Πετρέλαιο​—Πώς σας Επηρεάζει

ΕΧΕΤΕ σκεφτεί ποτέ πώς θα ήταν η ζωή πολλών ανθρώπων χωρίς το πετρέλαιο και τα προϊόντα του;a Λάδι από το πετρέλαιο χρησιμοποιείται για να λιπαίνει αυτοκίνητα, ποδήλατα, καροτσάκια και άλλα αντικείμενα με κινούμενα εξαρτήματα. Το λάδι μειώνει τις τριβές, επιβραδύνοντας έτσι τη φθορά των εξαρτημάτων μιας μηχανής. Αλλά οι χρήσεις του πετρελαίου δεν σταματούν εκεί.

Από το πετρέλαιο παράγονται καύσιμα για αεροπλάνα, αυτοκίνητα και συστήματα θέρμανσης. Πολλά καλλυντικά, χρώματα, μελάνια, φάρμακα, λιπάσματα και πλαστικά, καθώς και αμέτρητα άλλα είδη, περιέχουν προϊόντα του πετρελαίου. Η καθημερινή ζωή πολλών ανθρώπων θα ήταν εντελώς διαφορετική χωρίς το πετρέλαιο. Δικαιολογημένα, σύμφωνα με κάποια πηγή, το πετρέλαιο και τα παράγωγά του έχουν «ίσως τη μεγαλύτερη ποικιλία χρήσεων από οποιαδήποτε άλλη ουσία στον κόσμο». Πώς φτάνει σε εμάς το πετρέλαιο; Από πού προέρχεται; Πόσο καιρό το χρησιμοποιεί ο άνθρωπος;

Η Αγία Γραφή μάς λέει ότι δύο χιλιάδες και πλέον χρόνια πριν από τον Χριστό, ο Νώε, ακολουθώντας θεϊκές οδηγίες, κατασκεύασε ένα γιγάντιο σκάφος και χρησιμοποίησε πίσσα​—πιθανότατα μια ουσία που σχετίζεται με το πετρέλαιο—​για να το στεγανοποιήσει. (Γένεση 6:14) Τέτοιες ουσίες χρησιμοποιούσαν οι Βαβυλώνιοι στους ψημένους πλίθους τους, οι Αιγύπτιοι στις μεθόδους ταρίχευσης και άλλοι αρχαίοι λαοί για ιατρικούς σκοπούς.

Ποιος θα το φανταζόταν ότι αυτό το προϊόν θα αποκτούσε τόσο μεγάλη σπουδαιότητα στο σημερινό κόσμο; Κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί ότι ο σύγχρονος βιομηχανικός πολιτισμός εξαρτάται από το πετρέλαιο.

Η χρήση του λαδιού από πετρέλαιο για τεχνητό φωτισμό αποτέλεσε το εφαλτήριο για την ένδοξη πορεία του πετρελαίου. Από το 15ο αιώνα κιόλας, στο Μπακού, τη σημερινή πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, χρησιμοποιούσαν για τις λάμπες το λάδι από τις επιφανειακές πηγές. Το 1650, αβαθή αποθέματα πετρελαίου ανακαλύφτηκαν στη Ρουμανία, όπου το πετρέλαιο σε μορφή κηροζίνης χρησιμοποιούνταν για φωτισμό. Στα μέσα του 19ου αιώνα, αυτή η χώρα καθώς και άλλες στην Ανατολική Ευρώπη ήδη διέθεταν ακμάζουσα βιομηχανία πετρελαίου.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αναζήτηση για υψηλής ποιότητας πρώτη ύλη που θα χρησιμοποιούνταν στο φωτισμό ήταν κυρίως αυτό που έστρεψε τις προσπάθειες μιας ομάδας αντρών προς το πετρέλαιο το 19ο αιώνα. Εκείνοι συμπέραναν ορθά ότι, προκειμένου να παραγάγουν αρκετή κηροζίνη για να εφοδιάσουν την αγορά, θα έπρεπε να σκάψουν αναζητώντας πετρέλαιο. Έτσι λοιπόν, το 1859 διάνοιξαν με επιτυχία μια πετρελαιοπηγή στην Πενσυλβανία. Ο πυρετός του πετρελαίου είχε αρχίσει. Τι έγινε στη συνέχεια;

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 3]

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ;

Το φυσικό πετρέλαιο είναι ένα παχύρρευστο, εύφλεκτο, κιτρινόμαυρο μείγμα αέριων, υγρών και στερεών υδρογονανθράκων το οποίο εμφανίζεται σε φυσική μορφή στο υπέδαφος. Μπορεί να διαχωριστεί σε κλάσματα στα οποία περιλαμβάνονται το φυσικό αέριο, η βενζίνη, η νάφθα, η κηροζίνη, άλλα καύσιμα καθώς και λιπαντικά, η παραφίνη και η άσφαλτος, και χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για μια μεγάλη ποικιλία παράγωγων προϊόντων.

