Γιατί Υπάρχει Κρίση Εμπιστοσύνης;

“ΜΠΟΡΕΙΣ πράγματι να εμπιστευτείς κανέναν σήμερα;” Ίσως έχετε ακούσει κάποιο απογοητευμένο άτομο να κάνει αυτή την ερώτηση. Ή ίσως να την κάνατε ακόμη και εσείς οι ίδιοι όταν κάποια γεγονότα στη ζωή σας σάς αναστάτωσαν συναισθηματικά.

Αναντίρρητα, υπάρχει παγκόσμια έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς αλλά και στους ανθρώπους. Πολλές φορές, αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι δικαιολογημένη. Άραγε, περιμένει κανείς πραγματικά από τους περισσότερους πολιτικούς να κρατήσουν όλες τις προεκλογικές τους υποσχέσεις; Το 1990, μια έρευνα που συμπεριέλαβε 1.000 σπουδαστές στη Γερμανία έδειξε πως, ενώ το 16,5 τοις εκατό ήταν πεπεισμένοι ότι οι πολιτικοί μπορούσαν να λύσουν τα προβλήματα του κόσμου, το ποσοστό εκείνων που εξέφρασαν σοβαρές αμφιβολίες ήταν διπλάσιο. Επίσης, η πλειονότητα είπε ότι δεν εμπιστευόταν στην ικανότητα που έχουν οι πολιτικοί να λύσουν τα προβλήματα ούτε και στην προθυμία που έχουν να το κάνουν αυτό.

Η εφημερίδα Στουτγκάρτερ Νάχριχτεν (Stuttgarter Nachrichten) εξέφρασε τη διαμαρτυρία: «Πάρα πολλοί πολιτικοί ασχολούνται πρώτα με τα δικά τους συμφέροντα και μετά ενδεχομένως να ασχολούνται και με τα συμφέροντα των ψηφοφόρων τους». Με αυτό συμφωνούν και άνθρωποι σε άλλες χώρες. Η εφημερίδα Δε Γιουροπίαν (The European) ανέφερε σχετικά με μια χώρα: «Ο κυνισμός των νέων απέναντι στους πολιτικούς είναι βάσιμος, και παρόμοια είναι η στάση των μεγαλυτέρων τους». Επισήμανε δε ότι “οι ψηφοφόροι ρίχνουν τακτικά τα πολιτικά κόμματα από την εξουσία”. Η εφημερίδα ανέφερε στη συνέχεια: «Οποιοσδήποτε διαθέσει κάποιο χρόνο με τους νέους [εκεί] αμέσως αντιλαμβάνεται την έλλειψη εμπιστοσύνης και την αίσθηση αποπροσανατολισμού που τους διακατέχουν». Ωστόσο, χωρίς την εμπιστοσύνη του κοινού, λίγα πράγματα μπορεί να καταφέρει μια δημοκρατική κυβέρνηση. Ο Τζον Φ. Κένεντι, πρώην πρόεδρος των Η.Π.Α., επισήμανε κάποτε: «Η βάση της αποτελεσματικής διακυβέρνησης είναι η εμπιστοσύνη του κοινού».

Όσον αφορά την εμπιστοσύνη στο οικονομικό κατεστημένο, οι ξαφνικές δυσμενείς αλλαγές στην οικονομία και η αποτυχία διαφόρων σχεδίων γρήγορου πλουτισμού έχουν κάνει πολλούς να είναι διστακτικοί. Όταν υπήρξαν απότομες και σοβαρές διακυμάνσεις στις παγκόσμιες χρηματαγορές τον Οκτώβριο του 1997, κάποιο ειδησεογραφικό περιοδικό μίλησε για «μια τρομερή και μερικές φορές παράλογη έλλειψη εμπιστοσύνης» καθώς και για «την επιδημία δυσπιστίας». Ανέφερε επίσης ότι «η εμπιστοσύνη εκλείπει σε τέτοιο βαθμό [σε μια ασιατική χώρα] ώστε η ίδια η ύπαρξη του καθεστώτος . . . φαίνεται να απειλείται». Συνοψίζοντας, δήλωσε κάτι που είναι προφανές: «Οι οικονομίες εξαρτώνται από την εμπιστοσύνη».

