Ακολουθήστε τα Βήματα του Παύλου στη Βέροια
Το έργο των δύο ιεραποστόλων είχε τεράστια επιτυχία, και ένα μεγάλο πλήθος έγιναν πιστοί. Κατόπιν ένας όχλος ξεσηκώθηκε εναντίον τους. Γι’ αυτό, πάρθηκε μια απόφαση. Για χάρη της νεοσύστατης εκκλησίας αλλά και για τη δική τους ασφάλεια, οι δύο ιεραπόστολοι θα αναχωρούσαν αμέσως, μέσα στη νύχτα. Έτσι λοιπόν, ο Παύλος και ο Σίλας διέφυγαν από τη Θεσσαλονίκη γύρω στο 50 Κ.Χ. Ταξίδεψαν προς την επόμενη πόλη όπου σκόπευαν να κηρύξουν—τη Βέροια.
ΟΠΩΣ ο αρχαίος ταξιδιώτης, έτσι και ο σύγχρονος επισκέπτης βλέπει από μακριά τη Βέροια να απλώνεται στους ανατολικούς πρόποδες του κατάφυτου όρους Βέρμιο. Η Βέροια βρίσκεται περίπου 65 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Θεσσαλονίκης και απέχει γύρω στα 40 χιλιόμετρα από τις ακτές του Αιγαίου. Ο Όλυμπος, μυθική κατοικία των κυριότερων θεών του αρχαίου ελληνικού πανθέου, βρίσκεται προς τα νότια.
Η Βέροια παρουσιάζει ενδιαφέρον για τους σπουδαστές της Γραφής επειδή είναι μια πόλη στην οποία ο Παύλος κήρυξε και μετέστρεψε πολλούς στη Χριστιανοσύνη. (Πράξεις 17:10-15) Ας ακολουθήσουμε τα βήματα του Παύλου και ας κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν αυτής της πόλης.
Αρχαία Ιστορία
Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πότε ιδρύθηκε η Βέροια. Οι πρώτοι της κάτοικοι, πιθανώς φρυγικές φυλές, εκδιώχθηκαν από τους Μακεδόνες γύρω στον έβδομο αιώνα Π.Κ.Χ. Τρεις αιώνες αργότερα, η Μακεδονία απέκτησε πλούτο έπειτα από τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οικοδομήθηκαν επιβλητικά κτίρια και τείχη, καθώς και ιερά του Δία, της Αρτέμιδος, του Απόλλωνα, της Αθηνάς και άλλων ελληνικών θεοτήτων.
Ένα βιβλίο ιστορίας αναφέρει ότι, στο διάβα των αιώνων, η Βέροια έπαιζε «πάντοτε σημαντικό ρόλο τόσο στον άμεσο ζωτικό της χώρο, όσο και στον υπόλοιπο βορειοελλαδικό». Η πόλη απέκτησε ιδιαίτερη εξοχότητα υπό τη διακυβέρνηση της τελευταίας μακεδονικής δυναστείας, των Αντιγονιδών (306-168 Π.Κ.Χ.), οι οποίοι ανατράπηκαν τελικά από τη Ρώμη.
Όταν οι Ρωμαίοι νίκησαν τον Βασιλιά Φίλιππο Ε΄ το 197 Π.Κ.Χ., «η παλιά ισορροπία δυνάμεων διαταράχτηκε, και η Ρώμη έγινε η δύναμη που καθόριζε τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο», σχολιάζει η Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (Encyclopædia Britannica). Το 168 Π.Κ.Χ., στην Πύδνα, λίγα χιλιόμετρα νότια της Βέροιας, ένας Ρωμαίος στρατηγός πέτυχε μια καθοριστική νίκη επί του τελευταίου αρχαίου ηγεμόνα της Μακεδονίας, του Περσέα. Όπως είχε προειπωθεί στη Γραφική προφητεία, η ελληνική παγκόσμια δύναμη είχε πλέον εκτοπιστεί από τη Ρώμη. (Δανιήλ 7:6, 7, 23) Έπειτα από εκείνη τη μάχη, η Βέροια ήταν μια από τις πρώτες μακεδονικές πόλεις που παραδόθηκαν στη Ρώμη.
Τον πρώτο αιώνα Π.Κ.Χ., η Μακεδονία έγινε πεδίο μάχης κατά τη σύγκρουση του Πομπήιου με τον Ιούλιο Καίσαρα. Μάλιστα, ο Πομπήιος εγκατέστησε το αρχηγείο του και το στρατόπεδό του κοντά στη Βέροια.
Ακμάζει υπό τους Ρωμαίους
Κατά τη διάρκεια της Παξ Ρομάνα, δηλαδή της Ρωμαϊκής Ειρήνης, οι επισκέπτες στη Βέροια έβρισκαν λιθόστρωτους δρόμους κατά μήκος των οποίων υπήρχαν κιονοστοιχίες. Η πόλη είχε δημόσια λουτρά, θέατρα, βιβλιοθήκες και εγκαταστάσεις για αγώνες μονομάχων. Πόσιμο νερό έρρεε μέσα από αγωγούς, και η πόλη διέθετε υπόγειο αποχετευτικό σύστημα. Η Βέροια απέκτησε φήμη ως εμπορικό κέντρο το οποίο επισκέπτονταν έμποροι, καλλιτέχνες και αθλητές, ενώ έρχονταν και θεατές για αθλητικές και άλλες εκδηλώσεις. Οι ξένοι μπορούσαν να βρουν χώρους λατρείας όπου θα είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στις τελετουργίες των δικών τους θρησκειών. Ναι, σε αυτή την πόλη συναντιούνταν και αναμειγνύονταν μορφές λατρείας από ολόκληρο το ρωμαϊκό κόσμο.
