ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
της Σκοπιάς
Ελληνική
  • ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ
  • ΕΚΔΟΣΕΙΣ
  • ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΕΙΣ
  • g87 22/4 σ. 11-14
  • Ανακαλύπτοντας το Σωστό Στρατό

Δεν υπάρχει διαθέσιμο βίντεο για αυτή την επιλογή.

Λυπούμαστε, υπήρξε κάποιο σφάλμα στη φόρτωση του βίντεο.

  • Ανακαλύπτοντας το Σωστό Στρατό
  • Ξύπνα!—1987
  • Υπότιτλοι
  • Παρόμοια Ύλη
  • Η Εκπαίδευση που Πήρα από Μικρός
  • Η Πρώτη Γεύση της Ζωής του Στρατού
  • Η Γαλλική Λεγεώνα των Ξένων
  • Μια Καινούρια Ζωή σε μια Καινούρια Χώρα
  • Προχώρησα με Προσοχή
  • Επιτέλους ο Σωστός Στρατός!
  • Πώς Μπορούν οι Άνθρωποι να Ζουν Μαζί με Ειρήνη
    Ξύπνα!—1994
  • Από Στρατιώτης του Κάιζερ σε Στρατιώτη του Χριστού
    Ξύπνα!—1974
  • Έμαθα να Στηρίζομαι στον Ιεχωβά
    Η Σκοπιά Αναγγέλει τη Βασιλεία του Ιεχωβά—1998
  • Από Ήρωας Πολέμου Στρατιώτης του Χριστού
    Ξύπνα!—1998
Δείτε Περισσότερα
Ξύπνα!—1987
g87 22/4 σ. 11-14

Ανακαλύπτοντας το Σωστό Στρατό

ΗΤΑΝ το 1944, στη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Ως Γερμανός αιχμάλωτος Συμμάχων, η επιθυμία μου να δραπετεύσω μεγάλωνε ωσότου έγινε έμμονη ιδέα. Τίποτα άλλο δεν με ενδιέφερε. Αυτός είναι ο λόγος που 13 άλλοι αιχμάλωτοι και εγώ πηδήξαμε από ένα τρένο καθώς έτρεχε κοντά στα σύνορα του Ισπανικού Μαρόκου.

Είναι καταπληκτικό, εκτός από σοβαρά μωλωπίσματα, όλοι επιζήσαμε. Ωστόσο, η ελευθερία μας δεν διάρκεσε πολύ. Τέσσερις μέρες αργότερα συλληφθήκαμε από την έφιππη αραβική αστυνομία της ερήμου. Αλλά η επιθυμία για ελευθερία έκαιγε ακόμα. Για να την ικανοποιήσουμε θα απαιτούνταν περισσότερα από ένα μωλωπισμένο σώμα, από την ταπείνωση του να συλληφθούμε ξανά και από τη σκληρή τιμωρία.

Πέρασαν μήνες και εμείς ήμασταν αιχμάλωτοι στην Καζαμπλάνκα. Σχεδιάσαμε μια άλλη απόδραση. Αυτή τη φορά, παίρνοντας όλες τις προφυλάξεις σκάψαμε μια σήραγγα 20 μέτρων. Μας πήρε τρεις μήνες σκληρής και κοπιαστικής εργασίας, αλλά τελικά έφτασε η νύχτα της απόδρασης. Για άλλη μια φορά όλοι μας τα καταφέραμε!

Περάσαμε άλλη μια σύντομη βασανιστική περίοδο ελευθερίας, αλλά λίγες μέρες αργότερα μας συνέλαβαν. Αυτή τη φορά μας τιμώρησαν με απομόνωση σε μια ειδική φυλακή και για ένα μήνα μας έριξαν στα κάτεργα. Μετά επιστρέψαμε στην κανονική φυλακή.

Ήμουν μόνο 19 χρονών, κι εκείνες οι εμπειρίες μού άφησαν μόνιμες εντυπώσεις. Εκείνη την εποχή πίστευα με βεβαιότητα πως ήμουν στο σωστό στρατό, πράγμα που έκανε να φαίνεται ότι όλες οι προσπάθειες άξιζαν τον κόπο.

