Σημερινά Παιχνίδια—Τι Διδάσκουν στα Παιδιά Μας;

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ νιώθουν μια φυσιολογική παρόρμηση να παίζουν. Σύμφωνα με το βιβλίο Πώς να Διαλέξετε Παιχνίδια για Παιδιά (Choosing Toys for Children), τα υγιή παιδιά «αυθόρμητα δημιουργούν το δικό τους κόσμο εξερεύνησης και φαντασίας». Αυτό αλήθευε ακόμη και στην αρχαιότητα. Τότε ήταν συνηθισμένο να βλέπει κανείς παιδιά που ‘έπαιζαν στις πλατείες της πόλης’. (Ζαχαρίας 8:5) Αυτό το παιχνίδι συνήθως περιλάμβανε δημιουργικότητα και φαντασία.—Παράβαλε Ματθαίος 11:16, 17.

Κατάλληλα, λοιπόν, το παιχνίδι έχει χαρακτηριστεί η δουλειά του παιδιού, και αν αυτό αληθεύει, τότε τα παιχνίδια γενικά μπορεί να λεχτεί ότι είναι τα εργαλεία του παιδιού. Το περιοδικό Γονείς (Parents) αναφέρει: «Με το παιχνίδι τα παιδιά μαθαίνουν τον κόσμο. . . . Όταν το παιδί παίζει με παιχνίδια μειώνει τον κόσμο στις δικές του διαστάσεις, τον κάνει έναν κόσμο τον οποίο μπορεί να χειριστεί και να ελέγξει. Το παιχνίδι αναπτύσσει τους μυς και το συντονισμό, ενθαρρύνει την κοινωνικότητα, δοκιμάζει τα σύνορα μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, και βοηθάει τα παιδιά να μάθουν να επικοινωνούν το ένα με το άλλο, να περιμένουν τη σειρά τους, να μοιράζονται. Το παιχνίδι κεντρίζει τη φαντασία και βοηθάει στην απόκτηση πείρας για την επίλυση προβλημάτων».

Τα παιχνίδια ήταν σημαντικά για τα παιδιά και στους Βιβλικούς χρόνους. Ανασκαφές στο Ισραήλ έχουν φέρει στην επιφάνεια ένα μικρό θησαυρό από παιδικά παιχνίδια, όπως κρόταλα, σφυρίχτρες, καθώς και πήλινα δοχεία και άμαξες σε μικρογραφία. Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia) δηλώνει: «Στην αρχαία Αφρική, στα παιδιά άρεσαν οι μπάλες, τα παιχνίδια-ζωάκια και τα παιχνίδια που μπορούσαν να σύρουν. Τα παιδιά στην αρχαία Ελλάδα και στην αρχαία Ρώμη διασκέδαζαν με βάρκες, κάρα, τροχούς και σβούρες. Στη διάρκεια του Μεσαίωνα στην Ευρώπη, δημοφιλή παιχνίδια μεταξύ άλλων ήταν οι βόλοι από πηλό, τα κρόταλα και οι κούκλες».

Τα παιχνίδια που δίνουν ερεθίσματα, που είναι ενδιαφέροντα και εκπαιδευτικά εξακολουθούν να παίζουν σημαντικό ρόλο σήμερα. Ωστόσο, υπάρχει μια ανησυχητική συγκέντρωση παιχνιδιών στην αγορά τα οποία είναι αμφίβολης αξίας. Ένα άρθρο στο περιοδικό Τάιμ (Time), του 1992, αναφέρει: «Μην κοιτάξετε στη φετινή παραγωγή νέων παιχνιδιών αν ψάχνετε για καλή, καθαρή διασκέδαση. Ουσιαστικά κάθε μεγάλος κατασκευαστής προβάλλει πράγματα που προκαλούν αηδία». Μια σειρά παιχνιδιών περιλάμβανε ένα πλαστικό κρανίο σε φυσικό μέγεθος το οποίο τα παιδιά μπορούν να φτιάξουν «όσο πιο αποκρουστικό γίνεται». Επίσης πωλούνται παιχνίδια που προσομοιώνουν σωματικές λειτουργίες, όπως είναι ο εμετός. Τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά δέχονται φοβερές πιέσεις για να αγοράσουν αυτά τα παιχνίδια.

