Θα Μπορούσε να Ξανασυμβεί;

ΚΟΙΤΑΖΟΝΤΑΣ στο παρελθόν, η περίοδος εκείνη μπορεί να μας φαίνεται γραφική, ακόμη και γοητευτική. Στο Δυτικό κόσμο, για παράδειγμα, ήταν η εποχή με τις ιππήλατες άμαξες, τα ψηλά καπέλα και τις μακριές φούστες. Ήταν όμως και τρομακτική εποχή καθώς ο θάνατος σάρωνε όλο τον κόσμο. Η αιτία;

Δεν ήταν ο πόλεμος, αν και τότε μαινόταν ο πόλεμος. Όχι, μιλάμε για μια άλλη μάστιγα, μια μάστιγα που έχει αποκληθεί η πιο καταστροφική από όλες όσες έχουν καταγραφεί στην ανθρώπινη ιστορία​—την ισπανική γρίπη της περιόδου 1918-1919.

Τα θύματα πέθαιναν μαζικά, επειδή δεν υπήρχε καμιά αποτελεσματική αντιμετώπιση ή θεραπεία. Εκατομμύρια υγιείς νέοι άνθρωποι πέθαιναν ξαφνικά πάνω στην πιο παραγωγική περίοδο της ζωής τους. Τα πτώματα συσσωρεύονταν γρηγορότερα από ό,τι μπορούσαν να θαφτούν. Σε μερικές περιοχές ξεκληρίστηκαν ολόκληρες πόλεις και χωριά.

Όλα αυτά έγιναν πριν από 85 και πλέον χρόνια. Ξέρουμε τι προκάλεσε αυτή την ασθένεια; Θα μπορούσε να ξανασυμβεί τέτοια συμφορά; Αν ναι, θα μπορούσαμε να προστατευτούμε;

Υπάρχει και μια άλλη πολύ ενδιαφέρουσα πτυχή αυτού του ζητήματος. Γνωρίζατε ότι πριν από πολύ καιρό η Αγία Γραφή είχε κάτι να πει για τις επιδημίες που έχουμε δει στη δική μας εποχή; (Λουκάς 21:11· Αποκάλυψη 6:8) Ήταν η ισπανική γρίπη μέρος της εκπλήρωσης Γραφικών προφητειών; Οι απαντήσεις σε αυτήν καθώς και σε άλλες ερωτήσεις θα εξεταστούν στα άρθρα που ακολουθούν.

[Εικόνα στη σελίδα 3]

Προετοιμασία για την ταφή θυμάτων της ισπανικής γρίπης, Φιλαδέλφεια, ΗΠΑ

[Ευχαριστίες]

Library of the College of Physicians of Philadelphia

Η Χειρότερη Μάστιγα στην Ιστορία

ΤΟΝ Οκτώβριο του 1918 ο κόσμος ήταν ακόμη αναμειγμένος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μολονότι πλησίαζε ο τερματισμός των εχθροπραξιών, οι ειδήσεις εξακολουθούσαν να λογοκρίνονται. Επομένως, η Ισπανία, η οποία δεν είχε εμπλακεί στον πόλεμο, ήταν η μόνη που μπορούσε να αναφέρει ότι πολίτες πολλών χωρών αρρώσταιναν και πέθαιναν με ανησυχητικό ρυθμό. Λόγω αυτών των περιστάσεων δόθηκε σε εκείνη την ασθένεια το όνομα με το οποίο θα έμενε γνωστή για πάντα​—ισπανική γρίπη.

Η πανδημία ξεκίνησε το Μάρτιο του 1918.a Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι αφετηρία της ήταν η πολιτεία Κάνσας, στις ΗΠΑ. Προφανώς από εκεί εξαπλώθηκε στη Γαλλία όταν έφτασαν σε αυτήν στρατιώτες των ΗΠΑ. Έπειτα από μια αιφνίδια αύξηση των θανάτων από γρίπη, τον Ιούλιο του 1918 φάνηκε ότι τα χειρότερα είχαν περάσει. Οι γιατροί δεν ήξεραν ότι εκείνη την εποχή η πανδημία απλώς ανακτούσε δυνάμεις για να γίνει ακόμη πιο φονική.