Η Εκπαίδευση που Πήρα από Μικρός

Γεννήθηκα το Σεπτέμβριο του 1925, κοντά στη Βρέμη, στη Βόρεια Γερμανία. Ο πατέρας μου ήταν θαυμάσιος ποδοσφαιριστής, κολυμβητής και παγοδρόμος, έτσι μεγάλωσα μ’ ένα ζωηρό ενδιαφέρον για τα σπορ. Αλλά μου άρεσε επίσης και το διάβασμα. Οι γονείς μου πήγαιναν στην εκκλησία μόνο τα Χριστούγεννα, για να παρακολουθήσουν καμιά κηδεία, ή σε κάποια άλλη ειδική περίπτωση. Όταν πήγαινα στην εκκλησία, εντυπωσιαζόμουν βλέποντας τόσους πολλούς ανθρώπους να κοιμούνται στη μεγαλύτερη διάρκεια της ομιλίας του ιεροκήρυκα.

Καθώς μεγάλωνα διάβαζα περιπετειώδεις ιστορίες και καταγοητευόμουν μαθαίνοντας για άλλες χώρες. Θυμάμαι που διάβαζα ένα βιβλίο για τον Πορθμό Τόρρες—μια μεγάλη λωρίδα θάλασσας μεταξύ της Παπούας Νέας Γουινέας και της Αυστραλίας. Αυτό το μακρινό, εξωτικό μέρος της γης με καταγοήτευσε και έτρεφα αμυδρές ελπίδες ότι κάποια μέρα θα μπορούσα ίσως να επισκεφθώ αυτή την απόμακρη περιοχή.

Είχαμε μια εγκυκλοπαίδεια και σ’ αυτή διάβασα για τις πολλές θρησκείες του κόσμου και για τους διάφορους θεούς τους. Κατά καιρούς αναρωτιόμουν αν ανάμεσα σ’ όλους αυτούς υπήρχε πράγματι κάποιος αληθινός Θεός. Ο πατέρας μου λάβαινε τακτικά μέσω του ταχυδρομείου κάποιο έντυπο που λεγόταν Der Stürmer. Προβληματίστηκα από το ασυνήθιστο όνομα Ιεχωβά που χρησιμοποιούσε συχνά στις παραθέσεις που έκανε από την Αγία Γραφή. Ο πατέρας μού εξήγησε ότι αυτό ήταν το όνομα του Θεού των Εβραίων. Είχα διαβάσει για πολλούς αρχαίους θεούς, όπως τον Οντίν, τον Θωρ, τη Φρίγκα και για τους Ινδουιστικούς θεούς Σίβα, Βισνού και Βράχμα, αλλά ποτέ προηγουμένως δεν είχα συναντήσει το όνομα Ιεχωβά.

Η Πρώτη Γεύση της Ζωής του Στρατού

Μεγαλώνοντας κάτω από το Ναζιστικό καθεστώς, έγινα μέλος του κινήματος της Νεολαίας του Χίτλερ. Το 1939 άρχισε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και μολονότι ήμουν μόνο 14 χρονών, εκπαιδεύτηκα για τον πόλεμο. Με τον καιρό, οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί έγιναν τρόπος ζωής. Κάποτε ξύπνησα ξαφνικά όταν μια εμπρηστική βόμβα έπεσε με δύναμη μέσα από την οροφή του σπιτιού μας ακριβώς δίπλα από το κρεβάτι μου. Την αχρήστεψα με σακιά από άμμο και μ’ αυτόν τον τρόπο σώθηκε το σπίτι μας.

Το 1943 ενώθηκα με τις ομάδες αλεξιπτωτιστών και στάλθηκα στη Γαλλία για εκπαίδευση. Μετά από τη βασική εκπαίδευση με έστειλαν στις πρώτες γραμμές στο Νετούνο και στο Άντζιο της Ιταλίας. Μια σφαίρα τρύπησε το πόδι μου και έμεινα στο νοσοκομείο για έξι εβδομάδες στην Μπολώνια. Επέστρεψα στην ενεργή υπηρεσία και λίγο μετά απ’ αυτό πιάστηκα αιχμάλωτος κοντά στη Σιένα της Ιταλίας.