Πώς Πουλούν στα Παιδιά

Το περιοδικό Επιθεώρηση Παιδιατρικής (Pediatrics in Review) σημειώνει ότι ο αρχαίος «Κώδικας του Χαμουραμπί καθιστούσε έγκλημα που τιμωρούνταν με θάνατο το να πουλήσει κάποιος οτιδήποτε σε ένα παιδί». Ωστόσο, οι σημερινοί κατασκευαστές και διαφημιστές παιχνιδιών δεν κοκκινίζουν όταν πουλούν τα ακριβά τους εμπορεύματα σε άδολα παιδιά. Χρησιμοποιώντας προηγμένες μεθόδους έρευνας, αυτοί που ασχολούνται με την εξέλιξη των παιχνιδιών «βλέπουν» στις διάνοιες των παιδιών. Μάλιστα, προσθέτοντας συνεχώς νέες παραλλαγές στα προϊόντα τους, μπορούν να κάνουν το περσινό μοντέλο να φαίνεται άχρηστο, και το φετινό άκρως απαραίτητο.

Η βιομηχανία παιχνιδιών επίσης χρησιμοποιεί στο πλήρες τη δύναμη της τηλεόρασης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα τηλεοπτικά προγράμματα για παιδιά κυριολεκτικά κατακλύζονται από διαφημίσεις παιχνιδιών. Χρησιμοποιώντας περίπλοκους χειρισμούς της κάμερας, ειδικά εφέ και ελκυστική μουσική, οι διαφημίσεις κάνουν ακόμη και τα πιο βαρετά παιχνίδια να φαίνονται μαγικά, συναρπαστικά. Αν και οι περισσότεροι ενήλικοι μπορούν να διακρίνουν τι βρίσκεται πίσω από αυτή την εξαπάτηση, «τα μικρότερα παιδιά πιστεύουν ότι οι διαφημίσεις λένε την αλήθεια».—Επιθεώρηση Παιδιατρικής.

Πολλά από τα προγράμματα που απευθύνονται σε παιδιά δεν είναι τίποτα περισσότερο από διαφημίσεις που διαρκούν όσο η εκπομπή. Σύμφωνα με το περιοδικό Σύγχρονα Προβλήματα Παιδιατρικής (Current Problems in Pediatrics), αυτά τα προγράμματα είναι «σχεδιασμένα για να πουλούν ένα παιχνίδι μάλλον παρά για να εκπαιδεύουν ή να εμπλουτίζουν τη ζωή των παιδιών». Το πρόγραμμα Χελωνονιντζάκια, για παράδειγμα, έχει δημιουργήσει «70 και πλέον προϊόντα, δημητριακά για πρωινό και μια κινηματογραφική ταινία».

Σύμφωνα με την Επιθεώρηση Παιδιατρικής, «πολλές μελέτες καταδεικνύουν ότι τα παιδιά που εκτίθενται σε διαφημίσεις γκρινιάζουν στους γονείς τους για να τους αγοράσουν τα προϊόντα που διαφημίζονται». Ο ιδρυτής μιας διεθνούς εταιρίας παιχνιδιών λέει: «Απλώς βλέπεις τα παιδιά να κρέμονται από το παλτό των γονέων τους και ξέρεις ότι λένε: ‘Αν δεν πάρω αυτό το παιχνίδι, θα πεθάνω’». Δεν εκπλήσσει, λοιπόν, το ότι στον Καναδά και μόνο οι αγοραστές δαπανούν 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια Καναδά (περ. 216 δισ. δρχ.) κάθε χρόνο σε παιχνίδια για τα παιδιά τους, τα εγγόνια τους και τους φίλους τους.

