Η Νέα Εποχή των Ανακαλύψεων

Από ένα μέλος του προσωπικού συγγραφής του Ξύπνα!

ΕΧΕΤΕ παρακολουθήσει ποτέ στην τηλεόραση την εκτόξευση ενός διαστημικού λεωφορείου; Αναρωτηθήκατε πόσο μεγάλοι είναι οι πύραυλοι που το εκτοξεύουν; Και πόσο χώρο έχουν οι αστροναύτες μέσα στο ίδιο το διαστημικό λεωφορείο; Είχα την ευκαιρία να το δω με τα ίδια μου τα μάτια όταν επισκέφτηκα το Σπέισπορτ Η.Π.Α. στο ακρωτήριο Κανάβεραλ, το οποίο είναι επίσης γνωστό ως Διαστημικό Κέντρο Κένεντι, στη Φλόριντα των Η.Π.Α.

Επειδή είχα παρακολουθήσει στην τηλεόραση κάθε είδους εκτόξευση στο διάστημα και με είχε συναρπάσει η πρώτη πτήση Απόλλων προς τη σελήνη το 1969, ήταν καταπληκτική εμπειρία να βρεθώ ακριβώς στην καρδιά αυτής της δραστηριότητας, σε απόσταση μόλις μιας ώρας με το αυτοκίνητο στα ανατολικά του Ορλάντο. Όταν μπήκαμε στο χώρο στάθμευσης, είδα στο βάθος μια έκθεση πυραύλων που είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την αποστολή ανθρώπων και επιστημονικών οργάνων στο διάστημα. Και εκεί, σταθμευμένο πάνω στην άσφαλτο δίπλα στο Ρόκετ Γκάρντεν, βρισκόταν ένα ομοίωμα, σε φυσικό μέγεθος, των διαστημικών λεωφορείων τα οποία χρησιμοποιούνται σε επιχειρήσεις τροχιάς γύρω από τη γη. Ονομάζεται Πρεσβευτής (Ambassador) και, μολονότι πρόκειται απλώς για ομοίωμα, ήταν εντυπωσιακό να το βλέπεις, να το επισκέπτεσαι και να το φωτογραφίζεις. Το ύψος του στην ουρά είναι 17 μέτρα και το μήκος του είναι 37 μέτρα, με άνοιγμα φτερών που φτάνει τα 24 μέτρα.

Ήταν Παρασκευή 22 Νοεμβρίου του περασμένου έτους, και ανυπομονούσα να πλησιάσω σε ένα σημείο εκτόξευσης, ειδικά σε εκείνο στο οποίο περίμενε να εκτοξευτεί το διαστημικό λεωφορείο Ατλαντίς (Atlantis) την Κυριακή 24 Νοεμβρίου. Υπάρχουν αρκετά τέτοια σημεία εκτόξευσης, αλλά βρίσκονται σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το χώρο έκθεσης. Έτσι συμμετείχα στην επίσημη ξενάγηση με λεωφορεία που γινόταν στο κύριο κτίριο με τους πυραύλους και στις εγκαταστάσεις εκτόξευσης.

Η πρώτη μας στάση ήταν στο Κτίριο Εκπαίδευσης Ιπτάμενου Πληρώματος, όπου είδαμε πανομοιότυπα αντίγραφα του τμήματος συστημάτων και της σεληνακάτου που χρησιμοποιήθηκαν σε εκείνο το ιστορικό ταξίδι στη σελήνη το 1969. Η σεληνάκατος ήταν μια πραγματικά κακόμορφη κατασκευή—δεν είχε καθόλου τις καμπύλες και το σχήμα ενός κλασικού διαστημικού οχήματος. Με την πρώτη ματιά έμοιαζε περισσότερο με σύνθεση κύβων και πυραμίδων η οποία στηριζόταν σε πόδια σαν αυτά της αράχνης. Ωστόσο, το δίδυμό του χρησίμεψε στην προσεδάφιση δύο ανθρώπων στη σελήνη.

Τον Ιούλιο του 1971, το Απόλλων 15 προσεδαφίστηκε στη σελήνη, και οι αστροναύτες Σκοτ και Ίρβιν ξεφόρτωσαν το σεληνιακό εξερευνητικό όχημα. Με κόστος 15 εκατομμύρια δολάρια (περ. 2,7 δισ. δρχ.), ήταν πιθανώς το ακριβότερο τζιπ που φτιάχτηκε ποτέ. Και αν θέλετε να το οδηγήσετε, το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να πάτε στη σελήνη—το όχημα απέμεινε εκεί ψηλά μαζί με τον όροφο καθόδου της σεληνακάτου! Αλλά μην ξεχάσετε να πάρετε καινούριες μπαταρίες μαζί σας. Οι μπαταρίες του τζιπ έχουν αδειάσει εδώ και πολύ καιρό.

Η επόμενη στάση μου στην ξενάγηση ήταν το Κτίριο Συναρμολόγησης Οχημάτων (VAB). Πρέπει να εξοικειωθεί κανείς με τα αρκτικόλεξα στο διαστημικό κέντρο—τα χρησιμοποιούν για το καθετί. Ο Κρις, πρώην μηχανικός στο πρόγραμμα Απόλλων, τον οποίο συνάντησα αργότερα, μου είπε: «Μεταφέρθηκα σε κάποιον άλλον τομέα, και επί μήνες δεν μπορούσα να καταλάβω πολλά πράγματα που λέγονταν επειδή τα αρκτικόλεξά τους ήταν διαφορετικά από αυτά που χρησιμοποιούσα εγώ!» Τι κάνει το VAB τόσο ξεχωριστό; Με ύψος πάνω από 160 μέτρα (ισοδύναμο ενός ουρανοξύστη 52 ορόφων), πλάτος 158 μέτρα και μήκος 218 μέτρα, είναι πιθανώς το μεγαλύτερο κτίριο στον κόσμο ως προς τον όγκο του, δηλαδή την κυβική χωρητικότητα. Καλύπτει έκταση 32 στρεμμάτων. Πρέπει να είναι τόσο μεγάλο επειδή εδώ συναρμολογούνται τα οχήματα εκτόξευσης πριν μεταφερθούν αργά και με κόπο στο σημείο εκτόξευσης. Αλλά θα πούμε περισσότερα για αυτό αργότερα.

Μας είπαν ότι το VAB είναι τόσο μεγάλο, ώστε μπορούν να συναρμολογηθούν εκεί τέσσερις πύραυλοι Κρόνος V ταυτόχρονα. Αυτοί έχουν ύψος 111 μέτρα και σχεδιάστηκαν για να μεταφέρουν το διαστημόπλοιο Απόλλων. Το βιβλίο Η Εικονογραφημένη Ιστορία της NASA (The Illustrated History of NASA) εξηγεί: «Η ολική μάζα κατά την απογείωση έφτανε τον καταπληκτικό αριθμό των 3.200 τόνων. Ωστόσο οι κινητήρες του Κρόνος V, οι οποίοι ανέπτυσσαν ωστική δύναμη σχεδόν 3.800 τόνων, μπορούσαν να σηκώσουν το υπέρογκο φορτίο με ευκολία».

Καθώς κοίταξα ψηλά στην κορυφή αυτού του αχανούς κτιρίου, εντόπισα ερυθρόλαιμους γύπες να διαγράφουν κύκλους, επωφελούμενοι από τα ανοδικά ρεύματα πάνω από τη σκεπή. Αυτό μου θύμισε επίσης ότι το διαστημικό κέντρο βρίσκεται στη μέση ενός πολύ μεγάλου εθνικού καταφύγιου άγριων ζώων, το οποίο φιλοξενεί δεκάδες είδη πουλιών, ζώων και ερπετών. Καθώς περνούσαμε με το λεωφορείο, είδαμε τη φωλιά ενός τεράστιου αετού, η οποία είχε βάθος δύο μέτρα και βρισκόταν ψηλά σε κάποιο δέντρο. Κατά κάποιον τρόπο φαινόταν κατάλληλο να πετούν οι αετοί εκεί όπου ο άνθρωπος έχει πραγματοποιήσει μερικά από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στις διαστημικές πτήσεις.

