Ιεραποστολική Υπηρεσία

«Ανάμεσα στα ανταμειφτικά γνωρίσματα της ιεραποστολικής υπηρεσίας είναι το να βλέπεις πώς χρησιμοποιεί ο Ιεχωβά κάθε είδους άντρες και γυναίκες στην εκπλήρωση του σκοπού του. Φέρνει επίσης χαρά το να βλέπει κάποιος την εκτίμηση που δείχνουν εκείνοι οι οποίοι λαβαίνουν πνευματική βοήθεια», σχολίασε ο Ίαν (Τζον) Φέργκιουσον, ο οποίος υπηρέτησε πολλά χρόνια στη Ζάμπια. Οι ιεραπόστολοι των άλλων θρησκειών συνήθως είναι απασχολημένοι με κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα, ενώ οι ιεραπόστολοι των Μαρτύρων του Ιεχωβά προσηλώνονται στο έργο τους κάνοντας Χριστιανούς μαθητές. Καθώς εκτελούν αυτή τη θεϊκή αποστολή, παρέχουν αποδείξεις ότι εκδηλώνουν «αγάπη ανυπόκριτη».—2 Κορ. 6:6.

Το ιεραποστολικό πνεύμα βρίσκει τη γνήσια έκφρασή του σε άτομα όπως ο Γουίλιαμ Τζόνστον ο οποίος, λίγα χρόνια πριν από το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ήρθε στο νότιο τμήμα της Αφρικής και ταξίδεψε εκτεταμένα σε όλη την περιοχή. Στις αρχές του 1921, ο Πιτ ντε Γιάχερ, ο Πάρι Γουίλιαμς και άλλοι είχαν φτάσει στο Σόλζμπερι (σημερινή Χαράρε), την πρωτεύουσα της Νότιας Ροδεσίας (σημερινή Ζιμπάμπουε), χώρας γειτονικής με τη Ζάμπια. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920, ο Τζορτζ Φίλιπς, ο Τόμας Γουάλντερ και ο Γουίλιαμ Ντάουσον έστρεψαν την προσοχή τους στη Βόρεια Ροδεσία. Άλλοι—μερικοί που είχαν γεννηθεί στη Βόρεια Ροδεσία αλλά είχαν έρθει σε επαφή με τους Σπουδαστές της Γραφής ενώ εργάζονταν σε άλλα μέρη—επέστρεψαν για να διαδώσουν «καλά νέα για καλά πράγματα». (Ρωμ. 10:15) Ο Μανάσι Νκόμα και ο Όλιβερ Καμπούνγκο έκαναν πολύ έργο εκείνα τα πρώτα χρόνια. Ο Τζόζεφ Μουλέμουα, που καταγόταν από τη Ζάμπια, ήρθε σε επαφή με την αλήθεια στο ορυχείο Γουάνκι, στη βόρεια Ζιμπάμπουε, και αργότερα υπηρέτησε πιστά στη δυτική Ζάμπια. Ο Φρεντ Καμπόμπο υπηρέτησε ως ο πρώτος περιοδεύων επίσκοπος σε εκείνη την περιοχή. Αυτοί οι αδελφοί ήταν αληθινοί πρωτοπόροι, φτάνοντας σε περιοχές όπου τα καλά νέα είχαν κηρυχτεί λίγο ή καθόλου και θέτοντας γερό θεμέλιο για μελλοντική αύξηση.

Καθώς το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου πλησίαζε, ο Τσαρλς Χόλιντεϊ από τη Νότια Αφρική ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Τζορτζ Φίλιπς, που υπηρετούσε στο γραφείο του Κέιπ Τάουν, να επισκεφτεί ομάδες ενδιαφερόμενων ατόμων στη Δυτική Επαρχία. Συνοδευόμενος από έναν ντόπιο αδελφό ο οποίος εκτελούσε χρέη διερμηνέα, ο αδελφός Χόλιντεϊ ταξίδευε με τρένα που μετέφεραν ξυλεία, με κανό, καθώς και με τερεζίνα—ένα μικρό χειροκίνητο βαγόνι. Φτάνοντας στη Σενάνγκα, μια κωμόπολη περίπου 250 χιλιόμετρα βόρεια των Καταρρακτών της Βικτόριας, τους υποδέχτηκε ένα μεγάλο πλήθος. Μερικοί από τους παρόντες είχαν ταξιδέψει αρκετές μέρες, έχοντας έντονο ενδιαφέρον να ακούσουν αυτόν τον επισκέπτη να εξηγεί τις Γραφικές αλήθειες.