Πολεμικά Παιχνίδια

Τα πολεμικά βιντεοπαιχνίδια είναι από τα πιο δημοφιλή στη βιομηχανία παιχνιδιών. Οι υποστηρικτές τους ισχυρίζονται ότι αυτά τα παιχνίδια βοηθούν στην ανάπτυξη της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων, του συντονισμού ματιών και χεριών, και των μυοκινητικών ικανοτήτων, καθώς επίσης κεντρίζουν την περιέργεια. «Αν χρησιμοποιηθεί σωστά», αναφέρει κάποιο άρθρο στην εφημερίδα Δε Τορόντο Σταρ (The Toronto Star), «ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι μπορεί να είναι αβλαβές, και μάλιστα εκπαιδευτικό». ‘Αλλά’, παραδέχεται η εφημερίδα, ‘πιο συχνά είναι μια δραστηριότητα που απομονώνει, είναι ακόμη και μανία’.

Εξετάστε την περίπτωση ενός αγοριού που έχει μανία να παίζει πολεμικά βιντεοπαιχνίδια. Η μητέρα του λέει: «Είναι απίστευτος—δεν φεύγει από την οθόνη αν δεν τους σκοτώσει όλους». Τι ηλικία έχει αυτό το παιδί; Είναι μόνο δύο ετών! Ο μικροσκοπικός του αντίχειρας έχει βγάλει φουσκάλα επειδή πατάει κουμπιά τέσσερις ως πέντε ώρες τη μέρα. Ωστόσο, η μητέρα δεν δείχνει να ανησυχεί. «Η μόνη μου ανησυχία είναι ότι θέλει τα πάντα να γίνονται σε χρόνο μηδέν», λέει κάνοντας μια χαρακτηριστική χειρονομία. Το παιχνίδι «είναι πολύ γρήγορο . . . , και η πραγματική ζωή δεν είναι τόσο γρήγορη».

Σύμφωνα με την εφημερίδα Δε Τορόντο Σταρ, μερικοί πολέμιοι των βιντεοπαιχνιδιών πιστεύουν ότι αυτά τα παιχνίδια «δεν ενθαρρύνουν τα παιδιά να μαθαίνουν πώς να ψυχαγωγούνται με φαντασία, με διάβασμα ή άλλες παραδοσιακές απασχολήσεις, αλλά τα δελεάζουν και τα απομακρύνουν από τη σχολική εργασία στο σπίτι». Μερικοί εκπαιδευτικοί παιδιών μάλιστα λένε ότι ‘τα βιντεοπαιχνίδια αποτελούν ελκυστική απειλή και είναι ικανά να ενθαρρύνουν μια βίαιη, μοναχική συμπεριφορά στα παιδιά’.

Η τηλεοπτική κάλυψη των βομβαρδισμών στη διάρκεια του πολέμου στον Περσικό Κόλπο το 1991 υποκίνησε μια τεράστια ζήτηση για περισσότερα συμβατικά πολεμικά παιχνίδια. Στην κορυφή του καταλόγου των δημοφιλέστερων παιχνιδιών ήταν μοντέλα αρμάτων μάχης Άμπραμς, πυραύλων Σκουντ και ελικοπτέρων Χιντ. Οι ειδικοί φοβούνται ότι η χρήση αυτών των παιχνιδιών μπορεί να ενθαρρύνει την επιθετικότητα ή ίσως να απευαισθητοποιήσει τα παιδιά απέναντι στη βία. Αν μη τι άλλο, το να παίζει κάποιος με τέτοια παιχνίδια έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα του Γραφικού εδαφίου Ησαΐας 2:4, το οποίο προείπε ότι ο λαός του Θεού «ποτέ ξανά δεν θα εκπαιδευόταν για πόλεμο».—Η Νέα Αγγλική Βίβλος (The New English Bible).

Υπήρξαν περιπτώσεις στις οποίες όπλα που μοιάζουν με αληθινά, όπως νεροπίστολα μεγάλης ισχύος, έχουν προξενήσει πραγματική βία. Σε κάποια πόλη της Βόρειας Αμερικής, μια σύγκρουση με πλαστικά νεροπίστολα μεγάλης ισχύος οδήγησε σε πραγματικούς πυροβολισμούς, καταλήγοντας στο θάνατο ενός 15χρονου. Σε ένα άλλο περιστατικό, δυο νέοι τραυματίστηκαν από έναν εξαγριωμένο οπλοφόρο τον οποίο είχαν καταβρέξει με νεροπίστολα. Πολυάριθμα άλλα βίαια περιστατικά έχουν προκληθεί από φαινομενικά αβλαβείς μάχες με νεροπίστολα.

