Ισημερινός

ΣΤΗ μέση της γης κι ωστόσο στο πιο μακρινό μέρος από το κέντρο της—εκεί βρίσκεται η χώρα του Ισημερινού που τη χωρίζει στα δυο ο ισημερινός της γης. Στα πεδινά υπάρχουν ζούγκλες γεμάτες υδρατμούς σε αντίθεση με τις «πόλεις της αιώνιας άνοιξης» που βρίσκονται ψηλά στη βραχώδη Οροσειρά των Άνδεων. Δυο διαφορετικά ωκεάνια ρεύματα αγωνίζονται για να πάρουν σειρά να αναζωογονήσουν το έδαφος κατά μήκος της Ακτής του Ειρηνικού. Το ψυχρό Ρεύμα του Περού κυριαρχεί από το Μάιο μέχρι το Δεκέμβριο, φέρνοντας ψυχρό, ξηρό καιρό στις κεντρικές περιοχές. Κατόπιν, από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Απρίλιο, επικρατεί το θερμό ρεύμα που ονομάζεται Ελ Νίνιο, το οποίο φέρνει θερμό και γεμάτο υγρασία άνεμο παρά το γεγονός ότι δροσίζει το έδαφος με νέες εποχιακές βροχές.

Οι κάτοικοι του Ισημερινού είναι τόσο διαφορετικοί όσο και η χώρα στην οποία ζουν. Ανάμεσα στις δεκάδες των ινδιάνικων φυλών, ίσως οι πιο πλατιά γνωστοί είναι οι Ινδιάνοι Οταβάλο. Οι άντρες, έχοντας συνήθως τα μαλλιά τους σε αλογοουρά, φορούν σκούρη τσόχινη ρεπούμπλικα και σκούρο μπλε πόντσο πάνω από άσπρο παντελόνι και πουκάμισο. Μερικοί απ’ αυτούς ταξιδεύουν σ’ όλο τον κόσμο, πουλώντας στο εξωτερικό τις υφαντές τους κουβέρτες, τις σάρπες και τα πόντσο τους. Από την άλλη πλευρά, οι Ινδιάνοι Κολοράδο είναι πολύ ελαφρά ντυμένοι. Οι άντρες αυτής της φυλής αναγνωρίζονται από το στρογγυλό κούρεμα των μαλλιών τους, τα οποία τα κολλάνε με μια αλοιφή που έχει ανοιχτό πορτοκαλί χρώμα.

Ένα άλλο σπουδαίο τμήμα του πληθυσμού, οι μαύροι, μπορούν να βρουν τις ρίζες τους κατευθείαν στην Τζαμάικα και στην Αφρική. Και η Ισπανία επίσης, έχει αφήσει το σημάδι της τόσο στη φυσιογνωμία των ανθρώπων όσο και στην αρχιτεκτονική ως αποτέλεσμα των κονκισταδόρων οι οποίοι ήρθαν ψάχνοντας για χρυσάφι. Προσθέστε τώρα και τις μεγάλες ομάδες από Ανατολίτες, Ιουδαίους, Άραβες και Ευρωπαίους έμπορους και έχετε τον Ισημερινό του σήμερα. Αυτοί είναι φιλόξενοι άνθρωποι οι οποίοι συνήθως χαιρετούν τους άλλους με μια χειραψία και ένα εγκάρδιο χαμόγελο. Αυτή η φιλικότητα έχει βοηθήσει πολλούς από αυτούς να δεχτούν ένα άγγελμα που έχει εμπλουτίσει πάρα πολύ τη ζωή τους.

Τα Καλά Νέα Φτάνουν στον Ισημερινό

Ήταν το 1935 όταν για πρώτη φορά μερικοί τουλάχιστον κάτοικοι του Ισημερινού άκουσαν τα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού. Εκείνη τη χρονιά, ο Θίοντορ Λαγκούνα και ο σύντροφός του, δυο Μάρτυρες του Ιεχωβά οι οποίοι κατευθύνονταν προς τη Χιλή, δαπάνησαν εδώ δέκα μήνες στο κήρυγμα. Κατόπιν, το 1946, έφτασαν στο λιμάνι της πόλης Γκουαγιακίλ ιεραπόστολοι από τη Σχολή Γαλαάδ, οι οποίοι είχαν διοριστεί στον Ισημερινό. Αυτοί ήταν ο Γουόλτερ και η Γουιλμέτα Πέμπερτον μαζί με τους Τόμας και Μαίρη Κλίνγκενσμιθ.

Αφού φρόντισαν για τις απαραίτητες νομικές διατυπώσεις, αυτοί οι πρώτοι ιεραπόστολοι ξεκίνησαν σύντομα για την πρωτεύουσα, το Κίτο, το οποίο βρίσκεται σ’ ένα οροπέδιο από ηφαιστειογενή τέφρα γύρω στα 3,2 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Επειδή δεν υπήρχε κανένας διαβατός δρόμος που να οδηγεί σ’ αυτό το υψόμετρο, πήραν το τρένο από την Γκουαγιακίλ για το Κίτο. Καθώς ξανάφεραν στο νου τους το ταξίδι που έκαναν, είπαν τα εξής: «Ήμασταν τυχεροί που δεν χρειάστηκε να ανέβουμε στη στέγη ούτε να κρεμαστούμε στα πλαϊνά του τρένου, όπως έκαναν πολλοί. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που μετέφεραν μπανάνες, ανανάδες και κοτόπουλα με σκοπό να τα πουλήσουν σε πιο μακρινά μέρη κατά μήκος της γραμμής».

Για να ξεπεράσει το τρένο την απότομη ανηφόρα στο σημείο που λεγόταν η Μύτη του Διαβόλου, κινούνταν σε μια σειρά από απότομες στροφές. Φαινόταν σαν να ταξίδευαν σε ένα στενό χείλος που ήταν σκαμμένο στην πλευρά ενός γκρεμού. Το τρένο σκαρφάλωνε στην απότομη πλαγιά προς μια κατεύθυνση για λίγο, σταματούσε και στη συνέχεια κινούνταν προς τα πίσω μέχρι το επόμενο τμήμα του ζιγκ-ζαγκ. Αυτό επαναλαμβανόταν επανειλημμένα μέχρι που έφτασαν στην κορυφή. Μετά από δυο μέρες, καθώς σουρούπωνε, πλησίασαν στον προορισμό τους. Γεμάτοι δέος, παρατηρούσαν τις χιονοσκέπαστες κορυφές των ηφαιστείων, η πιο εντυπωσιακή από τις οποίες ήταν το Κοτοπάξι—ένα από τα πιο ψηλά ενεργά ηφαίστεια του κόσμου, ύψους 5.897 μέτρων.

Τώρα άρχισε η πραγματική ιεραποστολική ζωή. Έπρεπε να νοικιάσουν ένα σπίτι. Την τροφή την αγόραζαν κάθε μέρα επειδή δεν υπήρχαν ψυγεία. Για το μαγείρεμα χρησιμοποιούσαν μια ξυλόσομπα. Πώς έπλεναν τα ρούχα; Όχι μ’ ένα αυτόματο πλυντήριο. Έτριβαν τα ρούχα πάνω-κάτω με τα χέρια στη σανίδα της σκάφης, το ένα μετά το άλλο. Αλλά όπως είπε ένας από τους ιεραποστόλους: «Δεν θυμάμαι να παραπονεθήκαμε ποτέ πολύ. Απλώς συνεχίζαμε το έργο κηρύγματος».

Κι αυτό επίσης αποτελούσε πρόκληση επειδή τα ισπανικά τους ήταν πολύ περιορισμένα. Παρ’ όλα αυτά, με πίστη στον Ιεχωβά άρχισαν το έργο από σπίτι σε σπίτι χρησιμοποιώντας μια κάρτα μαρτυρίας, δίσκους φωνογράφου και πολλά νοήματα που επινόησαν οι ίδιοι. Τα καλά αποτελέσματα δεν άργησαν να έρθουν.

Ο Πρώτος Κάτοικος του Ισημερινού Βρίσκει την Αλήθεια

Αργά ένα βράδυ καθώς ο Γουόλτερ Πέμπερτον κατηφόριζε ένα στενό συνοικιακό δρόμο του Κίτο για να ανιχνεύσει τον τομέα, έτρεξε προς το μέρος του ένα μικρό αγόρι για να τον ρωτήσει τι ώρα είναι και στη συνέχεια έτρεξε πίσω προς το άνοιγμα μιας πόρτας. Ο Γουόλτερ, κοιτάζοντας προς τα μέσα, παρατήρησε έναν άντρα που έφτιαχνε ένα ζευγάρι παπούτσια. Με σπαστά ισπανικά, ο Γουόλτερ συστήθηκε, εξήγησε ότι ήταν ιεραπόστολος και ρώτησε τον άντρα αν ενδιαφερόταν για την Αγία Γραφή. «Όχι, αλλά έχω έναν αδελφό ο οποίος ενδιαφέρεται πάρα πολύ», ήταν η απάντηση. Ο αδελφός του άντρα αποδείχτηκε ότι ήταν ο Λουίς Ντάβαλος, κάποιος Αντβεντιστής που είχε αρχίσει να έχει σοβαρές αμφιβολίες για τη θρησκεία του.

Νωρίς το επόμενο πρωί ο Γουόλτερ επισκέφτηκε τον Λουίς. Ο Γουόλτερ αφηγείται: «Με τα περιορισμένα ισπανικά που ήξερα, του εξήγησα το σκοπό του Θεού να κάνει τη γη παράδεισο όπου το ανθρώπινο γένος θα μπορεί να ζει για πάντα κάτω από τη Βασιλεία του Θεού».

Όταν το άκουσε αυτό, ο Λουίς απάντησε: «Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Ο Ιησούς είπε ότι θα πήγαινε στον ουρανό για να τους ετοιμάσει τόπο».

Ο Γουόλτερ του έδειξε ότι ο Ιησούς είχε υπόψη του ένα μικρό ποίμνιο και ότι αυτό το μικρό ποίμνιο περιοριζόταν σε 144.000 άτομα. (Λουκ. 12:32· Αποκ. 14:1-3) Εξήγησε επίσης ότι ο Ιησούς μίλησε και για άλλα πρόβατα τα οποία δεν είναι από αυτή την αυλή, αλλά θα έχουν την ελπίδα να ζήσουν εδώ στη γη.—Ιωάν. 10:16.

«Σ’ όλη μου τη ζωή διδάχτηκα πως όλοι οι καλοί άνθρωποι πηγαίνουν στον ουρανό», είπε ο Λουίς. «Χρειάζομαι περισσότερες αποδείξεις σχετικά μ’ αυτή την επίγεια ομάδα». Έτσι βρήκαν κι άλλα εδάφια και μετά από αυτό ο Λουίς αναφώνησε: «Αυτή είναι η αλήθεια!»—Ησ. 11:6-9· 33:24· 45:18· Αποκ. 21:3, 4.

Ο Λουίς έμοιαζε μ’ έναν άνθρωπο ο οποίος πεθαίνει από δίψα στην έρημο, αλλά η δίψα του ήταν για τα νερά της αλήθειας. Ήθελε να μάθει αμέσως τι διδάσκει η Αγία Γραφή σχετικά με την Τριάδα, την αθανασία της ψυχής, τον πύρινο άδη και άλλες δοξασίες. Περιττό να λεχτεί ότι ο Γουόλτερ δεν μπόρεσε να φύγει παρά μόνο αργά εκείνο το βράδυ. Την αμέσως επόμενη μέρα ο Λουίς δραστηριοποιήθηκε δίνοντας μαρτυρία σ’ όλους τους φίλους του και λέγοντάς τους: «Βρήκα την αλήθεια!»

«Η Απάντηση στην Προσευχή Μου»

Αυτή την εποχή περίπου, ο Ραμόν Ρεδίν, ένας από τους ιδρυτές της Αντβεντιστικής κίνησης στον Ισημερινό, είχε επίσης απογοητευτεί με τη θρησκεία του. Οι διαιρέσεις που υπήρχαν στην εκκλησία τον ενοχλούσαν. Στην πραγματικότητα, ο Ραμόν αμφέβαλλε για όλες τις θρησκείες. Μια μέρα προσευχήθηκε στον Θεό: «Δείξε μου σε παρακαλώ την αλήθεια. Αν το κάνεις αυτό, θα σε υπηρετήσω πιστά στην υπόλοιπη ζωή μου».

Σύντομα μετά από αυτό, ένας από τους φίλους του, ο Λουίς Ντάβαλος, είπε ότι είχε κάτι πολύ σπουδαίο να του πει. «Ραμόν, ξέρεις ότι οι Αντβεντιστές της Έβδομης Μέρας δεν έχουν την αλήθεια;» Ο Ραμόν απάντησε: «Λουίς, εκτιμώ το ενδιαφέρον που δείχνεις για μένα, αλλά το γεγονός είναι ότι καμιά θρησκεία δεν διδάσκει την αλήθεια της Αγίας Γραφής, και γι’ αυτό το λόγο, εγώ δεν ενδιαφέρομαι για καμιά απ’ αυτές». Ωστόσο, ο Ραμόν δέχτηκε ένα περιοδικό Σκοπιά καθώς επίσης και τη διεύθυνση του ιεραποστολικού οίκου και υποσχέθηκε ότι θα συζητούσε τουλάχιστον με τους ιεραποστόλους και θα έβλεπε αν αυτοί μπορούσαν να απαντήσουν στις ερωτήσεις του. Η φαινομενική του αδιαφορία δεν εξέφραζε τα πραγματικά του αισθήματα· αυτός είχε κατά βάθος την επιθυμία να διαπιστώσει αν υπήρχε πράγματι αληθινή Χριστιανοσύνη. Έτσι, φεύγοντας από το σπίτι του φίλου του, δαπάνησε δυο ώρες ψάχνοντας για τον ιεραποστολικό οίκο.

Ο Γουόλτερ Πέμπερτον, ο οποίος δυσκολευόταν ακόμη με τα ισπανικά, έκανε το καλύτερο που μπορούσε για να απαντήσει στις ερωτήσεις που έκανε ο Ραμόν, ερωτήσεις όπως η εξής: «Δίνουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στους ανθρώπους την ελευθερία να κάνουν σκέψεις σχετικά με τις Γραφές;» Ο Γουόλτερ απάντησε: «Εμείς δεν υποχρεώνουμε κανέναν να πάει κόντρα στη συνείδησή του. Θέλουμε οι άνθρωποι να κάνουν σκέψεις σχετικά με τις Γραφές, αφού αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο καταλήγουμε σε σωστά συμπεράσματα».

«Τηρούν οι Μάρτυρες το Σάββατο;» ρώτησε ο Ραμόν. «Τηρούμε αυτά που λέει η Αγία Γραφή σε σχέση με το Σάββατο», απάντησε ο Γουόλτερ.—Ματθ. 12:1-8· Κολ. 2:16, 17.

Με εκπληκτικό τρόπο, παρά το ότι ο Ραμόν μιλούσε σπαστά αγγλικά και ο Γουόλτερ ήξερε περιορισμένα ισπανικά, η αλήθεια άρχισε να αποκρυσταλλώνεται στο μυαλό του Ραμόν. Ο Ραμόν θυμάται τα εξής: «Τόσο εντυπωσιάστηκα από την πρώτη εκείνη ώρα που θυμάμαι ότι είπα στον εαυτό μου, ‘Αυτή πρέπει να είναι η απάντηση στην προσευχή μου!’»

Τη μια μέρα μετά την άλλη οι συζητήσεις συνεχίζονταν. Ο Γουόλτερ έβρισκε τα εδάφια στην αγγλική του Γραφή και ο Ραμόν παρακολουθούσε στην ισπανική του. Δεκαπέντε μέρες μετά την αρχική του επίσκεψη, ο Ραμόν Ρεδίν, μαζί με τον Λουίς Ντάβαλος και άλλους τρεις κατοίκους του Ισημερινού, ήταν ανάμεσα σ’ εκείνους οι οποίοι συμμετείχαν στην πρώτη οργανωμένη ομαδική μαρτυρία που έγινε στον Ισημερινό. Ο Θεός είχε απαντήσει στην προσευχή που έκανε να του δείξει την αλήθεια, και ο αδελφός Ρεδίν έκανε το καλύτερο που μπορούσε για να τηρήσει την υπόσχεση που έδωσε ότι θα υπηρετούσε τον Θεό πιστά στην υπόλοιπη ζωή του. Τώρα σε ηλικία 87 χρονών, ο αδελφός Ρεδίν απολαμβάνει το έργο ειδικού σκαπανέα.

Ο Πέδρο Βρίσκει την Απάντηση

Σ’ αυτόν τον πολύ μικρό, αλλά γοργά αυξανόμενο όμιλο ενώθηκε σύντομα ένας νεαρός άντρας ο οποίος έψαχνε για την αλήθεια πάνω από 17 χρόνια. Όταν ο Πέδρο Τούλες ήταν δέκα χρονών, άκουσε έναν ιερέα να προσπαθεί να εξηγήσει την Τριάδα. Επειδή δεν καταλάβαινε, ο Πέδρο τον ρώτησε πώς μπορούσαν τρία πρόσωπα να αποτελούν ένα θεό. Η απάντηση του ιερέα ήταν ένα χτύπημα στο κεφάλι με το χάρακα και μια σειρά από προσβολές. Ο Πέδρο είπε μέσα του: ‘Κάποια μέρα θα μάθω τι συμβαίνει μ’ όλα αυτά’.

Τελικά, αφού δαπάνησε κάποιο χρόνο με τους Αντβεντιστές, άρχισε να παρακολουθεί τις συναθροίσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Το «μυστήριο» της Τριάδας διαλευκάνθηκε σχεδόν αμέσως. Έμαθε ότι αυτό δεν ήταν μυστήριο, αλλά ψέμα. Ο Ιησούς Χριστός δεν είναι, όπως λένε μερικοί, «Θεός ο Γιος», αλλά είναι «ο Υιός του Θεού». (Ιωάν. 20:31) Ο Πέδρο εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι όλοι οι Μάρτυρες κηρύττουν από σπίτι σε σπίτι, ένα έργο που κάποτε είχε προσπαθήσει να πείσει τους Αντβεντιστές να κάνουν. Αυτός πίστευε ότι αυτή η μορφή ευαγγελισμού ήταν απαραίτητη προκειμένου να ακολουθήσει κανείς το παράδειγμα των αποστόλων. (Πράξ. 5:42· 20:20) Παρ’ όλα αυτά, ο Πέδρο εξακολουθούσε να παραμένει αναποφάσιστος στο ζήτημα της θρησκείας.

