθρο με εμάς. Αν όμως έχουν γνήσια πίστη, θα μας ωφελούν απερίγραπτα. Ο Ιωνάθαν και ο Δαβίδ ενίσχυσαν και ενθάρρυναν πολλές φορές ο ένας τον άλλον. Και αυτό ήταν κάτι που το χρειάζονταν και οι δύο, μιας και η φιλία τους θα δοκιμαζόταν ακόμη περισσότερο.

Το Δίλημμα—Σε Ποιον θα Έμενε Όσιος;

Στην αρχή, ο Σαούλ συμπαθούσε πολύ τον Δαβίδ και τον διόρισε επικεφαλής του στρατού του. Αλλά λίγο καιρό αργότερα, ο Σαούλ νικήθηκε από τον ίδιο εχθρό που απέκρουσε με επιτυχία ο Ιωνάθαν—τη ζήλια. Ο Δαβίδ πετύχαινε τη μία νίκη μετά την άλλη εναντίον των εχθρών του Ισραήλ, των Φιλισταίων. Ως αποτέλεσμα, απέκτησε δόξα και τον θαυμασμό του λαού. Κάποιες Ισραηλίτισσες μάλιστα τραγουδούσαν: «Ο Σαούλ σκότωσε χιλιάδες, και ο Δαβίδ δεκάδες χιλιάδες». Του Σαούλ δεν του άρεσε καθόλου αυτό το τραγούδι. Η αφήγηση λέει: «Από εκείνη την ημέρα και έπειτα, ο Σαούλ έβλεπε καχύποπτα τον Δαβίδ». (1 Σαμουήλ 18:7, 9) Φοβόταν ότι ο Δαβίδ θα προσπαθούσε να του κλέψει τη βασιλεία. Αλλά ήταν ανόητο να πιστεύει κάτι τέτοιο. Αν και ο Δαβίδ ήξερε ότι θα διαδεχόταν τον Σαούλ, ποτέ δεν διανοήθηκε να υποσκελίσει τον χρισμένο του Ιεχωβά ενόσω εκείνος βασίλευε ακόμη!

Ο Σαούλ κατέστρωσε ένα σχέδιο για να σκοτωθεί ο Δαβίδ στη μάχη, το οποίο όμως δεν τελεσφόρησε. Ο Δαβίδ συνέχισε να κερδίζει τη μια νίκη μετά την άλλη και να ανεβαίνει στα μάτια του λαού. Στη συνέχεια, ο Σαούλ προσπάθησε να ενώσει στο πλευρό του τους δικούς του—όλους τους υπηρέτες του και τον μεγαλύτερο γιο του—σε μια πλεκτάνη για να σκοτωθεί ο Δαβίδ! Φανταστείτε πόσο αηδιασμένος ένιωθε ο Ιωνάθαν βλέποντας τον πατέρα του να ενεργεί με τέτοιον τρόπο! (1 Σαμουήλ 18:25-30· 19:1) Ο Ιωνάθαν ήταν όσιος στον πατέρα του, αλλά ήταν όσιος και στον φίλο του. Τι θα έκανε τώρα που η οσιότητά του στον πατέρα του φαινόταν να συγκρούεται με την οσιότητά του στον φίλο του;

Ο Ιωνάθαν είπε με θάρρος: «Ο βασιλιάς δεν πρέπει να αμαρτήσει εναντίον του υπηρέτη του τού Δαβίδ, γιατί αυτός δεν έχει αμαρτήσει εναντίον σου και ό,τι έχει κάνει για εσένα είναι προς όφελός σου. Αυτός διακινδύνευσε τη ζωή του για να σκοτώσει τον Φιλισταίο, και έτσι ο Ιεχωβά χάρισε μεγάλη νίκη σε όλο τον Ισραήλ. Εσύ ο ίδιος το είδες αυτό και χάρηκες πολύ. Γιατί λοιπόν να αμαρτήσεις εναντίον αθώου αίματος βάζοντας να θανατώσουν τον Δαβίδ χωρίς λόγο;» Παραδόξως, ο Σαούλ λογικεύτηκε, άκουσε τον Ιωνάθαν και ορκίστηκε μάλιστα ότι δεν θα έκανε κακό στον Δαβίδ. Αλλά ο Σαούλ δεν ήταν άνθρωπος που κρατούσε τον λόγο του. Καθώς ο Δαβίδ συνέχιζε να έχει επιτυχίες, ο Σαούλ ένιωσε τόση ζήλια και οργή ώστε του έριξε ένα δόρυ για να τον σκοτώσει! (1 Σαμουήλ 19:4-6, 9, 10) Αλλά ο Δαβίδ γλίτωσε και έφυγε από τη βασιλική αυλή.

