Ο Ναός της Αρτέμιδος Κλονίζεται

Η λατρεία της Αρτέμιδος ήταν βαθιά ριζωμένη στην Έφεσο. Πριν από την εποχή του Βασιλιά Κροίσου, η μητέρα-θεά Κυβέλη αποτελούσε το κεντρικό πρόσωπο της θρησκευτικής ζωής στην περιοχή. Προωθώντας μια μυθική γενεαλογική σχέση ανάμεσα στην Κυβέλη και στο ελληνικό πάνθεο, ο Κροίσος έλπιζε πως θα εδραίωνε μια θρησκευτική μορφή που θα ήταν αποδεκτή τόσο από Έλληνες όσο και από μη Έλληνες. Με την υποστήριξή του, στα μέσα του έκτου αιώνα Π.Κ.Χ. ξεκίνησαν οι εργασίες στο ναό της Αρτέμιδος, της διαδόχου της Κυβέλης.

Ο ναός αποτέλεσε ορόσημο στην ελληνική αρχιτεκτονική. Ποτέ προηγουμένως δεν είχαν χρησιμοποιηθεί τόσο μεγάλα κομμάτια μαρμάρου για να κατασκευαστεί ένα κτίσμα τέτοιου είδους και μεγέθους. Ο ναός αυτός καταστράφηκε το 356 Π.Κ.Χ. εξαιτίας πυρκαγιάς. Ο εξίσου μεγαλοπρεπής ανοικοδομημένος ναός αποτελούσε σημαντική πηγή απασχόλησης και πόλο έλξης για προσκυνητές. Είχε ανεγερθεί πάνω σε ένα βάθρο που είχε διαστάσεις 73 μέτρα πλάτος επί 127 μέτρα μήκος, ενώ ο ίδιος ο ανοικοδομημένος ναός είχε διαστάσεις περίπου 50 μέτρα πλάτος επί 105 μέτρα μήκος. Θεωρούνταν ένα από τα εφτά θαύματα του κόσμου. Ωστόσο, δεν ήταν όλοι ευχαριστημένοι με αυτόν. Ο φιλόσοφος Ηράκλειτος ο Εφέσιος παρομοίασε τη σκοτεινή δίοδο που οδηγούσε στο θυσιαστήριο με το σκοτάδι της φαυλότητας και θεωρούσε τα ήθη που επικρατούσαν στο ναό χειρότερα από εκείνα των κτηνών. Οι περισσότεροι, όμως, είχαν την εντύπωση ότι το αγιαστήριο της Αρτέμιδος στην Έφεσο δεν θα παρήκμαζε ποτέ. Η ιστορία απέδειξε το αντίθετο. Το βιβλίο Έφεσος—Ο Νέος Οδηγός (Ephesos—Der neue Führer) δηλώνει: «Το δεύτερο αιώνα, η λατρεία της Αρτέμιδος και άλλων παραδοσιακών θεοτήτων του πάνθεου κατέρρευσε».

Τον τρίτο αιώνα Κ.Χ., ένας ισχυρός σεισμός έπληξε την Έφεσο. Επιπλέον, ποντοπόροι Γότθοι από τη Μαύρη Θάλασσα λεηλάτησαν τα εντυπωσιακά πλούτη του ναού της Αρτέμιδος και κατόπιν πυρπόλησαν το ναό. Το βιβλίο που μόλις αναφέρθηκε λέει: «Νικημένη και ανήμπορη να προστατέψει τη δική της κατοικία, πώς θα μπορούσε η Άρτεμις να θεωρείται πλέον προστάτιδα της πόλης;»—Ψαλμός 135:15-18.

Τελικά, προς το τέλος του τέταρτου αιώνα Κ.Χ., ο Αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄ καθιέρωσε τη «Χριστιανοσύνη» ως θρησκεία του Κράτους. Προτού περάσει πολύς καιρός, οι πέτρες του πρώην μεγαλοπρεπούς ναού της Αρτέμιδος κατέληξαν να χρησιμοποιούνται ως οικοδομικά υλικά. Η λατρεία της Αρτέμιδος βυθίστηκε σε απόλυτη ανυποληψία. Ένας ανώνυμος παρατηρητής έκανε το εξής σχόλιο για κάποιο επίγραμμα που εκθείαζε το ναό ως ένα από τα θαύματα του αρχαίου κόσμου: «Αυτός είναι τώρα το πιο έρημο και άθλιο μέρος».

[Εικόνα στη σελίδα 27]

Ερείπια του ναού της Αρτέμιδος