Φτάνουν Ιεραπόστολοι της Γαλαάδ

Το 1948, δύο ιεραπόστολοι, ο Χάρι Άρνοτ και ο Ίαν Φέργκιουσον, έφτασαν στη Ζάμπια. Η προσοχή στρεφόταν τώρα στους χιλιάδες Ευρωπαίους που είχαν μετακομίσει εκεί λόγω των ορυχείων χαλκού. Η ανταπόκριση ήταν εντυπωσιακή. Εκείνη τη χρονιά σημειώθηκε αύξηση 61 τοις εκατό στον αριθμό των Μαρτύρων που ήταν ενεργοί στη διακονία αγρού.

Σε πολλά μέρη, δεν ήταν ασυνήθιστο να έχουν οι ιεραπόστολοι λίστες αναμονής για εκείνους που ήθελαν να κάνουν Γραφική μελέτη. Το γραφείο τμήματος απέκτησε ένα κλειστό φορτηγάκι μάρκας Ντοτζ, ηλικίας δέκα ετών, που το χρησιμοποιούσαν δύο ιεραπόστολοι οι οποίοι έκαναν έργο περιοδεύοντα επισκόπου για να φτάνουν σε περιοχές πέρα από τα βιομηχανικά κέντρα. «Έκανε καλά τη δουλειά του», έλεγε μια έκθεση του γραφείου τμήματος, «αν και μερικές φορές επέστρεφε στη βάση του με τρεις ρόδες ή με το μισό σασί να κρέμεται».

Το 1951 υπήρχαν έξι ιεραπόστολοι στη χώρα. Το Δεκέμβριο του 1953 ήρθαν έξι ακόμη ιεραπόστολοι έτοιμοι να βοηθήσουν. Ανάμεσά τους ήταν η Βαλόρα και ο Τζον Μάιλς, οι οποίοι υπηρέτησαν στη Ζάμπια έξι χρόνια προτού μεταφερθούν στη Ζιμπάμπουε και έπειτα στο Λεσότο. Τα επόμενα χρόνια, ήρθαν περισσότεροι ιεραπόστολοι: ο Τζόζεφ Χαρίλουκ, ο Τζον και ο Ίαν Ρέντον, ο Γιουτζίν Κινάστσουκ, ο Πολ Οντένγκο, ο Πίτερ και η Βέρα Πάλισερ, η Έιβις Μόργκαν και άλλοι—όλοι αυτοί συνέβαλαν με τις γεμάτες αγάπη προσπάθειές τους. Ασφαλώς, για να είναι αποτελεσματικοί στην ειδική τους υπηρεσία απαιτούνταν θυσίες και προσαρμογές.

«Μα Είναι Ακόμη Παιδί!»

«Ήμουν βέβαιος ότι είχε γίνει λάθος», λέει ο Γουέιν Τζόνσον, αναλογιζόμενος το πώς ένιωσε όταν έλαβε το διορισμό του για τη Ζάμπια. Ο Γουέιν έφτασε εδώ στις αρχές του 1962 ως απόφοιτος της 36ης τάξης της Γαλαάδ, μαζί με τον Ερλ Άρτσιμπολντ. Τώρα, όντας περιοδεύων διάκονος στον Καναδά όπου υπηρετεί μαζί με τη σύζυγό του την Γκρέις, θυμάται: «Ήμουν μόνο 24 χρονών και φαινόμουν ακόμη νεότερος. Καθώς μάθαινα τη γλώσσα τσινιάντζα [ονομάζεται επίσης τσιτσέουα], άκουγα αδελφές να ψιθυρίζουν η μία στην άλλη όταν με πρωτοέβλεπαν: “ακάλι μουάνα”—“Μα είναι ακόμη παιδί!”»

«Καταλάβαινα ότι έπρεπε να βασίζομαι σταθερά στον Ιεχωβά και στην οργάνωσή του», λέει ο Γουέιν. «Ήθελα να γνωρίζουν όλοι ότι, στο πνεύμα του εδαφίου Πράξεις 16:4, εγώ απλώς μετέδιδα την κατεύθυνση και τις πληροφορίες που είχε ετοιμάσει ο Ιεχωβά και η οργάνωσή του. Προσπαθούσα επίσης να ενεργώ με τρόπο που θα ήταν αποδεκτός στους άλλους. Καθώς κοιτάζω στο παρελθόν, ακόμη και τώρα μου φαίνεται παράξενο που μου δόθηκε ένα τόσο μεγάλο προνόμιο».

Απέλαση!