Βρεθήκατε εσείς ποτέ στο δίλημμα να διαλέξετε σε ποιον πρέπει να μείνετε όσιος; Πρόκειται για μια κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει μεγάλο πόνο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μερικοί ίσως σας πουν ότι η οικογένεια πρέπει πάντα να μπαίνει πάνω από όλα. Ο Ιωνάθαν όμως ήξερε ποιο ήταν το σωστό. Του ήταν αδιανόητο να πάρει το μέρος του πατέρα του εφόσον ο Δαβίδ ήταν όσιος και υπάκουος υπηρέτης του Ιεχωβά. Έτσι λοιπόν, ο Ιωνάθαν άφησε την οσιότητά του στον Ιεχωβά να καθοδηγήσει την απόφασή του. Γι’ αυτό και υποστήριξε τον Δαβίδ. Ωστόσο, αν και η οσιότητά του στον Θεό ήταν για εκείνον πάνω από όλα, αποδείχτηκε όσιος στον πατέρα του με το να του δώσει ειλικρινή συμβουλή αντί να του πει απλώς αυτό που ήθελε να ακούσει. Ο καθένας μας θα ωφεληθεί αν μιμηθεί τον τρόπο με τον οποίο εκδήλωσε οσιότητα ο Ιωνάθαν.

Το Τίμημα της Οσιότητας

Ο Ιωνάθαν ξαναπροσπάθησε να συμφιλιώσει τον Σαούλ με τον Δαβίδ, αλλά δίχως επιτυχία. Ο Δαβίδ τον επισκέφτηκε κρυφά και του αποκάλυψε ότι φοβόταν για τη ζωή του. «Ένα μόλις βήμα με χωρίζει από τον θάνατο!» είπε στον μεγαλύτερο σε ηλικία φίλο του. Ο Ιωνάθαν συμφώνησε να εξακριβώσει τις διαθέσεις του πατέρα του και να του πει πώς έχουν τα πράγματα. Ενώ ο Δαβίδ θα έμενε κρυμμένος, ο Ιωνάθαν θα τον ενημέρωνε για τις εξελίξεις δίνοντάς του ένα σημάδι με το τόξο και τα βέλη του. Το μόνο που ζήτησε ο Ιωνάθαν ήταν να του ορκιστεί ο Δαβίδ πως “ποτέ δεν θα απέσυρε την όσια αγάπη του από το σπιτικό του, ακόμη και όταν ο Ιεχωβά θα εξάλειφε όλους τους εχθρούς του Δαβίδ από το πρόσωπο της γης”. Ο Δαβίδ υποσχέθηκε να φροντίζει πάντα όσους ανήκαν στο σπιτικό του Ιωνάθαν.—1 Σαμουήλ 20:3, 13-27.

Ο Ιωνάθαν επιχείρησε να πει καλά λόγια στον Σαούλ για τον Δαβίδ, αλλά ο βασιλιάς έγινε έξαλλος! Αποκάλεσε τον Ιωνάθαν “γιο στασιαστικής γυναίκας” και χλεύασε την οσιότητά του στον Δαβίδ λέγοντας ότι ντροπιάζει την οικογένειά του. Προσπάθησε να κάνει τον Ιωνάθαν να σκεφτεί ιδιοτελώς, λέγοντας: «Όσο ο γιος του Ιεσσαί ζει πάνω στη γη, εσύ και η βασιλεία σου δεν θα εδραιωθείτε». Εκείνος ανεπηρέαστος ικέτευσε πάλι τον πατέρα του: «Γιατί να θανατωθεί; Τι έκανε;» Τότε ο Σαούλ ξέσπασε βίαια! Μπορεί να είχε γεράσει, αλλά ήταν ακόμη δυνατός πολεμιστής. Έριξε ένα δόρυ για να σκοτώσει τον γιο του! Όσο επιδέξιος και αν ήταν όμως, αστόχησε. Αυτή η πράξη πλήγωσε βαθιά και ταπείνωσε τον Ιωνάθαν που έφυγε θυμωμένος.—1 Σαμουήλ 20:24-34.