Τότε ήταν που ενώ μας μετέφεραν με το τρένο στο Γαλλικό Μαρόκο, οι 13 σύντροφοί μου και εγώ, κάναμε την πρώτη μας απόπειρα απόδρασης. Αφού συλληφθήκαμε ξανά, μας πήγαν σ’ ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου στα βουνά Άνω Άτλας κοντά στην Έρημο Σαχάρα. Εκεί έμαθα να φτιάχνω πλίθους από πηλό και άχυρο ανακατεμένα με νερό. Αργότερα μας μετέφεραν σε μια φυλακή στην Καζαμπλάνκα και ήταν από εκεί που κάναμε τη δεύτερή μας απόπειρα απόδρασης σκάβοντας τη σήραγγα.

Η Γαλλική Λεγεώνα των Ξένων

Αν και το 1945 ο πόλεμος τελείωσε, συνεχίζαμε να είμαστε αιχμάλωτοι στο Μαρόκο. Το 1947 μας πήγαν στη Γαλλία, όπου και παρέμεινα αιχμάλωτος μέχρι το 1948. Η πρώτη μου εργασία μετά την απελευθέρωσή μου ήταν να κόβω ξύλα στα Πυρηναία Όρη. Αλλά αργότερα, το 1950, κατατάχτηκα στη Γαλλική Λεγεώνα των Ξένων για να πολεμήσω εναντίον των κομμουνιστών. Στην αρχή με έστειλαν στη Σιντί-μπελ-Αμπές της Αλγερίας και αργότερα στη Φιλιπποβίλλη σαν αλεξιπτωτιστή του γαλλικού στρατού.

Μετά με έστειλαν να πολεμήσω στην Ινδοκίνα. Εκεί τραυματίστηκα σε μια ενέδρα από την οποία μόνο δυο από εμάς γλίτωσαν. Αυτή τη φορά μπήκα στο νοσοκομείο στο Ανόι για έξι εβδομάδες. Μετά την ανάρρωση, με έστειλαν ξανά πίσω στη ζούγκλα και στις φυτείες ρυζιού για να πολεμήσω. Σαν αλεξιπτωτιστής έκανα συνολικά 20 πτώσεις.

Τελικά αρρώστησα τόσο πολύ από ίκτερο που ο στρατιωτικός γιατρός δεν μου έδωσε καμιά ελπίδα ζωής. Ανάρρωσα, αλλά κρίθηκα ακατάλληλος για ενεργή υπηρεσία. Εντούτοις δεν μπορούσα να πάρω τιμητική απαλλαγή. Ευτυχώς έπρεπε να πάρω άδεια μακράς διαρκείας, έτσι ζήτησα να επιστρέψω στη Βόρεια Αφρική.

Ενώ ήμουν εκεί σχεδίασα μια άλλη απόδραση, αλλά αυτή τη φορά μόνος μου. Είχα βγάλει το συμπέρασμα ότι περίπου σε κάθε 100 απ’ αυτούς που δραπέτευαν, οι 99 συλλαμβάνονταν πάλι. Έτσι το σχέδιό μου ήταν άψογο. Κατάφερα να φτάσω στο Πόρτ Λαϊοτέι και να επιβιβαστώ σ’ ένα γερμανικό πλοίο της γραμμής. Άπαξ και βρέθηκα στην ανοιχτή θάλασσα κατευθυνόμενος για τη Γερμανία, ήμουν πλέον ασφαλής.

Με χαρά ενώθηκα με την οικογένειά μου πίσω στη Γερμανία, μετά από δέκα χρόνια χωρισμού. Κάποιος παλιός σχολικός φίλος διευθέτησε να πάω στη γερμανική ομάδα του αγγλικού στρατού—τον τρίτο στρατό στον οποίο υπηρετούσα. Κέρδιζα πολλά χρήματα, αλλά η ζωή του στρατού με κούραζε ολοένα και περισσότερο.