Οι δεκαετίες του 1960 και του 1970 ήταν έτη αλλαγών. Κατά καιρούς, ξεσπούσε διωγμός σε όλη τη χώρα. Αφότου η Ζάμπια απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1964, οι αδελφοί αντιμετώπισαν αυξανόμενες δυσκολίες σε σχέση με το χαιρετισμό της σημαίας και τον εθνικό ύμνο. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1960, μερικοί πολιτικοί θεωρούσαν ότι η επιρροή των ιεραποστόλων ήταν εχθρική προς τους στόχους της κυβέρνησης. Μια έκθεση του γραφείου τμήματος εξηγεί τι συνέβη: «Νωρίς το πρωί στις 20 Ιανουαρίου 1968, αρχίσαμε να λαβαίνουμε τηλεφωνήματα από επισκόπους όλων σχεδόν των αγγλόφωνων εκκλησιών οι οποίοι ενημέρωναν το γραφείο τμήματος ότι τους είχαν κοινοποιηθεί εντολές απέλασης. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές δεν είχαν επιδοθεί μόνο σε αλλοδαπούς Μάρτυρες του Ιεχωβά αλλά και σε πολίτες της Ζάμπιας, δύο από τους οποίους ήταν ο Τζορτζ Μόρτον και ο Άιζακ Τσιπούνγκου».

Τα γεγονότα εξελίχθηκαν γρήγορα. Στις δέκα το πρωί την ίδια μέρα, υπάλληλοι της υπηρεσίας αλλοδαπών ήρθαν στο γραφείο τμήματος να επιδώσουν εντολές απέλασης σε πέντε αντρόγυνα ιεραποστόλων. «Πριν καλά καλά το συνειδητοποιήσουμε», θυμάται ο ιεραπόστολος Φρανκ Λιούις, «είχαν έρθει. Είχαμε αποφασίσει να φύγουν οι ιεραπόστολοι που βρίσκονταν στο γραφείο από την πίσω πόρτα και να πάνε στο σπίτι ενός αδελφού για να θέσουν σε ισχύ τις διευθετήσεις που είχαμε κάνει σε περίπτωση απαγόρευσης. Ωστόσο, διστάζαμε να φύγουμε από το κτίριο επειδή στον πάνω όροφο υπήρχε μια ιεραπόστολος σοβαρά άρρωστη με ελονοσία. Αλλά οι ντόπιοι αδελφοί επέμεναν να φύγουμε και υποσχέθηκαν ότι θα τη φρόντιζαν εκείνοι. Ξέραμε ότι θα τηρούσαν το λόγο τους.

»Πόσο παράξενα νιώσαμε όταν διαβάσαμε στην εφημερίδα Τάιμς της Ζάμπιας [Times of Zambia] ότι η Σκοπιά, όπως μας αποκαλούσαν, βρισκόταν πλέον υπό απαγόρευση και ότι οι “αρχηγοί” κρύβονταν. Τα ονόματά μας εμφανίστηκαν στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας, η οποία πρόσθετε ότι οι αρχές έκαναν έρευνα από πόρτα σε πόρτα στην πόλη για να μας βρουν! Οι ντόπιοι αδελφοί που είχαν μείνει στο γραφείο έκαναν καλά τη δουλειά τους. Μετέφεραν τα αρχεία και τα έντυπα σε διάφορα μέρη. Όταν ολοκληρώθηκε αυτή η εργασία, επιστρέψαμε στο γραφείο τμήματος την επόμενη μέρα για να παρουσιαστούμε στις αρχές».

Στο γραφείο τμήματος τοποθετήθηκε ένας αστυνομικός ως φρουρός, και σύντομα επιδόθηκαν εντολές απέλασης σε επιλεγμένους ιεραποστόλους και σε άλλους αλλοδαπούς αδελφούς. «Ήμασταν από τους τελευταίους που φύγαμε», εξήγησε ο αδελφός Λιούις. «Ακόμη νιώθουμε έναν κόμπο στο λαιμό μας όταν φέρνουμε στο νου μας τις αδελφές οι οποίες, αν και δεν τις ξέραμε προσωπικά, περπάτησαν 25 χιλιόμετρα από το Καλουλούσι μαζί με τα παιδιά τους μόνο και μόνο για να μας πουν αντίο από κοντά και να σφίξουν τα χέρια μας!»

