Πρόγραμμα Διαστημικών Λεωφορείων—Για Πόλεμο ή για Ειρήνη;

Η ιστορία της NASA χαρακτηρίζεται από συνεχείς συγκρούσεις μεταξύ εκείνων που έβλεπαν την υπηρεσία ως μέσο ειρηνικής εξερεύνησης του διαστήματος και εκείνων που την έβλεπαν κυρίως ως ευκαιρία να κερδίσουν το πλεονέκτημα επί των Σοβιετικών στον Ψυχρό Πόλεμο. Το 1982 αυτή η διαμάχη συμφερόντων συνοψίστηκε από τον Χάρολντ Κ. Χάλενμπεκ, μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, όταν είπε στην Επιστημονική και Τεχνολογική Επιτροπή της Βουλής: «Η τραγωδία είναι ότι οι Αμερικανοί δεν είναι ενήμεροι για την πολιτικοποίηση και τη στρατιωτικοποίηση της μη στρατιωτικής διαστημικής υπηρεσίας. . . . Ήταν μια ομάδα πολιτών αυτή που μας έφερε στη σελήνη . . . Όσο για εμένα, δεν θέλω ένα δαπανηρό διαστημικό πρόγραμμα το οποίο θα ικανοποιεί το Πεντάγωνο στην προσπάθειά του να θέσει σε εφαρμογή τον Πόλεμο των Άστρων. . . . Μπορώ μόνο να ελπίζω ότι η επόμενη γενιά Αμερικανών δεν θα θυμάται εμάς που είμαστε εδώ σήμερα ως τους ηγέτες που στάθηκαν αμίλητοι καθώς η Αμερική μετέτρεψε μια ευγενική προσπάθεια σε μια διαστρική πολεμική μηχανή».

Αυτός συνέχισε με μια παρατήρηση που συνόψισε τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος καταστρέφει απερίσκεπτα το μέλλον του: «Πήγαμε στο διάστημα ανοίγοντας νέους ορίζοντες και τώρα σέρνουμε το μίσος και την πικρία της γης στον ουρανό σαν να ήταν δικαίωμα του ανθρώπου να δημιουργεί παντού πολέμους». Οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα πολιτικά και στρατιωτικά συμφέροντα προσπάθησαν να θέσουν τη NASA υπό τον έλεγχό τους. Δισεκατομμύρια δολάρια και χιλιάδες θέσεις εργασίας (και ψήφοι) ήταν συνδεδεμένα με το μέλλον της.

Ένα λογικό ερώτημα τώρα είναι: Ποια ήταν μερικά από τα οφέλη για το ανθρώπινο γένος από την εξερεύνηση του διαστήματος, και τι επιφυλάσσει το μέλλον;

Εξερεύνηση του Διαστήματος—Τι Επιφυλάσσει το Μέλλον;

ΜΕ ΤΗΝ κατάρρευση της Σοβιετικής Κομμουνιστικής αυτοκρατορίας, το μεγαλύτερο μέρος του ανταγωνισμού χάθηκε από την κούρσα του διαστήματος. Μερικοί επιστήμονες τώρα έχουν μείνει χωρίς το αρχικό τους κίνητρο—να ξεπεράσουν κάποιον. Αντί να ανταγωνίζονται, οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί επιστήμονες του διαστήματος συζητούν για συνεργασία ή για συνεκμετάλλευση της γνώσης και της δεξιοτεχνίας τους. Αλλά υπάρχουν ακόμη στόχοι που πρέπει να επιτευχτούν και ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν. Ένα ερώτημα που υποβάλλουν πολλοί είναι το εξής: Ποια είναι τα οφέλη για την ανθρωπότητα από όλη αυτή την τρομερή προσπάθεια και τη δαπάνη για την εξερεύνηση του έξω διαστήματος;

Μια έκδοση της NASA αναφέρει ότι, στη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών, «πάνω από 300 εκτοξεύσεις [μη επανδρωμένων σκαφών] πραγματοποιήθηκαν για προγράμματα που κυμαίνονταν από την εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος ως τη βελτιωμένη πρόβλεψη του καιρού, τις παγκόσμιες επικοινωνίες και τη μελέτη των φυσικών πόρων της Γης». Μήπως τα αποτελέσματα δικαιολόγησαν τα τεράστια χρηματικά ποσά που διατέθηκαν σε αυτά τα προγράμματα; Η NASA υποστηρίζει ότι αυτά «ξεπλήρωσαν και με το παραπάνω τις κρατικές επενδύσεις σε χρόνο, χρήμα και ταλαντούχους τεχνικούς». Η NASA μάλιστα δικαιολογεί τις δαπάνες λέγοντας: «Περίπου 130.000 Αμερικανοί απασχολούνται εξαιτίας του διαστημικού προγράμματος που διεξάγει έρευνες για να βελτιώσει πυρίμαχα υλικά και χρώματα, μικρότερα και ανθεκτικότερα ραδιόφωνα και τηλεοράσεις, ανθεκτικότερα πλαστικά, ισχυρότερες συγκολλητικές ουσίες, ηλεκτρονικά συστήματα παρακολούθησης για ασθενείς νοσοκομείων, βελτιωμένη τεχνολογία κομπιούτερ καθώς και άλλους τομείς έρευνας».

