Τσιγάρα—Τα Αντιμετωπίζετε με Απέχθεια;

Η χώρα που βοήθησε να διαδοθεί ο καπνός στον κόσμο πρωτοστατεί στην εξαγγελία προειδοποιήσεων για τους κινδύνους τού καπνίσματος.

«Ο ΚΑΠΝΟΣ», έγραψε κάποιος ιστορικός, «δεν έχει γραπτή ιστορία πριν από την ανακάλυψη της Αμερικής». Οι ιθαγενείς της Καραϊβικής τον πρόσφεραν στον Κολόμβο. Οι εξαγωγές καπνού εξασφάλισαν την επιβίωση του Τζέιμσταουν, της πρώτης μόνιμης βρετανικής αποικίας στη Βόρεια Αμερική. Οι πωλήσεις του στήριξαν οικονομικά την Αμερικανική Επανάσταση. Επίσης, οι πρώτοι πρόεδροι των Η.Π.Α., ο Γεώργιος Ουάσινγκτον και ο Τόμας Τζέφερσον, ήταν καπνοκαλλιεργητές.

Στα πιο πρόσφατα χρόνια, το Χόλιγουντ χρησιμοποίησε τα τσιγάρα ως σύμβολο ρομαντισμού, γοητείας και ανδρισμού. Οι Αμερικανοί στρατιώτες τα έδιναν στους ανθρώπους που συναντούσαν στις χώρες όπου πολεμούσαν. Μάλιστα λέγεται ότι, μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, τα τσιγάρα χρησιμοποιούνταν σαν νόμισμα «από το Παρίσι ως το Πεκίνο».

Αλλά τα πράγματα άλλαξαν. Στις 11 Ιανουαρίου 1964, ο υπουργός υγείας των Η.Π.Α. εξέδωσε μια έκθεση 387 σελίδων η οποία συσχέτιζε το κάπνισμα με το εμφύσημα, τον καρκίνο του πνεύμονα και άλλες σοβαρές ασθένειες. Σύντομα, η ομοσπονδιακή νομοθεσία απαίτησε να αναγράφεται η εξής προειδοποίηση σε όλα τα πακέτα τσιγάρων που πουλιούνταν στις Ηνωμένες Πολιτείες: «Προσοχή: Το Κάπνισμα Μπορεί να Είναι Επικίνδυνο για την Υγεία Σας». Τώρα, λέγεται ότι το κάπνισμα ευθύνεται, σύμφωνα με υπολογισμούς, για 434.000 θανάτους το χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό ξεπερνάει τον αριθμό όλων των Αμερικανών που σκοτώθηκαν στον πόλεμο στη διάρκεια του περασμένου αιώνα!

Επιβολή Περιορισμών

Πριν από δέκα και πλέον χρόνια, η πόλη Άσπεν, ένας δημοφιλής τόπος χειμερινών διακοπών στο Κολοράντο, απαγόρευσε το κάπνισμα στα εστιατόριά της. Από τότε, τα τμήματα για μη καπνιστές έχουν πολλαπλασιαστεί στα εστιατόρια, στον τόπο της εργασίας και σε άλλους δημόσιους χώρους. Πριν από αρκετά χρόνια, ένας Καλιφορνέζος ρώτησε την κόρη του πού βρισκόταν το τμήμα για μη καπνιστές σε κάποιο εστιατόριο της Βιρτζίνια. «Μπαμπά», αποκρίθηκε εκείνη, «αυτή είναι η πατρίδα του καπνού!» Στην επόμενη επίσκεψή του, το μισό από εκείνο το εστιατόριο προοριζόταν για μη καπνιστές. Πρόσφατα, δεν είδε κανέναν να καπνίζει εκεί.

Αλλά η δημιουργία ξεχωριστών τμημάτων για καπνιστές δεν έλυσε το πρόβλημα. Γιγαντοαφίσες που είχαν αναρτηθεί από την κυβέρνηση στους μεγαλύτερους καλιφορνέζικους αυτοκινητόδρομους ρωτούσαν: «Νομίζετε ότι ο καπνός ξέρει ότι πρέπει να μείνει στο τμήμα για καπνιστές;»

Όταν η Πόλη της Νέας Υόρκης απαγόρευσε το κάπνισμα στα μεγαλύτερα εστιατόριά της, οι ιδιοκτήτες διαμαρτυρήθηκαν ότι αυτό θα απομάκρυνε τους Ευρωπαίους τουρίστες, επειδή στην Ευρώπη, όπως είπαν, υπάρχουν ελάχιστες διατάξεις για το κάπνισμα. Εντούτοις, σύμφωνα με κάποια προηγούμενη έρευνα το 56 τοις εκατό των Αμερικανών ήταν πιθανότερο να πάει σε ένα εστιατόριο που δεν επιτρεπόταν το κάπνισμα, ενώ μόνο το 26 τοις εκατό δεν θα ήταν τόσο πρόθυμο να πάει εκεί.