Το επόμενο πρωί, ο Ιωνάθαν πήγε στον αγρό κοντά στο μέρος όπου κρυβόταν ο Δαβίδ. Έριξε ένα βέλος όπως είχαν συμφωνήσει, δείχνοντάς του ότι ο Σαούλ είχε ακόμη σκοπό να τον σκοτώσει. Ύστερα ο Ιωνάθαν έστειλε τον υπηρέτη του πίσω στην πόλη. Τώρα που είχαν μείνει μόνοι με τον Δαβίδ, είχαν μια σύντομη ευκαιρία να ανταλλάξουν δυο λόγια. Έκλαψαν μαζί, και ο Ιωνάθαν αποχαιρέτησε με βαριά καρδιά τον νεαρό φίλο του καθώς ο Δαβίδ θα άρχιζε πλέον να ζει ως φυγάς.—1 Σαμουήλ 20:35-42.

Η οσιότητα του Ιωνάθαν πέρασε επιτυχώς τη δοκιμή της ανιδιοτέλειας. Ο Σατανάς, ο εχθρός όλων των πιστών ανθρώπων, ασφαλώς θα χαιρόταν πολύ αν ο Ιωνάθαν ακολουθούσε τα βήματα του Σαούλ και έβαζε στην πρώτη θέση οποιεσδήποτε βλέψεις του για εξουσία ή δόξα. Θυμηθείτε ότι του Σατανά του αρέσει ιδιαίτερα να εκμεταλλεύεται τις εγωιστικές τάσεις των ανθρώπων. Τα κατάφερε με τους πρώτους μας γονείς, τον Αδάμ και την Εύα. (Γένεση 3:1-6) Και όμως, με τον Ιωνάθαν απέτυχε. Πόσο θα θύμωσε ο Σατανάς με την ήττα του! Θα αντισταθείτε εσείς σε παρόμοιες απόπειρές του; Ζούμε σε μια εποχή που η ιδιοτέλεια έχει γίνει επιδημία. (2 Τιμόθεο 3:1-5) Θα διδαχτούμε εμείς από την ανιδιοτέλεια και την οσιότητα του Ιωνάθαν;

«Μου Ήσουν Πολύ Αγαπητός»

Το μίσος του Σαούλ για τον Δαβίδ εξελίχθηκε σε εμμονή. Ο Ιωνάθαν έμεινε να παρακολουθεί χωρίς να μπορεί να κάνει τίποτα καθώς ο πατέρας του βυθιζόταν όλο και πιο πολύ στον παραλογισμό και έσερνε τον στρατό του πέρα δώθε στη χώρα επιζητώντας να σκοτώσει έναν αθώο. (1 Σαμουήλ 24:1, 2, 12-15· 26:20) Είχε κάποια συμμετοχή σε αυτό ο Ιωνάθαν; Είναι ενδιαφέρον ότι η Γραφή δεν τον συσχετίζει ποτέ με κάποια από εκείνες τις παράλογες εκστρατείες. Η οσιότητά του στον Ιεχωβά, στον Δαβίδ και στον όρκο φιλίας που είχε δώσει δεν του επέτρεπαν να κάνει κάτι τέτοιο.

Τα αισθήματά του για τον νεαρό φίλο του δεν άλλαξαν ποτέ. Ύστερα από καιρό, βρήκε τρόπο να ξανασυναντήσει τον Δαβίδ, αυτή τη φορά στη Χορές, ονομασία που σημαίνει «δασώδης τόπος». Η Χορές ήταν μια αφιλόξενη, ορεινή περιοχή πιθανότατα λίγα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Χεβρών. Γιατί ριψοκινδύνεψε ο Ιωνάθαν για να πάει να βρει έναν φυγά; Η Γραφή μάς λέει ότι το κίνητρό του ήταν να βοηθήσει τον Δαβίδ «να πάρει δύναμη σε σχέση με τον Ιεχωβά». (1 Σαμουήλ 23:16) Πώς το έκανε αυτό;