Ούτε και η θρησκεία καταφέρνει να εμπνεύσει εμπιστοσύνη. Το γερμανικό θρησκευτικό περιοδικό Ο Σημερινός Χριστιανός (Christ in der Gegenwart) σχολιάζει με λύπη: «Το επίπεδο της εμπιστοσύνης που δείχνει ο πληθυσμός προς την Εκκλησία συνεχίζει να πέφτει». Ανάμεσα στο 1986 και στο 1992, ο αριθμός των Γερμανών που είχαν πολλή, ή τουλάχιστον αρκετή, εμπιστοσύνη στην εκκλησία έπεσε από το 40 στο 33 τοις εκατό. Μάλιστα, στην πρώην Ανατολική Γερμανία έπεσε κάτω από το 20 τοις εκατό. Αντίστροφα, οι άνθρωποι που είχαν λίγη ή καθόλου εμπιστοσύνη στην εκκλησία αυξήθηκαν από 56 σε 66 τοις εκατό στην πρώην Δυτική Γερμανία και σε 71 τοις εκατό στην πρώην Ανατολική Γερμανία.

Η μείωση της εμπιστοσύνης έχει γίνει ολοφάνερη και σε άλλους τομείς εκτός από την πολιτική, την οικονομία και τη θρησκεία—τους τρεις στύλους της ανθρώπινης κοινωνίας. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η επιβολή του νόμου. Τα «παραθυράκια» στους ποινικούς κώδικες, οι δυσκολίες στη δίκαιη εφαρμογή του νόμου και οι αμφισβητήσιμες δικαστικές αποφάσεις έχουν κλονίσει σοβαρά την εμπιστοσύνη των ανθρώπων. Σύμφωνα με το περιοδικό Τάιμ (Time), «οι απογοητεύσεις των πολιτών και της αστυνομίας έχουν οδηγήσει στο να μην υπάρχει εμπιστοσύνη σε ένα σύστημα που επανειλημμένα αφήνει επικίνδυνους εγκληματίες να κυκλοφορούν και πάλι ελεύθεροι στους δρόμους». Εξαιτίας των κατηγοριών για διαφθορά και βαρβαρότητα από μέρους της αστυνομίας, η εμπιστοσύνη ακόμη και προς την αστυνομία έχει σημειώσει κατακόρυφη πτώση.

Σχετικά με τη διεθνή πολιτική, το γεγονός ότι ναυαγούν διάφορες ειρηνευτικές συνομιλίες καθώς και το ότι παραβιάζονται ανακωχές υπογραμμίζει την έλλειψη εμπιστοσύνης. Ο Μπιλ Ρίτσαρντσον, πρεσβευτής των Η.Π.Α. στα Ηνωμένα Έθνη, επισήμανε το κύριο εμπόδιο για την επίτευξη ειρήνης στη Μέση Ανατολή, λέγοντας απλά: «Υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης».

Στο μεταξύ, σε πιο προσωπικό επίπεδο, πολλοί δεν έχουν εμπιστοσύνη ούτε σε στενούς συγγενείς και φίλους, σε εκείνους ακριβώς στους οποίους οι άνθρωποι φυσιολογικά στρέφονται για κατανόηση και παρηγοριά όταν έχουν προβλήματα. Αυτό μοιάζει πολύ με την κατάσταση που περιέγραψε ο Εβραίος προφήτης Μιχαίας: «Μη θέτετε την πίστη σας στον πλησίον σας. Μη θέτετε την εμπιστοσύνη σας σε έμπιστο φίλο. Από αυτήν που πλαγιάζει στην αγκαλιά σου φύλαγε τις πύλες του στόματός σου».—Μιχαίας 7:5.