Για τέσσερις ή πέντε μήνες συνέχιζε να παρακολουθεί τις συναθροίσεις των Αντβεντιστών ενώ ήταν συνταυτισμένος και με τους Μάρτυρες. Τελικά, ο Γουόλτερ Πέμπερτον του είπε: «Πέδρο, πρέπει να πάρεις μια απόφαση. Αν οι Αντβεντιστές έχουν δίκιο, τότε πήγαινε μ’ αυτούς. Αλλά αν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν την αλήθεια, τότε μείνε προσκολλημένος μ’ αυτούς. Η αλήθεια θα πρέπει να βρίσκεται πάνω από το καθετί».—Παράβαλε 1 Βασιλέων 18:21.

«Αυτό με βοήθησε να πάρω την καλύτερη απόφαση που πήρα ποτέ στη ζωή μου», λέει ο Πέδρο, «και έτσι βαφτίστηκα σε συμβολισμό της αφιέρωσής μου στις 10 Αυγούστου 1947». Την επόμενη χρονιά ο Πέδρο άρχισε το σκαπανικό και από τότε συνέχισε πιστά την ολοχρόνια υπηρεσία. Αυτός ήταν ο πρώτος από τον Ισημερινό που έλαβε εκπαίδευση στη Σχολή Γαλαάδ, μετά από την οποία επέστρεψε στον Ισημερινό για να βοηθήσει στο έργο που υπήρχε εδώ.

Περισσότερη Βοήθεια Από τα Κεντρικά Γραφεία

Το 1948 το έργο κηρύγματος έλαβε πραγματική ώθηση όταν 12 επιπρόσθετοι ιεραπόστολοι διορίστηκαν στον Ισημερινό, έξι απ’ αυτούς θα πήγαιναν στο Κίτο και οι άλλοι έξι στη μεγαλύτερη πόλη της χώρας και κύριο λιμάνι, την Γκουαγιακίλ. Ο Άλμπερτ και η Ζόλα Χόφμαν ήταν ανάμεσα σ’ εκείνους που στάλθηκαν στην Γκουαγιακίλ. Ποτέ τους δεν είχαν ξαναδεί τόσο πολλούς ανθρώπους με ενδιαφέρον και περιέργεια! Ο Άλμπερτ Χόφμαν το περιγράφει αυτό με τον εξής τρόπο:

«Την Κυριακή το απόγευμα δώσαμε μαρτυρία για πρώτη φορά ως όμιλος κατά μήκος της όχθης του ποταμού, όπου συνήθως μπορούσαν να βρεθούν άνθρωποι. Χρησιμοποιήσαμε το φωνόγραφο με δίσκους στην ισπανική. Αρχικά λέγαμε στους ανθρώπους ότι είχαμε ένα θαυμάσιο και σπουδαίο άγγελμα και στη συνέχεια θέταμε σε λειτουργία το φωνόγραφο. Σύντομα συγκεντρωνόταν γύρω μας ένα μεγάλο πλήθος για να ακούσει».

Παρόμοια, όταν οι ιεραπόστολοι έκαναν έργο δρόμου με περιοδικά, ακόμη κι αν αυτοί στέκονταν σε πολυσύχναστα εμπορικά τμήματα της πόλης, γρήγορα τους περιστοίχιζε ένα φιλικό πλήθος. Μερικοί είχαν ερωτήσεις και άλλοι ήθελαν να πάρουν περιοδικά. Αυτή ήταν συγκινητική εμπειρία για τους νέους ιεραποστόλους εφόσον αυτοί δεν ήταν συνηθισμένοι να βλέπουν τέτοιο εκδηλωτικό ενδιαφέρον.

Εκείνοι οι πρώτοι ιεραπόστολοι θυμούνται ιδιαίτερα ένα περιστατικό που συνέβηκε το Μάρτιο του 1949. Τι ήταν αυτό; Ήταν η πρώτη επίσκεψη ζώνης στον Ισημερινό του Ν. Ο. Νορ, του προέδρου της Εταιρίας Σκοπιά, και του γραμματέα του, Μ. Τζ. Χένσελ. Στο Κίτο, συγκεντρώθηκαν 82 άτομα για να ακούσουν την ομιλία «Είναι Αργότερα Από Όσο Νομίζετε!» Στην Γκουαγιακίλ, προγραμματίστηκε η ίδια ομιλία. Όταν ο αδελφός Νορ παρατήρησε τον ενθουσιασμό που έδειξαν οι νέοι ιεραπόστολοι για να τη διαφημίσουν, τους είπε τα εξής: «Μην αποθαρρυνθείτε πάρα πολύ αν δεν έρθουν πολλά άτομα». Στο κάτω-κάτω, οι αδελφοί εργάζονταν εκεί μόνο δυόμισι μήνες. Αλλά όλοι ένιωσαν έκπληξη όταν εμφανίστηκαν 280 άτομα και αναρίθμητοι άλλοι άκουσαν την ομιλία από το ραδιόφωνο.

Σεισμός Αλλάζει Ιεραποστολικό Διορισμό

Το 1949 φάνηκε κατάλληλο να αρχίσουν να κατευθύνουν την προσοχή σε μερικές από τις πόλεις που βρίσκονται γύρω από το Κίτο στην ορεινή περιοχή των Άνδεων. Διάλεξαν το Αμπάτο. Ωστόσο, τον Αύγουστο την πόλη αυτή και τις γύρω κωμοπόλεις τις έπληξε ο πιο καταστρεπτικός σεισμός που ένιωσε η χώρα εδώ και γενιές ολόκληρες. Εξαφανίστηκαν ολόκληρα χωριά. Υπολογίστηκε ότι έχασαν τη ζωή τους πάνω από 6.000 άτομα. Το Αμπάτο είχε γίνει ερείπια.

Η ερήμωση ήταν τόσο μεγάλη που μέχρι την επόμενη χρονιά δεν υπήρχαν διαθέσιμα κατάλληλα καταλύματα για να μείνουν οι νέοι ιεραπόστολοι. Έτσι αποφασίστηκε να σταλθούν στη Ριομπάμπα, την πλησιέστερη πόλη προς τα νότια. Το έργο της διάνοιξης αυτού του παρθένου τομέα, το ανέλαβαν ο Τζακ Χολ και ο Τζόζεφ Σέκερακ. Αλλά η πρόοδος ήταν αργή σ’ αυτή την απομονωμένη και σε μεγάλο βαθμό Καθολική πόλη.

Εφάρμοσαν Αυτά που Έμαθαν

Μια μέρα καθώς ο Τζακ έδινε μαρτυρία στη Ριομπάμπα, διέθεσε το βιβλίο «Έστω ο Θεός Αληθής» στον Θέσαρ Σάντος, ένα νεαρό παντρεμένο άντρα. Αυτά που διάβαζε στο βιβλίο τον συνάρπασαν τόσο που δεν το έβαλε κάτω εκείνη τη νύχτα μέχρι που το διάβασε ολόκληρο. Το κεφάλαιο που προκάλεσε μια άμεση αντίδραση ήταν «Χρήσις Εικόνων στη Λατρεία». Διάβασε τα εξής: «Μη έχης άλλους θεούς πλην εμού. Μη κάμης εις σεαυτόν είδωλον, . . . μη προσκυνήσης αυτά μηδέ λατρεύσης αυτά». (Έξοδ. 20:3-5) Ο Θέσαρ όμως, ήταν ιδιαίτερα αφοσιωμένος στον Σαν Αντόνιο, έναν Καθολικό άγιο, και είχε μια εικόνα του αγίου στο σπίτι του. Αλλά καθώς ο Θέσαρ συνέχιζε να διαβάζει, στραβοκοίταξε την εικόνα του αγίου που άλλοτε ευνοούσε και είπε: «Θα σε κατεβάσω αμέσως». Αυτός τελείωσε την ανάγνωση του κεφαλαίου, άπλωσε το χέρι του, άρπαξε την εικόνα, την έβγαλε έξω και την πέταξε.

Όταν άρχισε να μιλάει γι’ αυτά που είχε μάθει στους συγγενείς και στους φίλους του, αυτοί νόμισαν ότι είχε τρελαθεί. Ωστόσο, μια εβδομάδα αργότερα επισκέφτηκε το μικρότερο αδελφό του τον Χόρχε και του ζήτησε να διαβάσει το βιβλίο. Ο Χόρχε εντυπωσιάστηκε από τη λογικότητα του βιβλίου και υποκινήθηκε βαθιά από την προοπτική της παραδεισένιας γης. Ένα μήνα αργότερα έβγαινε στην υπηρεσία αγρού μαζί με τους ιεραποστόλους.

Όμως, ο Χόρχε έπρεπε να μάθει μερικά πράγματα ακόμη. Μια μέρα, την ώρα που έτρωγε, τον επισκέφτηκε ο Τζακ Χολ. Η μητέρα του Χόρχε σερβίριζε αίμα τηγανητό, ένα συνηθισμένο φαγητό σ’ αυτό το μέρος της χώρας. Όταν πρόσφερε λίγο και στον Τζακ, αυτός αρνήθηκε ευγενικά και επωφελήθηκε από την ευκαιρία για να εξηγήσει τι λέει η Αγία Γραφή σχετικά με το αίμα. (Γέν. 9:4· Πράξ. 15:28, 29) Ο Χόρχε το πήρε αμέσως στα σοβαρά. Προς έκπληξη της μητέρας του, αυτός αρνήθηκε να τελειώσει αυτό που υπήρχε στο πιάτο του.

Σύντομα επρόκειτο να ωφεληθούν από την αλήθεια ακόμη περισσότερα μέλη αυτής της οικογένειας.

Αποφασισμένες να Υπηρετούν τον Θεό

Η Ορφά, η 18χρονη κουνιάδα του Θέσαρ, είχε ρωτήσει κάποτε έναν Καθολικό ιερέα για να της πει ποιος δημιούργησε τον Θεό. Αυτός δεν ήξερε κι έτσι η Ορφά ρώτησε έναν Ευαγγελικό πάστορα. Ούτε αυτός μπόρεσε να απαντήσει στην ερώτησή της. Κατόπιν αυτή ρώτησε τον Θέσαρ και αυτός της εξήγησε από την Αγία Γραφή ότι ο Ιεχωβά δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος. (Ψαλμ. 90:2) Αυτή η απλή αλήθεια ήταν αρκετή για να ανάψει στην Ορφά μια φλόγα ενδιαφέροντος που τη μετέδωσε στις δυο αδελφές της. Παρά την έντονη εναντίωση της οικογένειας, αυτή και η μικρότερη αδελφή της, η Γιολάντα, άρχισαν να μελετούν την Αγία Γραφή και να παρακολουθούν κρυφά τις συναθροίσεις. Για το λόγο αυτό οι γονείς τους τις έδερναν κάθε φορά που επέστρεφαν σπίτι από τις συναθροίσεις.

Μέχρι εκείνο τον καιρό η σύζυγος του Θέσαρ, η Λουθία, η οποία ήταν αδελφή της Ορφά, αδιαφορούσε για το επείγον άγγελμα της Αγίας Γραφής. Τότε μια μέρα η Ορφά τη μάλωσε, λέγοντας τα εξής: «Κοίταξε απλώς τι τραβάω εγώ για την αλήθεια!» καθώς κατέβασε το πίσω μέρος του φορέματός της για να αποκαλύψει τα σημάδια από τα χτυπήματα και τις μελανιές. Από τότε και μετά, η Λουθία έκανε γρήγορη πρόοδο.

Στο μεταξύ, ο ιερέας είχε δώσει εντολή στη μητέρα τής Ορφά να την πετάξει έξω από το σπίτι και η μητέρα της υπάκουσε. Ωστόσο, αυτό αποδείχτηκε ευλογία. Τώρα που η Ορφά ήταν μόνη της, άρχισε να προετοιμάζεται για βάφτισμα, πράγμα που έκανε και η Λουθία. Ανάμεσα στους υποψήφιους για βάφτισμα στην επόμενη συνέλευση ήταν μαζί τους ακόμη και η πιο μικρή αδελφή τους, η Γιολάντα. Χωρίς να σκεφτεί καν πώς θα την υποδέχονταν όταν θα γύριζε σπίτι, αυτή ταξίδεψε πάνω από 160 χιλιόμετρα με το λεωφορείο για να βαφτιστεί μαζί με τις αδελφές της. Και οι τρεις τους στάθηκαν όρθιες μαζί και εξέφρασαν την απόφασή τους να υπηρετούν τον Ιεχωβά ό,τι κι αν γινόταν!

Η Εναντίωση του Κλήρου Καταγγέλλεται

Με την άφιξη περισσότερων ιεραποστόλων στις αρχές της δεκαετίας του 1950, το κήρυγμα των καλών νέων άρχισε να διαδίδεται γρήγορα στις ακόλουθες απομονωμένες πόλεις που βρίσκονται στην παράκτια πεδινή περιοχή—Μάντα, Λα Λιμπερτάντ, Μιλάγκρο, Ματσάλα και άλλες. Η γρήγορη αύξηση και οι μεγάλοι όμιλοι των ευαγγελιζομένων που συμμετείχαν στη διακονία είχαν ως αποτέλεσμα να ανησυχήσει η Καθολική Εκκλησία. Αυτόν τον τομέα τον είχε κατακτήσει με τη βοήθεια των κονκισταδόρων και δεν ήταν διατεθειμένη να ανεχτεί κανέναν ανταγωνισμό. Από την άλλη μεριά, οι αληθινοί Χριστιανοί είχαν την υποστήριξη του ακατανίκητου πνεύματος του Ιεχωβά και κανένας διωγμός δεν μπορούσε να σβήσει τη φλογερή τους επιθυμία να διαδώσουν τα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα;

Ο Πέδρο Τούλες θυμάται τα εξής: «Στα προάστια του Κίτο στην περιοχή που ονομάζεται Μαγδαλένα, ενώ ένας ιερέας είχε ξεσηκώσει εναντίον μας κάποιον όχλο, πλησίασε ένας άντρας και είπε: ‘Κ. Ιερέα, τι κάνεις εδώ;’ Ο ιερέας απάντησε: ‘Προστατεύω το ποίμνιό μου από αυτούς τους ανθρώπους. Εγώ είμαι ο μόνος που έχει το δικαίωμα να τους διδάσκει σχετικά με τον Θεό’. Ο άντρας απάντησε τα εξής: ‘Όχι, εσύ έχεις κάποιο δικαίωμα να διδάσκεις στην εκκλησία, αλλά εδώ έξω στους δρόμους και στα πάρκα αυτοί έχουν πλήρη ελευθερία να διδάσκουν την Αγία Γραφή. Αυτοί δεν πειράζουν κανέναν. Μέχρι τώρα δεν γνώριζα αυτούς τους ανθρώπους, αλλά θέλω να ξέρετε όλοι σας ότι είναι ευπρόσδεκτοι στο σπίτι μου οποτεδήποτε’».

Σε μια άλλη κοινότητα κοντά στο Κίτο, ο ιερέας προσπάθησε να διώξει τους Μάρτυρες από την πόλη. Καθώς αυτοί διέσχιζαν μια γέφυρα, ο ιερέας και ο όχλος που ήταν μαζί του απείλησαν τους ευαγγελιζομένους ότι θα τους έριχναν στο ποτάμι. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε ένας άντρας τον οποίο ο Πέδρο τον είχε επισκεφτεί αρκετές φορές. «Γεια σου Πέδρο», είπε αυτός. «Τι συμβαίνει εδώ;»

Απαντώντας, ο Πέδρο είπε τα εξής: «Διδάσκαμε ειρηνικά την Αγία Γραφή στους ανθρώπους, αλλά αυτός ο άνθρωπος ξεσήκωσε τον κόσμο εναντίον μας και θέλει να μας διώξει από την πόλη».

Όταν το άκουσε αυτό, ο άντρας τράβηξε ένα περίστροφο, προχώρησε προς το μέρος του ιερέα και φώναξε: «Ε, τι είναι αυτό που κάνεις; Δεν ξέρεις ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν τα ίδια δικαιώματα με σένα; Αυτό που κάνεις είναι παραβίαση του νόμου». Όταν ο ιερέας προσπάθησε να δικαιολογήσει τις ενέργειές του, ο άντρας απάντησε: «Αυτό που συνέβηκε εδώ θα δημοσιευτεί αύριο στην Ελ Κομέρθιο!» Εκείνος έτυχε να δουλεύει σ’ αυτή την εφημερίδα, και πιστός στην υπόσχεσή του, αυτή η αντιχριστιανική διαγωγή του ιερέα βρισκόταν την επόμενη μέρα στην επικεφαλίδα της κύριας εφημερίδας του Κίτο.

Η Κυβέρνηση Προειδοποιεί τους Εναντιούμενους

Ο Άλφρεντ Σλόου θυμάται ένα άλλο περιστατικό που συνέβηκε όταν υπηρετούσε ως ιεραπόστολος: «Ένας ‘γενναίος’ τύπος προσποιήθηκε ότι ενδιαφερόταν, αλλά έπειτα άρπαξε ένα αντίτυπο της Σκοπιάς από τα χέρια μιας από τις ιεραποστόλους και με περήφανο τρόπο το έκανε κομμάτια. Περίπου εκείνη την ώρα παρατήρησα τον ιερέα πάνω στο ποδήλατό του με ράσα που ανέμιζαν, να πλησιάζει με ταχύτητα για να επιβεβαιώσει την παρουσία μας.

»Σύντομα μετά την άφιξή του, σχηματίστηκε ένας όχλος, στον οποίο ηγούνταν ο άντρας που έσχισε τη Σκοπιά, και τον βοηθούσαν δυο καλόγριες. Οι υπόλοιποι ήταν κυρίως παιδιά, τα οποία μπορούσε να τα δει κανείς να γεμίζουν τις τσέπες τους με πέτρες. Αρχίσαμε ως όμιλος να προχωρούμε σιγά-σιγά καλύπτοντας τα τετράγωνα που υπήρχαν μέχρι τη στάση του λεωφορείου ενώ ο όχλος μάς ακολουθούσε κατά πόδας. Όση ώρα προχωρούσαμε μ’ αυτόν τον τεταμένο ρυθμό αυτοί ικανοποιούνταν πετώντας μικρές πέτρες στον όμιλό μας. Ευτυχώς, κανένας δεν τραυματίστηκε σοβαρά. Όταν σταμάτησε το λεωφορείο, ο όχλος τελικά ξεθαρρεύτηκε και μας επιτέθηκε πετώντας κοτρώνες καθώς πλησίαζε. Μέχρι να πλευρίσει ο όχλος το λεωφορείο, όλες οι αδελφές και τα παιδιά βρίσκονταν μέσα, έτσι πήδηξα μέσα κι εγώ. Φύγαμε σ’ έναν καταιγισμό από πέτρες και λάσπη που πετούσαν στο λεωφορείο, ενώ οι κάτοικοι της περιοχής οι οποίοι βρίσκονταν κι αυτοί μέσα, φώναζαν θυμωμένα προς τον όχλο, αποκαλώντας τους άγριους. Οι άνθρωποι που βρίσκονταν μέσα στο λεωφορείο μάς παραχώρησαν ευγενικά τις θέσεις τους και μας βοήθησαν να καθαρίσουμε τη λάσπη, δείχνοντας έτσι ότι αυτά που συνέβηκαν ήταν ενέργειες μόνο λίγων παροδηγημένων, οι οποίοι έκαναν στα τυφλά το θέλημα του ιερέα. Είχαμε μια θαυμάσια ευκαιρία να δώσουμε μαρτυρία σ’ όλο το δρόμο του γυρισμού προς την πόλη».