Μια επιγραφή στα βαγόνια του υπόγειου σιδηροδρόμου της Πόλης της Νέας Υόρκης λέει: «Σε όλες τις γλώσσες το μήνυμα είναι το ίδιο: Μην καπνίζετε ποτέ, και πουθενά, στους σταθμούς μας και στα τρένα μας. Ευχαριστούμε». Η επιγραφή μεταδίδει αυτό το μήνυμα όχι μόνο στην αγγλική αλλά και σε 15 άλλες γλώσσες.

Είναι, πράγματι, το ζήτημα τόσο σοβαρό; Ναι. Αν πέθαιναν 300 άτομα σε κάποια μεγάλη καταστροφή, το ζήτημα θα βρισκόταν στην επικαιρότητα επί μέρες, ίσως και εβδομάδες. Αλλά ένα άρθρο στο Περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου (The Journal of the American Medical Association) έλεγε ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς, 53.000 Αμερικανοί πεθαίνουν κάθε χρόνο από τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της εισπνοής καπνού ο οποίος προέρχεται από τα τσιγάρα των άλλων. Αυτό, σύμφωνα με το άρθρο, θα έκανε την εισπνοή του καπνού του τσιγάρου από «δεύτερο χέρι», δηλαδή του καπνού του τσιγάρου ο οποίος βρίσκεται στον αέρα, «την τρίτη κύρια αιτία θανάτου η οποία θα μπορούσε να προληφθεί, μετά το κάπνισμα και το αλκοόλ».

Παιδιά—Ανυπεράσπιστα Θύματα

Τι θα πούμε για το κάπνισμα στο σπίτι; Ένα έντυπο της αμερικανικής κυβέρνησης με τίτλο Υγιείς Άνθρωποι το 2000 (Healthy People 2000), το οποίο έθετε στόχους για τη μείωση «των πρόωρων θανάτων και των άσκοπων ασθενειών και αναπηριών», έλεγε: «Η χρήση καπνού ευθύνεται για περισσότερους από έναν στους έξι θανάτους στις Ηνωμένες Πολιτείες και είναι η κυριότερη αιτία θανάτου και ασθενειών στην κοινωνία μας, αιτία η οποία θα μπορούσε να προληφθεί».

Επίσης πρόσθετε: «Το κάπνισμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ευθύνεται για το 20 με 30 τοις εκατό των λιπόβαρων νεογνών, για το 14 τοις εκατό των πρόωρων τοκετών και περίπου για το 10 τοις εκατό του συνόλου των βρεφικών θανάτων». Έλεγε ότι οι μητέρες που καπνίζουν μπορούν να μεταβιβάσουν τα συστατικά του καπνού του τσιγάρου στο μωρό, όχι μόνο θηλάζοντάς το ή καπνίζοντας κοντά του, αλλά και «βάζοντάς το σε ένα δωμάτιο όπου έχουν καπνίσει πρόσφατα».

Οι πατέρες επίσης έχουν κάποια ανάμειξη. Το ίδιο έντυπο συμβούλευε: «Αν τα άτομα που έρχονται σε επαφή με παιδιά θέλουν να καπνίσουν, θα πρέπει να καπνίζουν έξω από το σπίτι ή σε μέρη από τα οποία δεν υπάρχει περίπτωση να μεταφερθεί ο αέρας στο χώρο που βρίσκεται το παιδί». Ο κίνδυνος αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των ενήλικων καπνιστών που βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο και με τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζουν. Γι’ αυτό, η Τζόσλιν Έλντερς, πρώην υπουργός υγείας, είπε: «Τα παιδιά σας είναι τα αθώα θύματα των εθισμών σας».

Και άλλοι άνθρωποι κινδυνεύουν επίσης. Μια κρατική τηλεοπτική διαφήμιση στην Καλιφόρνια έδειχνε έναν ηλικιωμένο άντρα να κάθεται μόνος του. Έλεγε ότι η γυναίκα του συνέχεια τον πίεζε να κόψει το κάπνισμα. «Μάλιστα με απείλησε ότι θα σταματούσε να με φιλάει αν δεν το έκοβα. Της έλεγα ότι είναι οι δικοί μου πνεύμονες και η δική μου ζωή. Αλλά έκανα λάθος. Δεν το έκοψα. Δεν φανταζόμουν ότι η ζωή που θα έχανα δεν θα ήταν η δική μου . . . Ήταν η δική της». Κοιτάζοντας λυπημένος τη φωτογραφία της, ο ηλικιωμένος πρόσθετε: «Η γυναίκα μου ήταν η ζωή μου».