Όταν τερματίστηκε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, στις 11 Νοεμβρίου 1918, ο κόσμος χάρηκε. Η ειρωνεία είναι ότι σχεδόν την ίδια στιγμή ξεσπούσε επιδημία σε όλη τη γη. Επρόκειτο για έναν φοβερό φονιά που είχε γίνει τώρα το πρώτο θέμα στις ειδήσεις όλου του κόσμου. Λίγοι από εκείνους που ζούσαν τότε δεν επηρεάστηκαν, και όλοι οι άνθρωποι φοβούνταν. Μια αξιόπιστη πηγή στο θέμα της γρίπης σχολίασε: «Η αναμενόμενη διάρκεια ζωής στις Ηνωμένες Πολιτείες μειώθηκε κατά 10 και πλέον χρόνια το 1918». Πώς διέφερε αυτή η επιδημία από άλλες;

Μοναδική Επιδημία

Μια από τις πιο ανησυχητικές διαφορές ήταν ότι αυτή η γρίπη έπληττε ακαριαία. Πόσο ακαριαία; Στο βιβλίο Η Μεγάλη Γρίπη (The Great Influenza), το οποίο εξέδωσε πρόσφατα ο συγγραφέας Τζον Μ. Μπάρι, παρατίθεται ένα γραπτό ντοκουμέντο αυτής της εμπειρίας: «Στο Ρίο ντε Τζανέιρο, κάποιος άντρας ζήτησε με πολύ φυσιολογικό τόνο φωνής μια πληροφορία από τον φοιτητή ιατρικής Σίρο Βιέρα Ντα Κούνια, ο οποίος περίμενε το λεωφορείο, και έπειτα έπεσε κάτω νεκρός. Στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, όταν ο Τσαρλς Λιούις πήρε το λεωφορείο για μια διαδρομή [πέντε χιλιομέτρων] μέχρι το σπίτι του, ο εισπράκτορας κατέρρευσε και πέθανε. Μέσα στα επόμενα [πέντε χιλιόμετρα] έξι άνθρωποι που επέβαιναν στο λεωφορείο πέθαναν, μεταξύ των οποίων και ο οδηγός». Όλοι πέθαναν από τη γρίπη.

Έπειτα ήταν ο φόβος​—φόβος για το άγνωστο. Η επιστήμη δεν είχε απαντήσεις για την αιτία της ασθένειας ή για το πώς ακριβώς εξαπλωνόταν αυτή. Επιβλήθηκαν μέτρα για τη δημόσια υγεία: τα λιμάνια μπήκαν σε καραντίνα, οι κινηματογραφικές αίθουσες, οι ναοί και άλλοι χώροι συνάθροισης κοινού έκλεισαν. Στο Σαν Φρανσίσκο, στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, λόγου χάρη, οι αρχές διέταξαν όλους τους πολίτες να φορούν μάσκες από γάζα. Οποιοσδήποτε πιανόταν σε δημόσιο χώρο να μη φοράει μάσκα αντιμετώπιζε πρόστιμο ή φυλάκιση. Αλλά τίποτα δεν φαινόταν να βοηθάει. Τέτοιου είδους μέτρα ήταν απλώς πολύ ανεπαρκή και αργοπορημένα.

Υπήρχε επίσης φόβος επειδή η γρίπη χτυπούσε αδιακρίτως. Για λόγους που ακόμη παραμένουν αδιευκρίνιστοι, η πανδημία του 1919 δεν έπληξε κυρίως τους ηλικιωμένους. Έπληξε υγιείς, νέους ανθρώπους και τους σκότωσε. Η πλειονότητα εκείνων που πέθαναν από την ισπανική γρίπη ήταν μεταξύ 20 και 40 χρονών.

