Τι Έχει Συμβεί στην Ψυχαγωγία

ΠΩΣ μπορούσαν οι αρχαίοι Ρωμαίοι, οι οποίοι υποτίθεται ότι βρίσκονταν στο απώγειο του πολιτισμού τους, να θεωρούν ψυχαγωγία τον πόνο των συνανθρώπων τους; «Η μόνη εξήγηση είναι ο πόθος για νέα και πιο ισχυρά ερεθίσματα», γράφει ο Γκέρχαρντ Ούλχορν στο βιβλίο Η Σύγκρουση του Χριστιανισμού με την Ειδωλολατρία (The Conflict of Christianity With Heathenism). «Κορεσμένοι από κάθε πιθανή διασκέδαση, οι άνθρωποι αναζητούσαν . . . κάποια συγκίνηση την οποία δεν έβρισκαν πια αλλού».

Πολλοί άνθρωποι σήμερα εκδηλώνουν έναν παρόμοιο ‘πόθο για νέα και πιο ισχυρά ερεθίσματα’. Είναι αλήθεια ότι μπορεί να μη συγκεντρώνονται για να παρακολουθήσουν πραγματικές σφαγές ή ακολασίες. Αλλά η ψυχαγωγία που επιλέγουν αποκαλύπτει μια παρόμοια εμμονή με τη βία και το σεξ. Εξετάστε μερικά παραδείγματα.

Κινηματογραφικές ταινίες. Στα πρόσφατα χρόνια οι σκηνοθέτες έχουν δείξει «προτίμηση στις διαστροφές», υποστηρίζει ο κριτικός κινηματογράφου Μάικλ Μέντβεντ. «Το μήνυμα στη βιομηχανία του κινηματογράφου», προσθέτει, «φαίνεται να είναι ότι η απεικόνιση της βαναυσότητας και της σχιζοφρένειας αξίζει σοβαρότερη εξέταση, πιο αυτονόητο σεβασμό, σε σύγκριση με τις απόπειρες που γίνονται για να αποδοθεί η ευγένεια ή η καλοσύνη».

Ο ανταγωνισμός με την τηλεόραση έχει αναγκάσει τους σκηνοθέτες να φτάσουν κυριολεκτικά στα άκρα για να ελκύσουν τους ανθρώπους στις αίθουσες των κινηματογράφων. «Χρειαζόμαστε ταινίες συνταρακτικές, σκληρές, που ξεχωρίζουν από όλα όσα βλέπουν οι άνθρωποι στην τηλεόραση», λέει ο πρόεδρος ενός κινηματογραφικού στούντιο. «Δεν είναι ότι μας αρέσει το αίμα και τα ξεκοιλιάσματα και η αισχρολογία, αλλά αυτά χρειάζεσαι σήμερα για να προβάλεις μια ταινία». Πράγματι, πολλοί δεν σοκάρονται πια ούτε και από τις πιο ζωντανές σκηνές βίας στον κινηματογράφο. «Οι άνθρωποι παθαίνουν ανοσία στα εφέ», λέει ο σκηνοθέτης Άλαν Τζ. Πάκουλα. «Οι θάνατοι έχουν τετραπλασιαστεί, οι εκρήξεις αυξάνονται κατά μεγατόνους και αυτοί δεν δίνουν καν σημασία. Έχουν φτάσει στο σημείο να επιζητούν ακόρεστα κτηνώδεις συγκινήσεις».

Τηλεόραση. Η απροκάλυπτη παρουσίαση του σεξ στην τηλεόραση είναι τώρα συνηθισμένη σε πολλά μέρη του κόσμου, περιλαμβανομένης της Βραζιλίας, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας. Ο μέσος τηλεθεατής στην Αμερική συναντά περίπου 14.000 αναφορές στο σεξ σε ένα μόνο έτος. «Η αύξηση των σεξουαλικών θεμάτων και της προκλητικότητας δεν παρουσιάζει ίχνος υποχώρησης», αναφέρει μια ερευνητική ομάδα. «Θέματα που κάποτε ήταν ταμπού, όπως η αιμομειξία, ο σαδομαζοχισμός και η κτηνοβασία, φέρνουν μεγάλη κέρδη όταν προβάλλονται σε ώρα υψηλής ακροαματικότητας».

