Ένα Ρομπότ Εξερευνάει τον Άρη

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΟΥ και εγώ παρακολουθούσαμε συνεπαρμένοι τον πύραυλο που μετέφερε το διαστημικό σκάφος Ιχνηλάτης του Άρη (Mars Pathfinder) να εκτοξεύεται από το ακρωτήριο Κανάβεραλ στη Φλόριντα. Αναρωτηθήκαμε: “Θα προσεδαφιστεί με επιτυχία στον Άρη; Ποιες νέες ανακαλύψεις μάς επιφυλάσσει;”

Η ανησυχία για την επιτυχία του Ιχνηλάτη βασιζόταν εν μέρει στις προηγούμενες δύο αποστολές στον Άρη—Παρατηρητής του Άρη και Άρης 96—που και οι δύο απέτυχαν. Επιπλέον, ο Ιχνηλάτης επρόκειτο να επιχειρήσει μια προσεδάφιση με πρωτοφανείς δυσκολίες.

Το διαστημικό σκάφος μπήκε στην ατμόσφαιρα του Άρη με ταχύτητα γύρω στα 27.000 χιλιόμετρα την ώρα. Αφού άνοιξε ένα αλεξίπτωτο για να επιβραδύνει, κατεβαίνοντας έτσι σε ύψος περίπου 100 μέτρων, πυροδότησε πυραύλους για να μειώσει ακόμη περισσότερο την ταχύτητά του. Στο μεταξύ, τέθηκε σε λειτουργία ένα προστατευτικό στρώμα από μεγάλους αερόσακους για το διαστημικό σκάφος. Στις 4 Ιουλίου 1997, με ταχύτητα 65 χιλιόμετρα την ώρα, ο Ιχνηλάτης του Άρη προσέκρουσε στην επιφάνεια του Άρη.

Με την πρώτη αναπήδηση το διαστημικό σκάφος έφτασε σε ύψος περίπου 15 μέτρων. Αφού αναπήδησε σαν τεράστια μπάλα άλλες 15 φορές περίπου, ακινητοποιήθηκε. Κατόπιν οι αερόσακοι ξεφούσκωσαν και αναδιπλώθηκαν. Μολονότι είχε σχεδιαστεί για να επανέλθει μόνος του σε όρθια θέση αν χρειαζόταν, ο Ιχνηλάτης έτυχε να προσεδαφιστεί σωστά. Τελικά, το σκάφος άνοιξε σαν τα πέταλα ενός λουλουδιού, αποκαλύπτοντας επιστημονικά όργανα, ραδιοφωνικές κεραίες, ηλιακούς συλλέκτες και ένα εξερευνητικό όχημα που ονομάστηκε Περιπλανώμενος Αναρριχητής (Sojourner).

Εξερεύνηση του Άρη

Σύντομα η κάμερα του Ιχνηλάτη επιθεωρούσε το γύρω τοπίο. Ο Ιχνηλάτης προσεδαφίστηκε σε μια πλατιά πεδιάδα που ονομάζεται Χρυσή Πεδιάδα (Chryse Planitia), κοντά σε μια περιοχή που λέγεται Κοιλάδα του Άρη (Ares Vallis), και αποκάλυψε μια βραχώδη κυματοειδή επιφάνεια και μακρινούς λόφους—ιδανική τοποθεσία για εξερεύνηση από τον Περιπλανώμενο Αναρριχητή. Αυτό το επιδέξιο μικρό ρομπότ, μήκους 65 εκατοστών, θα πραγματοποιούσε οπτικές έρευνες με την κάμερα που διέθετε και θα μετρούσε με ένα φασματόμετρο την περιεκτικότητα των πετρωμάτων και του χώματος σε χημικά στοιχεία.