Δεύτερο Κύμα Απελάσεων

Πέρασε καιρός. Ο Άλμπερτ Μουσόντα, ο οποίος τώρα υπηρετεί ως μέλος της Επιτροπής του Τμήματος στη Ζάμπια, ήταν ένας 22χρονος εθελοντής που υπηρετούσε στο Λογιστήριο του Μπέθελ όταν μια μέρα, το 1975, ήρθε ξαφνικά η αστυνομία. Όπως είπε ο ίδιος: «Έδωσαν στους ιεραποστόλους λιγότερο από δύο μέρες προθεσμία για να φύγουν από τη χώρα».

Ο Τζον Τζέισον προσθέτει: «Το Δεκέμβριο του 1975, η υπηρεσία αλλοδαπών μάς ειδοποίησε με μια σύντομη επιστολή ότι έπρεπε να φύγουμε από τη χώρα εντός 36 ωρών». Κατατέθηκε προσφυγή μέσω ενός ντόπιου δικηγόρου, και δόθηκε παράταση ώστε να μπορέσουν οι ιεραπόστολοι να πάρουν μαζί τους μερικά από τα προσωπικά τους υπάρχοντα. «Έπειτα», λέει ο αδελφός Τζέισον, «ήρθε η ώρα να αφήσουμε έναν λαό τον οποίο είχαμε αγαπήσει πάρα πολύ».

Η σύζυγος του Άλμπερτ, η Ντέιλις, θυμάται: «Συνοδεύσαμε τους αδελφούς μας στο Αεροδρόμιο Σάουθνταουν για να τους αποχαιρετήσουμε. Ο Τζον Τζέισον πήγε στην Κένυα, ενώ ο Ίαν Φέργκιουσον πήγε στην Ισπανία». Τι είχε προκαλέσει αυτό το δεύτερο κύμα απελάσεων;

Κατά την άποψη πολλών, η συνέλευση περιφερείας του 1975 ήταν η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει. «Ήταν μια από τις μεγαλύτερες συνελεύσεις που έγιναν στη διάρκεια εκείνης της ταραχώδους περιόδου, με ένα σύνολο παρόντων που ξεπέρασε τους 40.000», θυμάται ο Τζον Τζέισον. Κατά σύμπτωση, σε κάποιο κοντινό μέρος λάβαινε χώρα μια πολιτική συγκέντρωση. Μερικοί εκεί ζήτησαν να ληφθούν δραστικά μέτρα κατά των Μαρτύρων του Ιεχωβά λόγω της ουδετερότητάς τους στις πολιτικές υποθέσεις. Ο αδελφός Τζέισον θυμάται ότι η συνέλευση των Μαρτύρων του Ιεχωβά θεωρήθηκε η αιτία για το μικρό αριθμό παρόντων στην πολιτική συγκέντρωση.

Οι Ιεραπόστολοι Επιστρέφουν

Πέρασαν δέκα χρόνια μέχρις ότου μπορέσουν ξανά να έρθουν στη Ζάμπια ιεραπόστολοι. Η δεκαετία του 1980 ήταν περίοδος μεγαλύτερης πολιτικής σταθερότητας και λιγότερων περιορισμών. Το 1986 ο Έντουαρντ Φιντς και η σύζυγός του Λίντα έφτασαν από την Γκάμπια. Θα ακολουθούσαν και άλλοι, όπως ο Άλφρεντ και η Έλεν Κάι και ο Ντίτμαρ και η Σέιμπαϊν Σμιτ.

Το Σεπτέμβριο του 1987, ήρθαν ο Ντέιρελ και η Σουζάν Σαρπ από το Ζαΐρ, τη σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, μέσω της Νότιας Αφρικής. Είχαν αποφοιτήσει από τη Γαλαάδ το 1969 και είχαν υπηρετήσει σε όλο το Κονγκό στο έργο περιοδεύοντα επισκόπου. Ήταν ήδη εξοικειωμένοι με τη ζωή στην κεντρική Αφρική. Ο Ντέιρελ, ένας εύρωστος άνθρωπος, βρίσκεται τώρα στην ειδική ολοχρόνια υπηρεσία πάνω από 40 χρόνια. Ο ίδιος λέει: «Ο ιεραποστολικός μας οίκος επί πολλά χρόνια ήταν λίγο πιο πέρα από τα σύνορα, στο Λουμπούμπασι, και έτσι ταξιδεύαμε συχνά στη Ζάμπια».