Επιπλέον, επρόκειτο πράγματι για μια παγκόσμια επιδημία η οποία επεκτάθηκε ακόμη και στα τροπικά νησιά. Η γρίπη έφτασε στις Δυτικές Σαμόα (γνωστές σήμερα ως Σαμόα) μέσω κάποιου πλοίου στις 7 Νοεμβρίου 1918, και μέσα σε δύο μήνες το 20 περίπου τοις εκατό των 38.302 κατοίκων πέθανε. Όλες οι μεγάλες χώρες του κόσμου επηρεάστηκαν δραματικά!

Επίσης, αυτή η μάστιγα προσέλαβε τεράστιες διαστάσεις. Για παράδειγμα, η ασθένεια έπληξε νωρίς και δριμύτατα τη Φιλαδέλφεια, στην Πενσυλβανία των ΗΠΑ. Στα μέσα Οκτωβρίου του 1918, σημειώθηκε σοβαρή έλλειψη σε φέρετρα. «Κάποιος κατασκευαστής είπε ότι θα μπορούσε να πουλήσει 5.000 φέρετρα μέσα σε δύο ώρες, αν τα είχε. Μερικές φορές στο νεκροτομείο της πόλης υπήρχαν δέκα φορές περισσότερα πτώματα από τα διαθέσιμα φέρετρα», λέει ο ιστορικός Άλφρεντ Γ. Κρόσμπι.

Σε σχετικά μικρό διάστημα, η γρίπη είχε σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους από οποιαδήποτε άλλη πανδημία τέτοιου είδους στην ανθρώπινη ιστορία. Ένας μέσος υπολογισμός των θανάτων παγκοσμίως ήταν 21 εκατομμύρια, αλλά κάποιοι ειδικοί λένε τώρα ότι αυτός ο αριθμός είναι μικρός. Μερικοί επιδημιολόγοι πιθανολογούν σήμερα ότι το τίμημα σε ανθρώπινες ζωές ανέρχεται σε 50 εκατομμύρια ή ίσως ακόμη και 100 εκατομμύρια! Ο Μπάρι, ο οποίος αναφέρθηκε νωρίτερα, επισημαίνει: «Η γρίπη σκότωσε περισσότερους ανθρώπους μέσα σε έναν χρόνο από όσους σκότωσε μέσα σε έναν αιώνα ο Μαύρος Θάνατος το Μεσαίωνα. Σκότωσε περισσότερους ανθρώπους σε είκοσι τέσσερις εβδομάδες από όσους έχει σκοτώσει το AIDS σε είκοσι τέσσερα χρόνια».

Αν και φαίνεται απίστευτο, από την ισπανική γρίπη πέθαναν περισσότεροι Αμερικανοί μέσα σε έναν περίπου χρόνο από όσους πέθαναν στα πεδία των μαχών και στους δύο παγκόσμιους πολέμους μαζί. Η συγγραφέας Τζίνα Κολάτα εξηγεί: «Αν εμφανιζόταν σήμερα μια τέτοια μάστιγα, σκοτώνοντας ένα ανάλογο τμήμα του πληθυσμού των ΗΠΑ, θα πέθαιναν 1,5 εκατομμύριο Αμερικανοί, αριθμός μεγαλύτερος από αυτούς που έχασαν συνολικά τη ζωή τους σε έναν μόνο χρόνο από καρδιοπάθειες, καρκίνο, εγκεφαλικά, χρόνιες πνευμονικές παθήσεις, AIDS και τη νόσο του Αλτσχάιμερ».