Η αντίδραση του τύπου ήταν άμεση με επικεφαλίδες όπως οι εξής: «ΙΕΡΕΑΣ ΥΠΟΚΙΝΕΙ ΕΓΚΛΗΜΑ», «ΣΤΗ ΜΑΓΔΑΛΕΝΑ ΦΑΝΑΤΙΚΟΙ ΕΠΙΤΙΘΕΝΤΑΙ ΣΕ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΑΙΡΕΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ», «ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΜΙΣΑΛΛΟΔΟΞΙΑ».

Βέβαια, ο ιερέας αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη στην ενέργεια του όχλου, λέγοντας ότι βρισκόταν σ’ ένα άλλο μέρος της γειτονιάς. Μερικοί Καθολικοί σύλλογοι και επιτροπές αυτής της περιοχής υπέγραψαν επίσης μια αναφορά διακηρύττοντας την αθωότητά τους. Αλλά το Υπουργείο Προεδρίας της Κυβέρνησης έδωσε οδηγίες στον αρχηγό της αστυνομίας να απαντήσει τα εξής: «Το Σύνταγμα και οι νόμοι της Δημοκρατίας επιτρέπουν την ανεξιθρησκεία, και γι’ αυτόν το λόγο, εμείς ως αρχές υποχρεωνόμαστε να είμαστε άγρυπνοι για να διαπιστώνουμε ότι δεν απειλούνται τα δικαιώματα των πολιτών. . . . Θα ήταν πολύ επιθυμητό να μην υπάρξει από τώρα και στο εξής επανάληψη περιστατικών παρόμοιων με αυτό που συνέβηκε στις έξι αυτού του μήνα, διαφορετικά αυτή η αρχή θα υποχρεωθεί να τιμωρήσει τους υπεύθυνους σύμφωνα με το νόμο».

Παρ’ όλα αυτά, επρόκειτο να έρθουν περισσότερες παρενοχλήσεις, γιατί η Εκκλησία δεν ήταν διατεθειμένη να αφήσει ελεύθερους τους αιχμαλώτους της.

Δυσκολίες στην Κουένκα

Η Κουένκα, η τρίτη σε μέγεθος πόλη του Ισημερινού, με πληθυσμό 152.000 ατόμων, ήταν ένα πραγματικό προπύργιο της Καθολικής Εκκλησίας. Επειδή οι κάτοικοι δεν είχαν λάβει ακόμη μαρτυρία, τον Οκτώβριο του 1953 διορίστηκαν εκεί ο Πέδρο Τούλες και ο Καρλ Ντόχαου, που αποφοίτησε πιο πρόσφατα από τη Γαλαάδ. Αυτός ήταν πολύ δύσκολος και συχνά αποθαρρυντικός διορισμός.

Ο Καρλ θυμάται μια φανατική υπηρέτρια η οποία είπε αναστατωμένη: «Εσείς δεν πιστεύετε στην Παρθένα». Όταν αυτός άνοιξε την Αγία Γραφή στο εδάφιο Ματθαίος 1:23, αυτή άρχισε να τρέμει και είπε: «Απαγορεύεται σε μας να διαβάζουμε την Αγία Γραφή». Στο σημείο αυτό ξαναμπήκε απότομα μέσα στο σπίτι και άφησε τον Καρλ να στέκεται στην πόρτα. Σε μια άλλη περίπτωση κάποια υπηρέτρια άκουγε με ενδιαφέρον, αλλά όταν ήρθε σπίτι η οικοδέσποινα και είδε τι συνέβαινε, έριξε με μια κλωτσιά κάτω από τα σκαλοπάτια την τσάντα του Καρλ που περιείχε τα βιβλία του. Κάποια άλλη φορά, ένας εξαγριωμένος οικοδεσπότης τον κυνηγούσε από μια αυλή κραδαίνοντας ένα καυσόξυλο. Κάθε φορά που οι ιεραπόστολοι έδιναν μαρτυρία στην περιοχή του Σαν Μπλας, ο ιερέας χτυπούσε τις καμπάνες της εκκλησίας· και όταν τα παιδιά κατέφταναν τρέχοντας, τα παρότρυνε να πετούν πέτρες στους ιεραποστόλους.

Σε τρία χρόνια, κανένα άτομο στην Κουένκα δεν είχε το θάρρος να πάρει μια στάση υπέρ της αλήθειας. Πολλές φορές ο Καρλ έκανε λυπημένος περίπατο δίπλα στο ποτάμι και προσευχόταν να του δώσει ο Ιεχωβά έναν πιο παραγωγικό διορισμό. Τελικά διορίστηκε στην παράκτια πόλη της Ματσάλα, που κατοικείται από ήρεμους, ανοιχτόμυαλους ανθρώπους. Ωστόσο, αυτή δεν ήταν η τελευταία φορά που η Κουένκα θα έβλεπε τους Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Οχλοκρατική Βία σε Συνέλευση

Η Ριομπάμπα, η πόλη στην οποία στάλθηκαν το 1950 ο Τζακ Χολ και ο Τζόζεφ Σέκερακ για να διανοίξουν τον τομέα, βρισκόταν στην επικαιρότητα το 1954. Το Μάρτιο διεξαγόταν εκεί μια συνέλευση περιοχής στο Θέατρο Άιρις. Όλα πήγαιναν καλά μέχρι που ένας Ιησουίτης ιερέας κατηγόρησε τους Μάρτυρες του Ιεχωβά από το ραδιόφωνο και είπε ότι δεν είχαν το δικαίωμα να διεξάγουν συνέλευση στην «Καθολική πόλη της Ριομπάμπα». Αυτός έκανε έκκληση στους κατοίκους να εμποδίσουν τη δημόσια συνάθροιση που ήταν προγραμματισμένη για την επόμενη μέρα. Αλλά οι αδελφοί ειδοποίησαν την αστυνομία για τις απειλές του.

Η δημόσια ομιλία που είχε το θέμα «Αγάπη, Πρακτική σ’ έναν Ιδιοτελή Κόσμο» άρχισε όπως είχε προγραμματιστεί με 130 παρόντες. Αλλά μέσα σε δέκα λεπτά, κραυγές που έλεγαν «Ζήτω η Καθολική Εκκλησία!» και «Κάτω οι Προτεστάντες!» ακούγονταν από μακριά. Λεπτό προς λεπτό ο θόρυβος γινόταν δυνατότερος καθώς ο όχλος πλησίαζε στο θέατρο.

Οχτώ αστυνομικοί απέκλεισαν την είσοδο του θεάτρου. Καθώς αυτό το μαινόμενο πλήθος των εναντιούμενων μεγάλωνε, οι αστυνομικοί έσυραν τα σπαθιά τους και τους απώθησαν μέχρι το σταυροδρόμι· από εκεί ο όχλος συνέχισε να πετάει πέτρες στην είσοδο. Ωστόσο, παρά τη φασαρία το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε μέχρι τέλους. Κατάλληλα, η τελική ομιλία είχε το θέμα «Εγκαρτέρηση ως το Τέλος».

Όταν το ακροατήριο βγήκε από την αίθουσα, βρήκαν γύρω στους 40 αστυνομικούς που υπήρχαν εκεί για να τους προστατέψουν. Αλλά καθώς οι αδελφοί απομακρύνθηκαν από την περιοχή της αστυνομικής προστασίας, η κατάσταση έγινε πιο τεταμένη. Η τοποθεσία στην οποία βρισκόταν ο ιεραποστολικός οίκος και η Αίθουσα Βασιλείας ήταν πολύ γνωστή, κι έτσι συγκεντρώθηκε εκεί ένας ακόμη μεγαλύτερος όχλος. Ήταν και πάλι απαραίτητο να ζητηθεί αστυνομική προστασία. Αξιωματικοί συνόδεψαν τους ιεραποστόλους στο σπίτι τους και περικύκλωσαν το σπίτι όλη τη νύχτα. Ο έξαλλος όχλος μη μπορώντας να επιτεθεί στους Μάρτυρες, ξέσπασε τη μανία του στην πολυκατοικία πετώντας πέτρες και σπάζοντας στην κυριολεξία όλα τα παράθυρα που έβλεπαν στο δρόμο, προς μεγάλη αγανάκτηση των άλλων έξι οικογενειών, οι οποίες ζούσαν κι αυτές εκεί και δεν ήταν Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Εθνική Διαμαρτυρία Εναντίον της Μισαλλοδοξίας

Την επόμενη μέρα, καθώς οι αδελφοί περπατούσαν στους δρόμους, τους πλησίαζαν επανειλημμένα άνθρωποι οι οποίοι, παρά το ότι λίγο τους ενδιέφερε το έργο των Μαρτύρων, επιθυμούσαν να εκφράσουν την αποδοκιμασία τους γι’ αυτά που συνέβηκαν το προηγούμενο βράδυ. Μέχρι τη δεύτερη μέρα διαμαρτυρόταν ολόκληρο το έθνος. Ένα κύμα άρθρων στις εφημερίδες υπέρ της ελευθερίας της λατρείας και της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των Μαρτύρων του Ιεχωβά, σάρωσε τη χώρα για μια ολόκληρη εβδομάδα.

Η Ελ Κομέρθιο, η εφημερίδα με το μεγαλύτερο κύρος στην πρωτεύουσα του έθνους, περιέγραφε την επίθεση και στη συνέχεια επανέφερε στο νου την Ιερά Εξέταση, το σκληρό διωγμό που υποκίνησε ο Χίτλερ και άλλα βάρβαρα γεγονότα της ιστορίας.

Ένας αρθρογράφος της κύριας εφημερίδας της Γκουαγιακίλ, Ελ Ουνιβέρσο, έγραψε σχετικά με τους ‘Καρπούς της Μισαλλοδοξίας’ και είπε τα εξής:

«Ο σκοπός που γράφω αυτό το άρθρο είναι να υποβάλω, με άμεσο τρόπο, μια ερώτηση στον Διευθυντή του Λύκειου Σαν Φελίπε, όπου αυτοί διδάσκουν τη μισαλλοδοξία μέχρι του σημείου να εξαπολύουν τους νεαρούς σπουδαστές τους για να επιτεθούν με ξύλα και πέτρες στους υπομονετικούς . . . Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ο Διευθυντής, ο Αιδεσιμότατος Ιησουίτης Πατέρας, οφείλει να απαντήσει σ’ αυτή την ερώτηση, αν είναι άντρας ικανός να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του. Η ερώτηση, πολύ απλά, είναι η ακόλουθη: Πώς θα φαινόταν στον Διευθυντή αν σε έθνη όπου οι Καθολικοί αποτελούν τη μειονότητα οι άνθρωποι ενεργούσαν με τον τρόπο που αυτός υποχρεώνει τους σπουδαστές του να ενεργούν απέναντι στους Προτεστάντες; . . . Σ’ όλο τον κόσμο οι Καθολικοί, με αρχηγό τον Ανώτατο Ποντίφικα, ζητούν ανεξιθρησκεία. Την απαιτούν με κάθε τόνο φωνής· τη ζητούν στα Ηνωμένα Έθνη, στη Συνθήκη του Βερολίνου και σ’ όλες τις συνελεύσεις και τις συναντήσεις στις οποίες συνέρχεται Ανατολή και Δύση. Ο Άγιος Ποντίφικας και αρχηγός του Καθολικισμού, σε απόλυτη συμφωνία με τον Τσόρτσιλ (Προτεστάντης) και τον Αϊζενχάουερ (Προτεστάντης), ζητάει από τη Ρωσία και τα κράτη-δορυφόρους της ανεξιθρησκεία, την απελευθέρωση των φυλακισμένων αρχιεπισκόπων και καρδιναλίων . . .

»Ποια διαφορά υπάρχει ανάμεσα σε μια ομάδα Κομμουνιστών στην Τσεχοσλοβακία οι οποίοι, με ξύλα στα χέρια, επιτίθενται σε Καθολικούς που προσεύχονται σε κάποιο ναό και στους σπουδαστές του Σαν Φελίπε οι οποίοι, με ξύλα στα χέρια, επιτίθενται σε Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Ριομπάμπα την ώρα που εκείνοι ακούν μια ομιλία σχετικά με την ‘Αγάπη σ’ Αυτή την Ιδιοτελή Εποχή’;»

Οι κατάρες του Ιησουίτη ιερέα της Ριομπάμπα είχαν καταλήξει σε ευλογία όπως ακριβώς συνέβηκε στην περίπτωση του Βαλαάμ, επειδή ο Ιεχωβά ήταν με το λαό του.—Αριθ. 22:1–24:25.

Μεγαλύτερη Αγάπη για τον Χριστό

Αυτή την εποχή ο Κάρλος Σαλαζάρ, ένας νεαρός από τον Ισημερινό ο οποίος έμαθε την αλήθεια στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ανέλαβε την ολοχρόνια διακονία.

Ο Κάρλος ήταν μόλις 16 χρονών όταν μια σκαπάνισσα αδελφή στην πόλη της Νέας Υόρκης διέθεσε μια Αγία Γραφή και το βιβλίο «Αύτη Εστίν η Αιώνιος Ζωή» στη μητέρα του, η οποία τα έδωσε στον Κάρλος για να τα διαβάσει. Επειδή αυτός δεν ενδιαφερόταν για τη θρησκεία, τα έβαλε στο ράφι. Ωστόσο, μια μέρα ενώ έπαιζε στο Σέντραλ Παρκ, έσπασε το πόδι του κι έτσι αναγκάστηκε να μείνει στο κρεβάτι. Εφόσον είχε πολύ χρόνο στη διάθεσή του, δέχτηκε κάπως απρόθυμα την προσφορά που του έκανε η σκαπάνισσα να μελετήσει την Αγία Γραφή, αλλά μόνο με την προϋπόθεση ότι αυτή θα του μάθαινε μερικά αγγλικά. Αυτός λέει τα εξής: «Όσο περισσότερο διάβαζα το βιβλίο, τόσο ήμουν πεπεισμένος ότι αυτή ήταν η αλήθεια».

Ο Κάρλος άρχισε σύντομα να παρακολουθεί συναθροίσεις και να συμμετέχει στην υπηρεσία αγρού, μέχρι του σημείου μάλιστα να στέκεται στις γωνίες των δρόμων προσφέροντας τα περιοδικά. Είναι αλήθεια ότι η μητέρα του ήταν εκείνη που του έδωσε το βιβλίο, αλλά όταν τον είδε να το διαβάζει, θύμωσε τόσο πολύ που απείλησε να τον στείλει πίσω στον Ισημερινό. Αυτή φανταζόταν ότι στον Ισημερινό δεν υπήρχαν Μάρτυρες. Έτσι το 1953, ο Κάρλος, συνοδευόμενος από τη θρησκευόμενη Ρωμαιοκαθολική θεία του τη Ρόζα, επέστρεψε στον Ισημερινό.

«Κάρλος, τώρα που γύρισες στον Ισημερινό, πρέπει να αρχίσεις να παρακολουθείς και πάλι τη Λειτουργία», είπε η θεία του.

Αλλά ο Κάρλος δεν ήταν διατεθειμένος να εγκαταλείψει κάτι τόσο πολύτιμο όσο η ελπίδα της αιώνιας ζωής. (Ιωάν. 3:36) Τα λόγια του Ιησού, «Όστις αγαπά πατέρα ή μητέρα υπέρ εμέ, δεν είναι άξιος εμού», είχαν πραγματικό νόημα γι’ αυτόν. (Ματθ. 10:37) Αυτός απάντησε τα εξής: «Θεία Ρόζα, προς το παρόν δεν καταλαβαίνεις αυτό που κάνω. Αλλά τώρα που βρίσκομαι στον Ισημερινό, σκοπεύω να γίνω Μάρτυρας του Ιεχωβά κι εσύ πρέπει να σεβαστείς την επιθυμία μου».

Αφού βαφτίστηκε το 1954, ο Κάρλος άρχισε το σκαπανικό. Το 1958 έγινε ο δεύτερος αδελφός από τον Ισημερινό που προσκλήθηκε στη Σχολή Γαλαάδ. Αυτός ξαναδιορίστηκε στην πατρίδα του, όπου συνέχισε την ολοχρόνια υπηρεσία. Ύστερα από δέκα χρόνια που έδινε υπομονετικά μαρτυρία στη θεία του, την είδε τελικά να δέχεται την αλήθεια· και σε ηλικία 84 χρονών, αυτή συνεχίζει να είναι δραστήρια Μάρτυρας.

Θαρραλέες Αδελφές Υπερασπίζουν τα Καλά Νέα

Το 1958 στάλθηκαν επίσης στον Ισημερινό δυο αδελφές οι οποίες είχαν αποφοιτήσει από τη Σχολή Γαλαάδ. Η Ουν Ράουνχολμ από τη Νορβηγία και η σύντροφός της η Τζούλια Πάρσονς από τη Νέα Γη διορίστηκαν στην Ιμπάρα, μια όμορφη πόλη που βρίσκεται σε κάποια κοιλάδα βόρεια του Κίτο. Εδώ έγινε άλλη μια θαρραλέα υπεράσπιση της ελευθερίας της λατρείας. Η Ουν έχει τις εξής ζωηρές αναμνήσεις από τα όσα συνέβηκαν:

«Καθώς αρχίσαμε να καλύπτουμε τον τομέα μας στην πόλη της Ιμπάρα, διαπιστώσαμε ότι υπήρχαν εκεί κοντά μικρές κωμοπόλεις στις οποίες δεν μπορούσαμε να εργαστούμε, όπως το Σαν Αντόνιο, όπου οι κάτοικοι κατασκεύαζαν όμορφα ξυλόγλυπτα παράλληλα με πολλές θρησκευτικές εικόνες. Αμέσως μόλις μάθαινε ο τοπικός ιερέας ότι βρισκόμασταν εκεί, κατέφτανε είτε με άλογο είτε τρέχοντας μαζί με μια ομάδα ανθρώπων πίσω του, και προκαλούσε τέτοια οχλαγωγία που ήμασταν υποχρεωμένοι να φύγουμε. Γι’ αυτό αποφασίσαμε να συγκεντρώσουμε την προσοχή σε μια άλλη μικρή κωμόπολη που βρισκόταν εκεί κοντά και λεγόταν Ατουντακί.