Η επόμενη στάση μας επρόκειτο να είναι μια περιοχή παρατήρησης όπου θα μπορούσαμε να δούμε από μακριά δύο σημεία εκτόξευσης. Ωστόσο, παρέμενε ένα μεγάλο ερώτημα. Πώς μεταφέρουν αυτούς τους τεράστιους πυραύλους στα σημεία εκτόξευσης, σε απόσταση 5,5 χιλιομέτρων; Χρησιμοποιούν τους μεγαλύτερους ελκυστήρες που έχω δει ποτέ! Αυτοί ονομάζονται ερπυστριοφόροι μεταφορείς και μπορούν να μεταφέρουν 6,6 εκατομμύρια κιλά. Ο καθένας από αυτούς τους μεταφορείς έχει μέγεθος όσο μισό γήπεδο ποδοσφαίρου και ζυγίζει 2,7 εκατομμύρια κιλά. Αλλά μην περιμένετε ρεκόρ ταχύτητας από αυτά τα τέρατα. Όταν είναι φορτωμένοι, η μέγιστη ταχύτητά τους φτάνει το 1,6 χιλιόμετρο την ώρα· όταν δεν είναι φορτωμένοι, η ταχύτητά τους φτάνει τα 3,2 χιλιόμετρα την ώρα! Η πλατφόρμα μεταφέρεται πάνω σε τέσσερις τεράστιους ελκυστήρες, ένας σε κάθε γωνία, οι οποίοι έχουν δύο ερπύστριες ο καθένας. Η κάθε ερπύστρια έχει 57 πέδιλα· το κάθε πέδιλο ζυγίζει έναν τόνο.

Τώρα φανταστείτε τον ειδικό δρόμο που έπρεπε να κατασκευαστεί προς κάθε σημείο εκτόξευσης, ο οποίος θα έπρεπε να έχει τη δυνατότητα να αντέξει το τεράστιο βάρος της κινητής πλατφόρμας, του πυραύλου και του διαστημόπλοιου.

Τι θα πούμε για το ταξίδι της επιστροφής του διαστημικού λεωφορείου στη γη; Το τροχιακό όχημα χρειάζεται να προσγειωθεί κάπου—και εδώ, στο ακρωτήριο Κανάβεραλ, αυτό το «κάπου» δεν είναι μια συνηθισμένη λωρίδα προσγείωσης κάποιου αεροδρομίου, αφού είναι διπλάσια σε μήκος και πλάτος από ένα μέσο διάδρομο αεροδρομίου. Έχει μήκος 4.600 μέτρα, και διαθέτει επιπλέον χώρο προσγείωσης 300 μέτρων σε καθεμιά από τις άκρες της. Αν οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για προσγείωση, τότε το διαστημικό λεωφορείο αλλάζει πορεία και κατευθύνεται στην Αεροπορική Βάση Έντουαρντς, μακριά στην έρημο της Καλιφόρνιας, πάνω από 3.200 χιλιόμετρα προς τα δυτικά.

Το τεράστιο μέγεθος του όλου προγράμματος ήταν κάτι το εκπληκτικό. Και έφερε ορισμένα ερωτήματα στο νου. Τι έχει πετύχει ο άνθρωπος στην εξερεύνηση του διαστήματος; Ποια ήταν τα οφέλη; Και ποιες είναι οι προοπτικές για διαπλανητικές πτήσεις; Θα προσεδαφιστεί ποτέ ο άνθρωπος στον Άρη;

Εξερεύνηση του Διαστήματος—Μέχρι Πού Έχει Φτάσει ο Άνθρωπος;

ΣΤΙΣ 12 Απριλίου 1961, ένας νέος Κολόμβος πέρασε στα χρονικά της ιστορίας. Ο Γιούρι Αλεξέγεβιτς Γκαγκάριν, Ρώσος κοσμοναύτης, πραγματοποίησε το πρώτο ταξίδι του ανθρώπου στο διάστημα με το διαστημικό θαλαμίσκο Βοστόκ 1. Το ταξίδι του διήρκεσε 108 λεπτά και τον μετέφερε 40.900 χιλιόμετρα γύρω από τη γη σε μια περιφορά. Ήταν ο νικητής του πρώτου γύρου στη μεγάλη διαστημική κούρσα μεταξύ της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. και Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report) δήλωσε: «Είναι αλήθεια ότι . . . η Αμερική ‘εκτοξεύτηκε’ στο διάστημα από το επιτακτικό καθήκον να ξεπεράσει τους Ρώσους». Ο πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι ήταν αποφασισμένος να προσπαθήσει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των σοβιετικών και των αμερικανικών διαστημικών επιτευγμάτων. Ο Τζον Λόγκσντον, διευθυντής του Κέντρου για τη Διεθνή Επιστημονική και Τεχνολογική Τακτική, έγραψε στο βιβλίο Σχέδιο για το Διάστημα (Blueprint for Space): «Ο Σόρενσεν [ειδικός σύμβουλος του Κένεντι] λέει ότι η στάση του Κένεντι επηρεάστηκε από το γεγονός [ότι] ‘οι Σοβιετικοί είχαν κερδίσει τεράστιο κύρος διεθνώς από την πτήση του Γκαγκάριν την ίδια στιγμή που εμείς είχαμε υποστεί απώλεια του κύρους μας εξαιτίας του Κόλπου των Χοίρων.a Τονίστηκε το γεγονός ότι το κύρος δεν ήταν απλώς δημόσιες σχέσεις, αλλά ένας καθοριστικός παράγοντας στις παγκόσμιες υποθέσεις’».

Ο πρόεδρος Κένεντι αποφάσισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε πάση θυσία να κάνουν κάτι θεαματικό για να ξεπεράσουν τους Σοβιετικούς. Ρώτησε: «Έχουμε καμιά πιθανότητα να νικήσουμε τους Σοβιετικούς εγκαθιστώντας ένα εργαστήριο στο διάστημα ή με ένα ταξίδι γύρω από τη σελήνη ή με κάποιον πύραυλο που θα προσεδαφιστεί στη σελήνη ή με έναν επανδρωμένο πύραυλο που θα πάει στη σελήνη και θα επιστρέψει; Υπάρχει κάποιο άλλο διαστημικό πρόγραμμα το οποίο υπόσχεται εντυπωσιακά αποτελέσματα με τα οποία θα μπορούσαμε να νικήσουμε;» Επιτέλους, οι επιστήμονες των Η.Π.Α. είχαν κάποιον πολιτικό υποκινητή για να υποστηρίξει τις φιλοδοξίες τους. Αλλά θα έπρεπε να περιμένουν μέχρι να πετύχουν.

Οι Ρώσοι συνέχισαν τη σειρά των επιτυχιών τους το 1963, όταν η Βαλεντίνα Βλαντιμίροβνα Τερέσκοβα ήταν η πρώτη γυναίκα που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη γη, επιτυγχάνοντας όχι μια, αλλά 48 περιστροφές! Η Εθνική Υπηρεσία Αεροναυτικής και Διαστήματος (NASA) αντιμετώπισε την πρόκληση να περάσει μπροστά στην κούρσα για το διεθνές κύρος στον τομέα του διαστήματος. Έτσι, τι επιτέλεσε τελικά;

Το Απόλλων και η Σελήνη

Οι επιστήμονες της NASA από το 1959 μελετούσαν την πιθανότητα προσεδάφισης στη σελήνη. Ζήτησαν άδεια να κατασκευάσουν ένα διαστημόπλοιο το οποίο θα ονομαζόταν Απόλλων. Ωστόσο, «ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ αρνήθηκε να εγκρίνει αυτό το αίτημα». Σε τι οφειλόταν αυτή η αρνητική στάση; Το κόστος, που έφτανε από 34 ως 46 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 6,1 ως 8,3 τρισ. δρχ.), «δεν θα απέφερε αρκετή επιστημονική γνώση η οποία να δικαιολογεί την επένδυση. . . . Ο Αϊζενχάουερ είπε στη NASA ότι δεν θα ενέκρινε κανένα πρόγραμμα με στόχο την προσεδάφιση στη σελήνη». (Σχέδιο για το Διάστημα) Η μόνη ελπίδα των επιστημόνων ήταν ο νέος πρόεδρος, ο Τζον Φ. Κένεντι.

Αυτός έθεσε στους επιστήμονες των Η.Π.Α. το στόχο της προσεδάφισης ενός ανθρώπου στη σελήνη πριν από το τέλος της δεκαετίας—και πριν από τους Ρώσους! Ο Γουέντελ Μάρλεϊ, ο οποίος εργαζόταν ως ηλεκτρολόγος μηχανολόγος στο σύστημα διεύθυνσης και πλοήγησης του Απόλλων, είπε στο Ξύπνα!: «Υπήρχε ένα ολοφάνερο πνεύμα ανταγωνισμού με την Ε.Σ.Σ.Δ., και αυτή ήταν επίσης μια υποκινούσα δύναμη για πολλούς από τους μηχανικούς με τους οποίους συνεργαζόμουν. Ήμασταν περήφανοι που συμβάλαμε στην προσεδάφιση ενός ανθρώπου στη σελήνη πριν από τη Ρωσία. Μάλιστα, πολλοί δουλεύαμε υπερωρίες χωρίς να τις πληρωνόμαστε, για να μείνουμε στα χρονικά πλαίσια του προγράμματος».