Συνοπτικά, η ισπανική γρίπη ήταν η πιο καταστροφική πανδημία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ποια βοήθεια μπόρεσε να δώσει η επιστήμη;

Όταν η Επιστήμη Αποδείχτηκε Ανίκανη να Βοηθήσει

Όταν ξεκίνησε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ήταν φανερό ότι η ιατρική επιστήμη είχε κάνει μεγάλα άλματα για την καταπολέμηση των ασθενειών. Ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι γιατροί ήταν πολύ ικανοποιημένοι για το ότι είχαν καταφέρει να μειώσουν τις επιπτώσεις των μολυσματικών ασθενειών. Εκείνη την εποχή, το περιοδικό Δε Λέιντις Χόουμ Τζέρναλ (The Ladies Home Journal) δήλωνε ότι τα αμερικανικά σπίτια δεν χρειάζονταν πια ένα δωμάτιο για να βάζουν τους νεκρούς πριν από την ταφή ώστε να τους βλέπουν οι συγγενείς και οι φίλοι. Πρότεινε να χρησιμοποιούνται στο εξής τέτοιοι χώροι ως σαλόνια. Τότε, όμως, εμφανίστηκε η ισπανική γρίπη, και η ιατρική επιστήμη αποδείχτηκε σχεδόν τελείως ανίκανη να βοηθήσει.

Ο Κρόσμπι γράφει: «Το 1918, όλοι οι γιατροί είχαν μερίδιο στη μεγαλύτερη αποτυχία της ιατρικής επιστήμης τον εικοστό αιώνα ή, αν πάρουμε ως κριτήριο τους ψυχρούς αριθμούς των νεκρών, όλων των εποχών». Προκειμένου να μην επιρριφθεί όλη η ευθύνη στην ιατρική, ο Μπάρι παρατηρεί: «Εκείνη την εποχή, οι επιστήμονες αντιλαμβάνονταν πλήρως το μέγεθος της απειλής, ήξεραν πώς να θεραπεύουν πολλές περιπτώσεις δευτεροπαθούς βακτηριακής πνευμονίας και έδιναν συμβουλές για τη δημόσια υγεία οι οποίες θα μπορούσαν να είχαν σώσει δεκάδες χιλιάδες Αμερικανούς. Οι πολιτικοί αγνόησαν αυτές τις συμβουλές».

Έτσι λοιπόν, τώρα, 85 περίπου χρόνια αργότερα, τι έχουμε μάθει σχετικά με αυτή την τρομερή πανδημία; Τι την προκάλεσε; Θα μπορούσε να επανεμφανιστεί; Αν συνέβαινε αυτό, θα μπορούσε να καταπολεμηθεί; Μερικές από τις απαντήσεις μπορεί να σας καταπλήξουν.

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

Η πλειονότητα εκείνων που πέθαναν από την ισπανική γρίπη ήταν μεταξύ 20 και 40 χρονών

[Εικόνα στη σελίδα 4]

Σχολική τάξη το 1919, Κάνον Σίτι, Κολοράντο, ΗΠΑ

[Ευχαριστίες]

Courtesy, Colorado Historical Society, 10026787

[Εικόνα στη σελίδα 4, 5]

Αστυνομικός

[Ευχαριστίες]

Photo by Topical Press Agency/​Getty Images

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Παίκτες του μπέιζμπολ που φορούν προστατευτικές μάσκες

[Ευχαριστίες]

© Underwood & Underwood/CORBIS

Γρίπη​—Τι Γνωρίζουμε Τώρα

ΕΙΜΑΣΤΕ στο έτος 1997. Κάποιος επιστήμονας βρίσκεται στο Μπρέβιγκ, ένα μικρό χωριό Εσκιμώων στην παγωμένη τούνδρα της χερσονήσου Σούαρντ, στην Αλάσκα. Μπροστά του έχει το σώμα μιας νεαρής το οποίο ξέθαψε μαζί με τέσσερις Εσκιμώους από το μόνιμα παγωμένο έδαφος. Η κοπέλα είχε πέσει θύμα της γρίπης το 1918 και ήταν εκεί, παγωμένη, από τότε.