Σύμφωνα με το βιβλίο Τηλεθέαση στην Αμερική (Watching America), υπάρχει μια μεθοδικότητα στην ανεκτική παράνοια της τηλεόρασης. Δηλώνει: «Το σεξ πουλάει. . . . Όταν τα δίκτυα και οι εταιρίες παραγωγής ανακάλυψαν ότι διήγειραν περισσότερους τηλεθεατές από όσους εξόργιζαν, αύξησαν σταδιακά την προοπτική πώλησης του προϊόντος τους επιτρέποντας να πέσουν όλο και περισσότερα ταμπού με όλο και πιο απερίφραστο τρόπο».

Βιντεοπαιχνίδια. Η συγκριτικά αθώα εποχή του Πακ-Μαν και του Ντόνκι Κονγκ έχει παραχωρήσει τη θέση της σε μια νέα εποχή φρικτών σαδιστικών παιχνιδιών. Η καθηγήτρια Μάρσα Κίντερ περιγράφει αυτά τα παιχνίδια ως «χειρότερα από την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο». Μεταδίδουν «το μήνυμα ότι ο μόνος τρόπος για να αποκτήσεις δύναμη είναι μέσω βίας».

Λόγω της ανησυχίας του κοινού, ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές στις Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιεί τώρα ένα σύστημα κατάταξης στα βιντεοπαιχνίδια του. Μια ετικέτα «Ακατάλληλο κάτω των 17»—που δείχνει ότι το παιχνίδι για ενηλίκους δεν είναι κατάλληλο για άτομα κάτω των 17—ίσως περιλαμβάνει έντονη βία, σεξουαλικά θέματα και αισχρολογία. Ωστόσο, μερικοί φοβούνται ότι ο χαρακτηρισμός «ακατάλληλο» θα κάνει πιο ελκυστικά τα παιχνίδια. «Αν ήμουν 15 χρονών και έβλεπα το αυτοκόλλητο ‘Ακατάλληλο κάτω των 17’», λέει ένας νεαρός στον οποίο αρέσουν τα παιχνίδια, «θα έπαιρνα αυτό το παιχνίδι πάση θυσία».

Μουσική. Ένα περιοδικό που εξετάζει το περιεχόμενο της δημοφιλούς μουσικής ισχυρίζεται ότι στα τέλη του 1995 μόνο οι 10 από τους πρώτους 40 δίσκους δεν περιείχαν αισχρολογία ούτε αναφορές σε ναρκωτικά, βία ή σεξ. «Η μουσική που είναι διαθέσιμη σε νεαρούς προεφηβικής ηλικίας σε ναρκώνει, σε μεγάλο ποσοστό είναι εντελώς μηδενιστική», αναφέρει η εφημερίδα Σεντ Λούις Ποστ–Ντισπάτς (St. Louis Post-Dispatch). «Η [μουσική] που είναι ελκυστική για μερικούς εφήβους είναι γεμάτη θυμό και απελπισία και προωθεί το αίσθημα ότι ο κόσμος και ο ακροατής προσωπικά είναι καταδικασμένοι».

Το ντεθ μέταλ, η «γκραντζ» ροκ και η «γκάνγκστα» ραπ φαίνονται να ξεχειλίζουν από βία. Μάλιστα σύμφωνα με ένα δημοσίευμα της εφημερίδας Σαν Φρανσίσκο Κρόνικλ (San Francisco Chronicle), «πολλοί γνώστες της βιομηχανίας προβλέπουν ότι τα πιο τρομακτικά συγκροτήματα πρόκειται να κατακτήσουν την κορυφή». Τραγούδια που εξυμνούν το θυμό και το θάνατο γίνονται τώρα δημοφιλή στην Αυστραλία, στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία. Είναι αλήθεια ότι μερικά συγκροτήματα προσπαθούν να υιοθετήσουν ένα πιο ήπιο μήνυμα. Εντούτοις, η ίδια εφημερίδα σημειώνει: «Τα στοιχεία δείχνουν ότι στην αγορά δεν υπάρχει χώρος για αθωότητα».

Κομπιούτερ. Πρόκειται για πολύτιμα εργαλεία με πολλές θετικές χρήσεις. Ωστόσο, έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί από μερικούς για τη διανομή αισχρής ύλης. Για παράδειγμα, το περιοδικό Μακλίνς (Maclean’s) αναφέρει ότι αυτή η ύλη περιλαμβάνει «εικόνες και κείμενο για τα πάντα, από παράξενα φετίχ μέχρι πορνεία και παιδοφιλία—ύλη που θα σόκαρε πολλούς ενηλίκους, για να μη μιλήσουμε για τα παιδιά τους».