Το αποτέλεσμα όλων αυτών των προσπαθειών τώρα αποτελεί παρελθόν—ο Νιλ Άρμστρονγκ και ο Έντουιν Όλντριν άφησαν τις πρώτες ανθρώπινες πατημασιές στο σεληνιακό έδαφος τον Ιούλιο του 1969. Αυτό το καταπληκτικό επίτευγμα δεν ήρθε χωρίς τίμημα. Στις 27 Ιανουαρίου 1967, τρεις αστροναύτες έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια μιας πυρκαγιάς που ξέσπασε στο θαλαμίσκο ελέγχου του διαστημόπλοιου στη διάρκεια μιας δοκιμής πριν από την πτήση. Λιγότερο από τρεις μήνες αργότερα, ο Ρώσος κοσμοναύτης Βλαντιμίρ Κομάροφ πέθανε στην προσπάθειά του να επιστρέψει έπειτα από 18 περιστροφές που πραγματοποίησε γύρω από τη γη. Ωστόσο, επί εκατοντάδες χρόνια, αυτό ήταν συχνά το τίμημα που πλήρωσαν άντρες και γυναίκες για χάρη της εξερεύνησης. Πέθαναν καθώς αναζητούσαν γνώση και δόξα.

Τώρα, εκτός από τα ταξίδια στη σελήνη, ποια επιπρόσθετη πρόοδος επιτεύχτηκε στο διάστημα;

Αναζήτηση στους Πλανήτες

Η NASA έχει στείλει πολλούς δορυφόρους στο διάστημα, και αυτοί έχουν αποφέρει εξαίρετα αποτελέσματα όσον αφορά την αυξημένη γνώση του σύμπαντος. Αυτό είναι ένα από τα οφέλη τα οποία προβάλλουν οι επιστήμονες για να δικαιολογήσουν τις τεράστιες δαπάνες των επανδρωμένων πτήσεων και των μη επανδρωμένων διαστημικών εξερευνητικών οχημάτων. Το Μάρτιο του 1992 σημειώθηκε η 20ή επέτειος μιας από τις πιο επιτυχημένες ιστορίες της εξερεύνησης του διαστήματος—της εκτόξευσης του πρώτου διαστημικού εξερευνητικού οχήματος που θα ξεπερνούσε τα σύνορα του ηλιακού συστήματος. Ο Πάιονιρ (Pioneer) 10, που εκτοξεύτηκε το 1972, αντιστάθμισε μια σειρά παλαιότερων αποτυχιών ανάμεσα στους προκατόχους του, οι οποίες ξεκίνησαν το 1958. Η ενεργή ζωή του εξερευνητικού οχήματος αναμενόταν να διαρκέσει περίπου τρία χρόνια. Αντίθετα, χάρη στην πηγή πυρηνικής ενέργειας που διαθέτει, στέλνει ακόμη πληροφορίες στη γη. Ο Νίκολας Μπουθ, γράφοντας στο περιοδικό Νέος Επιστήμονας (New Scientist), λέει ότι «οι υπεύθυνοι της NASA υπολογίζουν ότι θα κατορθώσουν να ανιχνεύουν τη θέση του σκάφους μέχρι το τέλος του αιώνα. Αυτό θα μπορούσε να περιγραφεί ως η πλέον επιτυχημένη διαπλανητική αποστολή που έγινε ποτέ». Τι έκανε τον Πάιονιρ 10 τόσο ξεχωριστό;

Ήταν προγραμματισμένος να κατευθυνθεί προς το μεγαλύτερο γειτονικό μας πλανήτη, τον Δία, πριν βγει από το ηλιακό σύστημα. Αυτό περιλάμβανε ένα ταξίδι περίπου 779 εκατομμυρίων χιλιομέτρων που διήρκεσε σχεδόν δύο χρόνια. Έφτασε στον Δία το Δεκέμβριο του 1973. Καθ’ οδόν, πέρασε από τον Άρη και διέσχισε μια ζώνη αστεροειδών πέρα από τον Άρη. Κατέγραψε 55 συγκρούσεις με σωματίδια σκόνης. Ωστόσο, το διαστημόπλοιο ξέφυγε χωρίς ζημιές. Άλλα όργανα μέτρησαν την ακτινοβολία και τα μαγνητικά πεδία γύρω από τον Δία.

Κατόπιν, εκτοξεύτηκε ο Πάιονιρ 11, και αφού πέρασε τον Δία συνέχισε ως τον Κρόνο. Οικοδομώντας πάνω στο θεμέλιο που έθεσαν αυτές οι προσπάθειες που έγιναν με τους Πάιονιρ, η NASA συνέχισε με τα διαστημόπλοια Βόγιατζερ (Voyager) 1 και 2. Αυτά, όπως λέει ο Νίκολας Μπουθ, έχουν στείλει στη γη «κατακλυσμό πληροφοριών σχετικά με το σύστημα του Δία, οι οποίες ξεπέρασαν τα αποτελέσματα των αποστολών των Πάιονιρ». Πώς στέλνουν αυτά τα εξερευνητικά οχήματα τις πληροφορίες στη γη;

Υπάρχει ένα σύστημα ανίχνευσης που ονομάζεται Δίκτυο Μακρινού Διαστήματος και αποτελείται από δισκοειδείς κεραίες με διάμετρο 64 μέτρα, οι οποίες συλλαμβάνουν εναλλάξ τα σήματα καθώς περιστρέφεται η γη. Αυτές οι κεραίες βρίσκονται στην Ισπανία, στην Αυστραλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτές έχουν αποδειχτεί καθοριστικές για την ακριβή λήψη των ραδιοσημάτων που προέρχονται από τα διαστημόπλοια.

Υπάρχει Ζωή στον Άρη;

Η εξερεύνηση του διαστήματος προφανώς θα συνεχίσει να υποκινείται από ένα ενδιαφέρον ερώτημα το οποίο επί αιώνες εξάπτει την περιέργεια του ανθρώπου: Υπάρχει νοήμων ζωή κάπου στο αχανές σύμπαν; Επί μεγάλο διάστημα, οι αστρονόμοι και οι συγγραφείς έκαναν υποθέσεις σχετικά με το αν υπάρχει ζωή στον κόκκινο πλανήτη Άρη. Τι απέδειξαν οι πρόσφατες πτήσεις στο διάστημα σχετικά με αυτό;

Η σειρά των διαστημικών εξερευνητικών οχημάτων Μάρινερ (Mariner) στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 έστειλαν στη γη εικόνες του Άρη. Κατόπιν, το 1976, τα τμήματα προσεδάφισης των Βίκιγκ (Viking) 1 και 2 προσεδαφίστηκαν στον Άρη και, όσο απίστευτο και αν φαίνεται, έστειλαν στη γη πληροφορίες σχετικά με το πέτρωμα και το χώμα. Πώς συνέλεξαν αυτές τις πληροφορίες; Με τη βοήθεια ενός αυτοματοποιημένου χημικού και βιολογικού εργαστηρίου που βρισκόταν στο σκάφος προσεδάφισης. Ένας ρομποτικός βραχίονας μάζεψε χώμα, το έφερε στο σκάφος, και το ρομποτικό εργαστήριο το ανέλυσε. Υπήρχε ζωή εκεί ή έστω κάποια ελπίδα για την ύπαρξή της; Τι αποκάλυψαν οι φωτογραφίες και οι αναλύσεις;

Ο συγγραφέας Μπρους Μάρεϊ, ο οποίος ασχολείται με την επιστήμη του διαστήματος, εξηγεί: «Κανένας θάμνος, καθόλου χορτάρι, καμιά πατημασιά ή άλλες ενδείξεις ζωής δεν μετρίασαν την ερημιά αυτού του συναρπαστικού από γεωλογική άποψη εδάφους. . . . Παρά τις ιδιαίτερα λεπτομερείς έρευνες με δείγματα από το έδαφος . . . , δεν ανιχνεύτηκε ούτε ένα οργανικό μόριο . . . Το έδαφος του Άρη είναι πολύ πιο άγονο από οποιοδήποτε περιβάλλον πάνω στη Γη. . . . Πιθανότατα, δεν υπήρχε ζωή στον Άρη, τουλάχιστον επί αρκετά δισεκατομμύρια χρόνια του παρελθόντος».

Ο Μάρεϊ συμπέρανε το εξής από όλες τις αποδείξεις που προήλθαν από την εξερεύνηση των πλανητών: «Είμαστε πράγματι μόνοι σε αυτό το Ηλιακό Σύστημα. Η Γη, καθώς είναι η μόνη που διαθέτει υδάτινες επιφάνειες, είναι η όαση της ζωής. Από ό,τι φαίνεται, δεν έχουμε μακρινούς συγγενείς σε μορφή μικροοργανισμών στον Άρη ή οπουδήποτε αλλού σε αυτό το Ηλιακό Σύστημα».