Τι καλό μπορεί να προκύψει από την εξέτασή της τώρα; Ο επιστήμονας ελπίζει ότι ο παράγοντας που προκάλεσε τη γρίπη βρίσκεται ακόμη στους πνεύμονές της και ότι, με εξελιγμένες μεθόδους γενετικής ανάλυσης, μπορεί να απομονωθεί και να αναγνωριστεί. Γιατί ενδέχεται να αποδειχτεί χρήσιμη αυτή η γνώση; Για να απαντήσουμε, πρέπει να καταλάβουμε λίγο περισσότερα πράγματα σχετικά με το πώς δρουν οι ιοί και τι τους κάνει τόσο επικίνδυνους.

Ιός που Μπορεί να Αποβεί Θανατηφόρος

Σήμερα γνωρίζουμε ότι η γρίπη προκαλείται από ιό και ότι μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο μέσω αναπνευστικών εκκρίσεων οι οποίες αποβάλλονται με το βήχα, το φτάρνισμα και την ομιλία. Υπάρχει σε όλο τον κόσμο, ακόμη και στις τροπικές περιοχές, όπου μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή του έτους. Στο Βόρειο Ημισφαίριο, η εποχή της γρίπης είναι από το Νοέμβριο ως το Μάρτιο, και στο Νότιο Ημισφαίριο από τον Απρίλιο ως το Σεπτέμβριο.

Ο πιο επικίνδυνος τύπος ιού γρίπης, η γρίπη τύπου Α, είναι μικρός σε μέγεθος σε σύγκριση με πολλούς ιούς. Είναι συνήθως σφαιρικός, και έχει προεξοχές στην επιφάνειά του. Όταν αυτός ο ιός μεταδοθεί σε ένα ανθρώπινο κύτταρο, αναπαράγεται τόσο γρήγορα ώστε συχνά, μέσα σε δέκα ώρες περίπου, ένα πλήθος από 100.000 ως ένα εκατομμύριο νέα «αντίγραφα» του ιού της γρίπης ξεχύνονται μέσα από το κύτταρο.

Το τρομακτικό χαρακτηριστικό αυτού του απλού οργανισμού είναι η ικανότητα που έχει να μεταβάλλεται αμέσως. Λόγω του ότι ο ιός αναπαράγεται ταχύτατα (πολύ πιο γρήγορα από τον ιό HIV), τα πολλά «αντίγραφά» του δεν είναι πανομοιότυπα. Μερικά είναι όσο διαφορετικά χρειάζεται προκειμένου να μην τα εντοπίζει το ανοσολογικό σύστημα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αντιμετωπίζουμε διαφορετικούς ιούς γρίπης κάθε χρόνο, οι οποίοι φέρνουν στο προσκήνιο μια νέα σειρά αντιγόνων​—ουσίες που θέτουν σε δοκιμή την ανοσία μας. Αν το αντιγόνο αλλάξει αρκετά, το ανοσολογικό μας σύστημα έχει μειωμένες δυνατότητες άμυνας και υπάρχει κίνδυνος πανδημίας.

Επιπλέον, οι ιοί της γρίπης μεταδίδονται επίσης σε ζώα, και εκεί έγκειται άλλο ένα πρόβλημα για τους ανθρώπους. Όπως πιστεύεται, ο χοίρος μπορεί να είναι ξενιστής ιών οι οποίοι μεταδίδονται σε πτηνά όπως κοτόπουλα και πάπιες. Αλλά ίσως να είναι και ξενιστής άλλων ιών που μεταδίδονται σε ανθρώπους.

Επομένως, αν ένας χοίρος μολυνθεί και από τους δύο τύπους ιών​—το είδος που μεταδίδεται στα ζώα και το άλλο είδος που είναι κοινό στους ανθρώπους—τα γονίδια των δύο στελεχών είναι δυνατόν να αναμειχθούν. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ένα εντελώς καινούριο στέλεχος του ιού της γρίπης, στο οποίο οι άνθρωποι δεν έχουν ανοσία. Μερικοί πιστεύουν ότι οι αγροτικές κοινωνίες όπου πτηνά, χοίροι και άνθρωποι ζουν κοντά μεταξύ τους​—όπως γίνεται συνήθως στην Ασία, λόγου χάρη—​είναι πιθανές πηγές νέων στελεχών του ιού της γρίπης.