Πετρέλαιο​—Πώς Φτάνει σε Εμάς;

«ΑΣ ΓΙΝΕΙ φως». Στις Ηνωμένες Πολιτείες το 19ο αιώνα, ήταν απαραίτητη μια νέα πηγή τεχνητού φωτός για να αντικαταστήσει το ενοχλητικό τρεμάμενο φως που παραγόταν από λίπη, λάδι φάλαινας και άλλες ουσίες. Ποια ήταν η λύση; Το πετρέλαιο! Πού θα μπορούσε να βρεθεί;

Το 1859, ο Έντουιν Λ. Ντρέικ, συνταξιούχος ελεγκτής σιδηροδρόμων, χρησιμοποιώντας κάποια παλιά ατμομηχανή, διάνοιξε μια γεώτρηση βάθους 22 μέτρων ανακαλύπτοντας για πρώτη φορά αργό πετρέλαιο κοντά στο Τίτουσβιλ της Πενσυλβανίας. Εκείνο το γεγονός σηματοδότησε την έναρξη της εποχής του πετρελαίου. Η ανακάλυψη πετρελαίου σε πολλά μέρη του κόσμου είχε μεγάλο οικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο. Το πετρέλαιο έγινε τελικά η υψηλής ποιότητας πηγή τεχνητού φωτός την οποία περίμενε με ανυπομονησία η υφήλιος.

Σύντομα, η αγορά γης και η διάνοιξη γεωτρήσεων με φρενήρεις ρυθμούς αποτελούσαν την κυριότερη δραστηριότητα στις αποκαλούμενες πετρελαιοπαραγωγές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκείνα τα χρόνια ήταν συνηθισμένες οι ιστορίες ανθρώπων που έγιναν ξαφνικά πλούσιοι και άλλων οι οποίοι αργότερα έχασαν την περιουσία τους. Η ειρωνεία είναι ότι ο Έντουιν Ντρέικ, αυτός που έκανε την πρώτη γεώτρηση στην Πενσυλβανία, ήταν από εκείνους που έχασαν την περιουσία τους.

Παρά την καταπληκτική άνθηση που γνώρισε, ή ίσως εξαιτίας αυτής, η βιομηχανία πετρελαίου στην Πενσυλβανία υπέστη σύντομα την πρώτη της πτώση. Η τιμή του πετρελαίου έπεσε από τα 20 δολάρια το βαρέλι στα 10 σεντς! Η υπερπαραγωγή και η κερδοσκοπία προκάλεσαν την κατάρρευση των τιμών, και τα αποθέματα μερικών πετρελαιοπηγών εξαντλήθηκαν γρήγορα. Κάτι που θυμίζει ιδιαίτερα εκείνη την εποχή είναι η Πίθολ Σίτι της Πενσυλβανίας, η οποία σήμερα είναι πόλη φάντασμα. Ιδρύθηκε, άκμασε και εγκαταλείφθηκε​—όλα αυτά μέσα σε λίγο παραπάνω από ενάμιση χρόνο. Αυτές οι περίοδοι ανόδου και πτώσης επρόκειτο να αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας του πετρελαίου.

Το 1870, ο Τζον Ντ. Ροκφέλερ και μερικοί συνεργάτες του συγκρότησαν την Εταιρία Στάνταρντ Όιλ. Αυτή η εταιρία κυριάρχησε στην αγορά κηροζίνης μέχρι που εμφανίστηκαν ανταγωνιστές, ιδιαίτερα από τη ρωσική βιομηχανία πετρελαίου. Ένας ανταγωνιστής ήταν ο Μάρκους Σάμιουελ, ιδρυτής της εταιρίας που είναι σήμερα γνωστή ως Ρόιαλ Ντατς/​Σελ Γκρουπ. Επίσης, χάρη στην επινοητικότητα των αδελφών Νόμπελ,a ιδρύθηκε στη Ρωσία μια ισχυρή επιχείρηση που εξόρυσσε πετρέλαιο από τις περιοχές του Μπακού.

Κάπως έτσι άρχισε η ιστορία για πολλές επιχειρήσεις πετρελαίου. Από τότε έχουν ιδρυθεί όμιλοι και οργανισμοί με στόχο την αποφυγή της αστάθειας που επικρατούσε τα πρώτα χρόνια στις τιμές και στην παραγωγή. Ένας από αυτούς τους φορείς είναι ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγών Χωρών (OPEC), τα 11 μέλη του οποίου κατέχουν συνολικά τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα αργού πετρελαίου στον κόσμο.​—Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 7.

Πόσο Πετρέλαιο Υπάρχει, και Πού Βρίσκεται;

Στα τέλη του 19ου αιώνα, η διαδεδομένη χρήση του ηλεκτρισμού θα μπορούσε να σημάνει τη χρεοκοπία των επιχειρήσεων πετρελαίου. Ωστόσο, μια άλλη εκπληκτική εφεύρεση είχε αντιστρέψει ριζικά την κατάσταση​—ο κινητήρας εσωτερικής καύσης, ο οποίος χρησιμοποιούνταν κυρίως στα αυτοκίνητα. Η βενζίνη, ένα παράγωγο του πετρελαίου, ήταν τώρα απαραίτητη για τα αυτοκινούμενα οχήματα, τα οποία υπήρχαν ήδη στις περισσότερες βιομηχανοποιημένες χώρες στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Τώρα χρειαζόταν πολύ περισσότερο πετρέλαιο για να συνεχίσει να κινείται ο κόσμος, αλλά πού μπορούσε να βρεθεί;

Με το πέρασμα του χρόνου, η επικράτηση του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά έχει ενισχυθεί με τη συνεχή ανακάλυψη νέων πετρελαιοφόρων περιοχών σε διάφορα μέρη του κόσμου​—περίπου σε 50.000 τοποθεσίες! Ωστόσο, όσον αφορά την παραγωγή, ο σημαντικός παράγοντας είναι, όχι ο αριθμός των περιοχών που ανακαλύπτονται, αλλά το μέγεθός τους. Πόσο μεγάλες είναι;