Μια Καινούρια Ζωή σε μια Καινούρια Χώρα

Μου δόθηκε η ευκαιρία να μεταναστεύσω στον Καναδά ή στην Αυστραλία. Διάλεξα την Αυστραλία και τον Ιούνιο του 1955 έφτασα στο Σίδνεϋ, την πρωτεύουσα της Νέας Νότιας Ουαλλίας. Έμαθα ότι υπήρχε δουλειά σ’ ένα μεγάλο υδροηλεκτρικό αρδευτικό πρόγραμμα που γινόταν στις Αυστραλιανές Άλπεις, περίπου 480 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Σίδνεϋ. Ήξερα ότι αυτό θα ήταν μια δύσκολη εργασία, αλλά η αμοιβή ήταν καλή και άκουσα ότι υπήρχαν πολλοί Γερμανοί και άλλοι Ευρωπαίοι μετανάστες που εργάζονταν σ’ αυτό το έργο.

Από τον πόλεμο και μετά δεν έτρεφα και μεγάλη εκτίμηση για τη θρησκεία. Από ό,τι είχα δει στη διάρκεια του πολέμου, είχα απογοητευτεί από τη θρησκεία. Ποτέ δεν είχα ακούσει για τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, αλλά ένας συνάδελφος ο οποίος είπε ότι ήταν Μάρτυς, συχνά μιλούσε για ανακούφιση από τις άσχημες καταστάσεις του κόσμου, και αυτά που έλεγε φαίνονταν αρκετά λογικά. Ωστόσο, σύντομα επέστρεψα στο Σίδνεϋ και έχασα κάθε επαφή μαζί του.

Περίπου εκείνο το διάστημα συνάντησα την Κρίστα και την παντρεύτηκα. Είπα στη σύζυγό μου για τα πράγματα που μου είχε πει ο Μάρτυρας και της άρεσαν και αυτής επίσης. Έτσι σε κάποια επίσκεψη στο Σίδνεϋ ήρθα σε επαφή μαζί του ξανά. Παρ’ ότι ήταν Γερμανός, διάβαζε και μιλούσε αγγλικά με άνεση και μας έδωσε ένα βιβλίο στα αγγλικά με τον τίτλο, Από τον Απολεσθέντα Παράδεισο στον Αποκαταστημένο Παράδεισο. Εφόσον όμως η Κρίστα και εγώ ακόμη μαθαίναμε αγγλικά δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε όλα όσα έλεγε το βιβλίο, αν και καταλάβαμε πάρα πολλά από τις εικόνες.

Όταν ο Μάρτυρας μάς είπε ότι το βιβλίο υπήρχε και στη γερμανική, κάποιο βροχερό Σαββατοκύριακο τρέξαμε στο τμήμα της Εταιρίας Σκοπιά της Αυστραλίας στο Στράτφιλντ. Από εκεί πήραμε το βιβλίο στα γερμανικά και το διάβασα μέσα σε μια νύχτα. Γυρίσαμε πίσω για να παρακολουθήσουμε μια συνάθροιση στην Αίθουσα Βασιλείας στο Στράτφιλντ. Όλοι τους ήταν πάρα πολύ φιλικοί και μας φάνηκε ότι η φιλικότητα ήταν πραγματική, όχι προσποιητή. Φύγαμε απ’ αυτή τη συνάθροιση φορτωμένοι με μια στοίβα περιοδικά Σκοπιά και Ξύπνα! καθώς επίσης και μερικά άλλα βιβλία στη γερμανική γλώσσα.

Προχώρησα με Προσοχή

Αν και αυτά που μάθαινα φαίνονταν υπέροχα, ήμουν προσεκτικός, ώστε με κανέναν τρόπο να μη δεσμευτώ. Κατά κάποιο τρόπο αυτό οφειλόταν στην εμπειρία που είχε η μητέρα μου με την οργανωμένη θρησκεία. Το 1936 παραιτήθηκε από τη λουθηρανική Εκκλησία γιατί απογοητεύτηκε από τα πράγματα που είχε ακούσει και είχε δει να γίνονται. Ωστόσο, δεν έχασε την πίστη της στον Θεό και μερικές φορές μιλούσε και σ’ εμένα γι’ αυτό.