Γιατί Έγινε Τόσο Μολυσματικός;

Το ερώτημα είναι: Τι μπορεί να έκανε τον ιό της γρίπης της περιόδου 1918-1919 να μετατραπεί σε φονική πνευμονία πλήττοντας νεαρά άτομα; Αν και κανένας ζωντανός ιός δεν έχει απομείνει από εκείνη την εποχή, οι επιστήμονες πιστεύουν εδώ και καιρό ότι, αν μπορούσαν να βρουν ένα παγωμένο δείγμα του, ίσως να είχαν τη δυνατότητα να απομονώσουν ανέπαφο RNA και να ανακαλύψουν τι ήταν αυτό που έκανε εκείνο το στέλεχος τόσο θανατηφόρο. Μάλιστα, μέχρι ενός σημείου τα έχουν καταφέρει.

Χάρη στο παγωμένο δείγμα από την Αλάσκα που περιγράφτηκε στην εισαγωγή αυτού του άρθρου, μια ομάδα επιστημόνων μπόρεσε να προσδιορίσει και να καθορίσει την αλληλουχία των περισσότερων γονιδίων του ιού της γρίπης της περιόδου 1918-1919. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν έχουν κατανοήσει ακόμη τι έκανε εκείνη τη γρίπη τόσο φονική. Προφανώς, όμως, αυτό το στέλεχος ήταν συγγενικό ενός ιού της γρίπης ο οποίος μεταδίδεται τόσο στους χοίρους όσο και στα πουλιά.

Θα Μπορούσε να Επανεμφανιστεί;

Σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, το ερώτημα δεν είναι αν ένας τέτοιος επιθετικός ιός γρίπης θα επιστρέψει αλλά πότε και πώς θα επιστρέψει. Μάλιστα, ορισμένοι αναμένουν ένα καινούριο σημαντικό ξέσπασμα γρίπης κάθε 11 περίπου χρόνια και ένα δριμύ ξέσπασμα σχεδόν κάθε 30 χρόνια. Σύμφωνα με αυτές τις προβλέψεις, η ανθρωπότητα βρίσκεται στα πρόθυρα μιας ακόμη πανδημίας.

Το ιατρικό περιοδικό Βαξίν (Vaccine) ανέφερε το 2003: «Έχουν περάσει 35 χρόνια από την τελευταία πανδημία γρίπης, και το μεγαλύτερο μεσοδιάστημα μεταξύ δύο πανδημιών που έχει καταγραφεί με βεβαιότητα είναι 39 χρόνια». Το άρθρο συνέχιζε: «Ο ιός της πανδημίας ίσως να εμφανιστεί στην Κίνα ή σε μια γειτονική της χώρα και μπορεί να περιλαμβάνει επιφανειακά αντιγόνα ή μολυσματικούς παράγοντες που προέρχονται από ιούς γρίπης των ζώων».

Το άρθρο του περιοδικού προέβλεπε σχετικά με τον ιό: «Θα εξαπλωθεί ταχύτατα σε όλο τον κόσμο. Θα εμφανιστούν αλλεπάλληλα κύματα μόλυνσης. Θα νοσήσει μεγάλος αριθμός ατόμων κάθε ηλικίας και θα υπάρξει εκτεταμένη αποδιοργάνωση στις κοινωνικές και στις οικονομικές δραστηριότητες όλων των χωρών. Η θνησιμότητα θα είναι μεγάλη στις περισσότερες αν όχι σε όλες τις ηλικίες. Τα συστήματα υγείας, ακόμη και στις πιο αναπτυγμένες οικονομικά χώρες, είναι απίθανο να μπορέσουν να ανταποκριθούν επαρκώς στην ανάγκη για περίθαλψη».