Οι πετρελαιοφόρες περιοχές που περιέχουν τουλάχιστον πέντε δισεκατομμύρια βαρέλια απολήψιμων αποθεμάτων πετρελαίου​—οι οποίες ονομάζονται υπεργιγάντιες—​είναι οι μεγαλύτερες στην κατάταξη, ενώ ακολουθούν οι γιγάντιες (που περιέχουν από πεντακόσια εκατομμύρια έως πέντε δισεκατομμύρια βαρέλια). Αν και στον «Υπολογισμό του Οργανισμού Γεωλογικής Έρευνας των ΗΠΑ για το Παγκόσμιο Πετρέλαιο​—2000» περιλαμβάνονται περίπου 70 χώρες με κάποια αποθέματα πετρελαίου, μόνο λίγες από αυτές έχουν γιγάντιες πετρελαιοφόρες περιοχές. (Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 7.) Οι περισσότερες υπεργιγάντιες πετρελαιοφόρες περιοχές είναι συγκεντρωμένες στην αραβοϊρανική λεκάνη ιζηματογένεσης, η οποία περιλαμβάνει την περιοχή μέσα και γύρω από τον Περσικό Κόλπο.

Η αναζήτηση νέων πηγών πετρελαίου δεν έχει σταματήσει. Τουναντίον, έχει ενισχυθεί με την πιο σύγχρονη τεχνολογία. Τον τελευταίο καιρό, η προσοχή των πετρελαιοπαραγωγών έχει στραφεί στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας, στην οποία βρίσκονται το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν, η Ρωσία και το Τουρκμενιστάν. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Πληροφοριών για την Ενέργεια, των ΗΠΑ, σε αυτή την περιοχή υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες εκμετάλλευσης του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Εξετάζονται εναλλακτικές οδοί εξαγωγών, όπως μέσω του Αφγανιστάν. Επιπλέον, έχουν βρεθεί περιοχές με δυνατότητα εκμετάλλευσης στη Μέση Ανατολή, στη Γροιλανδία και σε τμήματα της Αφρικής. Η μετατροπή των υδρογονανθράκων που ανακαλύπτονται σε ενέργεια και σε είδη καθημερινής χρήσης είναι άλλο ζήτημα.

Πώς Αντλείται το Πετρέλαιο;

Γεωλόγοι και τοπογράφοι αναζητούν σημεία στο υπέδαφος όπου θα μπορούσε να έχει παγιδευτεί αργό πετρέλαιο. Αφού γίνουν κάποιες ειδικές μετρήσεις και πάρουν δείγματα, κάνουν γεώτρηση για να επιβεβαιώσουν ότι πράγματι υπάρχει πετρέλαιο. Τα πρώτα χρόνια, η επιτυχία του εντοπισμού πετρελαιοφόρας περιοχής μπορεί να σήμαινε «μπάνιο» στη λάσπη και στο πετρέλαιο με συνεπακόλουθη απώλεια της αρχικής ανάβλυσης και κίνδυνο έκρηξης. Ωστόσο, μέσω οργάνων μέτρησης και ειδικών βαλβίδων, τα σύγχρονα γεωτρύπανα αποτρέπουν αυτή την πιθανότητα. Επίσης, σήμερα μπορούν να γίνονται μικρότερες και βαθύτερες διανοίξεις.

Τελικά, η πίεση η οποία κάνει το πετρέλαιο και το αέριο να βγαίνουν στην επιφάνεια μειώνεται, και πρέπει να διατηρείται με την έκχυση νερού, χημικών ουσιών, διοξειδίου του άνθρακα ή άλλων αερίων, όπως το άζωτο. Ανάλογα με την περιοχή, το πετρέλαιο μπορεί να έχει διαφορετικούς βαθμούς πυκνότητας. Φυσικά, το ελαφρύ πετρέλαιο προτιμάται πολύ περισσότερο επειδή είναι πιο εύκολο να αντληθεί και να διυλιστεί.

Όπως εξηγεί το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου, η σύγχρονη τεχνολογία περιλαμβάνει την οριζόντια διάτρηση, η οποία ουσιαστικά γίνεται παράλληλα με το φλοιό της γης και μειώνει τον αριθμό των πετρελαιοπηγών που πρέπει να διανοιχτούν. Οι θαλάσσιες γεωτρήσεις, οι οποίες άρχισαν το 1947 στον Κόλπο του Μεξικού, αύξησαν πολύ την παραγωγή πετρελαίου. Βέβαια, η μέθοδος άντλησης που χρησιμοποιείται επηρεάζει άμεσα την τιμή του τελικού προϊόντος.b

Πώς Μεταφέρεται το Πετρέλαιο;

Το 1863 κατασκευάστηκαν στην Πενσυλβανία ξύλινοι αγωγοί μικρής διαμέτρου για τη μεταφορά πετρελαίου επειδή ήταν φτηνότεροι και η χρήση τους περιλάμβανε λιγότερες δυσκολίες σε σύγκριση με τη μεταφορά βαρελιών 159 λίτρων πάνω σε ιππήλατες άμαξες.c Τα σύγχρονα συστήματα αγωγών εξελίχθηκαν και πολλαπλασιάστηκαν. Σύμφωνα με την Ένωση Πετρελαιαγωγών, το δίκτυο των Ηνωμένων Πολιτειών και μόνο αποτελείται από πετρελαιαγωγούς μήκους 300.000 χιλιομέτρων!