Με Τι Μοιάζει η Αφροδίτη;

Η Αφροδίτη, μολονότι έχει περίπου το ίδιο μέγεθος με τη Γη, είναι ένας απαγορευτικός πλανήτης για τον άνθρωπο. Ο αστρονόμος Καρλ Σαγκάν την αποκαλεί «εντελώς δυσάρεστο μέρος». Τα ψηλότερα νέφη της περιέχουν θειικό οξύ και η ατμόσφαιρά της αποτελείται κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα. Η ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια είναι 90 φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης· αυτό ισοδυναμεί με το βάρος του νερού σε βάθος ενός χιλιομέτρου.

Με ποιους άλλους τρόπους διαφέρει η Αφροδίτη από τη Γη; Ο Καρλ Σαγκάν, στο βιβλίο του Κόσμος (Cosmos), δηλώνει ότι η Αφροδίτη περιστρέφεται «προς τα πίσω, σε αντίθετη κατεύθυνση από όλους τους άλλους πλανήτες αυτού του ηλιακού συστήματος. Ως αποτέλεσμα, ο Ήλιος ανατέλλει στη δύση και δύει στην ανατολή, και περνούν 118 γήινες μέρες από τη μια ανατολή ως την επομένη». Η θερμοκρασία στην επιφάνεια είναι περίπου 480 βαθμοί Κελσίου ή, όπως λέει ο Σαγκάν, «πιο καυτή από τον πιο καυτό οικιακό φούρνο». Από το 1962, έχουν εξερευνήσει την Αφροδίτη διάφορα διαστημικά εξερευνητικά οχήματα Μάρινερ και Πάιονιρ-Βίνους (Pioneer-Venus), καθώς επίσης και πολυάριθμα σοβιετικά διαστημόπλοια Βενέρα (Venera).

Για τη χαρτογράφηση, ωστόσο, τα καλύτερα αποτελέσματα έχουν προκύψει από το διαστημικό εξερευνητικό όχημα Μαγγελάνος, το οποίο χαρτογραφεί την Αφροδίτη με ραντάρ και κατευθύνεται από το Εργαστήριο Αεριώθησης της NASA. Εκτοξεύτηκε από το διαστημικό λεωφορείο Ατλαντίς (Atlantis) στις 4 Μαΐου 1989. Αυτό το αξιοσημείωτο σκάφος, ο Μαγγελάνος, χρειάστηκε 15 μήνες για να φτάσει στην Αφροδίτη, γύρω από την οποία τώρα περιστρέφεται κάθε τρεις ώρες και 15 λεπτά και λαβαίνει εικόνες της μέσω ραντάρ και τις μεταβιβάζει στη γη. Ο Στιούαρτ Τζ. Γκόλντμαν έγραψε στο περιοδικό Ουρανός και Τηλεσκόπιο (Sky & Telescope): «Το να αποκαλεί κανείς τα προϊόντα της αποστολής του διαστημόπλοιου Μαγγελάνος εκπληκτικά αποτελεί χονδροειδή μείωση της αξίας τους. . . . Αυτός ο ρομποτικός ερευνητής χαρτογράφησε το 84 τοις εκατό ενός ολόκληρου πλανήτη με ανάλυση της τάξης ενός ποδοσφαιρικού σταδίου στη διάρκεια των πρώτων 8 μηνών που βρισκόταν σε τροχιά. . . . Η ποσότητα των δεδομένων που έστειλε ο Μαγγελάνος στους επιστήμονες οι οποίοι περίμεναν με ανυπομονησία δεν έχει προηγούμενο. Στις αρχές του 1992, το διαστημόπλοιο είχε στείλει 2,8 τρισεκατομμύρια μονάδες (bits) πληροφοριών. Αυτές οι οπτικές πληροφορίες είναι τρεις φορές περισσότερες από τις αντίστοιχες πληροφορίες που έστειλαν όλα συνολικά τα προηγούμενα πλανητικά διαστημόπλοια».

Αυτή είναι μια περίπτωση όπου ο συνδυασμός ενός επανδρωμένου διαστημικού λεωφορείου και ενός ρομπότ παρήγαγαν απίστευτα αποτελέσματα. Το όφελος; Μεγαλύτερη γνώση του ηλιακού μας συστήματος. Και όλα αυτά σε σχετικά χαμηλό κόστος, αφού ο Μαγγελάνος ήταν μέχρι ενός σημείου ένα «πρόγραμμα ανταλλακτικών», δηλαδή είχαν χρησιμοποιηθεί πολλά κομμάτια που είχαν απομείνει από τα εξερευνητικά οχήματα Βόγιατζερ, Γαλιλαίος και Μάρινερ.

Η NASA και οι Κατασκοπευτικοί Δορυφόροι

Η αναζήτηση επιστημονικής γνώσης δεν είναι το μόνο κίνητρο για την εξερεύνηση του διαστήματος. Μια άλλη υποκινούσα δύναμη είναι η επιθυμία για στρατιωτικά πλεονεκτήματα έναντι οποιουδήποτε πιθανού εχθρού. Στο πέρασμα των ετών, τα διαστημικά προγράμματα έχουν χρησιμοποιηθεί, τόσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και από την πρώην Σοβιετική Ένωση, ως μέσο για την επέκταση της κατασκοπευτικής τους ικανότητας. Ο Μπρους Μάρεϊ, στο βιβλίο του Ταξίδι στο Διάστημα (Journey Into Space), λέει: «Η τροχιά γύρω από τη γη ήταν εξ αρχής μια αρένα για αναγνωριστικές αποστολές και άλλες στρατιωτικές δραστηριότητες, μια επικράτεια στρατηγικού ανταγωνισμού θανάσιμης σπουδαιότητας ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση».

Ο Τζόσεφ Τζ. Τρέντο, στο βιβλίο του Συνταγή για Καταστροφή (Prescription for Disaster), αναφέρει ότι «το 1971 η CIA και η Αεροπορία άρχισαν να σχεδιάζουν τη σειρά κατασκοπευτικών δορυφόρων με το όνομα Κλειδαρότρυπα (Keyhole) ή ΚΗ. Στις 19 Δεκεμβρίου 1976 εκτοξεύτηκε ο πρώτος τέτοιος δορυφόρος». Αυτοί οι δορυφόροι φωτογράφησης μπορούσαν να μείνουν σε τροχιά επί δύο χρόνια και να στέλνουν πληροφορίες πίσω στη γη μέσω ψηφιακής μετάδοσης. Πόσο αποτελεσματικοί ήταν; Ο Τρέντο συνεχίζει: «Η ανάλυσή τους ήταν τόσο υψηλή, ώστε μπορούσαν να διαβαστούν καθαρά οι αριθμοί στις πινακίδες κυκλοφορίας των σταθμευμένων αυτοκινήτων. Επιπλέον, οι δορυφόροι χρησιμοποιήθηκαν για να φωτογραφίσουν σοβιετικά διαστημόπλοια που βρίσκονταν σε τροχιά και στρατηγικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα που πετούσαν».

Τα Πολύπλοκα Διαστημικά Λεωφορεία

Στα πρόσφατα χρόνια ο κόσμος έχει παρακολουθήσει με συγκίνηση τα επανδρωμένα διαστημικά λεωφορεία να εκτοξεύονται στο διάστημα. Σκεφτήκατε ποτέ την περιπλοκότητα της όλης επιχείρησης; Σκεφτήκατε ποτέ πόσα πράγματα θα μπορούσαν να μην πάνε καλά και να οδηγήσουν σε καταστροφή; Για παράδειγμα, οι μηχανικοί έχουν μοχθήσει με προβλήματα όπως αυτό του να διατηρήσουν κρύες τις μηχανές του διαστημικού λεωφορείου κατά την εκτόξευση για να μη λιώσουν από την ίδια τους τη θερμότητα. «Στα πρώτα λίγα χρόνια των δοκιμών, η μια μηχανή μετά την άλλη έλιωνε και εκρηγνυόταν», γράφει ο Τρέντο. Επίσης, είναι ανάγκη να γίνει ανάφλεξη στους δύο προωθητικούς πυραύλους στερεών καυσίμων την ίδια ακριβώς στιγμή, ώστε να μην κατρακυλήσει ολόκληρο το κατασκεύασμα και καταστραφεί. Αυτοί οι παράγοντες σίγουρα συνέβαλαν στην αύξηση των εξόδων.

