ΧΡΗΜΑΤΑ
Μέσο συναλλαγής. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν πολλές φορές ζώα κατά τον αντιπραγματισμό, δηλαδή κατά την ανταλλαγή προϊόντων, την αρχαιότερη προφανώς μέθοδο επιχειρηματικής συναλλαγής. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η λέξη pecunia, που σημαίνει «χρήματα» στη λατινική, παράγεται από τη λέξη pecus, που σημαίνει «κτήνος». Ωστόσο, τα ζώα (Γε 47:17) και τα τρόφιμα (1Βα 5:10, 11) δεν ήταν πάντα εύχρηστα μέσα συναλλαγής. Γι’ αυτό, τέθηκαν σε χρήση μέταλλα όπως το χρυσάφι και το ασήμι. Ήδη από την εποχή του Αβραάμ, τα πολύτιμα μέταλλα έπαιζαν το ρόλο των χρημάτων. Αλλά αυτά τα χρήματα δεν είχαν τη μορφή τυποποιημένων νομισμάτων. Ήταν ασήμι και χρυσάφι, οπωσδήποτε διαμορφωμένα για ευκολία σε ράβδους, κρίκους, βραχιόλια ή άλλα πάγια σχήματα καθορισμένου βάρους. (Παράβαλε Γε 24:22· Ιη 7:21.) Η συνήθης εβραϊκή λέξη που αποδίδεται «χρήματα» σημαίνει κατά κυριολεξία «ασήμι». (Γε 17:12, υποσ.) Πολλές φορές τα άτομα που συναλλάσσονταν ζύγιζαν τα μεταλλικά αντικείμενα όταν γινόταν η πληρωμή.—Γε 23:15, 16· Ιερ 32:10.
Εφόσον κατά τις επιχειρηματικές συναλλαγές τα μέταλλα ζυγίζονταν, είναι ευνόητο ότι τα σταθμά, εκτός από το βάρος ενός αντικειμένου, προσδιόριζαν ταυτόχρονα και τη χρηματική του αξία. (Βλέπε ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΣΤΑΘΜΑ.) Οι Ισραηλίτες είχαν πέντε κύριες χρηματικές υποδιαιρέσεις: το γερά, το μισό σίκλο (βεκάχ), το σίκλο, τη μνα (μανέχ) και το τάλαντο. (Εξ 25:39· 30:13· 38:25, 26· 1Βα 10:17· Ιεζ 45:12· βλέπε ΓΕΡΑ· ΜΝΑ· ΣΙΚΛΟΣ· ΤΑΛΑΝΤΟ.) Ο μεταξύ τους συσχετισμός και οι συγκριτικές σημερινές τιμές τους σε χρυσάφι και ασήμι παρατίθενται παρακάτω. (Η τιμή του χρυσού και του ασημιού ποικίλλει τα πρόσφατα χρόνια. Σε αυτό το σύγγραμμα, η αξία του χρυσού υπολογίζεται συντηρητικά στα $350 η ουγγιά, ενώ του ασημιού στα $6 η ουγγιά. Εντούτοις, στην αρχαιότητα η αναλογία τιμής μεταξύ χρυσού και ασημιού πιστεύεται ότι ήταν 13 προς 1.)
—
—
Χρυσάφι
Ασήμι
1 γερά
= 1/20 του σίκλου
$6,42
$0,11
1 βεκάχ
= 10 γερά
$64,23
$1,10
1 σίκλος
= 2 βεκάχ
$128,45
$2,20
1 μνα
= 50 σίκλοι
$6.422,50
$110,10
1 τάλαντο
= 60 μνες
$385.350,00
$6.606,00
Η αξία των “κομματιών χρήματος” (εβρ., κεσιτάχ) που αναφέρονται στα εδάφια Γένεση 33:19· Ιησούς του Ναυή 24:32 και Ιώβ 42:11 δεν μπορεί να καθοριστεί επακριβώς. Παρόμοια, η αξία του φιμ είναι αβέβαιη. Μπορεί να ισοδυναμούσε κατά προσέγγιση με τα δύο τρίτα του σίκλου.—1Σα 13:21· βλέπε ΦΙΜ.
Νομίσματα στις Εβραϊκές Γραφές. Κατά κοινή άποψη, τα πρώτα νομίσματα κόπηκαν περίπου το 700 Π.Κ.Χ. Οι Ισραηλίτες μπορεί να χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά νομίσματα στην πατρίδα τους μετά την επιστροφή από την εξορία στη Βαβυλώνα. Τα Γραφικά βιβλία της μεταιχμαλωσιακής περιόδου κάνουν λόγο για περσικούς δαρεικούς (1Χρ 29:7· Εσδ 8:27) και δραχμές (εβρ., νταρκεμωνίμ), οι οποίες θεωρούνται γενικά ίσης αξίας με το δαρεικό. (Εσδ 2:69· Νε 7:70-72) Ο περσικός χρυσός δαρεικός είχε βάρος 8,4 γρ. και, ως εκ τούτου, η σημερινή του αξία υπολογίζεται στα $94,50.—Βλέπε ΔΑΡΕΙΚΟΣ· ΔΡΑΧΜΗ.