»Μια μέρα ενώ εργαζόμασταν κοντά στην εκκλησία, παρατηρήσαμε μια ομάδα ανθρώπων έξω από αυτήν, αλλά δεν δώσαμε προσοχή μέχρι που μας πλησίασε ο τοπικός σερίφης. Αυτός ήταν ένας φιλικός άνθρωπος που τον είχα επισκεφτεί προηγουμένως· είχε πάρει μάλιστα και μερικά έντυπα. Ωστόσο, αυτή τη φορά με παρότρυνε ανήσυχα, ‘Δεσποινίς, σας παρακαλώ να φύγετε αμέσως από την πόλη! Ο ιερέας οργανώνει μια διαδήλωση εναντίον σας και δεν έχω αρκετούς άντρες για να σας προστατέψω’. Αποδείχτηκε ότι ο ιερέας του Σαν Αντόνιο είχε μετατεθεί στο Ατουντακί και είχε ξαναρχίσει πάλι τα ίδια.

»Επειδή υπήρχαν τέσσερις από μας που κήρυτταν εκείνη τη μέρα, πέρασε κάποιος χρόνος ώσπου να συγκεντρωθούμε όλοι για να φύγουμε. Κατόπιν, μάθαμε ότι το λεωφορείο για την Ιμπάρα θα καθυστερούσε άλλη μια ώρα. Έτσι κατευθυνθήκαμε σ’ ένα ξενοδοχείο, ελπίζοντας να βρούμε προστασία εκεί μέχρι να φτάσει το λεωφορείο. Καθώς προχωρούσαμε προς τα ’κεί αρχίσαμε να ακούμε φωνές. Ο όχλος ερχόταν πίσω μας! Μπροστά από την ομάδα κυμάτιζε η κιτρινόλευκη σημαία του Βατικανού ενώ ο ιερέας φώναζε συνθήματα όπως τα ακόλουθα: ‘Ζήτω η Καθολική Εκκλησία!’ ‘Κάτω οι Προτεστάντες!’ ‘Ζήτω η παρθενικότητα της Παρθένας!’ ‘Ζήτω η εξομολόγηση!’ Κάθε φορά, ο όχλος επαναλάμβανε τα συνθήματα λέξη προς λέξη μετά τον ιερέα.

»Ακριβώς τη στιγμή που αναρωτιόμασταν τι να κάνουμε, ήρθαν προς το μέρος μας δυο άντρες και μας προσκάλεσαν στο τοπικό Εργατικό Κέντρο. Αυτό ανήκε στην ένωση και μας διαβεβαίωσαν ότι δεν θα μας πείραζε κανένας εκεί. Έτσι ενώ ο όχλος έμεινε απέξω φωνάζοντας συνθήματα όπως ‘Κάτω οι Μασόνοι!’ ‘Κάτω οι Κομμουνιστές!’ εμείς βρισκόμασταν μέσα δίνοντας μαρτυρία με ζήλο σ’ όσους περίεργους ανθρώπους έμπαιναν για να δουν τι συνέβαινε. Διαθέσαμε όλα τα έντυπα που είχαμε.

»Έχοντας στο νου μας το θαυμάσιο ενδιαφέρον που είχαμε βρει στο Ατουντακί, αποφασίσαμε να το επισκεφτούμε και πάλι, αλλά αυτή τη φορά σκοπεύαμε να αρχίσουμε να εργαζόμαστε προσεκτικά από τα περίχωρα της κωμόπολης. Ωστόσο, κάποιος πρέπει να μας κατήγγειλε, γιατί οι καμπάνες της εκκλησίας άρχισαν να χτυπούν ξέφρενα και σύντομα ακούσαμε μια δυνατή φωνή να μας προειδοποιεί ότι ο ιερέας ερχόταν προς τα ’κεί μ’ έναν όχλο πίσω του. Ο ιερέας ήρθε σε μένα και ξεστόμισε τα εξής: ‘Δεσποινίς, πώς τολμάς και ξανάρχεσαι μετά από αυτά που συνέβηκαν την τελευταία φορά!’ Προσπάθησα να συζητήσω λογικά μαζί του, εξηγώντας ότι το σύνταγμα της χώρας εγγυάται ανεξιθρησκεία. ‘Αλλά αυτή είναι δική μου πόλη!’ είπε. ‘Ναι’, του είπα, ‘αλλά έχω το δικαίωμα να μιλάω σ’ αυτούς τους ανθρώπους και αυτοί έχουν το δικαίωμα να ακούσουν αν θέλουν. Γιατί δεν λες απλώς στους ανθρώπους σου ότι αν δεν θέλουν να ακούσουν, δεν είναι υποχρεωμένοι να ανοίξουν την πόρτα τους όταν κάνουμε επισκέψεις κι εμείς τότε θα συνεχίσουμε στο επόμενο άτομο’.

»Ο ιερέας γύρισε τότε προς τον όχλο και είπε: ‘Αν αυτοί οι άνθρωποι κάνουν ένα ακόμη βήμα προς τα μπρος, θα φύγω σίγουρα από την πόλη!’ Στο σημείο αυτό αρκετοί από εκείνους που άκουγαν μας παρότρυναν να συνεχίσουμε το έργο μας και υποσχέθηκαν να μας υποστηρίξουν ενάντια στον ιερέα. Ωστόσο, επειδή δεν θέλαμε να αρχίσουμε εμφύλιο πόλεμο, αποφασίσαμε ότι θα ήταν καλύτερα να φύγουμε και να επιστρέψουμε μια άλλη μέρα».

Πίσω στο Σαν Αντόνιο

«Βλέποντας ότι αυτός ο εμπρηστικός ιερέας είχε μετατεθεί σ’ αυτή την κωμόπολη, αποφασίσαμε να ξαναεπισκεφτούμε την άλλη κωμόπολη, το Σαν Αντόνιο», συνεχίζει η αδελφή Ράουνχολμ. «Πριν προλάβουμε να κάνουμε πολλές επισκέψεις, άρχισαν να χτυπούν οι καμπάνες της εκκλησίας και μαζεύτηκαν στους δρόμους αρκετές γυναίκες με ξύλα και σκούπες στα χέρια. Ένας οικοδεσπότης μας προσκάλεσε να μπούμε και καθώς συζητούσαμε, ακούστηκε ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα. Ήταν ο τοπικός σερίφης. Μας παρότρυνε να φύγουμε από την κωμόπολη και είπε τα εξής: ‘Γνωρίζετε τι συνέβηκε στο Ατουντακί και ξέρετε ότι δεν υπάρχει ανάγκη να έρχεστε εδώ επειδή εμείς είμαστε ήδη Χριστιανοί’. Τον ρώτησα αν πίστευε ότι το να έρχονται εναντίον μας άνθρωποι με ξύλα στα χέρια ήταν κάτι που θα το έκαναν οι αληθινοί Χριστιανοί. Του πρότεινα να βγει έξω και να ζητήσει από τους ανθρώπους να πάνε στα σπίτια τους. Είπε ότι θα προσπαθούσε, αλλά ξαναγύρισε σχεδόν αμέσως λέγοντας ότι δεν τον άκουγαν.

»Τότε, ένας άλλος γείτονας μας προσκάλεσε στο σπίτι του για να μιλήσουμε στην οικογένειά του, συνοδεύοντάς μας μάλιστα μέχρι εκεί. Ενώ βρισκόμασταν μέσα, ακούσαμε ένα άλλο χτύπημα στην πόρτα και αποδείχτηκε ότι ήταν αστυνομικοί οπλισμένοι με τουφέκια. Τους είχε καλέσει ο σερίφης από την Ιμπάρα. Αυτοί μας είπαν τα εξής: ‘Έχουμε πληροφορηθεί για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζετε. Συνεχίστε λοιπόν να πηγαίνετε από σπίτι σε σπίτι κι εμείς θα είμαστε ακριβώς πίσω σας’. Τους ευχαριστήσαμε για την καλοσύνη τους και τους προτείναμε να επισκεφτούν τον τοπικό ιερέα, εφόσον αυτός ήταν ο υποκινητής του όλου ζητήματος».

Οι αστυνομικοί το έκαναν αυτό. Από τότε και στο εξής, οι αδελφές μας δεν είχαν πια προβλήματα καθώς έδιναν μαρτυρία στην κωμόπολη του Σαν Αντόνιο.

Περιοχές στην Ακτή

Δυο άλλοι ιεραπόστολοι, ο Ρέι και η Άλις Νοχ, διορίστηκαν να φέρουν το άγγελμα της Βασιλείας σε χωριά που βρίσκονταν στην Ακτή του Ειρηνικού. Για να φτάσουν στη Μάντα, ένα ψαροχώρι με πληθυσμό 10.000 περίπου κατοίκους, ταξίδεψαν 16 ώρες με λεωφορείο από την Γκουαγιακίλ. Στη διαδρομή έπρεπε να διασχίσουν ποτάμια στα οποία δεν υπήρχαν γέφυρες. Κατά καιρούς ο δρόμος ήταν τόσο ολισθηρός και κατάφυτος από βλάστηση που οι επιβάτες ήταν υποχρεωμένοι να κατεβαίνουν και να σπρώχνουν το λεωφορείο για να ανέβει τις ανηφόρες.

Το κήρυγμα από σπίτι σε σπίτι δεν έμοιαζε με τίποτε από όσα είχαν δοκιμάσει. Δεκάδες περίεργα παιδιά, τα οποία ποτέ προηγουμένως δεν είχαν δει κάποιον ξένο, τους ακολουθούσαν από σπίτι σε σπίτι. Λόγω του ότι οι άνθρωποι δέχονταν το άγγελμα της Αγίας Γραφής, ιδρύθηκε γρήγορα μια εκκλησία.

Έπειτα, ο Ρέι και η Άλις μετακόμισαν στο Λα Λιμπερτάντ, ένα άλλο ψαροχώρι στην ακτή. Το ταξίδι προς αυτό το χωριό γινόταν με πλοίο που μετέφερε ζώα. Μέχρι να φτάσουν, τα ρούχα, τα έπιπλα και οτιδήποτε άλλο είχαν, μύριζαν σαν σταύλος. Αλλά εκεί στο Λα Λιμπερτάντ συνάντησαν τον Φρανσίσκο Άνγκους, έναν άντρα Τζαμαϊκανής καταγωγής, ο οποίος άκουσε προσεκτικά το άγγελμα. Αυτός δέχτηκε να κάνει Γραφική μελέτη. Σε έξι μήνες περίπου αυτός και η σύζυγός του, η Όλγα, ήταν έτοιμοι να συμμετάσχουν στην υπηρεσία αγρού. Η Άλις λέει τα εξής: «Αυτό που μου έκανε εντύπωση σχετικά με τον Φρανσίσκο ήταν ότι αφού δούλευε όλη τη νύχτα, ερχόταν στο σπίτι το πρωί, πλενόταν και ήταν έτοιμος για υπηρεσία». Αργότερα αυτός ανέλαβε το έργο σκαπανέα μαζί με τη σύζυγό του, ύστερα έγινε επίσκοπος περιοχής και τώρα υπηρετεί ως μέλος της Επιτροπής του Τμήματος.

Η Ματσάλα Παράγει Καρπούς

Στο μεταξύ, ο Καρλ Ντόχαου και ο Νίκολας Γουέσλι, ένας άλλος ιεραπόστολος, άρχισαν κι αυτοί να βρίσκουν ευήκοα αυτιά στη Ματσάλα, την πρωτεύουσα της μπανάνας στον Ισημερινό. Ο Χοακίν Πάλας, ένας γεροδεμένος ταβερνιάρης, άκουγε με ζωηρό ενδιαφέρον καθώς ο Καρλ έδινε εξηγήσεις σχετικά με την ελπίδα της ζωής σε μια παραδεισένια γη. Ο Χοακίν δέχτηκε πρόθυμα μια μελέτη. Έδειχνε τόση εκτίμηση που έκλεινε την ταβέρνα όταν ερχόταν η ώρα για τη μελέτη. Όταν έμαθε ότι δεν υπήρχε πύρινος άδης, συγκινήθηκε τόσο πολύ που άρχισε να επισκέφτεται μερικούς από τους γείτονές του για να τους μεταδώσει αυτά που είχε μάθει. Ωστόσο, αυτός ξαφνιάστηκε κάπως όταν ένας γείτονας του είπε: «Χοακίν, καλύτερα να καθαρίσεις πρώτα το δικό σου σπίτι πριν έρθεις να μας πεις για την Αγία Γραφή. Εσύ δεν έχεις ακόμη παντρευτεί τη γυναίκα με την οποία ζεις».

Όταν ο Χοακίν ρώτησε τον Καρλ τι θα έπρεπε να κάνει, η απάντηση ήταν να παντρευτεί νόμιμα. Την άλλη κιόλας μέρα αυτός και η σύντροφός του πήγαν στις αρχές για να τακτοποιήσουν τα χαρτιά τους. Κατόπιν αποφάσισε ότι έπρεπε πράγματι να αλλάξει επάγγελμα. Πούλησε την ταβέρνα και άρχισε να φτιάχνει κάρβουνα για να συντηρεί τον εαυτό του και τη γυναίκα του. Αργότερα και οι δυο τους ανέλαβαν το έργο σκαπανέα.

Η Αίθουσα Βασιλείας στη Ματσάλα ήταν ένα λιτό οικοδόμημα που είχε τοίχους από σχισμένο μπαμπού μέσα από τους οποίους περνούσαν ελεύθερα το φως της μέρας και ο αέρας. Χωρίς να το ξέρουν οι αδελφοί, μια περίεργη γυναίκα—μια γειτόνισσα—είχε κάνει μια μικρή τρύπα στον τοίχο για να παρατηρεί τι γινόταν. Επί δυο μήνες αυτή έβλεπε πώς χαιρετούσαν οι αδελφοί ο ένας τον άλλον και πώς απολάμβαναν τη συντροφιά πριν και μετά τις συναθροίσεις. Αυτό το φιλικό, στοργικό περιβάλλον ήταν κάτι που ποτέ της δεν το είχε νιώσει στις θρησκείες στις οποίες ανήκε. Ήθελε κι αυτή να αποτελέσει μέρος αυτής της συντροφιάς. Έτσι, η Φλορισέλδα Ρεάσκο άρχισε να παρακολουθεί συναθροίσεις και σύντομα έγινε αδελφή στην πίστη και στη συνέχεια ζηλώτρια σκαπάνισσα.

Σκληρή Εναντίωση στο Πορτοβέλο

Μερικά χιλιόμετρα από τη Ματσάλα, φωλιασμένη στους πρόποδες της Οροσειράς των Άνδεων, βρίσκεται η κωμόπολη του Πορτοβέλο, που έχει χρυσωρυχεία. Εκεί ζούσε η Βιθέντα Γκράνδα, μια θρησκόληπτη Καθολική κυρία η οποία ήταν από τα πιο πιστά άτομα στην παρακολούθηση της Λειτουργίας. Τη λεγόμενη Μεγάλη Εβδομάδα, αυτή ακολουθούσε αυστηρά μια ιεροτελεστία γνωστή ως ρεθάρ βιακρούθες. Επί εφτά μέρες στη σειρά αυτή προσευχόταν μπροστά από 12 εικόνες που αναπαρίσταναν τα παθήματα του Ιησού από τον καιρό της σύλληψής του μέχρι και το θάνατό του. Οι πιστοί διδάσκονταν ότι αν εκτελούσαν αυτή την ιεροτελεστία θα τους δινόταν πλήρης άφεση για όλες τις αμαρτίες που είχαν διαπράξει στη διάρκεια της χρονιάς.

Η Βιθέντα Γκράνδα ήθελε να μάθει περισσότερα σχετικά με τον Θεό, γι’ αυτό απέκτησε δυο Άγιες Γραφές, τις μεταφράσεις Βαλέρα και Τόρες Αμάτ. Τις είχε ήδη διαβάσει δυο φορές και τώρα είχε πολλές ερωτήσεις. Όταν η Άλις Νοχ την επισκέφτηκε στο σπίτι της, προσφέροντας το βιβλίο «Έστω ο Θεός Αληθής», αυτή το πήρε αμέσως και απορροφήθηκε τόσο γρήγορα διαβάζοντάς το που ξέχασε τελείως ότι ήταν εκεί η Άλις. Στην επανεπίσκεψη που έκανε η Άλις, η Βιθέντα δεν έβλεπε την ώρα να κάνει τις ερωτήσεις της. «Μήπως είχε κι άλλα παιδιά η ‘Παρθένα Μαρία’;» «Ποιο είναι το όνομα του Πατέρα; Πάντα ήθελα να το μάθω, αλλά ο ιερέας μας λέει ότι το όνομά Του δεν είναι Ιεχωβά». Δεν χρειάστηκαν παρά μερικά εδάφια από τη δική της Αγία Γραφή για να απαντηθούν οι ερωτήσεις της. Αυτή έμεινε ικανοποιημένη. (Ματθ. 13:53-56· Ψαλμ. 83:18) Οι επισκέψεις που έκανε κάπου-κάπου ο επίσκοπος περιοχής και η σύζυγός του της έδωσαν επιπρόσθετη προσωπική βοήθεια.

Στο μεταξύ, όταν ο ιερέας είδε ότι αυτή εγκατέλειψε την Καθολική θρησκεία, την απέβαλε δημόσια από την εκκλησία. Μια μέρα όταν εκείνη πήγαινε στην αγορά, μια ομάδα από τις πρώην φίλες της την περικύκλωσαν και σκόπευαν να την ξυλοφορτώσουν επειδή εγκατέλειψε τη θρησκεία της. Αλλά ένας θαρραλέος περαστικός κάλεσε την αστυνομία. Ήταν σχεδόν αδύνατο για οποιονδήποτε να δώσει μαρτυρία από σπίτι σε σπίτι σ’ αυτή την κωμόπολη χωρίς να τον πετροβολήσουν. Αλλά η Βιθέντα Γκράνδα είπε τα εξής: «Ακόμη κι αν αυτό μου κοστίσει τη ζωή, ποτέ δεν θα σταματήσω να μελετώ την Αγία Γραφή!»

Με τον καιρό αυτή μετακόμισε στη Ματσάλα, όπου της ήταν πιο εύκολο να προοδεύσει πνευματικά. Βαφτίστηκε το 1961 και αργότερα την ίδια χρονιά έγινε σκαπάνισσα· από τότε συνεχίζει την ολοχρόνια υπηρεσία.