Η πρώτη επιτυχημένη εκτόξευση πραγματοποιήθηκε στις 12 Απριλίου 1981. Καθώς οι δύο άντρες που αποτελούσαν το πλήρωμα, ο Τζον Γιανγκ και ο Ρόμπερτ Κρίπεν, κάθονταν δεμένοι στις θέσεις τους, ο καθένας από τους τρεις κινητήρες του διαστημικού λεωφορείου παρήγε ώθηση 170.000 κιλών. Σύμφωνα με τον Τρέντο, μερικοί επιστήμονες αναρωτήθηκαν: «Θα ήταν αυτό νίκη ή το όνειρο θα κατρακυλούσε στους βάλτους της Φλόριντας; Αν τα στερεά καύσιμα δεν αναφλέγονταν με διαφορά ενός δευτερολέπτου το ένα από το άλλο θα ξεσπούσε καταστροφική πυρκαγιά στο σημείο εκτόξευσης 39Α. . . . Στο χρόνο μηδέν τα στερεά καύσιμα πυροδοτήθηκαν. Λευκός καπνός γέμισε τον ορίζοντα, και τα στηρίγματα συγκράτησης έσπασαν. Τα μέλη του πληρώματος μπορούσαν να ακούσουν το βουητό. Ένιωσαν την ταλάντωση του οχήματος και το ξέσπασμα της ενέργειας». Είχαν πετύχει. «Πρώτη φορά στην ιστορία των Η.Π.Α., Αμερικανοί είχαν επιβιβαστεί σε ένα αβέβαιο πυραυλικό σύστημα και είχαν πετάξει με αυτό. . . . Το πιο πολύπλοκο όχημα που κατασκευάστηκε ποτέ λειτούργησε». Μια νέα γενιά Κολόμβων γεννήθηκε. Όμως όχι χωρίς κινδύνους—ούτε χωρίς τίμημα. Η καταστροφή του Τσάλεντζερ (Challenger) το 1986, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια εφτά αστροναυτών, είναι απόδειξη αυτού του γεγονότος.

Στη διάρκεια εκείνης της πρώτης πτήσης, έγχρωμες φωτογραφίες έδειξαν ότι ορισμένα από τα κεραμικά πλακάκια της πυρασπίδας του, τα οποία ήταν ζωτικά για την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα της γης σε θερμοκρασίες 1.100 βαθμών Κελσίου, είχαν χαθεί από το κάτω μέρος του διαστημικού λεωφορείου. Οι επιστήμονες έπρεπε να δουν καλύτερα για να εκτιμήσουν το μέγεθος της ζημιάς. Καμιά κάμερα εγκαταστημένη στη γη δεν ήταν αρκετά ισχυρή ώστε να δώσει μια καθαρή εικόνα της καταστραμμένης κοιλιάς του Κολούμπια (Columbia). Ποια ήταν λοιπόν η λύση; Ο κατασκοπευτικός δορυφόρος ΚΗ-11 βρισκόταν εκεί σε τροχιά πιο ψηλά από το διαστημικό λεωφορείο. Αποφασίστηκε να γυρίσουν το διαστημικό λεωφορείο ανάποδα σε σχέση με τη γη, έτσι ώστε η κοιλιά του να είναι στραμμένη προς το δορυφόρο. Τα αποτελέσματα που στάλθηκαν στη γη βεβαίωσαν τους ανθρώπους της NASA ότι δεν είχαν χαθεί μεγάλες επιφάνειες από πλακάκια. Η αποστολή δεν κινδύνευε.

Πρόγραμμα Διαστημικών Λεωφορείων—Για Πόλεμο ή για Ειρήνη;

Η ιστορία της NASA χαρακτηρίζεται από συνεχείς συγκρούσεις μεταξύ εκείνων που έβλεπαν την υπηρεσία ως μέσο ειρηνικής εξερεύνησης του διαστήματος και εκείνων που την έβλεπαν κυρίως ως ευκαιρία να κερδίσουν το πλεονέκτημα επί των Σοβιετικών στον Ψυχρό Πόλεμο. Το 1982 αυτή η διαμάχη συμφερόντων συνοψίστηκε από τον Χάρολντ Κ. Χάλενμπεκ, μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, όταν είπε στην Επιστημονική και Τεχνολογική Επιτροπή της Βουλής: «Η τραγωδία είναι ότι οι Αμερικανοί δεν είναι ενήμεροι για την πολιτικοποίηση και τη στρατιωτικοποίηση της μη στρατιωτικής διαστημικής υπηρεσίας. . . . Ήταν μια ομάδα πολιτών αυτή που μας έφερε στη σελήνη . . . Όσο για εμένα, δεν θέλω ένα δαπανηρό διαστημικό πρόγραμμα το οποίο θα ικανοποιεί το Πεντάγωνο στην προσπάθειά του να θέσει σε εφαρμογή τον Πόλεμο των Άστρων. . . . Μπορώ μόνο να ελπίζω ότι η επόμενη γενιά Αμερικανών δεν θα θυμάται εμάς που είμαστε εδώ σήμερα ως τους ηγέτες που στάθηκαν αμίλητοι καθώς η Αμερική μετέτρεψε μια ευγενική προσπάθεια σε μια διαστρική πολεμική μηχανή».

Αυτός συνέχισε με μια παρατήρηση που συνόψισε τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος καταστρέφει απερίσκεπτα το μέλλον του: «Πήγαμε στο διάστημα ανοίγοντας νέους ορίζοντες και τώρα σέρνουμε το μίσος και την πικρία της γης στον ουρανό σαν να ήταν δικαίωμα του ανθρώπου να δημιουργεί παντού πολέμους». Οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα πολιτικά και στρατιωτικά συμφέροντα προσπάθησαν να θέσουν τη NASA υπό τον έλεγχό τους. Δισεκατομμύρια δολάρια και χιλιάδες θέσεις εργασίας (και ψήφοι) ήταν συνδεδεμένα με το μέλλον της.

Ένα λογικό ερώτημα τώρα είναι: Ποια ήταν μερικά από τα οφέλη για το ανθρώπινο γένος από την εξερεύνηση του διαστήματος, και τι επιφυλάσσει το μέλλον;

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνες στις σελίδες 8, 9]

1. Το σεληνιακό εξερευνητικό όχημα από το Απόλλων

2. Η σεληνάκατος με τον αστροναύτη Έντουιν Ε. Όλντριν τον Νεότερο, (20 Ιουλίου 1969)

3. Κτίριο Συναρμολόγησης Οχημάτων, ίσως η μεγαλύτερη ενιαία κατασκευή στον κόσμο

4. Διαστημικό λεωφορείο στο μεταφορέα καθ’ οδόν προς το σημείο εκτόξευσης

5. Δορυφόρος έτοιμος προς εκτόξευση

6. Το διαστημικό λεωφορείο «Τσάλεντζερ» με το ρομποτικό βραχίονα ορατό

7. Η πρώτη γυναίκα στο διάστημα, Βαλεντίνα Τερέσκοβα

8. Ο πρώτος άντρας στο διάστημα, Γιούρι Α. Γκαγκάριν

9. Ρομποτικοί βραχίονες συλλέγουν δείγματα στον Άρη

[Ευχαριστίες]

Photos 1-6 NASA photo; 7, 8 Tass/Sovfoto; 9 Photo NASA/JPL

Εξερεύνηση του Διαστήματος—Τι Επιφυλάσσει το Μέλλον;

ΜΕ ΤΗΝ κατάρρευση της Σοβιετικής Κομμουνιστικής αυτοκρατορίας, το μεγαλύτερο μέρος του ανταγωνισμού χάθηκε από την κούρσα του διαστήματος. Μερικοί επιστήμονες τώρα έχουν μείνει χωρίς το αρχικό τους κίνητρο—να ξεπεράσουν κάποιον. Αντί να ανταγωνίζονται, οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί επιστήμονες του διαστήματος συζητούν για συνεργασία ή για συνεκμετάλλευση της γνώσης και της δεξιοτεχνίας τους. Αλλά υπάρχουν ακόμη στόχοι που πρέπει να επιτευχτούν και ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν. Ένα ερώτημα που υποβάλλουν πολλοί είναι το εξής: Ποια είναι τα οφέλη για την ανθρωπότητα από όλη αυτή την τρομερή προσπάθεια και τη δαπάνη για την εξερεύνηση του έξω διαστήματος;

Μια έκδοση της NASA αναφέρει ότι, στη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών, «πάνω από 300 εκτοξεύσεις [μη επανδρωμένων σκαφών] πραγματοποιήθηκαν για προγράμματα που κυμαίνονταν από την εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος ως τη βελτιωμένη πρόβλεψη του καιρού, τις παγκόσμιες επικοινωνίες και τη μελέτη των φυσικών πόρων της Γης». Μήπως τα αποτελέσματα δικαιολόγησαν τα τεράστια χρηματικά ποσά που διατέθηκαν σε αυτά τα προγράμματα; Η NASA υποστηρίζει ότι αυτά «ξεπλήρωσαν και με το παραπάνω τις κρατικές επενδύσεις σε χρόνο, χρήμα και ταλαντούχους τεχνικούς». Η NASA μάλιστα δικαιολογεί τις δαπάνες λέγοντας: «Περίπου 130.000 Αμερικανοί απασχολούνται εξαιτίας του διαστημικού προγράμματος που διεξάγει έρευνες για να βελτιώσει πυρίμαχα υλικά και χρώματα, μικρότερα και ανθεκτικότερα ραδιόφωνα και τηλεοράσεις, ανθεκτικότερα πλαστικά, ισχυρότερες συγκολλητικές ουσίες, ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης για ασθενείς νοσοκομείων, βελτιωμένη τεχνολογία κομπιούτερ καθώς και άλλους τομείς έρευνας».