Οι επιστήμονες και οι μηχανικοί της αποστολής ξεκίνησαν την εξερεύνηση μέσω του Περιπλανώμενου Αναρριχητή. Επειδή τα ραδιοκύματα χρειάζονται πολλά λεπτά για να ταξιδέψουν από τη Γη στον Άρη, οι χειριστές της αποστολής δεν μπορούσαν να καθοδηγήσουν άμεσα τον Περιπλανώμενο Αναρριχητή. Γι’ αυτό, ο Περιπλανώμενος Αναρριχητής στηριζόταν κυρίως στη δική του ικανότητα να αποφεύγει τους κινδύνους του εδάφους του Άρη. Το έκανε αυτό χρησιμοποιώντας ακτίνες λέιζερ οι οποίες καθόριζαν το μέγεθος και τη θέση των βράχων που συναντούσε. Κατόπιν ο κομπιούτερ του τον κατηύθυνε είτε να περνάει πάνω από τους βράχους αν ήταν αρκετά μικροί είτε να τους παρακάμπτει αν ήταν πολύ μεγάλοι.

Περιπέτεια και Ανακαλύψεις

Ρεπορτάζ εφημερίδων και περιοδικών τροφοδοτούσαν εκατομμύρια ανθρώπους με εικόνες της επιφάνειας του Άρη που έστελνε ο Ιχνηλάτης. Καθώς έφταναν νέες εικόνες από τον Άρη, οι άνθρωποι στη γη διασκέδαζαν με τα καμώματα του περιπλανώμενου εξερευνητικού οχήματος, γοητεύονταν από τις έγχρωμες πανοραμικές φωτογραφίες του βραχώδους και ορεινού τοπίου και ενθουσιάζονταν με εικόνες από νέφη και ηλιοβασιλέματα στον ουρανό του Άρη. Τον πρώτο μήνα της αποστολής, η σελίδα του Ιχνηλάτη στο Ιντερνέτ κατέγραψε πάνω από 500 εκατομμύρια «επισκέψεις» από ανθρώπους που ενδιαφέρονταν για τη δράση του διαστημικού σκάφους.

Ο Ιχνηλάτης έστειλε πληθώρα δεδομένων, ξεπερνώντας μάλιστα τις προσδοκίες των επιστημόνων της αποστολής. Αυτό παρά το ότι λειτουργούσε σε θερμοκρασίες που κυμαίνονταν από μηδέν ως –80 βαθμούς Κελσίου. Τι αποκάλυψε αυτή η αποστολή;

Οι κάμερες και τα όργανα ανακάλυψαν πετρώματα, χώμα και σκόνη στον αέρα, των οποίων η χημική σύνθεση, οι χρωματισμοί και η υφή ποίκιλλαν, υποδεικνύοντας ότι έχουν λάβει χώρα πολύπλοκες γεωλογικές διεργασίες στον Άρη. Μικρές θίνες στο γύρω τοπίο πιστοποιούσαν τη συσσώρευση χαλαρής άμμου από βορειοανατολικούς ανέμους. Στον ουρανό, πριν από την αυγή φαίνονταν σύννεφα τα οποία αποτελούνταν από μόρια νερού υπό μορφή πάγου. Καθώς τα σύννεφα διαλύονταν και ξημέρωνε, ο ουρανός έπαιρνε μια κοκκινωπή απόχρωση εξαιτίας της ψιλής σκόνης που υπήρχε στην ατμόσφαιρα. Μερικές φορές, αμμοσίφωνες περνούσαν πάνω από το διαστημικό σκάφος.

Ο Ιχνηλάτης του Άρη μάς χάρισε μια «εξωγήινη» εμπειρία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία προγραμματίζουν και άλλες αποστολές στον Άρη την επόμενη δεκαετία. Ο Πλανητικός Τοπογράφος του Άρη βρίσκεται ήδη σε τροχιά γύρω από τον Άρη για να διεξαγάγει άλλες επιστημονικές έρευνες. Όντως, ο Άρης θα γίνεται όλο και πιο κοινό θέαμα καθώς περιηγούμαστε στον κόκκινο πλανήτη μέσα από τα μάτια ρομποτικών διαστημικών σκαφών.—Από Συνεργάτη.

[Εικόνες στη σελίδα 26]

Απογείωση

Προσεδάφιση

Στον Άρη

[Ευχαριστίες]

Όλες οι εικόνες: NASA/JPL