Στόχος υπ’ αριθμόν ένα: Οι γυναίκες. Μια μειονότητα γυναικών κάπνιζαν επί δεκαετίες, επειδή ενθαρρύνονταν και παρακινούνταν από το παράδειγμα γυναικών ηθοποιών του κινηματογράφου όπως η Γκλόρια Σουάνσον, που το 1917 κάπνιζε σε ηλικία 18 ετών. Μάλιστα, αυτή πήρε έναν από τους πρώτους της κινηματογραφικούς ρόλους, επειδή, όπως εξήγησε ο σκηνοθέτης: «Τα μαλλιά σου, το πρόσωπό σου, ο τρόπος που κάθεσαι, ο τρόπος που καπνίζεις το τσιγάρο . . . Είσαι ακριβώς αυτό που θέλω».

Στη δεκαετία του 1940, η Λορίν Μπακόλ, που πρωταγωνιστούσε σε κινηματογραφικά έργα με τον άντρα της, το μανιώδη καπνιστή Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, έθεσε κι εκείνη ένα λαμπρό πρότυπο όσον αφορά το κάπνισμα. Αλλά το γυναικείο τμήμα της αγοράς τσιγάρων ήταν ανέκαθεν αρκετά πίσω σε σχέση με την αντρική αγορά. Το ίδιο συνέβαινε και με τις στατιστικές όσον αφορά τον καρκίνο στις γυναίκες. Τώρα οι γυναίκες φτάνουν τους άντρες με γρήγορο ρυθμό—και στο κάπνισμα και στον καρκίνο του πνεύμονα.

Στα πρόσφατα χρόνια, έχει αναπτυχθεί μια καινούρια τάση στη διαφήμιση, εν μέρει λόγω του ανταγωνιστικότερου ρόλου των γυναικών στην κοινωνία σε συνδυασμό με την ύπουλη επιρροή των διαφημίσεων του καπνού. Ποιο είναι το μήνυμα που απευθύνεται στις γυναίκες; Η εταιρία Φίλιπ Μόρις, που βγάζει πολλές και διάφορες μάρκες τσιγάρων, παράγει τα τσιγάρα «Virginia Slims», που έχουν στόχο τη μοντέρνα γυναίκα. Το σύνθημά τους είναι εκείνο που προσέλκυσε την Έιμι: «Έχεις πάει πολύ μπροστά, μωρό μου». Η διαφήμιση δείχνει μια μοντέρνα γυναίκα γεμάτη στιλ, μ’ ένα τσιγάρο ανάμεσα στα δάχτυλά της. Αλλά μερικές γυναίκες θα πρέπει τώρα να αναρωτιούνται πόσο μπροστά έχουν πάει. Στη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών, ο καρκίνος του πνεύμονα έχει ξεπεράσει τον καρκίνο του μαστού σε ποσοστό θνησιμότητας στις γυναίκες.

Μια άλλη μάρκα τσιγάρων προσφέρει στις γυναίκες μια ευκαιρία: «Σε κάθε πακέτο 5 δωρεάν!» «Σε κάθε κούτα 50 δωρεάν!» Μάλιστα μερικά γυναικεία περιοδικά περιέχουν κουπόνια για δωρεάν πακέτα!

Το σεξ είναι άλλος ένας εύκολος τρόπος για να κάνουν τα τσιγάρα να φαίνονται ελκυστικά. Μια μάρκα προσκαλεί: «Νιώστε Μεγαλύτερη Απόλαυση». Το μήνυμα περιλαμβάνει και μια αγγελία, που δηλώνει: «ΖΗΤΕΙΤΑΙ—Ψηλός, μελαχρινός άγνωστος για μακροχρόνια σχέση. Ωραία εμφάνιση και εξαίρετο γούστο απαραίτητα. Υπογραφή, Κάποια που Ψάχνει Διψασμένα την Ικανοποίηση στο Κάπνισμα». Το τσιγάρο που παρουσιάζεται είναι «ψηλό» και σε σκούρο χαρτί. Ανεπαίσθητη σχέση;

Οι δεσμοί με τη μόδα είναι άλλο ένα αγκίστρι για τις γυναίκες. Κάποια μάρκα χαιρετίζεται ως «Γιορτή στιλ και γεύσης από τον ΥΒ ΣΕΝ ΛΟΡΑΝ». Για τις γυναίκες που τις απασχολεί το βάρος χρησιμοποιείται ένα άλλο δόλωμα. Η διαφήμιση δείχνει ένα λυγερόκορμο μοντέλο και τα τσιγάρα ορίζονται ως «Ultra Lights—The lightest style» («Εξαιρετικά Ελαφριά—Το ελαφρύτερο στιλ»).

Γιατί έχουν βάλει στόχο οι κατασκευαστές τσιγάρων τις γυναίκες όλου του κόσμου; Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας δίνει ένα ολοφάνερο στοιχείο υπολογίζοντας ότι «περισσότεροι από το 50 τοις εκατό των αντρών, αλλά μόνο το πέντε τοις εκατό των γυναικών, καπνίζουν στις αναπτυσσόμενες χώρες, σε σύγκριση με το 30 περίπου τοις εκατό και των δυο φύλων στο βιομηχανικό κόσμο». Εκεί υπάρχει μια τεράστια ανεκμετάλλευτη αγορά για κέρδη από τον καπνό, άσχετα με το τελικό τίμημα που ίσως χρειαστεί να πληρωθεί όσον αφορά την υγεία. Και οι πωλητές καπνού έχουν επιτυχία. Σύμφωνα με την εφημερίδα The New York Times, η έκθεση του υπουργού υγείας των Η.Π.Α., η οποία δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 1989, δήλωνε ότι ‘παιδιά, ειδικά κορίτσια, καπνίζουν σε μικρότερη ηλικία’ και σ’ αυτά περιλαμβάνονται παιδιά του δημοτικού. Μια άλλη πηγή λέει ότι στα πρόσφατα χρόνια ο αριθμός των εφήβων καπνιστριών στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει αυξηθεί κατά 40 τοις εκατό. Αλλά οι γυναίκες δεν είναι ο μόνος στόχος των πωλητών θανάτου και των ασθενειών.

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Οι διαφημίσεις καπνού στοχεύουν στις γυναίκες και πετυχαίνουν