Ένα άλλο δευτερεύον όφελος του διαστημικού προγράμματος είναι η πιο λεπτομερής χαρτογράφηση της επιφάνειας της γης, ακόμη και κάτω από την επιφάνειά της. Η δεύτερη πτήση διαστημικού λεωφορείου περιλάμβανε ένα πείραμα «με τη χρήση ενός σχετικά πρωτόγονου οπτικού οργάνου καταγραφής». Αυτή «θα ήταν, υποτίθεται, μια απλή γεωλογική έρευνα με τη χρήση ραντάρ για την απεικόνιση του εδάφους». (Συνταγή για Καταστροφή [Prescription for Disaster], του Τζ. Τζ. Τρέντο) Αλλά υπήρξε μια απροσδόκητη ανταμοιβή. «Όταν το διαστημόπλοιο επέστρεψε και οι εικόνες . . . υποβλήθηκαν σε επεξεργασία, αποκαλύφτηκαν οι δίοδοι και οι δρόμοι μιας αρχαίας πόλης η οποία είχε θαφτεί από την άμμο της Σαχάρας. Ανακαλύφτηκε ένας χαμένος πολιτισμός». Επιπλέον, υπάρχει κάποιο άλλο όφελος που επηρεάζει όλους εμάς.

Τι Καιρό θα Κάνει;

Το καθημερινό δελτίο καιρού, με χάρτες και οπτικά βοηθήματα, είναι κάτι που τώρα οι περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι έχουν τηλεόραση παίρνουν ως δεδομένο. Ωστόσο, πόσο αλλάζει την ικανότητά μας να προγραμματίζουμε την κάθε μέρα! Συνήθως, αν πρόκειται να ξεσπάσει καταιγίδα ή αν πρόκειται να βρέξει ή να χιονίσει, θα το γνωρίζετε ώρες νωρίτερα—χάρη στους μετεωρολογικούς δορυφόρους που βρίσκονται εκεί ψηλά σε τροχιά γύρω από τη γη.

Τα τελευταία 30 χρόνια οι μετεωρολογικοί δορυφόροι μεταδίδουν πληροφορίες για τον καιρό στη γη. Μια έκδοση της NASA δηλώνει: «Αυτοί οι δορυφόροι όχι μόνο κάνουν δυνατή την καλύτερη κατανόηση του περιβάλλοντός μας, αλλά επίσης συμβάλλουν στην προστασία μας από τους κινδύνους που προέρχονται από αυτό». Επιπλέον σημειώνει ότι το 1969 ένας τυφώνας έπληξε την ακτή του κόλπου του Μισισιπή, προξενώντας υλικές ζημιές που ανέρχονταν σε 1,4 δισεκατομμύριο δολάρια (περ. 252 δισ. δρχ.). «Όμως, χάρη στην πρόβλεψη του μετεωρολογικού δορυφόρου, μόνο 256 άτομα έχασαν τη ζωή τους, και οι περισσότεροι από αυτούς θα μπορούσαν να έχουν σωθεί αν είχαν προσέξει τις έγκαιρες προειδοποιήσεις να εκκενώσουν την περιοχή». Σίγουρα, αυτά τα οφέλη μπορούν να εφαρμοστούν σε άλλα μέρη της γης, τα οποία υφίστανται σε τακτική βάση τα θανατηφόρα αποτελέσματα των μουσώνων και των καταιγίδων.

Οι επιστήμονες του διαστήματος δεν ενδιαφέρονται μόνο για τα δευτερεύοντα οφέλη που αφορούν τους κατοίκους της γης. Στοχεύουν πολύ πιο μακριά. Έτσι, τι επιφυλάσσει το μέλλον για την εξερεύνηση του διαστήματος;

Η Πρόκληση του Διαστημικού Σταθμού

Αυτό το οποίο πολλοί επιστήμονες του διαστήματος θεωρούν ως ζωτική ανάγκη είναι ένας αυθεντικός, λειτουργικός διαστημικός σταθμός. Η NASA υπολογίζει ότι θα χρειαστούν 30 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 5,4 τρισ. δρχ.) μέχρι το έτος 2000 για το διαστημικό σταθμό Ελευθερία (Freedom) που βρίσκεται υπό κατασκευή. Εφόσον ο σταθμός έχει προγραμματιστεί εδώ και αρκετά χρόνια, έχουν ήδη δαπανηθεί 9 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 1,6 τρισ. δρχ.), σύμφωνα με μια πηγή της NASA. Αλλά πώς μπορούν οι ειδικοί να θέσουν το διαστημικό σταθμό τους σε τροχιά; Υπολογίζεται ότι τα διαστημικά λεωφορεία των Η.Π.Α. θα έπρεπε να πραγματοποιήσουν τουλάχιστον 17 επανδρωμένες πτήσεις για να μεταφέρουν το σταθμό Ελευθερία εκεί πάνω κομμάτι-κομμάτι. Αυτό συνεπάγεται μια πολύ δαπανηρή και χρονοβόρα επιχείρηση. Ποια θα μπορούσε να είναι η λύση;

Μερικοί έχουν προτείνει να ενώσουν τις δυνάμεις τους οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί και να χρησιμοποιήσουν τους ισχυρούς ρωσικούς πυραύλους Ενέργεια για να μεταφέρουν το σταθμό Ελευθερία εκεί πάνω. Ο πύραυλος Ενέργεια, ο οποίος περιγράφεται από τον αρθρογράφο της εφημερίδας Νιου Γιορκ Τάιμς (New York Times), Σερζ Σμέμαν, ως «20ώροφος ιπτάμενος ουρανοξύστης», θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε να επιταχυνθεί το πρόγραμμα του διαστημικού σταθμού των Η.Π.Α. Οι Ρώσοι χρειάζονται τα δολάρια των Η.Π.Α., και εδώ θα τους δινόταν η ευκαιρία να επωφεληθούν λίγο από τον καπιταλισμό. Το περιοδικό Νέα των Η.Π.Α. και Παγκόσμιες Ειδήσεις (U.S.News & World Report) δήλωσε: «Έξι μη επανδρωμένοι πύραυλοι Ενέργεια θα μπορούσαν να στήσουν ολόκληρο το διαστημικό σταθμό, οικονομικά και χωρίς να διακυβεύονται ανθρώπινες ζωές».

Φυσικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσική Ομοσπονδία δεν είναι τα μόνα κράτη που περιλαμβάνονται στην εξερεύνηση του διαστήματος. Μεταξύ των άλλων πρωτοβουλιών, η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία, μέσω της γαλλικής εταιρίας Αριάνεσπάς (Arianespace), παράγει πυραύλους μιας χρήσης με σκοπό τις εκτοξεύσεις εμπορικών δορυφόρων. Η Ιαπωνία επίσης στοχεύει ψηλά, και «μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα, η Ιαπωνία σκοπεύει να γίνει το πρώτο ασιατικό έθνος που θα δημιουργήσει μόνιμη ανθρώπινη παρουσία στο διάστημα», σύμφωνα με πρόσφατες πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Έζιαγουίκ (Asiaweek). Ο πρώτος επίσημος Ιάπωνας αστροναύτης, ο Μαμόρου Μόρι, πρόκειται να συμμετάσχει σε μια εφταήμερη αποστολή από το ακρωτήριο Κανάβεραλ της Φλόριντας το 1992. Η ίδια έκθεση αναφέρει ότι «η αποστολή αποτελεί σημαντικό προοίμιο για τα σχέδια της Ιαπωνίας να συμβάλλει στο διαστημικό σταθμό Ελευθερία [των Η.Π.Α.]». Αυτό το πρόγραμμα θα έχει επίσης τη συνεργασία Ευρωπαίων και Καναδών επιστημόνων του διαστήματος.