Αλλάζουν οι Απόψεις

Αυτές οι προειδοποιήσεις έχουν συμβάλει σε μεγάλη μείωση του καπνίσματος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι εκπληκτικό ότι, όπως υπολογίζεται, 46 εκατομμύρια Αμερικανοί—το 49,6 τοις εκατό των καπνιστών—έχουν κόψει το κάπνισμα!

Ωστόσο, οι καπνοβιομηχανίες διαθέτουν τεράστια κονδύλια για τη διαφήμιση και αντεπιτίθενται. Η μείωση του καπνίσματος έχει επιβραδυνθεί. Ο Τζόζεφ Α. Καλιφάνο, ο νεότερος, του Κέντρου Εθισμών και Κατάχρησης Ουσιών στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, είπε: «Η μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια υγεία από την καπνοβιομηχανία [είναι] η χρήση διαφημίσεων και μάρκετινγκ που απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους, οι οποίοι αποτελούν μια καινούρια σοδειά ατόμων που έχουν εθιστεί στα θανατηφόρα προϊόντα της».

Το Περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου ανέφερε: «Υπολογίζεται ότι 3.000 νέοι, κυρίως παιδιά και έφηβοι, γίνονται τακτικοί καπνιστές κάθε μέρα. Αυτό αντιστοιχεί με περίπου 1 εκατομμύριο νέους καπνιστές ετησίως, οι οποίοι αντικαθιστούν, εν μέρει, τους κατά προσέγγιση 2 εκατομμύρια καπνιστές που είτε κόβουν το κάπνισμα είτε πεθαίνουν κάθε χρόνο».

Οι μισοί και πλέον καπνιστές στις Η.Π.Α. αρχίζουν να καπνίζουν στα 14 ή νωρίτερα. Ο Ντέιβιντ Κέσλερ, επιθεωρητής της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των Η.Π.Α., είπε ότι, από τα 3.000 παιδιά που αρχίζουν να καπνίζουν κάθε μέρα, σχεδόν τα 1.000 θα πεθάνουν τελικά από αρρώστιες που σχετίζονται με το κάπνισμα.

Αν σας προβληματίζουν αυτά τα στοιχεία, θα ήταν καλό να θυμάστε ότι τα παιδιά μας μιμούνται το παράδειγμά μας. Αν δεν θέλουμε να καπνίσουν, ούτε εμείς πρέπει να καπνίζουμε.

Πωλήσεις στο Εξωτερικό

Αν και η κατανάλωση τσιγάρων στις Η.Π.Α. έχει μειωθεί, η εξωτερική αγορά ακμάζει. Η εφημερίδα Λος Άντζελες Τάιμς (Los Angeles Times) ανέφερε ότι «οι εξαγωγές έχουν υπερτριπλασιαστεί και οι πωλήσεις αμερικανικών καπνών στο εξωτερικό έχουν ανέλθει στα ύψη». Το Ιατρικό Περιοδικό της Νέας Αγγλίας (The New England Journal of Medicine) ανέφερε ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες «ελάχιστη έμφαση δίνεται στους κινδύνους του καπνίσματος», επιτρέποντας στις καπνοβιομηχανίες «να διεισδύουν στις ξένες αγορές ταχύτατα».

Εντούτοις, ο Πάτρικ Ρέινολντς, γιος του Ρ. Τζ. Ρέινολντς, του νεότερου, και απόγονος του ιδρυτή της εταιρίας που παράγει τα τσιγάρα Κάμελ και Γουίνστον, είπε ότι ο 1 στους 5 θανάτους στις Ηνωμένες Πολιτείες οφείλεται στο κάπνισμα. Αναφέρεται επίσης ότι ο Ρέινολντς είπε πως το κάπνισμα προξενεί περισσότερους θανάτους ετησίως από ό,τι η κοκαΐνη, το αλκοόλ, η ηρωίνη, οι πυρκαγιές, οι αυτοκτονίες, οι ανθρωποκτονίες, το AIDS, και τα αυτοκινητικά δυστυχήματα μαζί, καθώς και ότι είναι η κυριότερη αιτία θανάτου, ασθενειών και εθισμού στην εποχή μας, η οποία θα μπορούσε να προληφθεί.