Ένα άλλο δευτερεύον όφελος του διαστημικού προγράμματος είναι η πιο λεπτομερής χαρτογράφηση της επιφάνειας της γης, ακόμη και κάτω από την επιφάνειά της. Η δεύτερη πτήση διαστημικού λεωφορείου περιλάμβανε ένα πείραμα «με τη χρήση ενός σχετικά πρωτόγονου οπτικού οργάνου καταγραφής». Αυτή «θα ήταν, υποτίθεται, μια απλή γεωλογική έρευνα με τη χρήση ραντάρ για την απεικόνιση του εδάφους». (Συνταγή για Καταστροφή [Prescription for Disaster], του Τζ. Τζ. Τρέντο) Αλλά υπήρξε μια απροσδόκητη ανταμοιβή. «Όταν το διαστημόπλοιο επέστρεψε και οι εικόνες . . . υποβλήθηκαν σε επεξεργασία, αποκαλύφτηκαν οι δίοδοι και οι δρόμοι μιας αρχαίας πόλης η οποία είχε θαφτεί από την άμμο της Σαχάρας. Ανακαλύφτηκε ένας χαμένος πολιτισμός». Επιπλέον, υπάρχει κάποιο άλλο όφελος που επηρεάζει όλους εμάς.

Τι Καιρό θα Κάνει;

Το καθημερινό δελτίο καιρού, με χάρτες και οπτικά βοηθήματα, είναι κάτι που τώρα οι περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι έχουν τηλεόραση παίρνουν ως δεδομένο. Ωστόσο, πόσο αλλάζει την ικανότητά μας να προγραμματίζουμε την κάθε μέρα! Συνήθως, αν πρόκειται να ξεσπάσει καταιγίδα ή αν πρόκειται να βρέξει ή να χιονίσει, θα το γνωρίζετε ώρες νωρίτερα—χάρη στους μετεωρολογικούς δορυφόρους που βρίσκονται εκεί ψηλά σε τροχιά γύρω από τη γη.

Τα τελευταία 30 χρόνια οι μετεωρολογικοί δορυφόροι μεταδίδουν πληροφορίες για τον καιρό στη γη. Μια έκδοση της NASA δηλώνει: «Αυτοί οι δορυφόροι όχι μόνο κάνουν δυνατή την καλύτερη κατανόηση του περιβάλλοντός μας, αλλά επίσης συμβάλλουν στην προστασία μας από τους κινδύνους που προέρχονται από αυτό». Επιπλέον σημειώνει ότι το 1969 ένας τυφώνας έπληξε την ακτή του κόλπου του Μισισιπή, προξενώντας υλικές ζημιές που ανέρχονταν σε 1,4 δισεκατομμύριο δολάρια (περ. 252 δισ. δρχ.). «Όμως, χάρη στην πρόβλεψη του μετεωρολογικού δορυφόρου, μόνο 256 άτομα έχασαν τη ζωή τους, και οι περισσότεροι από αυτούς θα μπορούσαν να έχουν σωθεί αν είχαν προσέξει τις έγκαιρες προειδοποιήσεις να εκκενώσουν την περιοχή». Σίγουρα, αυτά τα οφέλη μπορούν να εφαρμοστούν σε άλλα μέρη της γης, τα οποία υφίστανται σε τακτική βάση τα θανατηφόρα αποτελέσματα των μουσώνων και των καταιγίδων.

Οι επιστήμονες του διαστήματος δεν ενδιαφέρονται μόνο για τα δευτερεύοντα οφέλη που αφορούν τους κατοίκους της γης. Στοχεύουν πολύ πιο μακριά.

Κατοίκιση Πλανητών

Μια ακόμα φιλοδοξία πυροδοτεί τη φαντασία πολλών—η επιθυμία για την κατοίκιση και την εκμετάλλευση άλλων πλανητών. Ο Τζορτζ Χένρι Ιλάιας, στο βιβλίο του Εξόρμηση στο Διάστημα—Αποστολή μιας Γενιάς (Breakout Into Space—Mission for a Generation), γράφει: «Η οικοδόμηση ενός διαπλανητικού πολιτισμού είναι ζωτική για την επιβίωση του είδους μας. . . . Εμείς οι άνθρωποι τώρα καταλαμβάνουμε έναν ολόκληρο πλανήτη, και είναι καιρός να μετακινηθούμε σε μια μεγαλύτερη κατοικία. Ένα άδειο ηλιακό σύστημα μας περιμένει». Οι άμεσες βλέψεις του αφορούν τον πλανήτη Άρη.