Σημείο των Καιρών

Πρόσφατα αναφέρθηκαν τα εξής λόγια του Γερμανού ψυχολόγου Άρτουρ Φίσερ: «Η εμπιστοσύνη στην ανάπτυξη της κοινωνίας και στο προσωπικό μέλλον κάποιου έχει στ’ αλήθεια μειωθεί δραματικά σε όλους τους τομείς. Οι νέοι αμφιβάλλουν για το αν μπορούν οι θεσμοί της κοινωνίας να τους βοηθήσουν. Η εμπιστοσύνη τους έχει πια εξαφανιστεί εντελώς, είτε πρόκειται για πολιτικές οργανώσεις είτε για θρησκευτικές είτε για οποιεσδήποτε άλλες». Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι ο κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ μιλάει για έναν «πολιτισμό αμφιβολίας» απέναντι στις εξουσίες, στους θεσμούς και στους ειδήμονες που υφίστανται από παλιά.

Σε έναν τέτοιον πολιτισμό, οι άνθρωποι τείνουν να αποτραβιούνται, να απορρίπτουν κάθε εξουσία και να ζουν σύμφωνα με προσωπικούς κανόνες, παίρνοντας αποφάσεις ανεξάρτητες από τις συμβουλές ή την κατεύθυνση που δίνουν οι άλλοι. Μερικοί γίνονται υπερβολικά καχύποπτοι, ακόμη και αδιάφοροι, στις σχέσεις τους με εκείνους τους οποίους πιστεύουν ότι δεν μπορούν να εμπιστευτούν πια. Αυτή η στάση προάγει ένα νοσηρό κλίμα, όπως περιγράφεται από την Αγία Γραφή: «Στις τελευταίες ημέρες οι καιροί θα είναι κρίσιμοι, δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους. Διότι οι άνθρωποι θα είναι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, ανυπάκουοι στους γονείς, αχάριστοι, χωρίς οσιότητα, άστοργοι, αδιάλλακτοι, συκοφάντες, χωρίς εγκράτεια, άγριοι, χωρίς αγάπη για την αγαθότητα, προδότες, πεισματάρηδες, φουσκωμένοι από υπερηφάνεια, άτομα που αγαπούν τις απολαύσεις μάλλον παρά τον Θεό, που έχουν μορφή θεοσεβούς αφοσίωσης, αλλά αποδεικνύονται ψευδείς ως προς τη δύναμή της». (2 Τιμόθεο 3:1-5· Παροιμίες 18:1) Πράγματι, η σημερινή κρίση εμπιστοσύνης αποτελεί σημείο των καιρών, σημείο των “τελευταίων ημερών”.

Σε έναν κόσμο ο οποίος αντιμετωπίζει κρίση εμπιστοσύνης και είναι γεμάτος ανθρώπους σαν και αυτούς που περιγράφτηκαν παραπάνω, η ζωή πραγματικά δεν μπορεί να είναι πλήρως απολαυστική. Είναι όμως ρεαλιστικό να σκεφτόμαστε ότι τα πράγματα θα αλλάξουν; Μπορεί να ξεπεραστεί η σημερινή κρίση εμπιστοσύνης; Αν ναι, πώς και πότε;

Η Εμπιστοσύνη Μπορεί να Αποκατασταθεί!

ΑΝ ΚΑΙ η σύγχρονη κρίση εμπιστοσύνης αποτελεί σημείο των “τελευταίων ημερών”, η έλλειψη εμπιστοσύνης έγινε επίσης φανερή πριν από χιλιάδες χρόνια. (2 Τιμόθεο 3:1) Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον πλέον απίθανο χώρο—σε έναν παράδεισο. Η Αγία Γραφή λέει σχετικά με αυτό το μέρος: «Ο . . . Θεός φύτεψε έναν κήπο στην Εδέμ, προς τα ανατολικά, και έβαλε εκεί τον άνθρωπο που είχε πλάσει. Και ο Ιεχωβά Θεός έκανε να βλαστήσει από το έδαφος κάθε δέντρο επιθυμητό στην όραση και καλό για τροφή, καθώς και το δέντρο της ζωής στη μέση του κήπου και το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού».—Γένεση 2:8, 9.