Μήπως φαίνεται παράξενο ότι η χώρα που συντέλεσε στο να μάθει ο κόσμος να καπνίζει εναντιώνεται ολοένα και περισσότερο, σε εθνικό επίπεδο, στον καπνό; Αν ναι, θα ήταν καλό να αναρωτηθούμε: ‘Αν δεν ξέρουν αυτοί, τότε ποιος ξέρει;’

Το περιοδικό Σύγχρονη Ωριμότητα (Modern Maturity) αναφέρθηκε σε κάποια γυναίκα η οποία κάπνιζε επί 50 και πλέον χρόνια. Αυτή είπε: «Όταν έχεις εθιστεί, έχεις πέσει στην παγίδα». Αλλά απαλλάχτηκε από την αίγλη που περιέβαλλε το κάπνισμα και που την είχε κάνει να το αρχίσει, ανέλυσε τις δικαιολογίες που πρόβαλλε για να το συνεχίζει, και το έκοψε.

«Κάντε το και εσείς», έγραψε. «Θα νιώσετε υπέροχα».

[Πλαίσιο στη σελίδα 21]

«Σύμφωνα με υπολογισμούς, στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 στις αναπτυγμένες χώρες, ο καπνός θα προξενήσει γύρω στο 30 τοις εκατό του συνόλου των θανάτων μεταξύ ατόμων ηλικίας 35 ως 69 ετών, πράγμα που τον καθιστά την κυριότερη αιτία πρόωρου θανάτου στον αναπτυγμένο κόσμο».—ΙΑΤΡΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΑΓΓΛΙΑΣ

[Πλαίσιο στη σελίδα 22]

ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ

Οι ακόλουθες προειδοποιήσεις προέρχονται από τα έντυπα Γεγονότα για τον Καρκίνο του Πνεύμονα (Facts on Lung Cancer) και Γεγονότα και Αριθμοί για τον Καρκίνο—1995 (Cancer Facts & Figures—1995), της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρίας:

• «Οι γυναίκες σύζυγοι που δεν καπνίζουν έχουν 35% περισσότερες πιθανότητες να πάθουν καρκίνο του πνεύμονα αν καπνίζει ο σύζυγός τους».

• «Υπολογίζεται ότι το 90% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα στους άντρες και το 79% στις γυναίκες προκαλούνται από το κάπνισμα».

• «Για όσους καπνίζουν δύο πακέτα την ημέρα επί 40 και πλέον χρόνια, το ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα είναι περίπου 22 φορές υψηλότερο από ό,τι για κάποιον μη καπνιστή».

• «Η καλύτερη προφύλαξη κατά του καρκίνου του πνεύμονα είναι να μην αρχίσετε ποτέ το κάπνισμα ή να το κόψετε αμέσως».

• «Δεν υπάρχει ασφαλές τσιγάρο».

• «Η χρήση καπνού για μάσημα ή για πιπίλισμα αυξάνει τον κίνδυνο να πάθει κάποιος καρκίνο του στόματος, του λάρυγγα, του λαιμού και του οισοφάγου, και είναι πολύ εθιστική συνήθεια».

• «Οι μακροχρόνιοι χρήστες καπνού για πιπίλισμα κινδυνεύουν σχεδόν 50 φορές περισσότερο να πάθουν καρκίνο στα μάγουλα και στα ούλα».

• «Οι άνθρωποι που κόβουν το κάπνισμα, άσχετα με την ηλικία τους, ζουν περισσότερο από τους ανθρώπους που συνεχίζουν να καπνίζουν. Οι καπνιστές που κόβουν το κάπνισμα πριν από τα 50 τους χρόνια έχουν πενήντα τοις εκατό λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν στα επόμενα 15 χρόνια από ό,τι εκείνοι που συνεχίζουν το κάπνισμα».

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 24]

ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΗ

Ο καπνός έχει συντηρήσει γενιές ολόκληρες οικογενειών των οποίων τα αγροκτήματα είναι πολύ μικρά και δεν θα μπορούσαν να τους εξασφαλίσουν τα προς το ζην αν καλλιεργούσαν οτιδήποτε άλλο. Αυτό το γεγονός προφανώς δημιουργεί συνειδησιακό πρόβλημα σε πολλούς ανθρώπους. Ο Στάνλεϊ Χάουεργος, καθηγητής θεολογικής ηθικής στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ, το οποίο ιδρύθηκε από κάποιο μεγιστάνα καπνοβιομήχανο, είπε: «Πιστεύω ότι το πιο οδυνηρό για τους καπνοκαλλιεργητές είναι . . . πως, όταν άρχισαν να καλλιεργούν καπνό, δεν ήξεραν ότι θα σκότωνε ανθρώπους».

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Ο καπνός δεν μένει στο τμήμα για καπνιστές

[Εικόνα στη σελίδα 23]

Το κάπνισμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ευθύνεται περίπου για το 10 τοις εκατό του συνόλου των βρεφικών θανάτων