Αυτά τα συστήματα αγωγών, τα οποία είναι κυρίως μεταλλικά, δεν μεταφέρουν μόνο το αργό πετρέλαιο στα διυλιστήρια αλλά και τα τελικά προϊόντα του πετρελαίου στους διανομείς. Χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία των αγωγών, υπάρχουν αυτόματα συστήματα παρακολούθησης της ροής και της πίεσης. Έχουν κατασκευαστεί μικρές έξυπνες συσκευές που ελέγχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα αγωγών καθώς περνούν μέσα από αυτούς και επίσης έχει αναπτυχθεί ο έλεγχος Διαρροών μέσω Μαγνητικής Ροής και ο έλεγχος με υπερήχους. Ωστόσο, το μόνο που θα δει ο συνηθισμένος καταναλωτής των τελικών προϊόντων είναι ίσως μια πινακίδα η οποία δείχνει ότι υπογείως βρίσκεται ένας πετρελαιαγωγός και προειδοποιεί ότι δεν πρέπει να γίνουν εκσκαφές σε εκείνο το μέρος.

Όσο χρήσιμο και αν είναι, όμως, το σύστημα αγωγών δεν είναι πρακτικό για υπερπόντια μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου. Αλλά οι πρώτοι επιχειρηματίες που ασχολήθηκαν με το πετρέλαιο βρήκαν και για αυτό μια λύση​—τα τεράστια πετρελαιοφόρα. Πρόκειται για ειδικά σχεδιασμένα πλοία μήκους μέχρι και τετρακοσίων μέτρων. Τα πετρελαιοφόρα είναι τα μεγαλύτερα πλοία που διασχίζουν τους ωκεανούς και μπορούν να μεταφέρουν ένα εκατομμύριο ή και περισσότερα βαρέλια πετρέλαιο. Δυστυχώς, όσο ισχυρά και αν φαίνονται, τα πετρελαιοφόρα έχουν ένα τρωτό σημείο το οποίο δεν έχει ξεπεραστεί, όπως δείχνει το πλαίσιο «Στοιχεία για τις Πετρελαιοκηλίδες». Οι φορτηγίδες και τα βυτία σε βαγόνια τρένων είναι επίσης συνηθισμένα μέσα μαζικής μεταφοράς πετρελαίου. Εντούτοις, η μεταφορά του πετρελαίου είναι μόνο ένα μέρος του ταξιδιού του.

Η φλόγα που βγαίνει από έναν ψηλό σωλήνα​—ο οποίος λειτουργεί σαν βαλβίδα ασφαλείας—​είναι μια καλή ένδειξη ότι βλέπετε ένα διυλιστήριο πετρελαίου. Ουσιαστικά, σε αυτές τις τεράστιες εγκαταστάσεις διύλισης, το αργό πετρέλαιο θερμαίνεται και στέλνεται σε μια στήλη (πύργο) κλασματικής απόσταξης υπό ατμοσφαιρική πίεση, όπου και διαχωρίζεται σε διάφορα κλάσματα. Αυτά τα κλάσματα ποικίλλουν από τα πιο ελαφριά​—αέρια, όπως το βουτάνιο—​μέχρι και τα πιο βαριά τα οποία, μεταξύ άλλων, γίνονται λιπαντικά. (Βλέπε σελίδες 8, 9) Αλλά η ερώτηση παραμένει: Έχει το πετρέλαιο τη θετική και την αρνητική του πλευρά;

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 5]

ΒΑΡΕΛΙΑ Ή ΤΟΝΟΙ;

Οι πρώτες εταιρίες πετρελαίου της Πενσυλβανίας μετέφεραν το πετρέλαιο σε βαρέλια κρασιού των 180 λίτρων. Αργότερα, έβαζαν μόνο 159 λίτρα πετρελαίου για να μη χύνεται κατά τη μεταφορά. Το βαρέλι (159 λίτρα) χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα για το εμπόριο πετρελαίου.

Από την αρχή, το πετρέλαιο για την Ευρώπη μεταφερόταν διά θαλάσσης και συνήθως το βάρος του υπολογιζόταν σε τόνους, όπως γίνεται και σήμερα.

[Ευχαριστίες]

Πηγή: Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

ΠΩΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΤΗΚΕ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ;

Η άποψη που ενστερνίζονται οι περισσότεροι επιστήμονες από τη δεκαετία του 1870 και έπειτα ονομάζεται οργανική θεωρία. Σύμφωνα με αυτήν, «βιολογικά υπολείμματα θαμμένα σε ιζήματα αποσυντίθενται με την πάροδο πολλών ετών σχηματίζοντας πετρέλαιο και φυσικό αέριο, ενώ στη συνέχεια αυτό το μείγμα συγκεντρώνεται στους πόρους ιζηματογενών πετρωμάτων στα ανώτατα στρώματα του φλοιού [της Γης]». Μέσω αυτής της διαδικασίας παράγεται το πετρέλαιο, τα κύρια συστατικά του οποίου είναι οι υδρογονάνθρακες​—δηλαδή το υδρογόνο και ο άνθρακας. Ωστόσο, από τη δεκαετία του 1970 η συγκεκριμένη θεωρία έχει αμφισβητηθεί κατά καιρούς από διάφορους επιστήμονες.

Στην έκδοση Εργασίες της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών (Proceedings of the National Academy of Sciences) της 20ής Αυγούστου 2002, δημοσιεύτηκε το άρθρο «Η Γένεση των Υδρογονανθράκων και η Προέλευση του Πετρελαίου». Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι το φυσικό πετρέλαιο πρέπει να δημιουργείται στα «έγκατα του μανδύα της Γης» και όχι σε πολύ μικρότερα βάθη όπως είναι γενικά αποδεκτό.