Πόσο ανησυχητικό είναι ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Ο Τζον Μ. Μπάρι, συγγραφέας του βιβλίου Η Μεγάλη Γρίπη (The Great Influenza), κάνει την εξής εκτίμηση: «Ένας τρομοκράτης με πυρηνικό όπλο είναι ο εφιάλτης κάθε πολιτικού. Μια νέα πανδημία γρίπης θα πρέπει επίσης να θεωρείται εφιάλτης».

Ποιες Θεραπευτικές Αγωγές Είναι Διαθέσιμες;

Ίσως ρωτήσετε: “Δεν υπάρχουν σήμερα αποτελεσματικές θεραπευτικές αγωγές;” Η απάντηση περιλαμβάνει και καλά και άσχημα νέα. Τα αντιβιοτικά μπορούν να μειώσουν τη θνησιμότητα από δευτεροπαθείς βακτηριακές πνευμονίες, ενώ ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές είναι αποτελεσματικές εναντίον μερικών στελεχών του ιού της γρίπης. Υπάρχουν εμβόλια τα οποία μπορούν να αποδειχτούν υποβοηθητικά στην καταπολέμηση κάποιου ιού γρίπης αν προσδιοριστούν τα ακριβή στελέχη του και αν μπορούν τα εμβόλια να παραχθούν εγκαίρως. Αυτά είναι τα καλά νέα. Ποια είναι τα άσχημα νέα;

Η ιστορία των εμβολιασμών κατά της γρίπης​—από την κακή κατάληξη του επεισοδίου της γρίπης των χοίρων το 1976 μέχρι την έλλειψη παραγωγής το 2004—​είναι αμαυρωμένη. Μολονότι η ιατρική επιστήμη έχει επιτύχει σημαντικά επιτεύγματα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και έπειτα, οι γιατροί εξακολουθούν να μη γνωρίζουν πώς να θεραπεύσουν έναν πανίσχυρο ιό.

Έτσι λοιπόν, εγείρεται το ανησυχητικό ερώτημα: Θα μπορούσαν να ξανασυμβούν όσα έγιναν την περίοδο 1918-1919; Προσέξτε τι αναφέρει κάποιο έντυπο του Εθνικού Ινστιτούτου Ιατρικών Ερευνών του Λονδίνου: «Από μερικές απόψεις, οι συνθήκες είναι παρόμοιες με αυτές που επικρατούσαν το 1918: Υπάρχει τεράστιος όγκος διεθνών ταξιδιών χάρη στη βελτίωση των μεταφορών, υπάρχουν αρκετές εμπόλεμες ζώνες με τα σύμφυτα προβλήματα υποσιτισμού και κακής υγιεινής, ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει φτάσει τα εξίμισι δισεκατομμύρια και το μεγαλύτερο ποσοστό του ζει σε αστικές περιοχές, πολλές από τις οποίες έχουν φθίνουσα υποδομή όσον αφορά τη διαχείριση απορριμμάτων».

Ένας αναγνωρισμένος ειδικός από τις ΗΠΑ καταλήγει: «Για να το πούμε απλά, κάθε χρόνο ερχόμαστε όλο και πιο κοντά στην επόμενη πανδημία». Μήπως, όμως, όλα αυτά σημαίνουν ότι το μέλλον είναι σκοτεινό, ακόμη και απελπιστικό; Όχι!

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Νέα στελέχη του ιού της γρίπης μπορούν να εμφανιστούν σε αγροτικές κοινωνίες

[Ευχαριστίες]

BAY ISMOYO/​AFP/​Getty Images

[Εικόνα στη σελίδα 8, 9]

Ιός γρίπης τύπου Α

[Ευχαριστίες]

© Science Source/​Photo Researchers, Inc

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Ερευνητές έχουν εξετάσει δείγματα του ιού της περιόδου 1918-1919

[Ευχαριστίες]

© TOUHIG SION/CORBIS SYGMA