Κατοίκιση Πλανητών

Μια ακόμα φιλοδοξία πυροδοτεί τη φαντασία πολλών—η επιθυμία για την κατοίκιση και την εκμετάλλευση άλλων πλανητών. Ο Τζορτζ Χένρι Ιλάιας, στο βιβλίο του Εξόρμηση στο Διάστημα—Αποστολή μιας Γενιάς (Breakout Into Space—Mission for a Generation), γράφει: «Η οικοδόμηση ενός διαπλανητικού πολιτισμού είναι ζωτική για την επιβίωση του είδους μας. . . . Εμείς οι άνθρωποι τώρα καταλαμβάνουμε έναν ολόκληρο πλανήτη, και είναι καιρός να μετακινηθούμε σε μια μεγαλύτερη κατοικία. Ένα άδειο ηλιακό σύστημα μας περιμένει». Οι άμεσες βλέψεις του αφορούν τον πλανήτη Άρη.

Ένα άτομο που πιστεύει κατηγορηματικά ότι ο άνθρωπος πρέπει να πάει στον Άρη είναι ο Μάικλ Κόλινς, πρώην αστροναύτης που χειρίστηκε το Τζέμινι (Gemini) 10 το 1966 και επίσης χειρίστηκε το τμήμα ελέγχου του Απόλλων 11, το οποίο μετέφερε τον άνθρωπο στη σελήνη. Στο βιβλίο του Αποστολή στον Άρη (Mission to Mars), αναφέρει: «Ο Άρης φαίνεται φιλικός, προσιτός, και μάλιστα κατοικήσιμος».

Ο Μπρους Μάρεϊ, επί καιρό διευθυντής του Εργαστηρίου Αεριώθησης της Πασαντίνα, είναι υπέρμαχος του κοινού εγχειρήματος Ηνωμένων Πολιτειών-Ρωσίας στον Άρη. Ως συνιδρυτής της Πλανητικής Εταιρίας, πρόσφατα προώθησε την πρωτοβουλία «Στον Άρη . . . Μαζί». Αυτός λέει: «Ο Άρης είναι ο πλανήτης του μέλλοντος. Θα αποτελέσει έναν τομέα δραστηριότητας για τα περιπετειώδη μέλη των μελλοντικών γενεών».

Ο Μάρσαλ Μπρέμεντ, πρώην πρεσβευτής των Η.Π.Α. στην Ισλανδία, γράφει: «Οι δύο χώρες μπορούν να διδάξουν πολλά η μια την άλλη σε αυτόν τον τομέα [του διαστήματος]. Το σοβιετικό επανδρωμένο διαστημικό πρόγραμμα είναι το καλύτερο· οι Σοβιετικοί κοσμοναύτες κατέχουν όλα τα ρεκόρ χρόνου σε τροχιά. . . . Οι αμοιβαίες δεσμεύσεις των δύο κρατών για να εγκαταστήσουν από κοινού ένα σταθμό στη σελήνη, να διαγράψουν τροχιά γύρω από την Αφροδίτη και να προσεδαφιστούν στον Άρη θα μπορούσαν να έχουν μεγάλη επιστημονική αξία».

Η Πλανητική Εταιρία, η οποία περιλαμβάνει ως ιδρυτή τον αστρονόμο του Πανεπιστημίου Κορνέλ Καρλ Σαγκάν, δημοσίευσε τη «Διακήρυξη Σχετικά με τον Άρη», η οποία δήλωνε: «Ο Άρης είναι ο διπλανός κόσμος, ο κοντινότερος πλανήτης στον οποίο θα μπορούσαν οι εξερευνητές από τη γη να προσεδαφιστούν με ασφάλεια. . . . Ο Άρης είναι μια αποθήκη επιστημονικών πληροφοριών—σημαντικών για τη μελέτη του ίδιου του πλανήτη, αλλά επίσης για το φως που μπορούν να ρίξουν στην προέλευση της ζωής και στη διαφύλαξη του περιβάλλοντος της Γης». Οι επιστήμονες γοητεύονται από το μυστήριο της προέλευσης της ζωής. Η απλή απάντηση της Αγίας Γραφής δεν τους ικανοποιεί: ‘Άξιος είσαι, Ιεχωβά, να λάβης την δόξαν και την τιμήν και την δύναμιν, διότι συ έκτισας τα πάντα, και δια το θέλημά σου υπάρχουσι και εκτίσθησαν’.—Αποκάλυψις 4:11· Ρωμαίους 3:3, 4.

Προβλήματα που Πρέπει να Αντιμετωπιστούν

Ωστόσο, ο Μάρεϊ, μαζί με άλλους επιστήμονες, αναγνωρίζει μερικά από τα προβλήματα αυτών των διαπλανητικών πτήσεων μεγάλων αποστάσεων. Για παράδειγμα, οι αστρο/κοσμοναύτες θα χρειάζονταν μια διαπλανητική πτήση περίπου ενός έτους για να φτάσουν στον Άρη. Έτσι, ένα ταξίδι με επιστροφή θα απαιτούσε τουλάχιστον δύο χρόνια, χωρίς να υπολογίσουμε το χρόνο που θα δαπανούσαν στον Άρη. Οι επιδράσεις της έλλειψης βαρύτητας δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως. Μια έκδοση της NASA δηλώνει: «Ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνονται η απομάκρυνση ορισμένων μεταλλικών στοιχείων από τα οστά· ατροφία των μυών όταν δεν ασκούνται· και σύνδρομο προσαρμογής στο διάστημα, ένα είδος ναυτίας που συναντάται μόνο στις διαστημικές πτήσεις».

Μέχρι τώρα, κανένας άνθρωπος δεν έχει δοκιμάσει την έλλειψη βαρύτητας για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, οι Ρώσοι κοσμοναύτες πλησιάζουν αυτόν το στόχο. Στις 25 Μαρτίου 1992, έπειτα από δέκα μήνες στο διάστημα στο ρωσικό διαστημικό σταθμό ΜΙΡ (MIR), ο 33χρονος Σεργκέι Κρικάλεφ επέστρεψε στη γη. Αυτός τρίκλιζε λίγο όταν τον περισυνέλεξαν από το θαλαμίσκο επιστροφής, αλλά είχε δείξει ότι ο άνθρωπος μπορούσε να ζήσει χωρίς βαρύτητα επί μεγάλα χρονικά διαστήματα. Και η έλλειψη βαρύτητας δεν είναι το μόνο πρόβλημα το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουν οι αστρο/κοσμοναύτες, όπως ανακάλυψαν οι Ρώσοι.

Όταν βάλεις μια ομάδα ανθρώπων σε έναν περιορισμένο χώρο για οποιοδήποτε διάστημα χρόνου, με τον καιρό θα υπάρξουν προβλήματα προσωπικότητας και ψυχολογικά προβλήματα. Το βιβλίο Άουτμπάουντ (Outbound) των εκδόσεων Τάιμ-Λάιφ, στη σειρά Ταξίδι Μέσα στο Σύμπαν (Voyage Through the Universe), δηλώνει: «Τα επίπεδα ευερεθιστότητας τείνουν να αυξάνουν σε μια αποστολή κάθε εβδομάδα που περνάει. Στη διάρκεια των [σοβιετικών] αποστολών Σαλιούτ (Salyut), οι ελεγκτές εδάφους πρόσεξαν ότι οι κοσμοναύτες γίνονταν ολοένα και περισσότερο ευερέθιστοι με τις ερωτήσεις που θεωρούσαν ανόητες. . . . Στη διάρκεια της παρατεταμένης αποστολής του Γκρέτσκο και του Ρομανένκο το 1977, οι ελεγκτές εδάφους δημιούργησαν επίσης μια ‘ομάδα ψυχολογικής υποστήριξης’ για να καταγράφουν τη διανοητική υγεία των κοσμοναυτών». Ο Γκρέτσκο είπε: «Ο ανταγωνισμός μεταξύ των μελών ενός πληρώματος είναι ένα από τα πιο επιζήμια πράγματα, ειδικά αν ο καθένας αρχίζει να προσπαθεί να αποδείξει ότι είναι ο καλύτερος». Αυτός πρόσθεσε ότι στο έξω διάστημα «δεν υπάρχουν ψυχολογικές διέξοδοι. Είναι πολύ πιο επικίνδυνα εκεί».