Ο φυσικός Τόμας Γκολντ έχει αναπτύξει μερικές αντίθετες θεωρίες και εξηγεί λεπτομερώς τα επιχειρήματά του στο βιβλίο του Η Βαθιά Θερμή Βιόσφαιρα​—Ο Μύθος των Ορυκτών Καυσίμων (The Deep Hot Biosphere​—The Myth of Fossil Fuels), όπου γράφει: «Η θεωρία της βιολογικής προέλευσης των υδρογονανθράκων ήταν τόσο δημοφιλής στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης ώστε ουσιαστικά τερμάτισε την έρευνα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Δεν συνέβη το ίδιο στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης». Αυτό οφειλόταν «πιθανότατα στο ότι ο έγκριτος Ρώσος χημικός Μεντελέγεφ είχε υποστηρίξει την άποψη περί ανόργανης [όχι βιολογικής] προέλευσης του πετρελαίου. Τα επιχειρήματα που παρουσίασε είναι ακόμη ισχυρότερα σήμερα, με δεδομένες τις πολύ περισσότερες πληροφορίες που έχουμε τώρα». Τι περιλαμβάνει η άποψη περί ανόργανης προέλευσης του πετρελαίου;

Ο Γκολντ αναφέρει: «Η θεωρία περί ανόργανης προέλευσης υποστηρίζει ότι οι υδρογονάνθρακες αποτελούσαν συστατικό της ύλης από την οποία σχηματίστηκε η γη, μέσω συσσώρευσης στερεών σωμάτων, πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια». Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, τα στοιχεία του πετρελαίου υπήρχαν βαθιά στη γη από τότε που αυτή σχηματίστηκε.d

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 10, 11]

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΗΛΙΔΕΣ

◼ Η συνολική ποσότητα πετρελαίου που διέρρευσε από πετρελαιοφόρα μεταξύ του 1970 και του 2000 είναι 5.322.000 τόνοι

◼ Η μεγαλύτερη πετρελαιοκηλίδα εμφανίστηκε το 1979 όταν το Ατλάντικ Έμπρες συγκρούστηκε με το Ετζίαν Κάπτεν στην Καραϊβική, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας κηλίδας 287.000 τόνων πετρελαίου

◼ Η πετρελαιοκηλίδα του Έξον Βαλντέζ ήταν μόλις η 34η σε μέγεθος κηλίδα από πετρελαιοφόρο

◼ Αν και οι περισσότερες κηλίδες από πετρελαιοφόρα προκαλούνται από εργασίες όπως η φόρτωση, η εκφόρτωση και το γέμισμα των δεξαμενών με καύσιμα, οι μεγαλύτερες κηλίδες σχετίζονται με συγκρούσεις και προσαράξεις

◼ Μερικές μεγάλες πετρελαιοκηλίδες τις οποίες δεν προξένησαν πετρελαιοφόρα:

● Έκρηξη στην ερευνητική γεώτρηση Ίξτοκ Ι το 1979, στον Κόλπο του Μεξικού. Συνολική διαρροή: 500.000.000 λίτρα

● Έκρηξη σε εξέδρα γεώτρησης στον Περσικό Κόλπο το 1983. Συνολική διαρροή: 300.000.000 λίτρα

● Σκόπιμη απελευθέρωση πετρελαίου το 1991, στον Περσικό Κόλπο. Συνολική διαρροή: 900.000.000 λίτρα

[Εικόνα]

Το πετρελαιοφόρο «Έρικα» βυθίζεται κοντά στο Πενμάρς Πόιντ της Γαλλίας, 13 Δεκεμβρίου 1999

[Ευχαριστίες]

Πηγές: International Tanker Owners Pollution Federation Limited, “Oil Spill Intelligence Report,” “The Encarta Encyclopedia”

© La Marine Nationale, France

[Διάγραμμα/Εικόνες στη σελίδα 8, 9]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ​—ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΜΟΡΦΗ

1​—ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ

ΔΟΡΥΦΟΡΟΣ

Το Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης παρέχει ακριβή σήματα που χρησιμοποιούνται για την έρευνα

ΓΕΩΦΩΝΑ

ΦΟΡΤΗΓΟ-ΔΟΝΗΤΗΣ

ΥΔΡΟΦΩΝΑ

ΣΚΑΦΟΣ ΠΟΥ ΠΑΡΑΓΕΙ ΣΕΙΣΜΙΚΑ ΚΥΜΑΤΑ

Η σεισμική έρευνα, μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται, καταγράφει τις υπόγειες αντανακλάσεις τεχνητών ηχητικών κυμάτων

2​—ΑΝΤΛΗΣΗ

ΕΠΙΓΕΙΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΠΗΓΕΣ

ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΕΞΕΔΡΑ

ΥΠΟΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΠΗΓΗ

Οι μέθοδοι άντλησης περιλαμβάνουν τη χρήση επίγειων, παράκτιων και υποθαλάσσιων πετρελαιοπηγών. Για τη διατήρηση της πίεσης, μπορεί να γίνει έκχυση αερίων ή νερού

[Εικόνα]

ΥΠΟΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΠΗΓΗ

Τηλεκατευθυνόμενα υποβρύχια χρησιμοποιούνται για την κατασκευή εγκαταστάσεων παραγωγής στον πυθμένα της θάλασσας

[Εικόνα]