Χρήματα στην Περίοδο των Χριστιανικών Γραφών. Μερικά από τα νομίσματα που κατονομάζονται συγκεκριμένα στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές είναι το λεπτό (ιουδαϊκό), ο κοδράντης (ρωμαϊκό), το ας ή ασσάριο (ρωμαϊκό και επαρχιακό), το δηνάριο (ρωμαϊκό), η δραχμή (ελληνικό), το δίδραχμο (ελληνικό) και ο στατήρας (ελληνικό· πολλοί θεωρούν ότι είναι το τετράδραχμο της Αντιόχειας ή της Τύρου). (Ματ 5:26· 10:29· 17:24, 27· 20:10· Μαρ 12:42· Λου 12:6, 59· 15:8· 21:2, Κείμενο· βλέπε ΔΗΝΑΡΙΟ· ΣΤΑΤΗΡΑΣ.) Οι πολύ μεγαλύτερες χρηματικές αξίες γνωστές ως μνες και τάλαντα ήταν σταθμά, όχι νομίσματα. (Ματ 18:24· Λου 19:13-25) Ο ακόλουθος πίνακας δείχνει το συσχετισμό μεταξύ των διαφόρων χρηματικών μονάδων και δίνει κατά προσέγγιση τις σημερινές τους τιμές.
—
—
Σημερινή Τιμή
1 λεπτό (χάλκινο ή μπρούντζινο)
= 1/2 του κοδράντη
$0,006
1 κοδράντης (χάλκινος ή μπρούντζινος)
= 2 λεπτά
$0,012
1 ας (ασσάριο) (χάλκινο ή μπρούντζινο)
= 4 κοδράντες
$0,046
1 δηνάριο (ασημένιο)
= 16 ασσάρια
$0,74
1 δραχμή (ασημένια)
=
$0,65
1 δίδραχμο (ασημένιο)
= 2 δραχμές
$1,31
1 τετράδραχμο*
= 4 δραχμές
$2,62
1 μνα (ασημένια)
= 100 δραχμές
$65,40
1 τάλαντο (ασημένιο)
= 60 μνες
$3.924,00
1 τάλαντο (χρυσό)
=
$228.900,00
* Πιστεύεται ότι είναι το ίδιο νόμισμα με το στατήρα (ασημένιο)
Αγοραστική Δύναμη. Οι σημερινές τιμές των αρχαίων χρημάτων δεν δίνουν την αληθινή εικόνα της αξίας τους. Η Αγία Γραφή, όμως, παρέχει κάποιες ενδείξεις της αγοραστικής τους δύναμης και αυτό μας βοηθάει να καταλάβουμε τις αρχαίες τιμές. Στις ημέρες της επίγειας διακονίας του Ιησού, οι αγροτοεργάτες αμείβονταν συνήθως με ένα δηνάριο για εργάσιμη ημέρα 12 ωρών. (Ματ 20:2) Μπορούμε ίσως να θεωρήσουμε ότι στην περίοδο των Εβραϊκών Γραφών τα ημερομίσθια ήταν περίπου ίδια. Σε αυτή την περίπτωση, ο σίκλος ασημιού θα ισοδυναμούσε με τρία ημερομίσθια.
Η τιμή ενός δούλου ήταν 30 σίκλοι ασήμι (ίσως 90 ημερομίσθια). (Εξ 21:32· παράβαλε Λευ 27:2-7.) Ο προφήτης Ωσηέ αγόρασε μια γυναίκα με 15 κομμάτια ασήμι και ενάμισι χομόρ (15 εφά) κριθάρι. Πιθανόν με αυτόν τον τρόπο να κατέβαλε την πλήρη τιμή ενός δούλου. Σε αυτή την περίπτωση, ένα εφά (22 λίτρα) κριθάρι άξιζε τότε έναν σίκλο.—Ωσ 3:2.
Σε περιόδους ανέχειας, οι τιμές αυξάνονταν κατακόρυφα. Τα 80 κομμάτια ασήμι (περ. 240 ημερομίσθια) με τα οποία θα μπορούσαν κάποτε να αγοραστούν οχτώ χομόρ (1.760 λίτρα) κριθάρι, σε καιρό πολιορκίας απέφεραν μόνο το λιπόσαρκο κεφάλι ενός γαϊδουριού, ζώου ακατάλληλου για τροφή σύμφωνα με τις διατάξεις του Μωσαϊκού Νόμου.—2Βα 6:25· παράβαλε Ωσ 3:2.
Τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. δύο σπουργίτια κόστιζαν ένα ασσάριο (αμοιβή για εργασία 45 λεπτών), ενώ πέντε σπουργίτια κόστιζαν το διπλάσιο. (Ματ 10:29· Λου 12:6) Το ποσό που συνεισέφερε για το ναό η φτωχή χήρα, την οποία παρατήρησε ο Ιησούς, ήταν ακόμη μικρότερο, συγκεκριμένα μόνο δύο λεπτά (1 κοδράντης), δηλαδή το 1⁄64 του ημερομισθίου. Και όμως, ο Χριστός Ιησούς την επαίνεσε λέγοντας ότι αυτά που έδωσε εκείνη ήταν περισσότερα από όσα έδωσαν αυτοί που είχαν κάνει μεγάλες δωρεές, επειδή εκείνη είχε συνεισφέρει, όχι μέρος από το περίσσευμά της, αλλά «όλα όσα είχε, ολόκληρο το βιος της». (Μαρ 12:42-44· Λου 21:2-4) Ο ετήσιος φόρος που πλήρωναν οι Ιουδαίοι για το ναό ήταν δύο δραχμές, δηλαδή ένα δίδραχμο (περίπου δύο ημερομίσθια). (Ματ 17:24) Εφόσον η δραχμή ισοδυναμούσε περίπου με ένα ημερομίσθιο, ήταν λογικό να σκουπίσει μια γυναίκα ολόκληρο το σπίτι της και να ψάξει επισταμένα για να βρει τη δραχμή που έχασε.—Λου 15:8, 9.
Ο Ιούδας ο Ισκαριώτης πρόδωσε τον Ιησού για 30 ασημένια νομίσματα, που ήταν προφανώς η τιμή ενός δούλου. (Ματ 26:14-16, 47-50) Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επρόκειτο είτε για σίκλους είτε για άλλα νομίσματα παρόμοιας αξίας. Ωστόσο, η αφήγηση δεν αναφέρει συγκεκριμένα τι είδους νομίσματα ήταν αυτά, παρά μόνο ότι ήταν ασημένια.
Τα Χρήματα Μπορούν να Είναι και Ωφέλιμα και Βλαβερά. Τα χρήματα παρέχουν προστασία από τη φτώχεια και τα συνεπαγόμενα προβλήματα, και δίνουν στους κατόχους τους τη δυνατότητα να εξασφαλίζουν τόσο τα αναγκαία όσο και πράγματα που αποτελούν πολυτέλεια. (Παράβαλε Εκ 7:12· 10:19.) Γι’ αυτό, υπάρχει η πιθανότητα να αρχίσει κάποιος να εμπιστεύεται σε αυτά για ασφάλεια και να ξεχάσει τον Δημιουργό του. (Παράβαλε Δευ 8:10-14.) «Η φιλαργυρία [αγάπη για το ασήμι] είναι ρίζα κάθε είδους κακών πραγμάτων, και επιδιώκοντάς την μερικοί έχουν παροδηγηθεί από την πίστη και έχουν μαχαιρώσει παντού τον εαυτό τους με πολλούς πόνους». (1Τι 6:10) Για τα χρήματα, κάποιοι έχουν διαστρέψει τη δικαιοσύνη, έχουν εκπορνευτεί, έχουν δολοφονήσει, έχουν προδώσει άλλους και έχουν παραποιήσει την αλήθεια.—Δευ 16:19· 23:18· 27:25· Ιεζ 22:12· Ματ 26:14, 15· 28:11-15.
Από την άλλη πλευρά, η κατάλληλη χρήση των χρημάτων επιδοκιμάζεται από τον Θεό. (Λου 16:1-9) Σε αυτήν περιλαμβάνονται οι συνεισφορές για την προώθηση της αγνής λατρείας και η παροχή υλικής βοήθειας σε όσους έχουν ανάγκη. (Παράβαλε 2Χρ 24:4-14· Ρω 12:13· 1Ιω 3:17, 18· βλέπε ΔΩΡΑ ΕΛΕΟΥΣ· ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ.) Μολονότι τα χρήματα μπορούν να επιτελέσουν πολλά καλά πράγματα σε αυτούς τους τομείς, τα πιο πολύτιμα πράγματα—η πνευματική τροφή και το πνευματικό ποτό, καθώς και η ίδια η αιώνια ζωή—μπορούν να αποκτηθούν χωρίς αυτά.—Ησ 55:1, 2· Απ 22:17.