Τα επόμενα εδάφια ρίχνουν φως στη σχέση που έχει αυτό με τη σύγχρονη κρίση εμπιστοσύνης. Διαβάζουμε: «Ο Ιεχωβά Θεός έδωσε επίσης την εξής εντολή στον άνθρωπο: “Από κάθε δέντρο του κήπου μπορείς να τρως μέχρι να χορτάσεις. Αλλά από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού δεν πρέπει να φας, γιατί την ημέρα που θα φας από αυτό οπωσδήποτε θα πεθάνεις”». (Γένεση 2:16, 17) Είχε ο Αδάμ κάποιο λόγο να αμφισβητήσει αυτό που είπε ο Ιεχωβά;

Διαβάζουμε στη συνέχεια: «Το φίδι ήταν το πιο προσεκτικό από όλα τα θηρία του αγρού που είχε κάνει ο Ιεχωβά Θεός. Αυτό άρχισε, λοιπόν, να λέει στη γυναίκα: “Είπε πράγματι ο Θεός ότι δεν πρέπει να τρώτε από κάθε δέντρο του κήπου;” Τότε η γυναίκα είπε στο φίδι: “Από τον καρπό των δέντρων του κήπου μπορούμε να τρώμε. Ωστόσο, για το αν θα τρώμε από τον καρπό του δέντρου που είναι στη μέση του κήπου, ο Θεός είπε: «Δεν πρέπει να φάτε από αυτό ούτε και να το αγγίξετε για να μην πεθάνετε»”. Τότε το φίδι είπε στη γυναίκα: “Οπωσδήποτε δεν θα πεθάνετε. Διότι ο Θεός γνωρίζει πως, την ίδια ημέρα που θα φάτε από αυτό, είναι βέβαιο ότι τα μάτια σας θα ανοιχτούν και εσείς θα γίνετε σαν τον Θεό, γνωρίζοντας το καλό και το κακό”. Και η γυναίκα είδε ότι το δέντρο ήταν καλό για τροφή και ότι ήταν κάτι ποθητό στα μάτια, ναι, το δέντρο ήταν επιθυμητό να το βλέπει κανείς. Πήρε, λοιπόν, από τον καρπό του και έφαγε. Ύστερα έδωσε και στο σύζυγό της, όταν ήταν μαζί της, και αυτός έφαγε».—Γένεση 3:1-6.

Αψηφώντας τη σαφή προειδοποίηση του Θεού, ο Αδάμ και η Εύα επέδειξαν έλλειψη εμπιστοσύνης στον Ιεχωβά. Αντανακλούσαν τον αντίδικο του Θεού, τον Σατανά, ο οποίος είχε μιλήσει στην Εύα μέσω του κατά γράμμα φιδιού. Ο Σατανάς δεν είχε εμπιστοσύνη στον τρόπο διακυβέρνησης του Ιεχωβά. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος καθώς και της υπερήφανης και φιλόδοξης καρδιάς του, στασίασε εναντίον του Θεού και παροδήγησε τους ανθρώπους ώστε να κάνουν το ίδιο. Τους επηρέασε ώστε να σκεφτούν ότι ο Θεός δεν ήταν άξιος εμπιστοσύνης.

Το Αποτέλεσμα; Τεταμένες Σχέσεις

Ίσως έχετε παρατηρήσει ότι τα άτομα που δεν εμπιστεύονται τους άλλους δυσκολεύονται να διατηρούν φιλίες. Ο Πόπλιος Σύρος, ένας Λατίνος συγγραφέας του πρώτου αιώνα Π.Κ.Χ., έγραψε: «Η εμπιστοσύνη είναι ο μοναδικός δεσμός της φιλίας». Με τη στασιαστική τους πράξη, ο Αδάμ και η Εύα έδειξαν ότι δεν εμπιστεύονταν στον Θεό. Επομένως, και ο Θεός σίγουρα δεν είχε λόγο να εμπιστεύεται εκείνους. Ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης της εμπιστοσύνης, οι πρώτοι άνθρωποι έχασαν τη φιλία του Θεού. Δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο που να δείχνει ότι ο Ιεχωβά τούς ξαναμίλησε αφότου τους καταδίκασε για το στασιασμό τους.