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΓΕΩΤΡΗΣΗ

Μηχανικός ελέγχει με τηλεχειρισμό κινητήρες που περιστρέφουν τα δόντια του τρυπανιού, ενώ αισθητήρες ανιχνεύουν τις ιδιότητες των πετρωμάτων

3​—ΜΕΤΑΦΟΡΑ

ΑΓΩΓΟΙ

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΦΟΡΟ

Επίγειοι, υπόγειοι και υποθαλάσσιοι αγωγοί μεταφέρουν το πετρέλαιο. Άλλες μέθοδοι μεταφοράς περιλαμβάνουν πετρελαιοφόρα, φορτηγίδες και βαγόνια τρένου

4​—ΔΙΥΛΙΣΗ

ΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΟ

Το αργό πετρέλαιο θερμαίνεται, αποστάζεται και διασπάται σε κλάσματα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή προϊόντων καθημερινής χρήσης

ΣΤΗΛΗ (ΠΥΡΓΟΣ) ΑΠΟΣΤΑΞΗΣ

Όταν είναι κολλώδες, το σκούρο αργό πετρέλαιο θερμαίνεται σε φούρνο, και οι υδρογονάνθρακες μετατρέπονται σε αέρια. Τα αέρια υγροποιούνται σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Με αυτόν τον τρόπο το πετρέλαιο διαχωρίζεται στα μέρη του ή αλλιώς σε κλάσματα

20°C.

ΤΕΛΙΚΑ ΑΕΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ

Σε αυτά περιλαμβάνονται το μεθάνιο, το αιθάνιο, το προπάνιο και το βουτάνιο

20°-70°C.

ΒΕΝΖΙΝΗ

Χρησιμοποιείται ως καύσιμο αυτοκινήτων και ως πρώτη ύλη για πλαστικά

70°-160°C.

ΝΑΦΘΑ

Μπορεί να μετατραπεί σε πλαστικό, σε καύσιμο αυτοκινήτων και σε άλλες χημικές ουσίες

160°-250°C.

ΚΗΡΟΖΙΝΗ

Γίνεται καύσιμο αεροπλάνων και πετρέλαιο θέρμανσης

250°-350°C.

ΑΕΡΙΑ ΚΛΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟΣΤΑΞΗΣ

Γίνονται πετρέλαιο κίνησης (ντίζελ) και καύσιμο για φούρνους

ΦΟΥΡΝΟΣ

400°C.

ΒΑΡΙΑ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ ΑΠΟΣΤΑΞΗΣ

Υφίστανται περαιτέρω επεξεργασία ώστε να γίνουν πρώτη ύλη για τις μονάδες πυρόλυσης, βαρύ πετρέλαιο εξωτερικής καύσης (μαζούτ), κερί, γράσο και άσφαλτος

ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΠΥΡΟΛΥΣΗ

Οι υδρογονάνθρακες θερμαίνονται με ατμό και αναμειγνύονται με θερμό καταλύτη​—σκόνη οξειδίου του αργιλίου και του πυριτίου. Αυτή η διαδικασία διασπάει τους υδρογονάνθρακες σε μικρότερα και χρησιμότερα μόρια

Ο καταλύτης σε μορφή σκόνης αναμειγνύεται με τον υδρογονάνθρακα σε ατμό

ΑΙΘΑΝΟΛΗ

Αυτός ο διαλύτης χρησιμοποιείται στην παρασκευή χρωμάτων, καλλυντικών, αρωμάτων, σαπουνιών και βαφών

ΠΛΑΣΤΙΚΑ

Το πολυστυρόλιο, για παράδειγμα, παράγεται από τον πολυμερισμό του στυρολίου

ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΒΕΝΖΙΝΗΣ

Το ενισχυτικό οκτανίων αποτρέπει την ακαριαία ανάφλεξη των αερίων στον κινητήρα, βελτιώνοντας έτσι την απόδοσή του

[Ευχαριστίες]

Ευγενής παραχώρηση φωτογραφίας από Phillips Petroleum Company

[Γράφημα στη σελίδα 7]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΚΥΡΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

Οι συνολικές ποσότητες είναι σε δισεκατομμύρια βαρέλια. Δεν περιλαμβάνονται αποθέματα που δεν έχουν ανακαλυφτεί

▪ Μέλος του OPEC

• Χώρα με μία ή περισσότερες υπεργιγάντιες πετρελαιοφόρες περιοχές

Συνολική παραγωγή

◆ Αποθέματα

▪ • ◆ 332,7 ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

• ◆ 216,5 ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

• ◆ 192,6 ΡΩΣΙΑ

▪ • ◆ 135,9 ΙΡΑΝ

▪ • ◆ 130,6 ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ

▪ • ◆ 125,1 ΚΟΥΒΕΪΤ

▪ • ◆ 122,8 ΙΡΑΚ

▪ • ◆ 113,3 ΗΝΩΜΕΝΑ ΑΡΑΒΙΚΑ ΕΜΙΡΑΤΑ

• ◆ 70,9 ΜΕΞΙΚΟ

• ◆ 42,9 ΚΙΝΑ

▪ • ◆ 41,9 ΛΙΒΥΗ

▪ ◆ 33,4 ΝΙΓΗΡΙΑ

◆ 21,2 ΚΑΝΑΔΑΣ

▪ ◆ 21,0 ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ

◆ 20,5 ΚΑΖΑΚΣΤΑΝ

▪ • ◆ 18,3 ΑΛΓΕΡΙΑ

◆ 17,6 ΝΟΡΒΗΓΙΑ

◆ 16,9 ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

[Εικόνες στη σελίδα 4]