Αναγνωστική Ύλη. Πολλά δημοφιλή βιβλία ξεχειλίζουν από σεξ και βία. Μια πρόσφατη μόδα στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά ονομάστηκε «μυθιστορήματα φρίκης»—ανατριχιαστικές ιστορίες τρόμου με στόχο νέους μέχρι και οχτώ χρονών. Η Νταϊάνα Γουέστ, γράφοντας στο περιοδικό Δάσκαλος της Νέας Υόρκης (New York Teacher), ισχυρίζεται ότι αυτά τα βιβλία «απευαισθητοποιούν τα παιδιά, καταδικάζοντας την ανάπτυξη του νου προτού καν αρχίσει».

Πολλά κόμικς που δημοσιεύονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ιαπωνία και στο Χονγκ Κονγκ απεικονίζουν «έντονα και κτηνώδη πολεμικά θέματα, κανιβαλισμό, αποκεφαλισμούς, σατανισμό, βιασμούς και αισχρολογία», αναφέρει μια μελέτη της Εθνικής Ένωσης για τη Βία στην Τηλεόραση (NCTV). «Η σφοδρότητα της βίας και της εξαχρειωτικής σεξουαλικής ύλης σε αυτά τα περιοδικά είναι συγκλονιστική», λέει ο Δρ Τόμας Ραντέκι, διευθυντής ερευνών της NCTV. «Δείχνει πόσο έχουμε επιτρέψει στον εαυτό μας να απευαισθητοποιηθεί».

Ανάγκη για Προσοχή

Σαφώς, ο σημερινός κόσμος γοητεύεται από το σεξ και τη βία, και αυτό αντανακλάται στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας. Η κατάσταση είναι παρόμοια με εκείνη που περιέγραψε ο Χριστιανός απόστολος Παύλος: «Αφού έφτασαν στο σημείο να χάσουν κάθε αίσθηση ηθικής, παρέδωσαν τον εαυτό τους σε χαλαρή διαγωγή για να εργάζονται κάθε είδους ακαθαρσία με απληστία». (Εφεσίους 4:19) Εύλογα πολλοί σήμερα ψάχνουν για κάτι καλύτερο. Εσείς; Αν ναι, θα χαρείτε να μάθετε ότι μπορείτε να βρείτε ωφέλιμη ψυχαγωγία, όπως θα δείξει το άρθρο που ακολουθεί.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 5]

Η Τηλεόραση Μπορεί να Είναι Επικίνδυνη

Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ πρωτοπαρουσιάστηκε στο κοινό των Η.Π.Α. το 1939, στην παγκόσμια έκθεση της Νέας Υόρκης. Ένας δημοσιογράφος που ήταν παρών εξέφρασε σκεπτικισμό σχετικά με το μέλλον αυτής της νέας συσκευής. «Το πρόβλημα με την τηλεόραση», έγραψε, «είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να κάθονται και να έχουν τα μάτια τους καρφωμένα σε μια οθόνη· η μέση αμερικανική οικογένεια δεν έχει χρόνο για κάτι τέτοιο».

Πόσο λάθος έκανε! Πράγματι, έχει ειπωθεί ότι, όταν ο μέσος Αμερικανός αποφοιτήσει από το σχολείο, θα έχει δαπανήσει 50 τοις εκατό περισσότερο χρόνο μπροστά σε μια τηλεόραση από ό,τι μπροστά σε ένα δάσκαλο. «Τα παιδιά που βλέπουν πάρα πολλή τηλεόραση είναι πιο επιθετικά, πιο απαισιόδοξα, πιο βαριά, λιγότερο ευφάνταστα, λιγότερο συμπονετικά και λιγότερο καλοί μαθητές από τα παιδιά που βλέπουν πιο λίγη τηλεόραση», ισχυρίζεται η Δρ Μάντλιν Λιβάιν στο βιβλίο της Παρακολούθηση Βίας (Viewing Violence).