Επίσης, υπέστη βλάβη και η σχέση ανάμεσα στον Αδάμ και στην Εύα. Ο Ιεχωβά προειδοποίησε την Εύα: «Με πόνους θα γεννάς παιδιά και η λαχτάρα σου θα είναι για το σύζυγό σου και αυτός θα σε εξουσιάζει». (Γένεση 3:16) Η Βίβλος της Ιερουσαλήμ (The Jerusalem Bible) λέει: «Θα σε καταδυναστεύει». Αντί να ασκεί στοργική ηγεσία στη σύζυγό του, όπως ήθελε ο Θεός, ο Αδάμ έγινε τώρα κύριός της, καταδυναστεύοντάς την.

Μετά την αμαρτία τους, ο Αδάμ προσπάθησε να ρίξει την ευθύνη στη σύζυγό του. Κατά τη γνώμη του, εξαιτίας της δικής της πράξης εκδιώχθηκαν από έναν τέλειο κήπο και βρέθηκαν σε μια ημιτελή γη, καταδικασμένοι να μοχθούν υπό συνθήκες που ήταν κάθε άλλο παρά ιδανικές, προτού επιστρέψουν στο χώμα. (Γένεση 3:17-19) Μπορούμε εύκολα να φανταστούμε ότι αυτό αποτέλεσε πηγή προστριβών ανάμεσά τους. Ο Αδάμ μπορεί να αντέδρασε με υπερβολικό τρόπο, λέγοντας ότι δεν θα άκουγε ποτέ ξανά την Εύα. Πιθανώς ένιωθε ότι στην ουσία μπορούσε δικαιολογημένα να της πει: “Στο εξής, εγώ θα είμαι το αφεντικό!” Η Εύα, από την άλλη μεριά, μπορεί να διέκρινε ότι ο Αδάμ είχε αποτύχει στο ρόλο του ως κεφαλής της οικογένειας, πράγμα που την έκανε να χάσει την εμπιστοσύνη της σε αυτόν. Πάντως, δείχνοντας έλλειψη εμπιστοσύνης στον Θεό, οι άνθρωποι έχασαν τη φιλία τους με αυτόν και έβλαψαν τη μεταξύ τους σχέση.

Σε Ποιον Μπορούμε να Εμπιστευόμαστε;

Δεν αξίζουν όλοι την εμπιστοσύνη μας, όπως καταδεικνύει το παράδειγμα του Αδάμ και της Εύας. Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε ποιος αξίζει και ποιος δεν αξίζει την εμπιστοσύνη μας;

Το εδάφιο Ψαλμός 146:3 μας συμβουλεύει: «Μη θέτετε την εμπιστοσύνη σας σε ευγενείς ούτε σε γιο χωματένιου ανθρώπου, από τον οποίο δεν υπάρχει σωτηρία». Επίσης, στα εδάφια Ιερεμίας 17:5-7 διαβάζουμε: «Καταραμένος είναι ο ακμαίος άντρας που θέτει την εμπιστοσύνη του σε χωματένιο άνθρωπο και κάνει τη σάρκα βραχίονά του και του οποίου η καρδιά απομακρύνεται από τον Ιεχωβά». Από την άλλη μεριά, «ευλογημένος είναι ο ακμαίος άντρας που θέτει την εμπιστοσύνη του στον Ιεχωβά και του οποίου πεποίθηση έχει γίνει ο Ιεχωβά».

