Γονείς—Με Τι Παίζει το Παιδί Σας;

«ΟΛΟ δουλειά και καθόλου παιχνίδι κάνουν τον Τζακ βαρετό παιδί». Αυτό λέει μια παλιά αγγλική παροιμία. Το παιχνίδι ήταν ανέκαθεν σημαντικό μέρος της ζωής των παιδιών. Μέσω του παιχνιδιού τα παιδιά διευρύνουν το νου τους, δυναμώνουν τους μυς τους και αναπτύσσουν σημαντικές επιδεξιότητες. Ωστόσο, τα σημερινά παιδικά παιχνίδια έχουν γίνει μεγάλη επιχείρηση. Τον κόσμο των παιχνιδιών τον κυβερνούν, όχι τα παιδιά ή οι γονείς, αλλά οι κατασκευαστές, οι έμποροι, οι διαφημιστές και οι έξυπνοι ερευνητές της αγοράς. Εξοπλισμένοι με νέα τεχνολογία κατασκευής παιχνιδιών και με την υποστήριξη των πανίσχυρων μέσων ενημέρωσης, ορίζουν εκ νέου τον κόσμο του παιχνιδιού—με σοβαρές συνέπειες τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά.

Αναμφίβολα πολλά μέλη της βιομηχανίας παιχνιδιών ενδιαφέρονται γνήσια για την ευημερία των παιδιών. Πολύ συχνά, όμως, το κέρδος μπαίνει πρώτο. Το ζήτημα τώρα είναι, όχι τι θα εκπαιδεύσει τα παιδιά ή τι θα διεγείρει τη φαντασία τους, αλλά απλώς τι θα πουλήσει. Και αυτό που πουλάει δεν είναι πάντοτε τα απλά υφασμάτινα, ξύλινα και πλαστικά παιχνίδια του κοντινού παρελθόντος, αλλά ρεαλιστικά παιχνίδια υψηλής τεχνολογίας που αφήνουν ελάχιστα ή καθόλου πράγματα στη φαντασία του παιδιού.

Κάποιος κατασκευαστής, για παράδειγμα, εμπορεύεται ένα σετ αυτοκινήτων με πολύ μικρές κούκλες που διαλύονται με την πρόσκρουση. Όταν τα αυτοκίνητα συγκρούονται, οι κούκλες πετούν τα χέρια, τα πόδια—και τα κεφάλια τους—από το παράθυρο των μικροσκοπικών αυτοκινήτων τους. Κάποιο άλλο ρεαλιστικό παιχνίδι προσπαθεί να προσομοιώσει την εγκυμοσύνη. Ένα μικρό σακίδιο που φοριέται σαν ζώνη γύρω από την κοιλιά ενός μικρού κοριτσιού προσομοιώνει τις αδύναμες κλωτσιές και χτύπο της καρδιάς του αναπτυσσόμενου εμβρύου.

Μερικοί πιστεύουν ότι παιχνίδια σαν και αυτά έχουν εκπαιδευτική αξία. Η Ντόνα Γκιμπς, διευθύντρια δημόσιων σχέσεων μιας εταιρίας παιχνιδιών, αποκαλεί τον προσομοιωτή εγκυμοσύνης «διασκεδαστικό τρόπο για να μάθουν [τα μικρά κορίτσια] τι περνάει η μαμά τους». Ωστόσο, δεν συμμερίζονται όλοι τον ενθουσιασμό της. Ο Δρ Τ. Μπέρι Μπρέιζελτον, καθηγητής παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, αποκαλεί αυτό το παιχνίδι «καταπάτηση της ευκαιρίας που έχει ο γονέας να μοιραστεί κάτι πολύτιμο με το παιδί του». Ο Δρ Ντέιβιντ Έλκιντ, παιδοψυχολόγος, διατείνεται ότι «αυτά τα παιχνίδια περνούν τα όρια». Λέει ότι μια κούκλα που προσομοιώνει ένα έμβρυο «ξεπερνάει κατά πολύ τα όσα μπορούν να καταλάβουν ή να εκτιμήσουν [τα παιδιά]». Όσο για τα παιχνίδια που προσομοιώνουν ρεαλιστικά τη σφαγή σε μια σύγκρουση αυτοκινήτων, ο ίδιος προσθέτει ότι, εφόσον η τηλεόραση είναι ήδη διαποτισμένη με βία, «γιατί να την ενισχύουμε με αυτό το παιχνίδι;»—Δε Γκλόουμπ εντ Μέιλ (The Globe and Mail), 8 Φεβρουαρίου 1992.