Έτσι, οποιοδήποτε μακροχρόνιο διαπλανητικό ταξίδι πρόκειται να είναι μια πράξη εύθραυστης ισορροπίας, αν λάβουμε υπόψη όλους τους επιστημονικούς, μηχανικούς και ψυχολογικούς παράγοντες που περιλαμβάνονται. Το να ανέχεται ο ένας τον άλλον δεν είναι εύκολο για ανθρώπους εδώ στη γη· πόσο μάλλον στον περιορισμένο χώρο ενός διαστημόπλοιου.—Παράβαλε Κολοσσαείς 3:12-14.

Θα Φτάσει Ποτέ ο Άνθρωπος στους Πλανήτες;

Η διάσημη αμερικανική σειρά ταινιών Σταρ Τρεκ (Star Trek) άνοιξε την όρεξη εκατομμυρίων ανθρώπων για τα διαστημικά ταξίδια. Ποιες είναι οι μελλοντικές προοπτικές για επανδρωμένη εξερεύνηση άλλων πλανητών; Υπάρχουν δύο πλευρές που πρέπει να ληφτούν υπόψη—η ανθρώπινη και η θεϊκή. Σε τελική ανάλυση, η Αγία Γραφή λέει ότι ο Ιεχωβά είναι ‘ο ποιήσας τον ουρανόν και την γην. Οι ουρανοί των ουρανών είναι του Ιεχωβά, την δε γην έδωκεν εις τους υιούς των ανθρώπων’.—Ψαλμός 115:15, 16· Γένεσις 1:1.

Έχουμε ήδη εξετάσει ότι πολλοί επιστήμονες είναι αισιόδοξοι όσον αφορά την ικανότητα του ανθρώπου να φτάσει στον Άρη και να τον κατοικίσει. Η ανθρώπινη περιέργεια και η λαχτάρα για γνώση χωρίς αμφιβολία θα συνεχίσουν να υποκινούν τους άντρες και τις γυναίκες να επεκτείνουν τους ορίζοντες των ανακαλύψεων. Ένας από τους σκοπούς του Διαστημικού Τηλεσκόπιου Χαμπλ, σύμφωνα με ένα φύλλο πληροφοριών της NASA, είναι να «αναζητήσει άλλους κόσμους, άλλους γαλαξίες και την προέλευση του ίδιου του σύμπαντος». Η NASA επίσης δηλώνει: «Οι προοπτικές για τη διαστημική δραστηριότητα στον 21ο αιώνα είναι συναρπαστικές και θέτουν προκλήσεις. Μπορούμε να οραματιστούμε τέτοια σημαντικά επιτεύγματα όπως βιομηχανίες που λειτουργούν σε τροχιά, σεληνιακές βάσεις και επανδρωμένες αποστολές στον Άρη. Τώρα που διασχίσαμε τα σύνορα του διαστήματος, δεν μπορούμε να κάνουμε πίσω».

Τι μπορεί να λεχτεί από την πλευρά της Αγίας Γραφής; Πράγματι, ο Θεός είπε στον άνθρωπο να ‘πληθυνθεί και να γεμίσει τη γη’. (Γένεσις 1:28) Ταυτόχρονα, του έδωσε νοημοσύνη και μια ακόρεστη επιθυμία να γνωρίζει περισσότερα για το περιβάλλον του, συμπεριλαμβανομένης της βιόσφαιρας, της στρατόσφαιρας και πέρα από αυτήν. Αυτό το περιβάλλον περιλαμβάνει και το μικροσκοπικό ηλιακό μας σύστημα και τα άστρα πέρα από αυτό. Έτσι, ο Βασιλιάς Δαβίδ εμπνεύστηκε να γράψει πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια περίπου: «Όταν θεωρώ τους ουρανούς σου, το έργον των δακτύλων σου, την σελήνην και τους αστέρας, τα οποία συ εθεμελίωσας, τι είναι ο άνθρωπος, ώστε να ενθυμήσαι αυτόν; Ή ο υιός του ανθρώπου, ώστε να επισκέπτησαι [φροντίζεις, ΜΝΚ] αυτόν;»—Ψαλμός 8:3, 4.

Το τηλεσκόπιο Χαμπλ πρόσφατα μετέδωσε μια εικόνα του γιγάντιου γαλαξία Μ87. Αυτός περιγράφηκε ως μια φωτεινή κηλίδα η οποία αποτελείται από δύο τρισεκατομμύρια άστρα! Μπορείτε να φανταστείτε αυτόν τον αριθμό; Πόσο μακριά βρίσκεται ο Μ87; Πενήντα δύο εκατομμύρια έτη φωτός από τη γη—«σχετικά κοντά, σε σύγκριση με τις αποστάσεις ανάμεσα στους γαλαξίες»! Ας είμαστε ειλικρινείς, ο άνθρωπος και η γη είναι απειροελάχιστοι σε σύγκριση με την απεραντοσύνη ολόκληρου του διαστήματος που ξεπερνά τη φαντασία! Αυτά που κάνει και αυτά που πρόκειται να κάνει ο Ιεχωβά σε όλο αυτό το απέραντο διάστημα είναι πέρα από την κατανόηση που έχουμε τώρα. Ανεξάρτητα από τις φιλοδοξίες του ανθρώπου για το έξω διάστημα, έχει εγερθεί κάποιο ζήτημα στον πλανήτη μας το οποίο πρέπει πρώτα να διευθετηθεί μέσω της παρέμβασης του Θεού.—Αποκάλυψις 16:14-16.

Το Ζήτημα που Πρέπει να Διευθετηθεί

Το ζήτημα αυτό είναι η εκλογή μεταξύ της διακυβέρνησης από τον Θεό και της διακυβέρνησης από τον Σατανά. Για αυτόν το λόγο οι Μάρτυρες του Ιεχωβά διακηρύττουν παγκόσμια ότι ο Θεός πρέπει σύντομα να αναλάβει δράση για να καθαρίσει τη γη από την πονηρία, τη διαφθορά, το φόνο, τη βία και τον πόλεμο.—Μάρκος 13:10· 2 Κορινθίους 4:4.

Οι αστροναύτες που κοίταξαν κάτω στη γη μας από απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων στο διάστημα θαύμασαν την ομορφιά αυτού του πλανήτη-κόσμημα. Αν τη δει κανείς από ψηλά, η γη δεν δείχνει καθόλου πολιτικά σύνορα που διαιρούν και χωρίζουν. Είναι απλώς ένα όμορφο, παγκόσμιο σπιτικό για την ανθρώπινη οικογένεια. Ωστόσο, εδώ υπάρχει ένας κόσμος γεμάτος πλεονεξία, ζήλεια, ψέματα, εκμετάλλευση, αδικία, τρόμο, φόβο, έγκλημα και βία. Τι χρειάζεται η ανθρωπότητα για να συνέλθει;

Η Αγία Γραφή δείχνει ότι ο Ιεχωβά Θεός, ο Δημιουργός και Ιδιοκτήτης της γης, σύντομα θα αναλάβει δράση ενάντια στους ενοίκους αυτού του πλανήτη που είναι ανυπάκουοι και δεν μπορούν να κυβερνηθούν. Μόνο οι πραγματικά πράοι θα μείνουν για να κληρονομήσουν τη γη. Τότε μόνο θα μπορέσουμε να δούμε τι περαιτέρω σκοπούς έχει υπόψη του ο Θεός για την υπάκουη ανθρώπινη οικογένεια.—Ψαλμός 37:11, 29· Αποκάλυψις 11:18· 16:14-16.

[Πλαίσιο στη σελίδα 14]

Διάσωση Δορυφόρου

Η NASA επιτέλεσε ένα επίτευγμα, παρά τις δυσκολίες, το Μάιο αυτού του έτους, όταν τρεις αστροναύτες από το διαστημικό λεωφορείο Ιντίβορ (Endeavor) μετακίνησαν με τα χέρια τους έναν ακυβέρνητο τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο βάρους 4.080 κιλών στη διάρκεια ενός διαστημικού περιπάτου. Τον έφεραν στο χώρο φορτίου του διαστημικού λεωφορείου, όπου του προσάρμοσαν ένα νέο προωθητικό πύραυλο. Κατόπιν ο δορυφόρος πυροδοτήθηκε σε υψηλή τροχιά προτού φερθεί χαμηλά στη θέση που εργάζεται, 35.900 χιλιόμετρα πάνω από τη γη.

[Εικόνες στη σελίδα 15]

1. Καλλιτεχνική απόδοση του σχεδιαζόμενου διαστημικού σταθμού «Ελευθερία»·

2. Η έλλειψη βαρύτητας είναι ένα πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουν οι διαπλανητικοί ταξιδιώτες·

3. Η Γη όπως φαίνεται από τη σελήνη·

4. Αφροδίτη·

5. Άρης

[Ευχαριστίες]

Photos 1-4, NASA photo; 5 Photo NASA/JPL