Ομολογουμένως, το να θέτει κάποιος την πεποίθησή του σε ανθρώπους δεν είναι πάντοτε εσφαλμένο. Αυτές οι περικοπές απλώς τονίζουν ότι η εμπιστοσύνη στον Θεό ποτέ δεν είναι αβάσιμη, αλλά το να θέτει κάποιος την πεποίθησή του σε ατελείς ανθρώπους μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει στην καταστροφή. Για παράδειγμα, εκείνοι που εμπιστεύονται σε ανθρώπους με την ελπίδα ότι θα καταφέρουν όσα ο Θεός μόνο μπορεί να κάνει—να παράσχουν σωτηρία και να φέρουν πλήρη ειρήνη με ασφάλεια—οδεύουν προς την απογοήτευση.—Ψαλμός 46:9· 1 Θεσσαλονικείς 5:3.

Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι και οι ανθρώπινοι θεσμοί αξίζουν εμπιστοσύνη μόνο στο βαθμό που εναρμονίζονται με τους σκοπούς του Θεού και με τις θεϊκές αρχές. Επομένως, αν θέλουμε να εμπνέουμε εμπιστοσύνη στους άλλους, πρέπει να λέμε την αλήθεια, να είμαστε έντιμοι και αξιόπιστοι. (Παροιμίες 12:19· Εφεσίους 4:25· Εβραίους 13:18) Μόνο αν συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με τις αρχές της Αγίας Γραφής θα είναι δικαιολογημένη η εμπιστοσύνη που θέτουν οι άλλοι σε εμάς και θα αποδεικνύεται πηγή αμοιβαίας δύναμης και ενθάρρυνσης.

Αποκατάσταση της Εμπιστοσύνης

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν στερεή βάση για να θέτουν την πεποίθησή τους στον Θεό και να ενθαρρύνουν και άλλους να κάνουν το ίδιο. Ο Ιεχωβά είναι πιστός και όσιος, ένα πρόσωπο για το οποίο μπορεί κάποιος πάντοτε να είναι βέβαιος ότι θα κάνει αυτό που έχει πει, διότι «είναι αδύνατον να πει ψέματα ο Θεός». Η εμπιστοσύνη που θέτει κανείς στον Θεό της αγάπης ποτέ δεν θα οδηγήσει σε απογοήτευση.—Εβραίους 6:18· Ψαλμός 94:14· Ησαΐας 46:9-11· 1 Ιωάννη 4:8.

Οι άνθρωποι που είναι ενωμένοι έχοντας εμπιστοσύνη στον Ιεχωβά και οι οποίοι ζουν σύμφωνα με τις αρχές του διαθέτουν ισχυρό κίνητρο για να δείχνουν εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλον. Μέσα σε έναν κόσμο που αντιμετωπίζει κρίση εμπιστοσύνης, τι χαρά φέρνει το να βρίσκουμε ανθρώπους οι οποίοι είναι αξιόπιστοι! Φανταστείτε πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος αν μπορούσαμε να έχουμε πλήρη εμπιστοσύνη σε οτιδήποτε λέει ή κάνει ο καθένας! Στον ερχόμενο νέο κόσμο που έχει υποσχεθεί ο Θεός, αυτό θα συμβαίνει. Ποτέ ξανά δεν θα υπάρξει κρίση εμπιστοσύνης!

Θα θέλατε να ζείτε τότε; Αν ναι, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά σάς προσκαλούν να ενισχύσετε την πεποίθησή σας στον Θεό και στις υποσχέσεις του με το να μάθετε περισσότερα σχετικά με τις απαιτήσεις του για ζωή. Η μελέτη της Αγίας Γραφής προσφέρει αποδείξεις που πιστοποιούν ότι ο Θεός υπάρχει, ότι ενδιαφέρεται για την ευημερία της ανθρωπότητας και ότι σύντομα θα δράσει για να διορθώσει τα παγκόσμια προβλήματα μέσω της Βασιλείας του. Εκατομμύρια άτομα έχουν μάθει να θέτουν εμπιστοσύνη στον Θεό και στο Λόγο του, την Αγία Γραφή. Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά θα σας δείξουν με χαρά πώς διεξάγουν τη μελέτη της Αγίας Γραφής που προσφέρουν δωρεάν ως υπηρεσία προς το κοινό. Ή γράψτε στους εκδότες αυτού του περιοδικού για περισσότερες πληροφορίες.