Πρώτη γεώτρηση αργού πετρελαίου, Τίτουσβιλ, Πενσυλβανία, 1859

Πετρέλαιο αναβλύζει από γεώτρηση στο Τέξας

[Ευχαριστίες]

Brown Brothers

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Πετρελαιοφόρα περιοχή της παλιάς εποχής, Μπόμοντ, Τέξας

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Ιππήλατη άμαξα μεταφέρει βαρέλια με πετρέλαιο

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Φλεγόμενη πετρελαιοπηγή στο Κουβέιτ

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 5]

Όλες οι φωτογραφίες: Brown Brothers

Πετρέλαιο​—Ευλογία και Κατάρα;

ΜΕΧΡΙ ποιου σημείου εξαρτώνται οι βιομηχανοποιημένες χώρες από το πετρέλαιο και τα προϊόντα του; Το πετρέλαιο​—και το φυσικό αέριο—​είναι απαραίτητο για αυτές τις χώρες, και έτσι έχει δημιουργηθεί, όπως αναφέρει ο Ντάνιελ Γιέργκιν στο βιβλίο του Το Βραβείο (The Prize), μια «Κοινωνία Υδρογονάνθρακα». Σκεφτείτε για λίγο το πετρέλαιο θέρμανσης, το γράσο, το κερί, την άσφαλτο και τα είδη που κατασκευάζονται από πετροχημικές ουσίες—τα αεροπλάνα, τα αυτοκίνητα, τα πλοία, τις κόλλες, τα χρώματα, τα πολυεστερικά ρούχα, τα αθλητικά παπούτσια, τα παιχνίδια, τις βαφές, την ασπιρίνη, τα αποσμητικά, το μέικ απ, τους μουσικούς δίσκους, τα κομπιούτερ, τις τηλεοράσεις, τα τηλέφωνα. Κάθε μέρα πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν αρκετά από τα 4.000 και πλέον παράγωγα του πετρελαίου ή είδη που φτιάχνονται από αυτό και τα οποία επηρεάζουν τη σύγχρονη ζωή. Αλλά τι θα πούμε για τη βλάβη στον ιστό της ζωής η οποία χαρακτηρίζει την ιστορία του πετρελαίου από το ξεκίνημά της;

Ο Βασιλιάς που «Δεν Ασκεί Ευεργετική Διακυβέρνηση»

Στα τέλη του 1940, όταν ο πόλεμος μεταξύ Ρουμανίας και Ουγγαρίας φαινόταν αναπόφευκτος, ο ναζιστής δικτάτορας Αδόλφος Χίτλερ έσπευσε να αναλάβει το ρόλο του διαιτητή. Κίνηση καλής θέλησης; Αυτό που στην πραγματικότητα ήθελε να αποτρέψει ο Χίτλερ ήταν το να περιέλθουν οι ρουμανικές πετρελαιοπηγές στον έλεγχο της Σοβιετικής Ένωσης. Το πετρέλαιο ήταν επίσης σημαντικός παράγοντας που προκάλεσε την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990 και την εμπλοκή άλλων χωρών για αντίποινα. Αυτά είναι κάθε άλλο παρά μεμονωμένα περιστατικά. Πάρα πολλές φορές, η επίμονη επιδίωξη για απόκτηση του ελέγχου του πετρελαίου έχει γίνει αιτία διαμάχης και συμφορών.

Το πετρέλαιο, εκτός του ότι είναι απαραίτητο στη σύγχρονη ζωή, παίζει επίσης βασικότατο ρόλο στην πολιτική και στα ιδιαίτερα συμφέροντα λίγων ισχυρών ανθρώπων. Όπως ανέφερε πρόσφατα ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγών Χωρών (OPEC), το πετρέλαιο δεν είναι ένα συνηθισμένο προϊόν αλλά «ένα στρατηγικό κεφάλαιο». Το έχουν χρησιμοποιήσει έθνη για να ασκήσουν πολιτική επιρροή, επιβάλλοντας εμπάργκο και κυρώσεις. Επιπλέον, οι πετρελαιοπηγές, τα διυλιστήρια και τα πετρελαιοφόρα έχουν αποτελέσει στόχους τρομοκρατικών επιθέσεων​—κάτι που προκαλεί συνήθως τεράστια βλάβη στο περιβάλλον.

Η βιομηχανία πετρελαίου έχει κατηγορηθεί ότι συμβάλλει στη βλάβη που προξενούν στο περιβάλλον οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, οι οποίες ίσως συντελούν στις παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές. Σύμφωνα με μια έκθεση της εταιρίας PEMEX (Μεξικανικά Πετρέλαια), μιας από τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές επιχειρήσεις στον κόσμο, εκπέμπονται ρύποι κατά τις διάφορες φάσεις κατεργασίας του πετρελαίου. Μολονότι οι βενζίνες είναι τώρα καθαρότερες​—περίπου έξι χρόνια μετά το Πρωτόκολλο του Κιότο, όταν 161 έθνη συναντήθηκαν προκειμένου να λάβουν μέτρα για να μειωθεί η απειλή της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας—​πολλοί πιστεύουν ότι λίγα πράγματα έχουν αλλάξει. Από την άλλη πλευρά, ο OPEC λέει ότι «το πετρέλαιο δημιουργεί τον πλούτο και την ευημερία που απολαμβάνουν σήμερα» πολλές χώρες. Αλλά ισχύει αυτό πάντοτε;