Η Σουζάν έχει ζωηρές αναμνήσεις από εκείνη την περίοδο. «Λόγω των ελλείψεων τροφίμων στο Κονγκό τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1970, έπρεπε να πηγαίνουμε στη Ζάμπια κάθε λίγους μήνες για να αγοράζουμε εφόδια», λέει. «Κατόπιν, στις αρχές του 1987, το Κυβερνών Σώμα μάς ζήτησε να φύγουμε από το Κονγκό και να πάμε σε νέο διορισμό. Πού; Στη Ζάμπια!» Βλέποντας ότι το έργο τους στο Κονγκό γινόταν με ολοένα και περισσότερους περιορισμούς, το ζεύγος Σαρπ χάρηκε που θα μετακόμιζε σε μια χώρα όπου οι αδελφοί απολάμβαναν όλο και μεγαλύτερη θρησκευτική ελευθερία.

Ωστόσο, έπρεπε να γίνουν ορισμένες προσαρμογές στον αγρό και στο γραφείο τμήματος. Λόγω της μερικής απαγόρευσης που είχε επιβληθεί στη δημόσια διακονία, οι περισσότεροι αδελφοί ασχολούνταν μόνο με τη διεξαγωγή Γραφικών μελετών. Πολλοί ευαγγελιζόμενοι δεν ήταν εξοικειωμένοι—ούτε ένιωθαν άνετα—με την ιδέα τού να κηρύττουν φανερά από σπίτι σε σπίτι, τακτική που αποτελεί βασικό γνώρισμα της δημόσιας διακονίας των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Κατά συνέπεια, δόθηκε στους αδελφούς η παρότρυνση να είναι πιο θαρραλέοι στο έργο κηρύγματος από σπίτι σε σπίτι, ιδιαίτερα εφόσον η κατάσταση στη χώρα δεν ήταν τόσο τεταμένη και η αστυνομία δεν ασχολούνταν και πολύ με τις δραστηριότητές μας.

Κίνηση προς τα Εμπρός, Όχι προς τα Πίσω

Η Επιτροπή του Τμήματος ανησυχούσε για τη φαινομενική ανακοπή της αύξησης κατά τη δεκαετία του 1970. Οι τοπικές παραδόσεις καθιστούσαν δύσκολο για τους αδελφούς να μελετούν με τα παιδιά τους, και εφόσον η μαρτυρία από σπίτι σε σπίτι είχε απαγορευτεί, επικρατούσε η συνήθεια να αφήνουν οι πατέρες τα παιδιά τους να μελετούν με άλλους. Οι ίδιοι, με τη σειρά τους, μελετούσαν με άλλα παιδιά που δεν ήταν δικά τους. Τώρα είχε έρθει ο καιρός να ληφθούν θαρραλέες αποφάσεις. Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι ευαγγελιζόμενοι παροτρύνθηκαν να αποβάλουν αντιγραφικές παραδόσεις και συνήθειες. Καθώς οι εκκλησίες ανταποκρίνονταν, ευλογούνταν, και οι αδελφοί κατέβαλλαν σκληρές προσπάθειες προκειμένου να εναρμονίσουν τη ζωή τους με τις Γραφικές αρχές και με την παγκόσμια αδελφότητα.

Την πενταετή περίοδο που ακολούθησε τις απελάσεις του 1975, σημειώθηκε σχεδόν 11 τοις εκατό μείωση στους ευαγγελιζομένους. Σε αντιδιαστολή με αυτό, τα πέντε χρόνια μετά την επάνοδο των ιεραποστόλων το 1986, ο ανώτατος αριθμός των ευαγγελιζομένων αυξήθηκε πάνω από 50 τοις εκατό. Από εκείνο το έτος και έπειτα, ο αριθμός των δραστήριων ευαγγελιζομένων έχει υπερδιπλασιαστεί.

Σε μια επιστολή του προς το γραφείο τμήματος, ο Σάιλας Τσιβουέκα, πρώην περιοδεύων επίσκοπος, ανέφερε: «Από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα, οι ιεραπόστολοι που εκπαιδεύτηκαν στη Γαλαάδ βοήθησαν και άλλους να προοδεύσουν σε ωριμότητα. Οι ιεραπόστολοι έδειχναν μεγάλη υπομονή, κατανόηση και καλοσύνη. Πλησιάζοντας τους ευαγγελιζομένους, αντιλήφθηκαν σε ποιους τομείς απαιτούνταν διόρθωση». Αυτή η ανυπόκριτη, στοργική υποβοήθηση από μέρους των ιεραποστόλων εξακολουθεί να συμβάλλει στην αύξηση σήμερα.

1948: Φτάνουν οι πρώτοι απόφοιτοι της Γαλαάδ.

1975: Απελαύνονται οι ιεραπόστολοι.

1986: Επιτρέπεται πάλι σε ιεραποστόλους να έρθουν στη χώρα.