Το Μήνυμα που Εκπέμπετε

Ελάχιστοι είναι οι υπεύθυνοι γονείς που πραγματικά επιδοκιμάζουν τη βία. Ωστόσο, η βιομηχανία πολεμικών παιχνιδιών ανθεί. Μερικές φορές οι γονείς προτιμούν να συμβιβάσουν τις δικές τους πεποιθήσεις παρά να υποστούν την οργή ενός παιδιού. Κάνοντάς το αυτό, όμως, ίσως προξενούν ανείπωτη βλάβη στο παιδί. Η Καναδή ερευνήτρια σε θέματα ψυχικής υγείας Σούζαν Γκόλντμπεργκ υποστηρίζει τα εξής: «Όταν δίνουμε παιχνίδια στα παιδιά, εκδηλώνουμε την επιδοκιμασία μας για ό,τι αντιπροσωπεύει το παιχνίδι». Πράγματι, είναι εντελώς φυσιολογικό για μερικά παιδιά να εκδηλώνουν κάπως επιθετική συμπεριφορά κατά καιρούς. «Χωρίς όπλα-παιχνίδια», υποστηρίζει μια ψυχολόγος, «τα παιδιά θα έφτιαχναν τα δικά τους όπλα, χρησιμοποιώντας ακόμη και τα δάχτυλά τους». Ίσως. Αλλά θα πρέπει να ενθαρρύνει ένας γονέας την επιθετικότητα παρέχοντας στα παιδιά αντίγραφα των όπλων της βίας;

Είναι επίσης αλήθεια ότι ελάχιστα παιδιά θα γίνουν εγκληματίες απλώς και μόνο επειδή έπαιξαν με κάποιο όπλο-παιχνίδι. Αλλά αν δίνετε στα παιδιά σας τέτοια παιχνίδια, τι μήνυμα εκπέμπετε; Θέλετε να πιστεύουν ότι η βία αποτελεί διασκέδαση ή ότι οι φόνοι και ο πόλεμος είναι συναρπαστικοί; Τους διδάσκετε σεβασμό για τους κανόνες του Θεού; Ο Λόγος Του λέει: «Τον αγαπώντα την αδικίαν [βία, ΜΝΚ] μισεί η ψυχή [του Θεού]».—Ψαλμός 11:5.

Η Σούζαν Γκόλντμπεργκ κατόπιν σημειώνει ότι ‘όσο πιο πολύ χρόνο αφιερώνουν τα παιδιά στο βίαιο παιχνίδι με τη σιωπηρή έγκριση των γονέων τόσο πιθανότερο είναι ότι θα χρησιμοποιήσουν επιθετικότητα για να λύσουν κάποια προβλήματα’. Η Αγία Γραφή αναφέρει στο εδάφιο Γαλάτες 6:7: «Ό,τι σπέρνει ο άνθρωπος, αυτό και θα θερίσει». Υπάρχει περίπτωση κάποιο παιδί να θερίσει καλά χαρακτηριστικά στην προσωπικότητά του από το βίαιο παιχνίδι;

Για να είμαστε ειλικρινείς, πρέπει να παραδεχτούμε ότι όλα τα παιδιά διαφέρουν. Ένα παιδί μπορεί να εθιστεί σε κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι, αλλά ένα άλλο ίσως να μην εθιστεί. Μάλιστα το αν τα παιδιά πράγματι σχετίζουν τους ηλεκτρονικούς ήχους βίας της οθόνης με τη βία της πραγματικής ζωής είναι αμφιλεγόμενο. Οι γονείς συνεπώς πρέπει να αποφασίσουν τι είναι καλύτερο για τα δικά τους παιδιά και να ασκούν μεγάλη προσοχή όταν επιλέγουν τα παιχνίδια των παιδιών τους.

[Εικόνα στη σελίδα 6]