«Μη φοβάσαι», είπε στον νεαρό φίλο του, και πρόσθεσε με βεβαιότητα: «Ο πατέρας μου δεν θα σε βρει». Πού βασιζόταν η βεβαιότητά του; Στη βαθιά του πίστη ότι ο σκοπός του Ιεχωβά θα εκπληρωνόταν. Όπως είπε μετά: «Εσύ θα γίνεις βασιλιάς του Ισραήλ». Χρόνια νωρίτερα, αυτά τα λόγια είχε σταλεί να τα πει στον Δαβίδ ο προφήτης Σαμουήλ, και τώρα ο Ιωνάθαν υπενθύμιζε στον φίλο του ότι ο λόγος του Ιεχωβά είναι πάντοτε αξιόπιστος. Πώς έβλεπε όμως ο Ιωνάθαν το δικό του μέλλον; «Εγώ θα είμαι δεύτερος μετά από εσένα», είπε στον Δαβίδ. Τι ταπεινοφροσύνη! Θα ήταν ικανοποιημένος να υπηρετεί υπό τις διαταγές αυτού του άντρα που ήταν 30 χρόνια μικρότερός του, να γίνει το δεξί του χέρι! Ο Ιωνάθαν είπε στο τέλος: «Το ξέρει και ο πατέρας μου αυτό». (1 Σαμουήλ 23:17, 18) Βαθιά μέσα του, ο Σαούλ γνώριζε ότι ήταν αδύνατον να κερδίσει τη μάχη εναντίον εκείνου που ο Ιεχωβά είχε διαλέξει ως επόμενο βασιλιά!

Τα χρόνια που ακολούθησαν, ο Δαβίδ αναμφίβολα σκεφτόταν συχνά και με συγκίνηση εκείνη τη συνάντηση, που ήταν και η τελευταία τους. Δυστυχώς, η ελπίδα του Ιωνάθαν να γίνει δεύτερος μετά τον Δαβίδ δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Ο Ιωνάθαν πήγε στη μάχη στο πλευρό του πατέρα του εναντίον των Φιλισταίων, των ορκισμένων εχθρών του Ισραήλ. Μπορούσε να πολεμήσει με καθαρή συνείδηση στο πλάι του πατέρα του γιατί δεν επέτρεπε στα λάθη του Σαούλ να μπουν εμπόδιο στη δική του υπηρεσία προς τον Ιεχωβά. Πολέμησε με γενναιότητα και αφοσίωση όπως πάντα, αλλά παρ’ όλα αυτά η μάχη είχε άσχημη κατάληξη για τον Ισραήλ. Ο Σαούλ είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο πονηρίας ώστε είχε στραφεί στον πνευματισμό, αμαρτία που τιμωρούνταν με θάνατο υπό τον Νόμο του Θεού, γι’ αυτό και ο Ιεχωβά δεν τον ευλογούσε πια. Τρεις γιοι του, μεταξύ των οποίων και ο Ιωνάθαν, σκοτώθηκαν στη μάχη. Ο Σαούλ τραυματίστηκε και αυτοκτόνησε.—1 Σαμουήλ 28:6-14· 31:2-6.

Ο Δαβίδ βυθίστηκε στο πένθος. Ήταν τόσο μεγαλόκαρδος ώστε πένθησε ακόμη και για τον Σαούλ, ο οποίος του είχε προκαλέσει τόσο μεγάλη στενοχώρια και ταλαιπωρία! Ο Δαβίδ έγραψε μια θρηνωδία για τον Σαούλ και τον Ιωνάθαν. Ίσως τα πιο συγκινητικά λόγια της αφορούν τον αγαπημένο μέντορα και φίλο του: «Νιώθω οδύνη για εσένα, αδελφέ μου Ιωνάθαν· μου ήσουν πολύ αγαπητός. Η αγάπη σου ήταν για εμένα πιο έξοχη από την αγάπη των γυναικών».—2 Σαμουήλ 1:26.

Ο Δαβίδ δεν ξέχασε ποτέ τον όρκο που είχε δώσει στον Ιωνάθαν. Χρόνια αργότερα έψαξε να βρει τον ανάπηρο γιο του Ιωνάθαν, τον Μεφιβοσθέ και ανέλαβε να τον φροντίζει. (2 Σαμουήλ 9:1-13) Είναι σαφές ότι ο Δαβίδ είχε διδαχτεί από την οσιότητα του Ιωνάθαν, την τιμιότητά του και την όσια προσκόλλησή του στον φίλο του ακόμη και όταν το τίμημα της οσιότητας ήταν πολύ υψηλό. Θα εφαρμόσουμε και εμείς αυτά τα διδάγματα; Θα αναζητούμε φίλους που μοιάζουν με τον Ιωνάθαν; Θα αποδεικνυόμαστε εμείς τέτοιου είδους φίλοι; Αν βοηθάμε τους φίλους μας να οικοδομούν και να ενισχύουν την πίστη τους στον Ιεχωβά, αν βάζουμε πάνω από όλα την οσιότητά μας στον Θεό και αν παραμένουμε όσιοι αντί να επιζητούμε τα δικά μας συμφέροντα, θα είμαστε το είδος του φίλου που ήταν ο Ιωνάθαν. Επιπλέον, θα μιμούμαστε την πίστη του.