Τι συμβουλή δίνει; «Τα παιδιά είναι ανάγκη να διδάσκονται ότι η τηλεόραση, όπως κάθε άλλη συσκευή του σπιτιού, έχει μια συγκεκριμένη λειτουργία. Δεν αφήνουμε αναμμένο το πιστολάκι αφού στεγνώσουν τα μαλλιά μας ούτε αφήνουμε αναμμένη τη φρυγανιέρα αφού ψηθεί το ψωμί. Αναγνωρίζουμε τις συγκεκριμένες χρήσεις αυτών των συσκευών και γνωρίζουμε πότε να τις κλείσουμε. Τα παιδιά μας πρέπει να λάβουν παρόμοια εκπαίδευση σχετικά με την τηλεόραση».

[Πλαίσιο/Εικόνες στη σελίδα 7]

Η Ψυχαγωγία ανά τον Κόσμο

 Το Ξύπνα! ζήτησε από τους ανταποκριτές του σε διάφορα μέρη του κόσμου να περιγράψουν τις τάσεις της ψυχαγωγίας στην περιοχή τους. Ακολουθούν μερικά από τα σχόλιά τους.

Βραζιλία: «Τα τηλεοπτικά προγράμματα γίνονται όλο και πιο εξαχρειωτικά. Εντούτοις, επειδή πολλοί γονείς εργάζονται έξω από το σπίτι, τα παιδιά συχνά μένουν να ψυχαγωγηθούν με την τηλεόραση. Επίσης είναι δημοφιλή τα CD-ROM με αποκρυφιστικά θέματα και τα βιντεοπαιχνίδια που παρουσιάζουν ωμή βία».

Τσεχία: «Μετά την πτώση του κομμουνισμού, η χώρα έχει κατακλυστεί από πρωτοφανή για αυτήν ψυχαγωγία, η οποία περιλαμβάνει τηλεοπτικά προγράμματα από τη Δύση και πορνομάγαζα. Οι νεαροί συχνάζουν στις ντισκοτέκ, στα μπιλιάρδα και στις παμπ. Οι πολυτελείς διαφημίσεις και η πίεση των συνομηλίκων συνήθως ασκούν ισχυρή επιρροή πάνω τους».

Γερμανία: «Δυστυχώς, πολλοί γονείς είναι τόσο κουρασμένοι ώστε δεν μπορούν να οργανώσουν κάποια ψυχαγωγία για τα παιδιά τους· γι’ αυτό οι νεαροί συνήθως εξαρτώνται ο ένας από τον άλλον για να περάσουν καλά. Μερικοί απομονώνονται παίζοντας παιχνίδια σε κομπιούτερ. Άλλοι πηγαίνουν σε ολονύχτια ρέιβ πάρτι, όπου υπάρχουν άφθονα ναρκωτικά».

Ιαπωνία: «Τα κόμικς είναι η αγαπημένη απασχόληση νεαρών και ενηλίκων, αλλά αυτά συχνά είναι γεμάτα βία, ανηθικότητα και βρώμικη γλώσσα. Επίσης συνηθισμένα είναι τα τυχερά παιχνίδια. Μια άλλη ανησυχητική τάση είναι ότι μερικές κοπέλες τηλεφωνούν σε πολυδιαφημισμένες τηλεφωνικές υπηρεσίες που εξυπηρετούν άντρες με ανήθικους σκοπούς. Μερικές τηλεφωνούν απλώς για να διασκεδάσουν, ενώ άλλες φτάνουν στο σημείο να βγουν ραντεβού επί πληρωμή, πράγμα που σε μερικές περιπτώσεις οδηγεί στην πορνεία».

Νιγηρία: «Πρόχειρες αίθουσες προβολής βιντεοταινιών ξεπηδούν στη Δυτική Αφρική. Αυτές οι αυτοσχέδιες καλύβες είναι ανοιχτές για άτομα κάθε ηλικίας, και για παιδιά. Βιντεοταινίες πορνό και τρόμου προβάλλονται τακτικά. Επίσης, οι τοπικές παραγωγές ταινιών που προβάλλονται στην τηλεόραση συνήθως έχουν ως θέμα τους τον πνευματισμό».

Νότια Αφρική: «Τα ρέιβ πάρτι πολλαπλασιάζονται εδώ, και συχνά σε αυτά διατίθενται ναρκωτικά».

Σουηδία: «Οι παμπ και τα νυχτερινά κέντρα έχουν πέραση στη Σουηδία, και συνήθως σε τέτοια μέρη συχνάζουν εγκληματίες και ‘βαποράκια’ ναρκωτικών. Η ψυχαγωγία στην τηλεόραση και στο βίντεο είναι γεμάτη βία, πνευματισμό και ανηθικότητα».