Αργότερα, ο Χοακίν Πάλας και η σύζυγός του διορίστηκαν ως ειδικοί σκαπανείς στο Πορτοβέλο. Κι αυτοί επίσης, χωρίς να αποτελέσουν καμιά εξαίρεση, αντιμετώπισαν σκληρή εναντίωση από τον ιερέα, ο οποίος πίστευε ότι εκείνος κυβερνούσε την κωμόπολη αυτή. Κάποια φορά ο ιερέας είχε πει στον Χοακίν ότι αν δεν έφευγε από την κωμόπολη μέχρι μια ορισμένη ημερομηνία, τότε αυτός θα έστελνε ανθρώπους να κάψουν το σπίτι του. Αλλά πριν μπορέσει ο ιερέας να πραγματοποιήσει την απειλή του, το δικό του σπίτι άρπαξε φωτιά!

Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονταν για να σταματήσει το έργο της Βασιλείας σ’ αυτή την κωμόπολη, ιδρύθηκε μια εκκλησία στις αρχές της δεκαετίας του 1970 και σήμερα οι αδελφοί μας μπορούν να συναθροίζονται και να συνεχίζουν ειρηνικά το ζωοσωτήριο έργο τους.

Δεν Δέχονται Όλοι την Αλήθεια

Σ’ ένα πανέμορφο σκηνικό στις δυτικές πλαγιές της Οροσειράς των Άνδεων βρίσκεται το μικρό χωριό Παγιατάγκα. Σ’ αυτό το μέρος ήταν που η Μαρούχα Γκρανίθο πρωτοήρθε σε επαφή με την αλήθεια πριν από 24 χρόνια όταν την επισκέφτηκε η αδελφή της. Αυτή εντυπωσιάστηκε από αυτά που ειπώθηκαν σχετικά με ‘το τέλος του κόσμου’. Αλλά δεν αντέδρασε τόσο ευνοϊκά όταν της είπαν ότι το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά. Παρ’ όλα αυτά, συνέχιζε να θέλει να μαθαίνει περισσότερα σχετικά με πνευματικά πράγματα. Έτσι ρώτησε τον τοπικό ιερέα για την κατάσταση των νεκρών και για την ανάσταση. Ο ιερέας αγνόησε περιφρονητικά την ερώτησή της απαντώντας ότι οι μόνοι άνθρωποι που πίστευαν στην ανάσταση ήταν εκείνοι οι οποίοι είχαν εφιάλτες από το υπερβολικό φαγητό. Αλλά αυτό το σαρκαστικό σχόλιο δεν μείωσε το ενδιαφέρον της.

Η αδελφή της επέστρεψε αργότερα μαζί με τη Νάνσι Ντάβιλα, μια νεαρή αδελφή από τη Ματσάλα. Η Νάνσι ήταν τόσο ευγενική και στοργική στη συμπεριφορά της που η Μαρούχα υποκινήθηκε να πει μέσα της: ‘Τέτοιου είδους φίλες θέλω για τα παιδιά μου’. Ανάμεσα στις πρώτες ερωτήσεις που έκανε η Μαρούχα ήταν και οι εξής: «Πού είναι οι νεκροί; Και υπάρχει ανάσταση;» Η Μαρούχα θυμάται ότι όταν έλαβε την απάντηση πως οι νεκροί βρίσκονται στον τάφο χωρίς συνειδητότητα και περιμένουν ανάσταση, ενθουσιάστηκε τόσο που ήθελε να πει στον καθένα αυτή την καινούρια αλήθεια την οποία βρήκε. (Εκκλ. 9:5· Ιωάν. 5:28, 29) Έτσι ζήτησε από τη Νάνσι να τη συνοδέψει καθώς επισκεφτόταν τους γείτονές της πάνω στα βουνά.

Αλλά, όπως συνέβαινε και σε άλλες περιοχές, και σ’ αυτά τα χωριά ο ιερέας ήταν σαν βασιλιάς. Έτσι ενώ πήγαιναν να επισκεφτούν τη γενέτειρα της Μαρούχα που βρισκόταν ψηλά πάνω στα βουνά, οι διαταγές του ιερέα είχαν προφανώς προηγηθεί. Σ’ ένα σπίτι τις υποδέχτηκαν με μια μεγάλη κακογραμμένη πινακίδα που περιείχε άσεμνα λόγια.

Σ’ ένα άλλο σπίτι, ένας συγγενής σχολίασε: «Ο ιερέας λέει ότι εκείνους που περιφέρονται κηρύττοντας θα πρέπει να τους σκοτώνουμε με ξύλα και πέτρες». Η Μαρούχα απάντησε: «Αν μας σκοτώσετε, τότε ποιος θα πάει φυλακή—εσείς ή ο ιερέας;»

«Εμείς», απάντησε ο συγγενής.

«Σκεφτείτε όμως τα παιδιά σας», τους λογίκευσε η Μαρούχα. «Ποιος θα φροντίσει γι’ αυτά όταν θα πάτε φυλακή; Ο ιερέας δεν ανησυχεί για το ποιον διατάζει να σκοτώσετε, επειδή δεν είναι εκείνος που θα υποχρεωθεί να λογοδοτήσει γι’ αυτό. Εμείς δεν είμαστε σκυλιά. Αν μας σκοτώσετε, τότε κάποιος θα το καταγγείλει και εσείς θα είστε υποχρεωμένοι να λογοδοτήσετε γι’ αυτό».

Ένα Υπόμνημα Εγκαρτέρησης

Μετά από δίμηνη παραμονή στην Παγιατάγκα, η Νάνσι έπρεπε να επιστρέψει στη Ματσάλα και η Μαρούχα έμεινε και πάλι μόνη μαζί με τα τέσσερα παιδιά της και την ηλικιωμένη μητέρα της. Εντούτοις ένιωθε την επιτακτική ανάγκη να συνταυτιστεί με το λαό του Ιεχωβά. Έτσι πήγε στη Ριομπάμπα να ψάξει για τους Μάρτυρες. Εκεί μπόρεσε να παρακολουθήσει μια συνέλευση περιοχής όπου και βαφτίστηκε.

Για αρκετό καιρό ταξίδευε στη Ριομπάμπα για συναναστροφή οποτεδήποτε είχε τα χρήματα. Αργότερα, παρά το γεγονός ότι οι γείτονές της απειλούσαν να βλάψουν τους Μάρτυρες ή ακόμη και να τους σκοτώσουν, οι αδελφοί από τη Ριομπάμπα άρχισαν να τη βοηθούν να δίνει μαρτυρία στην Παγιατάγκα.

Μια μέρα τα πράγματα κλιμακώθηκαν όταν οι αδελφοί από τη Ριομπάμπα έκαναν σχέδια να προβάλουν μια ταινία της Εταιρίας στην πλατεία της κωμόπολης της Παγιατάγκα. Όλα ήταν ήσυχα μέχρι που έγινε η πρώτη μνεία του ονόματος του Ιεχωβά. Ξαφνικά οι άνθρωποι άρχισαν να φωνάζουν: «Η Μαρούχα Γκρανίθο καλύτερα να φύγει από εδώ αλλιώς δεν ευθυνόμαστε για τη ζωή της!» Κάποιος έσχισε το σεντόνι που είχε κρεμαστεί σαν οθόνη για την προβολή. Οι καμπάνες της εκκλησίας άρχισαν να χτυπούν ξέφρενα και οι άνθρωποι έβγαιναν από τα σπίτια τους με ξύλα και πέτρες στα χέρια. Έτσι οι αδελφοί μάζεψαν γρήγορα τον εξοπλισμό τους και μπήκαν στο λεωφορείο για να φύγουν από την κωμόπολη. Καθώς ξεκίνησε το λεωφορείο έγινε καταμέτρηση και παρατηρήθηκε ότι ένας Μάρτυρας, ο Χούλιο Σάντος, έλειπε! Μήπως τον είχε πιάσει ο όχλος;

Ξαφνικά είδαν έναν εύσωμο άντρα να τρέχει προς το λεωφορείο, οδηγώντας τον όχλο, πετώντας πέτρες και φωνάζοντας: «Πάνω τους με ξύλα και πέτρες!» Ήταν ο Χούλιο! Κατά κάποιον τρόπο ο όχλος είχε βρεθεί ανάμεσα σ’ αυτόν και στο λεωφορείο, έτσι σ’ ένα απεγνωσμένο σχέδιο αυτοπροστασίας, ο Χούλιο προσποιήθηκε ότι ήταν ένας απ’ αυτούς. Όταν πρόλαβε το λεωφορείο, πήδηξε μέσα και απομακρύνθηκαν προς τη Ριομπάμπα.

Η Μαρούχα και η οικογένειά της είχαν επίσης ανέβει στο λεωφορείο για λόγους ασφάλειας. Αλλά μόλις βγήκαν από το χωριό, κατέβηκαν και ξεκίνησαν για το σπίτι. Πώς θα πήγαιναν εκεί; Ο όχλος τούς έψαχνε. Αρκετές φορές χρειάστηκε να κρυφτούν καθώς περνούσε ο όχλος. Τελικά αργά τη νύχτα έφτασαν με ασφάλεια στο σπίτι.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα 24 χρόνων εγκαρτέρησης σ’ αυτόν τον απομονωμένο τομέα; Πρώτα απ’ όλα, ο ιερέας που είχε προξενήσει τόσες δυσκολίες στην Παγιατάγκα εκδιώχτηκε 20 χρόνια αργότερα από τους ίδιους τους κατοίκους της κωμόπολης, οι οποίοι τον κατηγόρησαν για ανηθικότητα και κλοπή. Σιγά-σιγά οι άνθρωποι άρχισαν να δέχονται πολύ πιο πρόθυμα το άγγελμα της Αγίας Γραφής. Αν και εξακολουθεί να υπάρχει μόνο ένας μικρός απομονωμένος όμιλος εκεί, η ίδια η Μαρούχα διεξάγει τώρα 11 Γραφικές μελέτες. Το 1987 διατέθηκε για την Ανάμνηση ένα μεγάλο εστιατόριο και παραβρέθηκαν 150 άτομα. Ναι, η Παγιατάγκα είναι μια σύγχρονη Μακεδονία, περιστοιχισμένη με μαγευτικά βουνά, και απλώς παρακαλάει να διαβεί κάποιος και να βοηθήσει αυτόν τον πολύ μικρό όμιλο να κηρύξει τα καλά νέα σ’ ολόκληρο τον απέραντο τομέα του.

‘Η Μόνη Θρησκεία Που Έχει την Αλήθεια’

Μερικά άτομα, όπως ο Χόρχε Σάλας, που ζούσε στην Ιμπάρα, έψαξαν μάλιστα για να βρουν τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Αυτός έτυχε να διαβάσει ένα βιβλίο που είχε τον τίτλο Λα Γκραν Όμπρα (Το Μεγάλο Έργο), που γράφτηκε από κάποιον Δρ Μπεροκοκέα, ο οποίος εκείνο τον καιρό ζούσε στην Ουρουγουάη. Ανάμεσα στα άλλα, το βιβλίο δήλωνε ότι η μόνη θρησκεία που έχει την αλήθεια είναι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Αυτό ήταν εκείνο που ζητούσε ο Χόρχε. Έτσι αποφάσισε να πάει στο Κίτο για να ψάξει να βρει τους Μάρτυρες και αν δεν μπορούσε να τους βρει εκεί, τότε θα πήγαινε στην Γκουαγιακίλ ή ακόμη και στην Ουρουγουάη αν χρειαζόταν.

Στο Κίτο, άρχισε να ψάχνει για τους Μάρτυρες στις 5:30 π.μ. Όταν κουράστηκε να περπατάει, μίσθωσε ένα ταξί. Όταν κι ο οδηγός του ταξί κουράστηκε να οδηγεί, εκείνος μίσθωσε ένα άλλο. Προς το μεσημέρι ο δεύτερος οδηγός άρχισε να πεινάει και θέλησε να τα παρατήσει. Ωστόσο, ο Χόρχε επέμενε να συνεχίσουν.

Τελικά κάποιος του έδειξε το μέρος στο οποίο ζούσε ένας Μάρτυρας και από εκεί τον συνόδεψαν μέχρι την είσοδο του ιεραποστολικού οίκου. Ο Άρθουρ Μπόνο, που μαγείρευε εκείνη τη μέρα, ήρθε στην πόρτα φορώντας την ποδιά του και τον προσκάλεσε μέσα. Ο Χόρχε σκέφτηκε: ‘Αν ο μάγειρας είναι ξένος και είναι τόσο καλοντυμένος, τότε πώς θα είναι άραγε ο ιεραπόστολος που θα με εξυπηρετήσει;’ Σε λίγο έφτασε ένας ιεραπόστολος με έντονα ινδιάνικα χαρακτηριστικά για να φροντίσει γι’ αυτόν. Ήταν ο Πέδρο Τούλες. Και πάλι ο Χόρχε αναρωτήθηκε, ‘Τι είδους θρησκεία θα μπορούσε να είναι αυτή, στην οποία οι λευκοί υπηρετούν τους Ινδιάνους;’ Επρόκειτο να ανακαλύψει ότι αυτός δεν ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίο οι Μάρτυρες του Ιεχωβά διέφεραν. Σύντομα κι αυτός εγκατέλειψε την ανήθικη ζωή που ζούσε, ξαναπαντρεύτηκε τη γυναίκα του, με την οποία είχε χωρίσει, και μπόρεσε να βοηθήσει αυτήν και τα περισσότερα από τα παιδιά τους να δεχτούν την αλήθεια.

Ανόμοια με τον Χόρχε, υπήρχαν μερικά άτομα τα οποία στην αρχή ήθελαν να ξεφορτωθούν τους Μάρτυρες.

Ένας Πολωνός Επιχειρηματίας

Ο Τζον και η Ντόρα Φουργκάλα, οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει από την Πολωνία, συντηρούσαν στην Γκουαγιακίλ ένα κατάστημα σιδηρικών που ήταν πολύ γνωστό σ’ όλους τους οικοδόμους, τους ξυλουργούς και τους υδραυλικούς της πόλης. Η Ζόλα Χόφμαν διέθεσε στην Ντόρα ένα φυλλάδιο και επέστρεψε το σαββατοκύριακο για να κάνει επίσκεψη. Ωστόσο, ο σύζυγος της Ντόρα, ο Τζον, δεν ήθελε να τον ενοχλήσουν τη μέρα που ξεκουραζόταν. Έτσι δέχτηκε όλα τα βιβλία που είχε η Ζόλα στην τσάντα της την οποία χρησιμοποιούσε στο έργο, νομίζοντας ότι δεν θα ξαναερχόταν, αφού δεν θα είχε τίποτε άλλο να τους προσφέρει. Η Ζόλα όμως έστειλε μια ιεραπόστολο η οποία ήξερε πολωνικά και άρχισε μια μελέτη με την Ντόρα.

Αργότερα όταν προσκάλεσαν το ζεύγος Φουργκάλα στις εκκλησιαστικές συναθροίσεις, ο Τζον απάντησε: «Η Ντόρα μπορεί να πηγαίνει και να μου λέει αυτά που μαθαίνει». Ο Τζον δεν έδειξε κανέναν ενθουσιασμό σχετικά με την Αγία Γραφή μέχρι που έπαθε μια ελαφρά καρδιακή προσβολή και ο γιατρός τού παρήγγειλε να μείνει στο κρεβάτι για 15 μέρες. Αυτός για να κρατάει το μυαλό του απασχολημένο, άρχισε να διαβάζει την Αγία Γραφή και τα έντυπα. Ξαφνικά, ένιωσε σαν ένας άνθρωπος που του ανοίγουν τα μάτια για πρώτη φορά. Κάθε μέρα φώναζε τη γυναίκα του και έλεγε: «Ε! Κοίτα! Ανακάλυψα κάτι καινούριο!» Σύντομα βαφτίστηκαν και οι δυο τους. Αλλά, ενόψει της επιχείρησης σιδηρικών που είχαν, θα έδινε πράγματι ο Τζον την πρώτη θέση στην υπηρεσία του Ιεχωβά;

Για τον Τζον Φουργκάλα, το γεγονός ότι ήταν ένας διακεκριμένος επιχειρηματίας δεν αποτέλεσε εμπόδιο επειδή αυτός δεν ντρεπόταν για τα καλά νέα. (Ματθ. 10:32, 33) Παράλληλα με τα εργαλεία και τα σιδηρικά που είχε, αυτός έστησε και μια ελκυστική βιτρίνα για να επιδεικνύει τα έντυπα της Σκοπιάς. Την ώρα που ο βοηθός του εκτελούσε κάποια παραγγελία για έναν πελάτη, ο Τζον του έδινε μαρτυρία. Εκείνο τον καιρό υπήρχε το έθιμο να δίνεται κάποια προμήθεια στον πελάτη όταν αυτός αγόραζε μια ορισμένη ποσότητα σιδηρικών. Αντί γι’ αυτό, ο Τζον πρόσφερε στο άτομο μια δωρεάν συνδρομή για τα περιοδικά μας. Δεν ήταν κάτι το ασυνήθιστο γι’ αυτόν να διαθέτει 60 ή και περισσότερες συνδρομές το μήνα.

Ένας Πολιτικός Δέχεται την Αληθινή Δικαιοσύνη

Στους ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα—τους πλούσιους και τους φτωχούς, εκείνους που βρίσκονται στη φυλακή κι εκείνους που είναι σημαίνοντα πρόσωπα σ’ αυτό το σύστημα πραγμάτων—πρέπει να δοθεί η ευκαιρία να ακούσουν την αλήθεια. Ο Ραφαέλ Κοέγιο ήταν ένα άτομο το οποίο έψαχνε για κοινωνική δικαιοσύνη από τα νιάτα του. Αυτό τον οδήγησε να γίνει μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος το 1936. Επί εφτά χρόνια αυτός συμμετείχε σε διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες. Απογοητευμένος, αποσύρθηκε από το κόμμα και αναμείχτηκε σε διάφορα άλλα κόμματα. Σ’ αυτά δοκίμασε και κακή φήμη και εξοχότητα. Κάποτε ο πρόεδρος του Ισημερινού τον διόρισε πρεσβευτή σε μια ειδική συνάντηση που έγινε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Εντούτοις, κάποια άλλη φορά, όταν η αντιπολίτευση βρισκόταν στην εξουσία, τον έκλεισαν στη φυλακή. Εκεί στη φυλακή τον επισκέφτηκε ο Άλμπερτ Χόφμαν και του άφησε το βιβλίο «Έστω ο Θεός Αληθής».