Μερικοί θα αναφέρονταν στη βλάβη που έχει προκύψει από τη διάνοιξη πετρελαιοπηγών και την κατασκευή αγωγών. Άλλοι ίσως θα επισήμαιναν τον ολοένα και αυξανόμενο αριθμό των ανέργων στη Σαουδική Αραβία, τη χώρα που έχει τα πλουσιότερα κοιτάσματα πετρελαίου. Ο Αλί Ροντρίγκεζ Αράκε, πρόεδρος του OPEC, δηλώνει: «Οι κυβερνήσεις των βιομηχανοποιημένων χωρών εκμεταλλεύονται σε τεράστιο βαθμό τις θυσίες που οι ίδιες απαιτούν από τους παραγωγούς, τα διυλιστήρια και τους καταναλωτές».

Ο οργανισμός Κόρπγουοτς (CorpWatch), ο οποίος καταγγέλλει όσες εταιρίες εμπλέκονται, μεταξύ άλλων, σε παραβιάσεις του περιβαλλοντικού δικαίου, αναφέρει: «Το πετρέλαιο εξακολουθεί να είναι Βασιλιάς. Αλλά δεν ασκεί ευεργετική διακυβέρνηση».

Τι επιφυλάσσει το μέλλον για το πετρέλαιο;

Πετρέλαιο​—Θα Εξαντληθεί Κάποτε;

«Χωρίς [ενέργεια] οι τροχοί της βιομηχανίας δεν γυρίζουν . . . Δεν θα μπορούσαν να κατασκευαστούν αυτοκίνητα, φορτηγά, τρένα, πλοία ή αεροπλάνα . . . Χωρίς ενέργεια, τα σπίτια θα παρέμεναν κρύα και σκοτεινά, το φαγητό θα έμενε ωμό. . . . Χωρίς πηγές ενέργειας, ουσιαστικά θα επιστρέφαμε στη Λίθινη Εποχή».​—Από τον «Υπολογισμό του Οργανισμού Γεωλογικής Έρευνας των ΗΠΑ για το Παγκόσμιο Πετρέλαιο​—2000» (“U.S. Geological Survey World Petroleum Assessment 2000”).

ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ σε θέματα ενέργειας ισχυρίζονται ότι τα αποθέματα πετρελαίου μπορεί τελικά να εξαντληθούν. Μερικοί υπολογίζουν ότι τα παγκόσμια αποθέματα πετρελαίου θα διαρκέσουν ακόμη 63 ως 95 χρόνια. Στο μεταξύ, αξιοποιούνται άλλες πηγές ενέργειας, μερικές από τις οποίες χρησιμοποιούνται επί δεκαετίες. Ανάμεσα στις ανανεώσιμες πηγές​—δηλαδή σε εκείνες που μπορούν να αναπληρωθούν γρήγορα—​είναι οι ακόλουθες: η ηλιακή, η αιολική, η ενέργεια των κυμάτων, η υδροηλεκτρική και επίσης η θερμική ενέργεια των ωκεανών. Αλλά προς το παρόν, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλα προβλήματα στην παραγωγή και στη διανομή αυτών των μορφών ενέργειας.

Η προοπτική να υπάρξει στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μόνο μετά την εξάντληση των μη ανανεώσιμων είναι πραγματικά ζοφερή. Οι εταιρίες πετρελαίου προτίθενται να εκμεταλλευτούν τον περιορισμένο χρόνο κατά τον οποίο, όπως λένε, υπολογίζεται να διαρκέσουν τα αποθέματα πετρελαίου. Δυστυχώς, υπάρχει κάθε λόγος να αναμένουμε ότι τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με το πετρέλαιο θα διαρκούν όσο αυτό θα είναι διαθέσιμο. Περιττό να πούμε ότι η ρίζα των συγκεκριμένων προβλημάτων δεν είναι αυτό καθαυτό το πετρέλαιο. Το πετρέλαιο έχει αποκτήσει κακή φήμη λόγω της απληστίας του ανθρώπου και της δίψας του για ισχύ.

Ευτυχώς, το μέλλον του πετρελαίου​—και μάλιστα όλων των πηγών ενέργειας—​δεν είναι στα χέρια των εθνών. Στην ουσία, βρίσκεται στα χέρια Εκείνου που δημιούργησε και φροντίζει τη γη, του Ιεχωβά Θεού, ο οποίος έχει υποσχεθεί ότι σύντομα κάθε περιβαλλοντικό και κοινωνικό πρόβλημα που σχετίζεται με τη χρήση και κατάχρηση των πόρων της γης θα εκλείψει. (Αποκάλυψη 4:11) Όπως αναφέρει η Αγία Γραφή, είναι κοντά ο καιρός κατά τον οποίο ο Θεός θα “καταστρέψει εκείνους που καταστρέφουν τη γη”. Η δίκαιη διακυβέρνηση του Θεού θα έχει ως αποτέλεσμα “έναν νέο ουρανό και μια νέα γη”, έναν κόσμο χωρίς ιδιοτελή εκμετάλλευση και αδικία, όπου οι πόροι της γης θα χρησιμοποιούνται ανυστερόβουλα προς όφελος όλης της υπάκουης ανθρωπότητας.​—Αποκάλυψη 11:18· 21:1-4.

[Εικόνες στη σελίδα 12]

Μεταξύ των εναλλακτικών πηγών ενέργειας είναι και οι ηλιακοί συλλέκτες καθώς και οι ανεμογεννήτριες