Κατόπιν, όταν κατατάχθηκα στο στρατό το 1943, όλοι μας έπρεπε να πηγαίνουμε στην εκκλησία και να ακούμε την ομιλία του παπά. Μας διαβεβαίωνε πως αν σκοτωνόμασταν στη μάχη, θα πηγαίναμε αμέσως στον ουρανό για να ενωθούμε εκεί με όλους τους ήρωες του παρελθόντος. Αργότερα, στα χαρακώματα και στα ορύγματα, πρόσεξα ότι πολλοί στρατιώτες φορούσαν σταυρούς για να προστατευτούν. Και ο σύντροφός μου φορούσε ένα σταυρό όταν χτυπήθηκε και σκοτώθηκε ακριβώς δίπλα μου. Αφού συνήλθα από τη φρίκη, η πρώτη μου σκέψη ήταν: ‘Τι του πρόσφερε ο σταυρός;’

Έμεινα κατάπληκτος όταν είδα Άγγλους αιχμαλώτους πολέμου να φορούν και αυτοί επίσης σταυρούς. Σκέφτηκα: ‘Αν αυτό είναι χριστιανοσύνη, τότε για μένα δεν υπάρχει χριστιανική θρησκεία’. Ναι, άνθρωποι που έλεγαν πως ήταν χριστιανοί βρίσκονταν και στις δυο παρατάξεις—σκοτώνοντας ο ένας τον άλλον!

Την επόμενη φορά που είδα τον παπά, τον ρώτησα γι’ αυτό. Είπε πως όταν υπάρχει πόλεμος, πρέπει να πας και να πολεμήσεις για την πατρίδα σου, αλλά όταν ο πόλεμος τελειώνει ο καθένας πρέπει να επιστρέφει στην εκκλησία του. Αυτό ήταν αρκετό για μένα! Σκέφτηκα, ‘Κάποιο φοβερό λάθος υπάρχει εδώ’. Τώρα μπορούσα να καταλάβω γιατί η μητέρα μου παραιτήθηκε από την εκκλησία.

Έτσι δικαιολογημένα ήμουν προσεκτικός. Εντούτοις, σύντομα πείστηκα ότι το άγγελμα της αλήθειας που είχε η Αγία Γραφή ήταν διαφορετικό. Η υποκρισία που υπήρχε στην οργανωμένη θρησκεία δεν ήταν διδασκαλία της Αγίας Γραφής. Τώρα μπορούσα να διακρίνω γιατί υπήρχε τόση πολλή σύγχυση και αναστάτωση πάνω στη γη. Και επιτέλους χάρηκα που έμαθα ποιος είναι ο Ιεχωβά. Είναι ο αληθινός Θεός όλων και όχι μόνο των Εβραίων όπως μου είχε πει ο πατέρας μου.

Επίσης, έμαθα ποια ήταν η θέση του Ιησού Χριστού. Είναι ο αγαπητός Γιος του Ιεχωβά, και ο Ιεχωβά τον έστειλε εδώ στη γη για να μας δείξει τι να κάνουμε και να μας προμηθεύσει ένα αντίλυτρο έτσι ώστε να μπορέσουμε να αποκτήσουμε αιώνια ζωή. Ανακάλυψα ότι η βασιλεία του Θεού θα κάνει τη γη παράδεισο και επιπλέον, ότι αυτός ο παράδεισος θα μείνει για πάντα.

Επιτέλους ο Σωστός Στρατός!

Σύντομα αντιληφθήκαμε ότι για να παρακολουθούμε τις χριστιανικές συναθροίσεις τακτικά, τα ταξίδια μας στην εξοχή τα Σαββατοκύριακα έπρεπε να σταματήσουν ή τουλάχιστο να περιοριστούν. Ένα άλλο πρόβλημα που είχα ήταν το πολύ κάπνισμα. Για 16 χρόνια κάπνιζα 40 με 60 τσιγάρα τη μέρα καθώς επίσης πούρα και πίπα όποτε τύχαινε. Όταν μου υποδείχθηκε ότι ένα τέτοιο μόλυσμα του ανθρώπινου σώματος δυσαρεστεί τον Θεό, εγκατέλειψα αυτή την ακάθαρτη συνήθεια μέσα σε μια μέρα.

Το Φεβρουάριο του 1963 η Κρίστα κι εγώ συμβολίσαμε την αφιέρωσή μας στον Ιεχωβά με το βάφτισμα στο νερό. Σύντομα μετά απ’ αυτό αρχίσαμε την ολοχρόνια διακονία ως σκαπανείς και τον Ιανουάριο του 1965 διοριστήκαμε ειδικοί σκαπανείς. Τώρα ήμουν στρατιώτης στον χριστιανικό «στρατό» του Ιεχωβά.