Ύστερα από εφτά χρόνια ένας άντρας με καλοσυνάτη εμφάνιση επισκέφτηκε το σπίτι του Ραφαέλ Κοέγιο, ο οποίος αφηγείται: «Κατάλαβα αμέσως ότι ήταν κάποιος που τον περίμενα χωρίς να το ξέρω. Ο Άλμπερτ Χόφμαν έψαχνε και πάλι να με βρει». Άρχισε μια μελέτη με το βιβλίο «Αύτη Εστίν η Αιώνιος Ζωή». Ο Ραφαέλ δεν χρειάστηκε πολύ χρόνο για να βρει αυτό που αναζητούσε όλα αυτά τα χρόνια—την κατανόηση ότι η αληθινή δικαιοσύνη θα έρθει μόνο μέσω της Βασιλείας του Θεού. Το βάφτισμά του το 1959 προκάλεσε πολλή συγκίνηση, επειδή ήταν πασίγνωστος ως πολιτικός επί 20 και πλέον χρόνια.

Όπως ακριβώς αυτός ήταν δραστήριος μαχητής υπέρ της ανθρώπινης δικαιοσύνης, τώρα έγινε ισχυρός υπερασπιστής της θείας δικαιοσύνης. Αναπολώντας το παρελθόν, ο αδελφός Κοέγιο θυμάται τα εξής: «Είχα το προνόμιο να μιλήσω για τη δικαιοσύνη του Ιεχωβά σε ανθρώπους όλων των τάξεων, από πρώην προέδρους μέχρι πολύ ταπεινούς εργάτες». Επειδή ήταν καλά εξοικειωμένος με το Παλάθιο ντε Χουστίθια (Δικαστικό Μέγαρο) της Γκουαγιακίλ έχοντας υπηρετήσει εκεί ως εφέτης, γύρισε για να δώσει μαρτυρία στον καθένα από τις δεκάδες των δικαστών και των δικηγόρων που βρίσκονταν εκεί. Ως αποτέλεσμα, δημιούργησε ένα εκτεταμένο δρομολόγιο περιοδικού με πρώην συναδέλφους του.

Μια Διεθνής Αδελφότητα

Λόγω του ότι οι αδελφοί έχουν κάνει πολύ έργο φυτέματος και ποτίσματος των σπόρων της αλήθειας της Βασιλείας, έχουν ακούσει τα καλά νέα άνθρωποι όλων των ειδών. Αλλά ο Ιεχωβά είναι εκείνος που έχει φέρει την αύξηση. (1 Κορ. 3:6) Αυτό το έχει καταστήσει δυνατό το πνεύμα του που κατευθύνει ολόκληρη την ορατή του οργάνωση.

Με την ενθάρρυνση που έλαβαν στη Διεθνή Συνέλευση Θείο Θέλημα η οποία διεξάχθηκε το 1958 στη Νέα Υόρκη, πολλοί αδελφοί ήρθαν στον Ισημερινό για να υπηρετήσουν εκεί που η ανάγκη είναι μεγαλύτερη. Όταν το 1959 ο πρόεδρος της Εταιρίας έκανε κάποια επίσκεψη, μίλησε σε 120 άτομα που είχαν έρθει από ξένες χώρες. Πολλά καινούρια άτομα γνώρισαν την αλήθεια χάρη στις προσπάθειες που κατέβαλαν αυτοί. Μερικοί συνέβαλαν σημαντικά στο σχηματισμό νέων εκκλησιών και στην αποτελεσματική εκπαίδευση τοπικών αδελφών για να αναλάβουν εκκλησιαστικές ευθύνες.

Το 1967 οι Μάρτυρες του Ισημερινού δοκίμασαν και μ’ έναν άλλο τρόπο τη γνησιότητα της διεθνούς μας αδελφότητας. Ποια ήταν η περίσταση; Η Διεθνής Συνέλευση των «Υιών της Ελευθερίας του Θεού» που διεξάχθηκε στην Γκουαγιακίλ. Σ’ αυτή τη συνέλευση ήταν παρόντες διευθυντές της Εταιρίας μαζί με 400 περίπου επισκέπτες αδελφούς από διάφορες χώρες. Τι χαρούμενη συναναστροφή ήταν αυτή που απόλαυσαν με τους 2.700 και πλέον αδελφούς και ενδιαφερόμενα άτομα από τον Ισημερινό! Λήφθηκαν πάρα πολλές εκφράσεις εκτίμησης από τους ντόπιους αδελφούς καθώς επίσης και από τους επισκέπτες από το εξωτερικό.

Ένα Διαφορετικό Πνεύμα στην Κουένκα

Το έτος 1967 φάνηκε κατάλληλο να γίνει άλλη μια προσπάθεια για να εδραιωθούν τα καλά νέα στην τρίτη σε μέγεθος πόλη του Ισημερινού, την Κουένκα. Πώς θα γινόταν αυτό; Αρχικά, στάλθηκε εκεί ο Κάρλος Σαλαζάρ ως ειδικός σκαπανέας. Σύντομα μετά από αυτό, έφτασαν επίσης τέσσερα άτομα που είχαν αποφοιτήσει πρόσφατα από τη Γαλαάδ—η Άννα Ροδρίγκεζ και η Ντέλια Σάντσεζ από το Πόρτο Ρίκο, καθώς επίσης ο Χάρλεϊ και η Κλόρις Χάρις από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Εκείνη την εποχή ο μόνος τοπικός Μάρτυρας σ’ αυτή την πόλη των 100.000 και πλέον κατοίκων ήταν ο Κάρλος Σάντσεζ, ένας νεαρός ο οποίος ήταν παράλυτος από τη μέση και κάτω ως αποτέλεσμα ενός αυτοκινητικού δυστυχήματος που συνέβηκε μερικά χρόνια πριν γνωρίσει την αλήθεια. Για κάθε συνάθροιση οι ιεραπόστολοι τον κατέβαζαν από το διαμέρισμά του, τον τοποθετούσαν στο πίσω κάθισμα μιας βέσπας και κατόπιν τον ανέβαζαν στην Αίθουσα Βασιλείας. Το χαμογελαστό του πρόσωπο και η αισιόδοξη στάση του ήταν πραγματική ενθάρρυνση γι’ αυτόν το μικρό όμιλο.

Θυμηθείτε ότι η Κουένκα είχε τη φήμη πως ήταν η πιο ισχυρή Καθολική πόλη σ’ όλο τον Ισημερινό. Ένα από τα πρώτα πράγματα που τράβηξε την προσοχή των ιεραποστόλων ήταν ο καταπληκτικός αριθμός των εκκλησιών. Φαινόταν ότι υπήρχε από μια σε κάθε τέσσερα ή πέντε τετράγωνα. Και πάνω απ’ όλες αυτές δέσποζε η τεράστια μητρόπολη που βρισκόταν στην κύρια πλατεία. Κάθε πρωί, πολύ πριν χαράξει, οι ιεραπόστολοι ξυπνούσαν από τις καμπάνες των εκκλησιών που καλούσαν τους ανθρώπους στην πρωινή Λειτουργία. Στη διάρκεια της λεγόμενης Μεγάλης Εβδομάδας, μετέφεραν έξω τις εικόνες από τις διάφορες εκκλησίες και τις περιέφεραν πάνω και κάτω στους δρόμους της Κουένκα. Έπαιρνε μια ολόκληρη μέρα για να τελειώσει αυτή η περιφορά των εικόνων.

Έτσι αυτός ο μικρός όμιλος των Μαρτύρων άρχισε να εργάζεται από σπίτι σε σπίτι με μεγάλη προσοχή. Ακούγονταν ακόμη ιστορίες από το παρελθόν για όχλους που πετούσαν πέτρες μετά από τις προσπάθειες που είχαν καταβληθεί για να γίνει έργο σε ορισμένα τμήματα της πόλης. Ωστόσο, προς μεγάλη έκπληξη των ιεραποστόλων, τίποτε τέτοιο δεν συνέβηκε τώρα. Αντίθετα, οι άνθρωποι τους υποδέχονταν στα σπίτια τους από την πρώτη επίσκεψη και έπαιρναν πολλά έντυπα. Οι άνθρωποι λιμοκτονούσαν πνευματικά.

Σχετικά με έναν από τους πιο δημοφιλείς ιερείς της Κουένκα, ο Χάρλεϊ Χάρις αφηγείται τα εξής: «Ακούγαμε συνέχεια για κάποιον ιερέα από την Ισπανία που λεγόταν Χουάν Φερνάντεζ. Αυτός βρισκόταν σε ρήξη με τον επίσκοπο της Κουένκα επειδή αρνήθηκε να επιβάλει διαφορετικές τιμές για τις διάφορες κατηγορίες Λειτουργίας. Γι’ αυτόν, όλες οι Λειτουργίες ήταν ίδιες. Το πρόβλημα ήταν ότι αυτός δεν εισέπραττε αρκετά χρήματα για να ικανοποιήσει τον επίσκοπο. Επιπλέον, αυτός απαλλάχτηκε από όλες σχεδόν τις εικόνες που υπήρχαν στην εκκλησία του. Αυτή η ενέργεια επικροτήθηκε από τους προοδευτικούς Καθολικούς, ενώ οι πιο συντηρητικοί σκανδαλίστηκαν.

»Κατόπιν μια μέρα κάποια κυρία μάς είπε για τη γειτόνισσά της η οποία είχε αρνηθεί να μας ακούσει και το ανέφερε αυτό στον Φερνάντεζ, τον ιερέα. Προς μεγάλη έκπληξη τόσο αυτής όσο κι άλλων, αυτός την επέκρινε δημόσια στη Λειτουργία και είπε σ’ εκείνους που ήταν παρόντες ότι αν κάποιος ερχόταν στην πόρτα τους για να τους μιλήσει σχετικά με την Αγία Γραφή, αυτοί θα έπρεπε να ακούσουν, επειδή η Αγία Γραφή περιέχει την αλήθεια.

»Αποφάσισα πως θα έπρεπε να συναντήσω αυτόν τον ιερέα και μετά από κάποιες προσπάθειες, μπόρεσα να αποκτήσω τη διεύθυνση του σπιτιού του. Τον προσκάλεσα να έρθει στο σπίτι μας και ήταν χαρά μου να τον δεχτώ για μια δίωρη επίσκεψη. Ήταν εκπληκτικό το ότι γνώριζε αρκετά καλά μερικές από τις βασικές διδασκαλίες της Αγίας Γραφής. Όταν τον ρώτησα ποια στάση πίστευε ότι θα πρέπει να λαβαίνει ένας Χριστιανός όταν υπάρχει πολιτική διαμάχη ανάμεσα σε δυο έθνη, αυτός αμέσως απάντησε τα εξής: ‘Υπάρχει μόνο μια στάση που μπορεί να λάβει ένας Χριστιανός και αυτή είναι η ουδετερότητα, επειδή δεν μπορεί κάποιος να υπακούει στην εντολή του Ιησού να αγαπάει και ταυτόχρονα να σκοτώνει’. Η συνομιλία τελείωσε με ένα θερμό και φιλικό τόνο και αυτός ζήτησε αρκετά από τα έντυπά μας».

Ωστόσο, λόγω αυτής της προστριβής που είχε με τον επίσκοπο, απαλλάχτηκε από τα καθήκοντά του ως ιερέας και στάλθηκε πίσω στην Ισπανία την ίδια εκείνη εβδομάδα. Τα σχόλιά του έλυσαν τα διανοητικά δεσμά πολλών κατοίκων της πόλης οι οποίοι ύστερα από αυτό άκουγαν με μεγαλύτερη προθυμία το άγγελμα της Αγίας Γραφής.

Υπήρχε κάτι ακόμη που φαινόταν ότι συγκρατούσε τα άτομα από το να λάβουν σταθερή στάση υπέρ της αλήθειας. Πολλοί ήταν εκείνοι που μελετούσαν την Αγία Γραφή και έρχονταν στις συναθροίσεις· αλλά όταν έφταναν στο σημείο να βγουν στην υπηρεσία αγρού, σχεδόν κανένας δεν είχε το κουράγιο να το κάνει. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η αιτία ήταν ο φόβος για το γείτονα. Τι θα βοηθούσε να υπερνικήσουν αυτό το εμπόδιο;

«Μητέρα, Δεν Θέλω να Πεθάνω Ακόμη»

Ο Μπομπ και η Τζόουν Ίσενσε, πρώην ιεραπόστολοι, προτίμησαν να αναθρέψουν την οικογένειά τους στην Κουένκα. Ενώ η δεκάχρονη κόρη τους, η Μιμή, έπαιζε μια μέρα στο σχολείο, την παρέσυρε κάτω από τις ρόδες του ένα απορριμματοφόρο όχημα. Την οδήγησαν γρήγορα σε μια κλινική. Έγιναν απεγνωσμένες προσπάθειες για να σώσουν τη ζωή της. Όταν έφτασε η ανήσυχη μητέρα της, η Μιμή διατηρούσε ακόμη τις αισθήσεις της και ψιθύρισε τα εξής: «Μητέρα, δεν θέλω να πεθάνω ακόμη. Δεν έχω διεξαγάγει ούτε μια Γραφική μελέτη!» Και το παιδί από μόνο του είπε στις νοσοκόμες ότι δεν ήθελε να χρησιμοποιηθεί καθόλου αίμα για τη θεραπεία της. Αυτή ήταν η πρώτη εμπειρία που είχε η κλινική με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Και αποδείχτηκε αξέχαστη.

Έφτασε ο γιατρός. Αυτός είπε ότι ήταν απαραίτητο να χειρουργηθεί το παιδί για να προσδιοριστεί πόση βλάβη είχε γίνει εσωτερικά. Ο πατέρας εξήγησε ότι δεν είχε αντίρρηση να γίνει η εγχείρηση, αλλά «Χωρίς αίμα, παρακαλώ, επειδή η Αγία Γραφή απαγορεύει τη χρήση αίματος σε οποιαδήποτε μορφή!» (Πράξ. 15:28, 29) Ο γιατρός συγκλονίστηκε. Ποτέ προηγουμένως δεν είχε αντιμετωπίσει μια τόσο σοβαρή εγχείρηση όσο αυτή με την παράκληση να μη χρησιμοποιηθεί αίμα. Ο πατέρας είπε ότι αυτό αποτελούσε ευθύνη του γονέα και όχι του χειρούργου. Αυτός θα αναλάμβανε πλήρως την ευθύνη για το αποτέλεσμα. Το μόνο πράγμα που ζήτησε από το γιατρό ήταν, χωρίς να παραβιάσει το νόμο του Θεού σχετικά με το αίμα, να κάνει το καλύτερο που μπορούσε για να σώσει τη ζωή του παιδιού.

Ο γιατρός απάντησε με ταπεινότητα τα εξής: «Επειδή κι εγώ έχω τα δικά μου θρησκευτικά πιστεύω και θέλω να τα σέβονται οι άλλοι, γι’ αυτό θα σεβαστώ τα δικά σας. Θα κάνω ό,τι μπορώ».

Ακριβώς πριν οδηγηθεί στο χειρουργείο, η Μιμή είπε στον πατέρα της: «Μη στενοχωριέσαι, μπαμπά. Έχω ήδη προσευχηθεί στον Ιεχωβά».

Πέρασαν πάνω από πέντε ατέλειωτες ώρες. Σ’ αυτό το διάστημα πολλά άτομα τα οποία γνώριζαν την οικογένεια ή είχαν ακούσει για το ατύχημα ήρθαν στην κλινική και περίμεναν τα αποτελέσματα. Στο μεταξύ οι γονείς τούς εξηγούσαν ότι αν η κόρη τους πέθαινε, αυτοί είχαν τη βεβαιότητα ότι θα την ξανάβλεπαν στην ανάσταση. Ποια επίδραση είχε αυτό στους άλλους;

Ακούστηκαν σχόλια όπως τα ακόλουθα: «Κι εγώ επίσης είμαι πατέρας και ξέρω τι σημαίνει να χάσεις ένα παιδί· αλλά εσείς δείχνετε πολύ περισσότερη ηρεμία από όση θα έδειχνα εγώ». Κάποιος άλλος είπε: «Αν μπορούσα να έχω την πίστη που έχουν αυτοί οι άνθρωποι, τότε θα ήμουν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στη γη». Μια γειτόνισσα της οποίας ο σύζυγος είχε πεθάνει πριν από κάμποσο καιρό, ήρθε να τους παρηγορήσει και παρηγορήθηκε η ίδια. Αυτή είπε τα εξής: «Επί δυο χρόνια, από το θάνατο του άντρα μου, υποφέρω από κατάθλιψη· αλλά βλέποντας εσάς και την πίστη σας στον Θεό καθώς και την ελπίδα που έχετε μπόρεσα να βρω ευτυχία για πρώτη φορά».

Αλλά τι έγινε με το παιδί; Τελικά τελείωσε η παρατεταμένη εγχείρηση και οι ανήσυχοι γονείς πλησίασαν το γιατρό για να ακούσουν το πόρισμά του. Τα εσωτερικά όργανα είχαν υποστεί πολύ σοβαρή βλάβη. Η αρτηρία προς το διάφραγμα είχε κοπεί και το κορίτσι είχε χάσει πάνω από το μισό αίμα της. Σε αρκετά σημεία το συκώτι είχε υποστεί ρήγματα. Εξαιτίας της τρομακτικής πίεσης, το στομάχι είχε σπρωχτεί μέσα από το διάφραγμα. Το φορτηγό είχε σταματήσει μόλις λίγο πριν διαρρηχτεί η καρδιά.

Ο γιατρός είπε ότι εκτίμησε την ήρεμη στάση των γονέων, επειδή αυτό του έδωσε τη δυνατότητα να αρχίσει την εγχείρηση με πολύ πιο σταθερή διανοητική διάθεση. Η Μιμή ανάρρωσε σύντομα, προς μεγάλη χαρά όλων. Η όλη εμπειρία κατέληξε σε μια τεράστια μαρτυρία καθώς τα νέα διαδόθηκαν σ’ ολόκληρη την πόλη της Κουένκα. Ο ραδιοσταθμός έκανε σχόλια σχετικά με την αξιόλογη πίστη και τη γαλήνη που έδειξε η οικογένεια Ίσενσε. Ένας διακεκριμένος γιατρός είπε τα εξής στον πατέρα: «Θα πρέπει να ξέρεις ότι στους ιατρικούς κύκλους οι άνθρωποι αναφέρονται σ’ αυτή την περίπτωση ως πραγματικό θαύμα».

Ένας Ποδηλάτης Μετέχει σε μια Διαφορετική Κούρσα

Ο Μάριο Πόλο, που κατοικεί ανέκαθεν στην Κουένκα, έγινε διάσημος γιατί επί σειρά ετών κέρδιζε τον εθνικό αγώνα ποδηλασίας και αποχώρησε αήττητος. Για εύλογες αιτίες, η πόλη της Κουένκα ήταν περήφανη για το βλαστάρι της.