Διένεξη επίσης περιβάλλει άλλα δημοφιλή παιχνίδια, όπως τα πολεμικά βιντεοπαιχνίδια και τα νεροπίστολα μεγάλης ισχύος. Αν σκεφτούμε ότι, σύμφωνα με τον πρόεδρο των Κατασκευαστών Παιχνιδιών της Αμερικής, «υπάρχουν, όπως υπολογίζεται, 150.000 παιχνίδια στην αγορά σε κάθε δεδομένη στιγμή», οι γονείς βρίσκονται μπροστά σε μια τρομερή δυσκολία όταν πρόκειται να αποφασίσουν ποια παιχνίδια να αγοράσουν. Τι θα πρέπει να κατευθύνει τους γονείς σε αυτόν τον τομέα; Υπάρχει βάσιμος λόγος για ανησυχία σχετικά με μερικά από τα σημερινά παιχνίδια; Τα άρθρα που ακολουθούν θα εξετάσουν αυτά και άλλα σχετικά ερωτήματα.

Σημερινά Παιχνίδια—Τι Διδάσκουν στα Παιδιά Μας;

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ νιώθουν μια φυσιολογική παρόρμηση να παίζουν. Σύμφωνα με το βιβλίο Πώς να Διαλέξετε Παιχνίδια για Παιδιά (Choosing Toys for Children), τα υγιή παιδιά «αυθόρμητα δημιουργούν το δικό τους κόσμο εξερεύνησης και φαντασίας». Αυτό αλήθευε ακόμη και στην αρχαιότητα. Τότε ήταν συνηθισμένο να βλέπει κανείς παιδιά που ‘έπαιζαν στις πλατείες της πόλης’. (Ζαχαρίας 8:5) Αυτό το παιχνίδι συνήθως περιλάμβανε δημιουργικότητα και φαντασία.—Παράβαλε Ματθαίος 11:16, 17.

Κατάλληλα, λοιπόν, το παιχνίδι έχει χαρακτηριστεί η δουλειά του παιδιού, και αν αυτό αληθεύει, τότε τα παιχνίδια γενικά μπορεί να λεχτεί ότι είναι τα εργαλεία του παιδιού. Το περιοδικό Γονείς (Parents) αναφέρει: «Με το παιχνίδι τα παιδιά μαθαίνουν τον κόσμο. . . . Όταν το παιδί παίζει με παιχνίδια μειώνει τον κόσμο στις δικές του διαστάσεις, τον κάνει έναν κόσμο τον οποίο μπορεί να χειριστεί και να ελέγξει. Το παιχνίδι αναπτύσσει τους μυς και το συντονισμό, ενθαρρύνει την κοινωνικότητα, δοκιμάζει τα σύνορα μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, και βοηθάει τα παιδιά να μάθουν να επικοινωνούν το ένα με το άλλο, να περιμένουν τη σειρά τους, να μοιράζονται. Το παιχνίδι κεντρίζει τη φαντασία και βοηθάει στην απόκτηση πείρας για την επίλυση προβλημάτων».

Τα παιχνίδια ήταν σημαντικά για τα παιδιά και στους Βιβλικούς χρόνους. Ανασκαφές στο Ισραήλ έχουν φέρει στην επιφάνεια ένα μικρό θησαυρό από παιδικά παιχνίδια, όπως κρόταλα, σφυρίχτρες, καθώς και πήλινα δοχεία και άμαξες σε μικρογραφία. Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia) δηλώνει: «Στην αρχαία Αφρική, στα παιδιά άρεσαν οι μπάλες, τα παιχνίδια-ζωάκια και τα παιχνίδια που μπορούσαν να σύρουν. Τα παιδιά στην αρχαία Ελλάδα και στην αρχαία Ρώμη διασκέδαζαν με βάρκες, κάρα, τροχούς και σβούρες. Στη διάρκεια του Μεσαίωνα στην Ευρώπη, δημοφιλή παιχνίδια μεταξύ άλλων ήταν οι βόλοι από πηλό, τα κρόταλα και οι κούκλες».

Τα παιχνίδια που δίνουν ερεθίσματα, που είναι ενδιαφέροντα και εκπαιδευτικά εξακολουθούν να παίζουν σημαντικό ρόλο σήμερα.