Ένα άτομο που πιστεύει κατηγορηματικά ότι ο άνθρωπος πρέπει να πάει στον Άρη είναι ο Μάικλ Κόλινς, πρώην αστροναύτης που χειρίστηκε το Τζέμινι (Gemini) 10 το 1966 και επίσης χειρίστηκε το τμήμα ελέγχου του Απόλλων 11, το οποίο μετέφερε τον άνθρωπο στη σελήνη. Στο βιβλίο του Αποστολή στον Άρη (Mission to Mars), αναφέρει: «Ο Άρης φαίνεται φιλικός, προσιτός, και μάλιστα κατοικήσιμος».

Ο Μπρους Μάρεϊ, επί καιρό διευθυντής του Εργαστηρίου Αεριώθησης της Πασαντίνα, είναι υπέρμαχος του κοινού εγχειρήματος Ηνωμένων Πολιτειών-Ρωσίας στον Άρη. Ως συνιδρυτής της Πλανητικής Εταιρίας, πρόσφατα προώθησε την πρωτοβουλία «Στον Άρη . . . Μαζί». Αυτός λέει: «Ο Άρης είναι ο πλανήτης του μέλλοντος. Θα αποτελέσει έναν τομέα δραστηριότητας για τα περιπετειώδη μέλη των μελλοντικών γενεών».

Ο Μάρσαλ Μπρέμεντ, πρώην πρεσβευτής των Η.Π.Α. στην Ισλανδία, γράφει: «Οι δύο χώρες μπορούν να διδάξουν πολλά η μια την άλλη σε αυτόν τον τομέα [του διαστήματος]. Το σοβιετικό επανδρωμένο διαστημικό πρόγραμμα είναι το καλύτερο· οι Σοβιετικοί κοσμοναύτες κατέχουν όλα τα ρεκόρ χρόνου σε τροχιά. . . . Οι αμοιβαίες δεσμεύσεις των δύο κρατών για να εγκαταστήσουν από κοινού ένα σταθμό στη σελήνη, να διαγράψουν τροχιά γύρω από την Αφροδίτη και να προσεδαφιστούν στον Άρη θα μπορούσαν να έχουν μεγάλη επιστημονική αξία».

Η Πλανητική Εταιρία, η οποία περιλαμβάνει ως ιδρυτή τον αστρονόμο του Πανεπιστημίου Κορνέλ Καρλ Σαγκάν, δημοσίευσε τη «Διακήρυξη Σχετικά με τον Άρη», η οποία δήλωνε: «Ο Άρης είναι ο διπλανός κόσμος, ο κοντινότερος πλανήτης στον οποίο θα μπορούσαν οι εξερευνητές από τη γη να προσεδαφιστούν με ασφάλεια. . . . Ο Άρης είναι μια αποθήκη επιστημονικών πληροφοριών—σημαντικών για τη μελέτη του ίδιου του πλανήτη, αλλά επίσης για το φως που μπορούν να ρίξουν στην προέλευση της ζωής και στη διαφύλαξη του περιβάλλοντος της Γης».

Έχουμε ήδη εξετάσει ότι πολλοί επιστήμονες είναι αισιόδοξοι όσον αφορά την ικανότητα του ανθρώπου να φτάσει στον Άρη και να τον κατοικίσει. Η ανθρώπινη περιέργεια και η λαχτάρα για γνώση χωρίς αμφιβολία θα συνεχίσουν να υποκινούν τους άντρες και τις γυναίκες να επεκτείνουν τους ορίζοντες των ανακαλύψεων. Ένας από τους σκοπούς του Διαστημικού Τηλεσκόπιου Χαμπλ, σύμφωνα με ένα φύλλο πληροφοριών της NASA, είναι να «αναζητήσει άλλους κόσμους, άλλους γαλαξίες και την προέλευση του ίδιου του σύμπαντος». Η NASA επίσης δηλώνει: «Οι προοπτικές για τη διαστημική δραστηριότητα στον 21ο αιώνα είναι συναρπαστικές και θέτουν προκλήσεις. Μπορούμε να οραματιστούμε τέτοια σημαντικά επιτεύγματα όπως βιομηχανίες που λειτουργούν σε τροχιά, σεληνιακές βάσεις και επανδρωμένες αποστολές στον Άρη. Τώρα που διασχίσαμε τα σύνορα του διαστήματος, δεν μπορούμε να κάνουμε πίσω».