Όταν η σύζυγος του Μάριο, η Νόρμα, άρχισε να μελετάει με τους Μάρτυρες, αυτός αποφάσισε να καθήσει μια φορά για να διαπιστώσει αν μπορούσε να λάβει απάντηση σε μερικές από τις ερωτήσεις του. Το πρώτο πράγμα που ήθελε να μάθει ήταν το εξής: «Ποια είναι η πόρνη που αναφέρεται στο βιβλίο της Αποκάλυψης;» (Αποκ. 17:3-5) Ο ιεραπόστολος απάντησε ότι συνήθως αρχίζουμε με πιο απλά πράγματα από την Αγία Γραφή. Αλλά, αφού ο Μάριο έκανε την ερώτηση, ο ιεραπόστολος εξήγησε ότι η Αγία Γραφή χρησιμοποιεί το σύμβολο μιας ανήθικης γυναίκας που ονομάζεται Βαβυλώνα η Μεγάλη για να παραστήσει συλλογικά τις θρησκείες που υπάρχουν παγκόσμια, οι οποίες δεν παραμένουν χωρισμένες από τον κόσμο.—Ιακ. 4:4· Αποκ. 18:2, 9, 10.

Από τότε και έπειτα ο Μάριο έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον για τη Γραφική μελέτη και έκανε μεγάλες προσπάθειες για να παραβρίσκεται μολονότι η εργασία του βρισκόταν σε αρκετή απόσταση έξω από την πόλη. Κατόπιν ένα βράδυ ήρθε στον ιεραποστολικό οίκο με πολύ στενοχωρημένη όψη. Είχε αποκτήσει μερικά έντυπα από τους Ευαγγελικούς που περιείχαν έντονες κατηγορίες εναντίον των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Ο ιεραπόστολος απάντησε ότι αν αυτές οι κατηγορίες εναντίον μας τον στενοχώρησαν, ο καλύτερος τρόπος για να δοθεί απάντηση στις κατηγορίες ήταν να καλέσει έναν Ευαγγελικό και να διαπιστώσει αν θα μπορούσε να τις στηρίξει. Αυτό φάνηκε δίκαιο στον Μάριο. Έτσι αυτός και ο αδελφός έκαναν μια επίσκεψη στον Προτεστάντη πάστορα που μοίραζε τα έντυπα.

Ο Μάριο κάλεσε τον πάστορα να έρθει στο σπίτι του να υπερασπίσει αυτά που είχε πει εναντίον των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Εκείνος ήταν υποχρεωμένος να δεχτεί την πρόσκληση, διαφορετικά η απουσία του θα ήταν μια ομολογία ότι οι κατηγορίες ήταν ψεύτικες.

Όταν εμφανίστηκε ο πάστορας συνοδευόμενος από κάποιον άλλο κήρυκα της εκκλησίας του τον περίμεναν δέκα άτομα, συμπεριλαμβανομένων φίλων και συγγενών του Μάριο. Διάλεξαν για συζήτηση την Τριάδα. Κάθε φορά που χρησιμοποιούνταν κάποιο εδάφιο για να υποστηρίξει τη δοξασία, ο Μάριο, η σύζυγός του ή ένας από τους φίλους τους έδειχναν στον πάστορα το λόγο για τον οποίο αυτό δεν ίσχυε. Ο ιεραπόστολος σπάνια χρειάστηκε να πει κάτι.

Έπειτα από μισή ώρα περίπου, ο πάστορας κοίταξε το ρολόι του και είπε ότι είχε και κάποιο άλλο ραντεβού. «Μα, Κύριε, δεν έχεις αποδείξει τίποτε ακόμη», διαμαρτυρήθηκε ένας από τους παρόντες. «Μη μας πεις ότι θα μας εγκαταλείψεις τώρα στο έλεος αυτών των λύκων, όπως τους αποκαλείς!» Ο πάστορας έφυγε, λέγοντας ότι θα φρόντιζε για κάποια μελλοντική συνάντηση, αλλά αρνήθηκε να δεσμευτεί ως προς το πότε θα γινόταν αυτό.

Αυτός πράγματι επέστρεψε μια μέρα και είπε στη Νόρμα Πόλο ότι θα ερχόταν ξανά—αλλά σε κάποια στιγμή που δεν θα ήταν παρόντες Μάρτυρες του Ιεχωβά. Αυτό φάνηκε άδικο στον Μάριο, ο οποίος πήγε στο σπίτι του πάστορα και τον πληροφόρησε ότι θα ήταν ευπρόσδεκτος στο σπίτι του μόνο όταν θα ήταν εκεί Μάρτυρες του Ιεχωβά για να υπερασπίσουν τον εαυτό τους. Το ζήτημα ως προς το ποιος είχε την αλήθεια και το θάρρος να την υπερασπίσει ήταν πια πολύ ξεκάθαρο στον Μάριο.

Από τότε και ύστερα, ο Μάριο συνέχισε να κάνει σταθερή πρόοδο. Πριν περάσει πολύς καιρός συμμετείχε στη διακονία αγρού στην ίδια του την κοινότητα και αργότερα ενώθηκαν μαζί του η γυναίκα του και η κόρη του.

Καθώς διάφοροι ντόπιοι κάτοικοι της πόλης άρχισαν να συνταυτίζονται με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, η επίδραση που είχε αυτό στους άλλους ήταν καταπληκτική. Γιατροί, δικηγόροι, κοσμηματοπώλες, αγρότες—άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα στην Κουένκα—έχουν δεχτεί τώρα την αλήθεια κατά εκατοντάδες. Πριν από είκοσι χρόνια δεν υπήρχε καμιά εκκλησία στην Κουένκα. Τώρα υπάρχουν 11 εκκλησίες σ’ αυτόν τον τομέα. Στους δρόμους όπου οι θρησκευτικές παρελάσεις συνήθιζαν να διαρκούν μια ολόκληρη μέρα στη διάρκεια της λεγόμενης Μεγάλης Εβδομάδας, λίγα λεπτά είναι αρκετά για να δει κανείς τι διέρχεται—τα λείψανα μιας περασμένης εποχής. Αντίθετα, το όνομα του Ιεχωβά είναι τώρα γνωστό από τη μια άκρη της επαρχίας μέχρι την άλλη.

Ανάγκη για Ενθάρρυνση

Στο τέλος της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970, το έργο της Βασιλείας στον Ισημερινό είδε μια περίοδο ειρηνικής επέκτασης. Η επιρροή των άλλων θρησκειών, καθώς επίσης και η ικανότητα που είχαν να παρασύρουν τους ανθρώπους, μειώθηκαν. Οι ευαγγελιζόμενοι εργάζονταν σκληρά για να διαδώσουν τα καλά νέα της Βασιλείας σε κάθε γωνιά της χώρας.

Το 1963 υπήρχαν 1.000 ευαγγελιζόμενοι που ήταν δραστήριοι στη διακονία αγρού. Πέντε χρόνια αργότερα ο αριθμός είχε φτάσει τους 2.000. Μέχρι το 1971 το σύνολο ανήλθε στους 3.000. Σε δυο ακόμη χρόνια αναφέραμε 4.000 διαγγελείς της Βασιλείας· την επόμενη χρονιά ήταν 5.000 και μέχρι τον Οκτώβριο του 1975 είχαμε φτάσει ένα ανώτατο όριο 5.995.

Στη συνέχεια, όμως, για πρώτη φορά σε πολλά χρόνια, εμφανίστηκε κάποια πτώση. Μέχρι το 1979 ο συνολικός αριθμός των δραστήριων διαγγελέων των καλών νέων είχε πέσει στους 5.000 περίπου. Τι είχε συμβεί; Φαίνεται ότι μερικά από τα καινούρια άτομα είχαν παρασυρθεί από ενθουσιασμό για κάποια ημερομηνία αντί να οικοδομήσουν γνήσια εκτίμηση για τον Ιεχωβά και τις οδούς του. Όπως και να είχαν τα πράγματα, το 1980 σημειώθηκε ξανά κάποια αύξηση και το ίδιο συνέβηκε το 1981, αλλά η πρόοδος ήταν αργή.

Τι ήταν εκείνο που συγκρατούσε την αύξηση τη στιγμή που η μια χώρα μετά την άλλη ανέφερε τότε θαυμάσια αύξηση στον τομέα της; Η αποστασία ήταν κάτι το ανήκουστο εδώ. Προφανώς δεν υπήρχε καμιά ακαθαρσία που να έχει ως αποτέλεσμα να εμποδίζεται η ροή του πνεύματος του Ιεχωβά. Το ζήτημα εξετάστηκε με πολλή προσευχή. Οι προοπτικές για αύξηση ήταν εξαιρετικές, αφού 26.576 άτομα ήταν παρόντα στην Ανάμνηση το 1981—μια αναλογία 5 ενδιαφερομένων ατόμων για κάθε ευαγγελιζόμενο της Βασιλείας.

Αποφασίστηκε ότι εκείνο που είχαν ανάγκη στην πραγματικότητα οι αδελφοί μας ήταν ενθάρρυνση. Χρειάστηκε να γίνει υπενθύμιση στους πρεσβυτέρους και στους διακονικούς υπηρέτες της ευθύνης που είχαν να λαβαίνουν την ηγεσία στον αγρό. Έπρεπε να διεξαχθούν Γραφικές μελέτες μ’ εκείνους που είχαν γίνει αδρανείς για να αναζωπυρωθεί η εκτίμησή τους για τα πνευματικά πράγματα.

Έτσι αφού συντάχτηκε η έκθεση για το υπηρεσιακό έτος 1981, η Επιτροπή του Τμήματος διευθέτησε να προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους και τους διακονικούς υπηρέτες για σύντομες συναθροίσεις στις κύριες πόλεις ολόκληρης της χώρας. Οι αδελφοί καταχάρηκαν με τις πληροφορίες που τους δόθηκαν. Ο καθένας τους έφυγε με ανανεωμένη διάθεση για το έργο. Εκείνο το υπηρεσιακό έτος σημειώθηκε αύξηση 14 τοις εκατό στους ευαγγελιζομένους και 19 τοις εκατό στις οικιακές Γραφικές μελέτες. Η παρακολούθηση της Ανάμνησης αυξήθηκε κατά 28 τοις εκατό, με 34.024 παρόντες! Πράγματι, τα χωράφια ήταν λευκά προς θερισμό.

Καταρρακτώδεις Βροχές

Τώρα παρουσιάστηκε ένα άλλο εμπόδιο. Επί δέκα συνεχείς μήνες, από τον Οκτώβριο του 1982 μέχρι και τον Ιούλιο του 1983, η χώρα δοκίμασε ραγδαίες βροχές και πλημμύρες που όμοιές τους δεν θυμάται κανείς στα περασμένα εκατό χρόνια. Στην Γκουαγιακίλ και στις γύρω περιοχές, καταγράφτηκαν σε λίγους μήνες πάνω από 250 εκατοστά βροχόπτωσης. Εξαφανίστηκαν γέφυρες, απομονώνοντας ολόκληρες κωμοπόλεις. Η επικοινωνία έγινε υπερβολικά δύσκολη. Οι Αίθουσες Βασιλείας και τα σπίτια των αδελφών μας έπαθαν ζημιές.

Αλλά οι αδελφοί ήταν αποφασισμένοι να συνεχίσουν να διεξάγουν τις συναθροίσεις τους. Στο Μπαμπαόγιο, μερικοί χρειάστηκε να περπατήσουν μέσα από νερό που έφτανε μέχρι τη μέση τους για να πάνε στις συναθροίσεις. Ακόμη πιο νότια, στο Μιλάγκρο, το νερό έφτανε μέχρι το γόνατο μέσα στην ίδια την Αίθουσα Βασιλείας. Αλλά οι αδελφοί σήκωναν απλώς τα μπατζάκια τους και απολάμβαναν τις συναθροίσεις παρά την πλημμύρα.

Καταβλήθηκαν ειλικρινείς προσπάθειες για να διατηρηθεί η επικοινωνία με τους αδελφούς μας, ακόμη και μ’ εκείνους που βρίσκονταν σε απομονωμένες περιοχές. Όταν έγινε γνωστό ότι μερικοί στερούνταν τρόφιμα και άλλα αναγκαία πράγματα, το τμήμα πληροφόρησε τις εκκλησίες και οι τοπικοί αδελφοί ανταποκρίθηκαν γενναιόδωρα. Από όλη τη χώρα, οι αδελφοί με καλοσύνη προμήθευσαν τα αναγκαία χρήματα, τρόφιμα, ρουχισμό και φάρμακα. Ακριβώς στη μέση αυτής της περιόδου της ακατάπαυστης βροχής, το τμήμα προγραμμάτισε άλλη μια συνάθροιση με τους πρεσβυτέρους και τους διακονικούς υπηρέτες. Σ’ αυτήν αναφέρθηκαν ενθαρρυντικές εμπειρίες και προσφέρθηκαν υποδείξεις ως προς το πώς θα μπορούσε να συνεχιστεί το έργο κηρύγματος παρά τις θυελλώδεις αυτές καιρικές συνθήκες. Τα ακόλουθα λόγια του Παύλου φάνηκαν πολύ κατάλληλα: «Κήρυξε τον λόγον, επίμενε εις κατάλληλον και ακατάλληλον καιρόν».—2 Τιμ. 4:2, ΚΔΤΚ.

Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Οι εκθέσεις από πολλές εκκλησίες που επηρεάστηκαν δυσμενώς από τις καιρικές συνθήκες έδειχναν αξιοσημείωτες αυξήσεις. Στο τέλος του υπηρεσιακού έτους 1983, παρά τις βροχές, οι αδελφοί μας είχαν κατά μέσο όρο αύξηση 17 τοις εκατό σε ευαγγελιζομένους και είχαν φτάσει ένα νέο ανώτατο όριο 7.504. Την ίδια χρονική περίοδο, οι οικιακές Γραφικές μελέτες είχαν αυξηθεί κατά 28 τοις εκατό! Όσο περισσότερο επεξεργάζονταν τον τομέα οι αδελφοί μας, τόσο πιο παραγωγικός γινόταν.

Ανάγκη για Επέκταση στις Εγκαταστάσεις του Τμήματος

Το έργο της Βασιλείας στον Ισημερινό είναι σχετικά νέο σε σύγκριση με το έργο που γίνεται σε πολλές άλλες χώρες. Η πρώτη ουσιαστική δραστηριότητα στο κήρυγμα ξεκίνησε πριν από 40 μόλις χρόνια. Όπως όταν μεγαλώνει ένα μικρό παιδί απαιτούνται καινούρια ρούχα, έτσι και με την επέκταση του έργου της Βασιλείας εδώ έγινε απαραίτητο να αποκτηθούν μεγαλύτερες εγκαταστάσεις τμήματος.

Αρχικά το γραφείο τμήματος λειτουργούσε απλώς σ’ έναν ιεραποστολικό οίκο. Μέχρι το 1957 χτίστηκαν νέες εγκαταστάσεις στην Γκουαγιακίλ. Αργότερα έγινε επέκταση σ’ αυτό το οικοδόμημα. Το 1977, ο αδελφός Γκραντ Σούτερ, στη διάρκεια της επίσκεψης ζώνης που έκανε, πρότεινε στους αδελφούς να αρχίσουν να ψάχνουν έξω από την Γκουαγιακίλ για κάποιο μεγαλύτερο οικόπεδο. Μια μέρα ήρθε στο γραφείο τμήματος ένας αδελφός και ρώτησε αν ενδιαφερόμασταν για κάποιο κτήμα που ήθελε να δωρίσει στην Εταιρία. Αυτό βρισκόταν έξω ακριβώς από την Γκουαγιακίλ. Με πόση συγκίνηση δεχτήκαμε αυτή την προσφορά!

Μια άλλη επείγουσα ανάγκη που υπήρχε εκείνη την εποχή ήταν να βρεθεί κάποιος χώρος στον οποίο να μπορούσε να διεξαχθεί μια από τις συνελεύσεις περιφερείας—έστω κι αν ήταν υπαίθριος ο χώρος αυτός. Αφού έγινε κάποιος προκαταρκτικός καθαρισμός αυτού του νέου κτήματος, διεξάχθηκε σ’ αυτό η πρώτη συνέλευση. Η πλαγιά του λόφου παρείχε ένα φυσικό αμφιθέατρο και οι αδελφοί έστρωσαν στο έδαφος κουβέρτες για να καθήσουν. Επί αρκετά χρόνια το οικόπεδο αυτό εξυπηρέτησε τις συνελεύσεις περιφερείας και περιοχής που διεξάγονταν στην ακτή.

Τελικά, προς το τέλος του 1984, άρχισε το έργο της ανοικοδόμησης μιας όμορφης Αίθουσας Συνελεύσεων σ’ αυτό το οικόπεδο. Αυτή θα είχε χωρητικότητα 3.000 θέσεων. Γι’ αυτή την οικοδόμηση υπήρχαν διαθέσιμα πάνω από 320 στρέμματα. Ωστόσο, χρειαζόταν κάτι περισσότερο από μια Αίθουσα Συνελεύσεων. Με την έγκριση του Κυβερνώντος Σώματος, άρχισε στις αρχές του 1985 η οικοδόμηση ενός νέου τμήματος σ’ ένα άλλο κομμάτι του ίδιου κτήματος. Πόση συγκίνηση υπήρχε εκείνο τον καιρό καθώς οι αδελφοί δοκίμαζαν την ευλογία του Ιεχωβά στις προσπάθειες που κατέβαλλαν να τα ολοκληρώσουν όλα αυτά! Η οικοδόμηση άρχισε λίγο πριν ξεκινήσει το διεθνές οικοδομικό πρόγραμμα της Εταιρίας, αλλά το κτίριο ολοκληρώθηκε κάτω από την κατεύθυνσή του. Οι αδελφοί είχαν τη χαρά να δεχτούν βοήθεια από ειδικούς οι οποίοι ανήκαν στους διεθνείς εθελοντές εργαζόμενους στην οικοδόμηση και προέρχονταν από 14 χώρες. Τι ευλογία ήταν αυτή η βοήθεια! Τρέφουμε βαθιά εκτίμηση για τον καθένα που βοήθησε.

Αλλαγές στη Διοίκηση

Το 1949 ο Άλμπερτ Χόφμαν έγινε ο πρώτος επίσκοπος τμήματος και έκανε πολλά για να βοηθήσει στη διοργάνωση του έργου εδώ όταν βρισκόταν στα πρώτα του στάδια. Κατόπιν το 1950, αυτή η επίβλεψη μεταφέρθηκε στον Τζον Μακ Λέναχαν, που εκπαιδεύτηκε κι αυτός στη Γαλαάδ. Το 1970, ήταν και πάλι απαραίτητο να γίνουν μερικές αλλαγές στη διοίκηση. Ένας άλλος απόφοιτος της Γαλαάδ, ο Χάρλεϊ Χάρις, διορίστηκε επίσκοπος τμήματος και συνέχισε από τότε να υπηρετεί στο τμήμα. Τώρα το τμήμα διοικείται από μια επιτροπή που αποτελείται από τους εξής πέντε άντρες: Φρανσίσκο Άνγκους, Άρθουρ Μπόνο, Χάρλεϊ Χάρις, Βερν Μακ Ντάνιελ και Λορεάνο Σάντσεζ.