Το 1967 πήγαμε στην Παπούα Νέα Γουινέα και υπηρετήσαμε πρώτα στο Πορτ Μόρεσμπυ και αργότερα στην Ποππεντίτα. Επιστρέψαμε στην Αυστραλία για λίγο διάστημα και κατόπιν το 1970 γυρίσαμε πίσω στην Παπούα Νέα Γουινέα όπου και υπηρετήσαμε μέχρι το Σεπτέμβριο του 1981. Σ’ ένα διορισμό μας, βοηθήσαμε να χτιστούν δυο Αίθουσες Βασιλείας καθώς επίσης και πολλούς να μάθουν την αλήθεια της Αγίας Γραφής. Ταξιδέψαμε με κανό στα περισσότερα μέρη—χρησιμοποιώντας εξωλέμβιους κινητήρες. Σε τριάμισι χρόνια, βαφτίστηκαν 29 άτομα απ’ αυτούς που βοηθήσαμε.

Και οι δυο μας κολλήσαμε εγκεφαλική ελονοσία. Ήμουν αναίσθητος για 48 ώρες και δεν περίμεναν ότι θα ζούσα. Τελικά, το 1981 αποφασίσαμε να επιστρέψουμε στην Αυστραλία, όπου και συνεχίσαμε το έργο ως ειδικοί σκαπανείς στο Μπρισμπέιν και αργότερα στο Καιρνς, στα βόρεια του Κουήνσλαντ. Ο τωρινός μας διορισμός είναι το νησί Θέρσντεϋ, στον Πορθμό Τόρρες, στο βορειότατο σημείο της ηπειρωτικής Αυστραλίας. Αυτό ήταν το μακρινό μέρος για το οποίο είχα διαβάσει όταν ήμουν μικρό αγόρι και δεν πίστευα πραγματικά ότι κάποτε θα μπορούσα να βρεθώ εκεί.

Αναπολώντας τα 23 μας χρόνια της υπηρεσίας σκαπανέα δεν έχουμε μετανιώσει που καταταχθήκαμε σ’ αυτόν το «στρατό». Η καρδιά μας χαίρεται που κατορθώσαμε να βοηθήσουμε περίπου 60 ανθρώπους να αφιερώσουν τη ζωή τους στον Ιεχωβά Θεό. Απολαμβάνουμε πολλή ευτυχία στην ολοχρόνια υπηρεσία κηρύγματος και πάντοτε ενθαρρύνουμε κι άλλους να αναλάβουν αυτό το ευλογημένο έργο.

Συνεχώς ευχαριστώ τον Ιεχωβά γιατί, αφού υπηρέτησα σε τρεις εθνικούς στρατούς, μ’ ένα σωρό απογοητεύσεις και βλέποντας το θάνατο πολλές φορές με τα ίδια μου τα μάτια, μπόρεσα να καταταγώ στο νικηφόρο του στρατό, σαν στρατιώτης του Ιησού Χριστού. (2 Τιμόθεον 2:3) Ναι, τελικά ανακάλυψα το σωστό στρατό και προσεύχομαι να συνεχίσω να υπηρετώ σαν πιστός πολεμιστής για πάντα.—Όπως το αφηγήθηκε ο Ζίγκμαρ Σόσμάιαρ.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 12]

Ξύπνησα ξαφνικά όταν μια βόμβα έπεσε με δύναμη μέσα από τη στέγη μας

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 13]

Άνθρωποι που έλεγαν ότι ήταν χριστιανοί βρίσκονταν και στις δυο παρατάξεις—σκοτώνοντας ο ένας τον άλλο!

[Εικόνα στη σελίδα 11]

Όταν υπηρέτησα στη Γαλλική Λεγεώνα των Ξένων

    Ελληνικές Εκδόσεις (1950–2025)
    Αποσύνδεση
    Σύνδεση
    • Ελληνική
    • Κοινή Χρήση
    • Προτιμήσεις
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Όροι Χρήσης
    • Πολιτική Απορρήτου
    • Ρυθμίσεις Απορρήτου
    • JW.ORG
    • Σύνδεση
    Κοινή Χρήση