Θυσίες κατά Χιλιάδες

Η ιστορία του έργου της Βασιλείας στον Ισημερινό περιλαμβάνει εκατοντάδες χιλιάδες θυσίες που έγιναν από μέρους των αδελφών μας—μερικές είναι τόσο μικρές που περνούν απαρατήρητες από εμάς τους ανθρώπους, αλλά ποτέ από τον Ιεχωβά. Σ’ όλα αυτά τα όσια άτομα εφαρμόζεται η διαβεβαίωση που είναι γραμμένη στο εδάφιο Εβραίους 6:10: «Δεν είναι άδικος ο Θεός, ώστε να λησμονήση το έργον σας και τον κόπον της αγάπης, την οποίαν εδείξατε εις το όνομα αυτού».

Εκείνοι που ήρθαν από άλλες χώρες για να υπηρετήσουν εδώ θα θυμούνται για πολύ καιρό τις απογοητεύσεις που ένιωσαν προσπαθώντας να εκφραστούν σε μια γλώσσα που μόλις τώρα άρχιζαν να μαθαίνουν. Η ντόπια γλώσσα ηχούσε σ’ αυτούς σαν μια ριπή λέξεων που τους ερχόταν με ταχύτητα πολυβόλου. Ένας ιεραπόστολος είπε τα εξής: «Ένιωθα σαν ένα μωρό που μαθαίνει να μιλάει από την αρχή».

Και τι θα λεχτεί για τις φορές που νόμιζαν ότι είχαν αρχίσει να κατέχουν τη γλώσσα, αλλά έλεγαν κάτι που έδινε εσφαλμένη εντύπωση; Για παράδειγμα, ένας αδελφός πήγε σ’ ένα κατάστημα σιδηρικών και, αφού συμβουλεύτηκε το αγγλοϊσπανικό λεξικό του, είπε: «Θέλω ένα κιλό νύχια». Εννοούσε πρόκες βέβαια! Μια αδελφή στεκόταν όρθια μέσα σ’ ένα λεωφορείο όταν ο οδηγός ξεκίνησε απότομα τινάζοντάς την προς τα πίσω και αυτή έπεσε στα γόνατα ενός άντρα. Νομίζοντας ότι ζητούσε συγνώμη, αυτή είπε τα εξής: «Με την άδειά σας». Οι επιβάτες γέλασαν με την καρδιά τους όταν ο καλόκαρδος άντρας απάντησε τα εξής: «Με την ησυχία σας, Κυρία».

Η αδελφή Ζόλα Χόφμαν, η οποία παρέμεινε στον ιεραποστολικό της διορισμό στον Ισημερινό μέχρι το τέλος της επίγειας πορείας της, μένει βαθιά χαραγμένη στη μνήμη των αδελφών για την άφοβη μαρτυρία που έδινε. Μήπως υπήρχε κανείς στον οποίο φοβόταν να μιλήσει για τα καλά νέα; Όχι! Ο αγαπημένος της τομέας ήταν το εμπορικό τμήμα της Γκουαγιακίλ. Εκεί την ήξεραν όλοι σχεδόν—διευθυντές, δικηγόροι, δικαστές και πολλοί άλλοι. Την κηδεία της την παρακολούθησαν πολλοί από τους κατοίκους της πόλης στους οποίους είχε δώσει μαρτυρία. Έτσι, η Αίθουσα Βασιλείας ήταν ασφυκτικά γεμάτη και έξω στεκόταν κόσμος μέχρι και στην απέναντι πλευρά του δρόμου. Ανάμεσα στους παρόντες ήταν και μερικοί από τα 94 άτομα που αυτή προσωπικά είχε βοηθήσει να αφιερώσουν τη ζωή τους στον Ιεχωβά.

Η άλλοτε δυνατή φωνή του αδελφού Άλμπερτ Χόφμαν τώρα είναι μόνο ένας βαρύς ψίθυρος. Τι συνέβηκε; Μια νύχτα, ενώ επέστρεφε σπίτι με το αυτοκίνητο από μια συνάθροιση, σταμάτησε σ’ ένα φανάρι. Κάποιος άντρας, ένας ξένος, τον πλησίασε, του έβαλε ένα πιστόλι στο λαιμό και είπε κάτι· μάλλον ζητούσε χρήματα. Επειδή ο Άλμπερτ δεν άκουγε καλά, δεν ανταποκρίθηκε αμέσως. Ο άντρας πίεσε εξαγριωμένος τη σκανδάλη. Η σφαίρα διέσχισε το λαιμό του Άλμπερτ και σφηνώθηκε στο δεξιό του ώμο, κόβοντας στην πορεία της τις φωνητικές χορδές. Παρά τη βλάβη αυτή που υπέστη η φωνή του, ο Άλμπερτ συνεχίζει να εκφράζει τον αίνο του Ιεχωβά, μολονότι αυτό γίνεται τώρα μ’ ένα βαρύ ψίθυρο. Αυτός έχει ένα υπόμνημα 60 σχεδόν χρόνων στην ολοχρόνια υπηρεσία.

Κάποιος άλλος που είναι γνωστός για την αποφασιστικότητά του είναι ο Χέρμαν Γκάου, ο οποίος ήρθε από τη Γερμανία μαζί με τη σύζυγό του για να υπηρετήσει εκεί που η ανάγκη ήταν μεγαλύτερη. Σ’ αυτόν αρέσει να τακτοποιούνται τα πράγματα, και γρήγορα μάλιστα, άσχετα με τις δυσκολίες που δημιουργούνται. Επειδή η μικρή εκκλησία της κωμόπολης του Πούγιο, που βρίσκεται στη ζούγκλα, χρειαζόταν μια Αίθουσα Βασιλείας, ο αδελφός Γκάου σκέφτηκε: «Ας πάμε στη ζούγκλα να κόψουμε μερικά δέντρα για ξυλεία». Αυτός είδε ένα δέντρο που φαινόταν πολύ ίσιο, αλλά ο ντόπιος αδελφός ο οποίος ήταν μαζί του τον προειδοποίησε: «Εγώ δεν θα το έκοβα αυτό αν ήμουν στη θέση σου. Έχει μυρμήγκια μέσα».

«Δεν υπάρχουν μυρμήγκια που να μπορούν να με εμποδίσουν από το να έχω αυτό το ωραίο δέντρο για την Αίθουσα Βασιλείας!» είπε ο Χέρμαν. Κι έτσι άρχισαν να το κόβουν με τα τσεκούρια τους. Όταν αυτό το εν μέρει κούφιο δέντρο σωριάστηκε στο έδαφος, χιλιάδες εξαγριωμένα μυρμήγκια ξεχύθηκαν πάνω τους αμυνόμενα. Οι αδελφοί έτρεξαν απεγνωσμένα στο ποτάμι και πήδηξαν μέσα με τα ρούχα. Από τότε και στο εξής ο Χέρμαν άκουγε όταν κάποιος ντόπιος του μιλούσε για δέντρα. «Αλλά», λέει γελώντας με την καρδιά του, «είναι γεγονός ότι τη χτίσαμε εκείνη την Αίθουσα Βασιλείας!»

Νεαροί Δέχονται την Αλήθεια

Ωστόσο, υπάρχει κάτι που αποτελεί πολύ μεγαλύτερη πρόκληση από το χτίσιμο Αιθουσών Βασιλείας. Αυτό είναι η ανατροφή παιδιών στην αλήθεια. Ο Χόρχε και η Ορφά Σάντος έχουν δαπανήσει 30 χρόνια σχεδόν στην ολοχρόνια υπηρεσία. Σ’ αυτό το διάστημα έχουν αναθρέψει επίσης πέντε παιδιά και όλα τους βρίσκονται τώρα στην ολοχρόνια υπηρεσία, καθώς ακολούθησαν το καλό παράδειγμα των γονέων τους. Η δική τους εμπειρία είναι απλώς μια ανάμεσα στις πολλές που δείχνουν πόσο σπουδαίο είναι το καλό παράδειγμα των γονέων καθώς αυτοί εκπαιδεύουν τα παιδιά τους στην οδό που θα πρέπει να βαδίζουν.—Παρ. 22:6.

Ωστόσο, ο Κάρλος Σαλαζάρ δεν έλαβε τέτοιου είδους πνευματική ανατροφή. Αντίθετα, όταν αυτός διάλεξε να υπηρετήσει τον Ιεχωβά, η μητέρα του τον έδιωξε από το σπίτι και οι σαρκικοί αδελφοί και αδελφές του τον απέφευγαν. Παρ’ όλα αυτά, στα 34 χρόνια που έχει αφιερώσει στην ολοχρόνια διακονία, αυτός απέκτησε πάνω από 12.000 πνευματικούς αδελφούς και αδελφές μόνο στην πατρίδα του, τον Ισημερινό—για να μην αναφέρουμε τα 3.000.000 και πλέον άτομα που αποτελούν τη διεθνή αδελφότητα. Πόσο πολύ έχει εκτιμήσει τη στοργική φροντίδα που παρέχει ο Ιεχωβά σ’ εκείνους που έχουν γίνει «ορφανοί» για χάρη των καλών νέων!

Ο Τζιμ και η Φράνσις Γούντμπερν έχουν δείξει πολύ ζήλο ως ζεύγος ιεραποστόλων, σπέρνοντας παντού το σπόρο της Βασιλείας. Αυτοί έχουν επισκεφτεί πολλά λύκεια, παρουσιάζοντας το βιβλίο Η Νεότης Σας—Επωφεληθήτε απ’ Αυτήν. Αυτό έχει ικανοποιήσει μια μεγάλη ανάγκη που υπήρχε στα σχολεία υποβοηθώντας τα παιδιά να μάθουν καλύτερες ηθικές αρχές, σεβασμό για τους δασκάλους τους και να ενημερωθούν για τους κινδύνους που προμηνύουν τα ναρκωτικά. Το βιβλίο Ζωή—Πώς Βρέθηκε Εδώ; Από Εξέλιξη ή από Δημιουργία; παρουσιάστηκε επίσης—ως κάτι μοναδικό, το μόνο βιβλίο που εξετάζει την εξέλιξη παρουσιάζοντας και τις δυο πλευρές του ζητήματος. Οι δάσκαλοι και οι σχολικές αρχές επέτρεψαν στον αδελφό και στην αδελφή Γούντμπερν να πάνε μέσα στις ίδιες τις τάξεις για να παρουσιάσουν τα έντυπα στους σπουδαστές. Ακόμη και θρησκευτικά σχολεία που τα διευθύνουν ιερείς και καλόγριες ήταν δεκτικά. Ένας ιερέας προσκάλεσε όλους τους σπουδαστές στο αμφιθέατρο του σχολείου και τους είπε τα εξής: «Αυτό το βιβλίο είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεστε και θα ήθελα να παροτρύνω τον καθένα σας να αποκτήσει ένα αντίτυπο». Από τα 65 και πλέον σχολεία που επισκέφτηκαν, ούτε ένα δεν αρνήθηκε να επιτρέψει στο ζεύγος Γούντμπερν να προσφέρει αυτή τη ζωτική ύλη στους σπουδαστές! Κατά καιρούς αυτοί διέθεταν πάνω από χίλια βιβλία το μήνα.

Προοπτικές για το Μέλλον

Καθώς κατηφορίζουμε τους δρόμους του Κίτο, της Κουένκα, της Ριομπάμπα και του Σαν Αντόνιο σήμερα, είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι πριν λίγο καιρό διεξάγονταν εδώ μάχες προκειμένου να κηρυχτούν τα καλά νέα ελεύθερα. Οι όχλοι που κραύγαζαν έχουν αντικατασταθεί από ειρηνικούς ανθρώπους που ακούνε το άγγελμα της Αγίας Γραφής με βαθύ σεβασμό. Τα μνημεία για τις νίκες που μας έχει χαρίσει ο Ιεχωβά βρίσκονται τώρα παντού—είναι οι Αίθουσες Βασιλείας στις οποίες συναθροίζονται 188 εκκλησίες για να τραφούν από το Λόγο του Θεού.

Αυτή η χρονιά δοκίμασε ένα άλλο άλμα σε ευαγγελιζομένους—ένα ανώτατο όριο 13.352. Υπάρχουν σχεδόν διπλάσιες Γραφικές μελέτες από ό,τι ευαγγελιζόμενοι και 66.519 άτομα ήταν παρόντα στην Ανάμνηση του θανάτου του Χριστού—όλα αυτά δείχνουν ότι πρέπει να γίνει πολύ έργο ακόμη εδώ για να βοηθηθούν κι άλλοι να δεχτούν την αλήθεια.

Πόσο αναψυκτικό ήταν το γεγονός ότι στη διάρκεια της έξαψης του διωγμού ειλικρινείς κάτοικοι του Ισημερινού έρχονταν για να υπερασπίσουν τους αδελφούς και τις αδελφές και να δώσουν σ’ αυτούς ‘ένα ποτήρι κρύο νερό’. Όπως είπε ο Ιησούς, αυτά τα άτομα με κανέναν τρόπο δεν θα χάσουν την ανταμοιβή τους. (Ματθ. 10:42) Χιλιάδες άτομα που βρίσκονται εδώ κατά μήκος του ισημερινού, από τις δασόφυτες τροπικές πεδιάδες μέχρι τις χιονοσκέπαστες βουνοκορφές, έχουν ήδη ανταμειφτεί με τα αναψυκτικά νερά της αλήθειας. Η ειλικρινής μας επιθυμία είναι να ωφεληθούν χιλιάδες ακόμη πριν το σύστημα αυτό φτάσει στο τέλος του.

[Χάρτης/Πλαίσιο στη σελίδα 201]

Στοιχεία Σχετικά με τον Ισημερινό

Πρωτεύουσα: Κίτο

Επίσημη Γλώσσα: Ισπανική

Κύρια Θρησκεία: Ρωμαιοκαθολικισμός

Πληθυσμός: 10.054.000

Ευαγγελιζόμενοι: 13.352

Σκαπανείς: 1.978

Εκκλησίες: 188

Παρόντες στην Ανάμνηση: 66.519

Γραφείο Τμήματος: Γκουγιακίλ

[Χάρτης]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

ΚΟΛΟΜΒΙΑ

ΕΚΟΥΑΔΟΡ

Ιμπάρα

Ατουντακί

Σαν Αντόνιο

ΙΣΗΜΕΡΙΝΟΣ

Κίτο

Μάντα

Αμπάτο

Ριομπάμπα

Μπαμπαόγιο

Γκουαγιακίλ

Μιλάγκρο

Λα Λιμπερτάντ

Άνδεις

Κουένκα

Ματσάλα

ΠΕΡΟΥ

[Ολοσέλιδη εικόνα στη σελίδα 199]

[Εικόνα στη σελίδα 202]

Ο Τόμας και η Μαίρη Κλίνγκενσμιθ, αριστερά, καθώς και η Γουιλμέτα και ο Γουόλτερ Πέμπερτον ήταν οι πρώτοι ιεραπόστολοι από τη Σχολή Γαλαάδ που στάλθηκαν στον Ισημερινό το 1946

[Εικόνα στη σελίδα 207]

Ο Πέδρο Τούλες, ο πρώτος από τον Ισημερινό που εκπαιδεύτηκε στη Σχολή Γαλαάδ

[Εικόνα στη σελίδα 209]

Ο Ν. Ο. Νορ, αριστερά, ο τρίτος πρόεδρος της Εταιρίας Σκοπιά, και δίπλα του ο Μ. Τζ. Χένσελ, επίσης από τα παγκόσμια κεντρικά γραφεία, όταν επισκέφτηκαν τον Ισημερινό το Μάρτιο του 1949. Ο Άλμπερτ Χόφμαν, δεξιά, ήταν ο πρώτος επίσκοπος τμήματος του Ισημερινού. Αυτός αργότερα επέζησε από έναν πυροβολισμό

[Εικόνα στη σελίδα 210]

Ο Θέσαρ Σάντος εγκατέλειψε τη λατρεία ειδώλων για να γίνει Μάρτυρας

[Εικόνα στη σελίδα 215]

Ο Καρλ Ντόχαου, ιεραπόστολος εκπαιδευμένος στη Γαλαάδ, συνάντησε αντίσταση στην πόλη της Κουένκα

[Εικόνα στη σελίδα 218]

Κάρλος Σαλαζάρ, ο δεύτερος αδελφός από τον Ισημερινό που παρακολούθησε τη Σχολή Γαλαάδ

[Εικόνα στη σελίδα 220]

Η Ουν Ράουνχολμ στάλθηκε στον Ισημερινό ως ιεραπόστολος το 1958

[Εικόνα στη σελίδα 223]

Ο Ρέι και η Άλις Νοχ, ιεραπόστολοι που διορίστηκαν σε χωριά της Ακτής του Ειρηνικού

[Εικόνα στη σελίδα 227]

Η Μαρούχα Γκρανίθο, αριστερά, με τα εγγόνια της και τη νύφη της

[Εικόνα στη σελίδα 230]

Ο Τζον Φουργκάλα, αριστερά, έξω από το κατάστημα σιδηρικών που έχει

[Εικόνα στη σελίδα 233]

Ο Ραφαέλ Κοέγιο, που ήταν κάποτε εφέτης, δίνει μαρτυρία σε πρώην συναδέλφους στο Δικαστικό Μέγαρο της Γκουαγιακίλ

[Εικόνα στη σελίδα 238]

Οι πρώην ιεραπόστολοι Μπομπ και Τζόουν Ίσενσε και τα παιδιά τους. Αυτοί αντιμετώπισαν το ζήτημα της μετάγγισης αίματος

[Εικόνες στη σελίδα 241]

Ο Μάριο Πόλο όταν κέρδισε μια εθνική κούρσα ποδηλασίας. Ο Μάριο και η σύζυγός του, η Νόρμα, είναι τώρα υπέρμαχοι της Βιβλικής αλήθειας

[Εικόνες στη σελίδα 245]

Ο νέος Οίκος Μπέθελ του Ισημερινού και ο χώρος υποδοχής του

[Εικόνα στη σελίδα 246]

Οι εγκαταστάσεις της νέας υπαίθριας Αίθουσας Συνελεύσεων και το νέο τμήμα που διακρίνεται στο βάθος