Ρωμαίοι αυτοκράτορες, οι οποίοι θεοποιούνταν μετά το θάνατό τους, ήταν μεταξύ των θεών που λατρεύονταν στη Βέροια. Αυτό ίσως να μη φαινόταν παράξενο στους Βεροιείς, επειδή πρόδρομος της λατρείας των αυτοκρατόρων υπήρξε η λατρεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος τιμούνταν ως θεός. Μια ελληνική πηγή αναφέρει: «Συνηθισμένοι στην απόδοση θεϊκών τιμών σε ζώντες βασιλείς, οι Έλληνες της ανατολικής αυτοκρατορίας απέδωσαν λατρευτικές τιμές και στους ρωμαίους αυτοκράτορες . . . Στα νομίσματα τους απεικόνιζαν θεοποιημένους να φορούν ακτινωτό διάδημα, [και] τους επικαλούνταν με θεϊκές επικλήσεις σε ύμνους και σε εγκώμια». Ανεγείρονταν βωμοί και ναοί, και προσφέρονταν θυσίες σε αυτούς. Ακόμα και αυτοκράτορες έρχονταν για να παραστούν στις εκδηλώσεις της αυτοκρατορικής λατρείας, οι οποίες περιλάμβαναν αθλητικούς, καλλιτεχνικούς και λογοτεχνικούς αγώνες.
Γιατί ήταν η Βέροια κέντρο ειδωλολατρίας; Επειδή αποτελούσε την έδρα του Κοινού των Μακεδόνων. Αυτό ήταν ένα σώμα αντιπροσώπων από μακεδονικές πόλεις. Εκείνοι οι αντιπρόσωποι συνεδρίαζαν τακτικά στη Βέροια για να συζητήσουν ζητήματα των πόλεών τους, καθώς και της επαρχίας, και να τα χειριστούν υπό την επίβλεψη των Ρωμαίων. Μία από τις κύριες αρμοδιότητες του Κοινού ήταν να επιβλέπει τις τελετές της αυτοκρατορικής λατρείας.
Αυτό ήταν, λοιπόν, το περιβάλλον της πόλης στην οποία κατευθύνθηκαν ο Παύλος και ο Σίλας όταν διέφυγαν από τη Θεσσαλονίκη. Εκείνον τον καιρό, η Βέροια βρισκόταν ήδη δύο αιώνες υπό ρωμαϊκή κατοχή.
Τα Καλά Νέα Φτάνουν στη Βέροια
Ο Παύλος άρχισε το κήρυγμά του στη Βέροια επισκεπτόμενος τη συναγωγή της πόλης. Τι υποδοχή του επιφυλάχθηκε; Η θεόπνευστη αφήγηση αναφέρει ότι οι Ιουδαίοι εκεί «είχαν πιο ευγενικό φρόνημα από εκείνους που ήταν στη Θεσσαλονίκη, γιατί δέχτηκαν το λόγο με τη μεγαλύτερη προθυμία, εξετάζοντας προσεκτικά τις Γραφές καθημερινά για το αν ήταν έτσι τα πράγματα». (Πράξεις 17:10, 11) Επειδή είχαν «ευγενικό φρόνημα», δεν ήταν πεισματικά προσκολλημένοι στις παραδόσεις τους. Παρότι άκουγαν κάτι καινούριο, δεν ήταν καχύποπτοι ή δύστροποι. Αντί να απορρίψουν το άγγελμα του Παύλου, έδωσαν προσοχή και τον άκουσαν δίκαια και αμερόληπτα.
Πώς μπόρεσαν εκείνοι οι Ιουδαίοι να διαπιστώσουν ότι ο Παύλος δίδασκε την αλήθεια; Εξέταζαν όσα άκουγαν με βάση το πιο αξιόπιστο κριτήριο. Ερευνούσαν προσεκτικά και επιμελώς τις Γραφές. Ο λόγιος της Αγίας Γραφής Μάθιου Χένρι συμπέρανε: «Εφόσον ο Παύλος συζητούσε λογικά από τις γραφές και τους παρέπεμπε στην Παλαιά Διαθήκη ώστε να βρίσκουν αποδείξεις για τα όσα έλεγε, εκείνοι πρόστρεχαν στις Άγιες Γραφές τους, άνοιγαν τις περικοπές στις οποίες τους παρέπεμπε, διάβαζαν τα συμφραζόμενα, εξέταζαν το εύρος και την ουσία τους, τις σύγκριναν με άλλες περικοπές των γραφών, εξέταζαν αν τα συμπεράσματα που έβγαζε ο Παύλος από αυτές ήταν φυσικά και γνήσια, καθώς και αν τα επιχειρήματα που βάσιζε σε αυτές ήταν πειστικά, και αποφάσιζαν ανάλογα».
Δεν επρόκειτο απλώς για μια βιαστική ματιά. Οι Βεροιείς επιδίδονταν σε επιμελή, συνεχιζόμενη μελέτη, αφιερώνοντας χρόνο για να το κάνουν αυτό καθημερινά, όχι μόνο το Σάββατο.
Σκεφτείτε δε και το αποτέλεσμα. Πολλοί Ιουδαίοι στη Βέροια δέχτηκαν το άγγελμα και έγιναν πιστοί. Αρκετοί Έλληνες, μεταξύ των οποίων ίσως ήταν και μερικοί προσήλυτοι στον Ιουδαϊσμό, επίσης πίστεψαν. Αλλά αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο. Όταν το άκουσαν οι Ιουδαίοι της Θεσσαλονίκης, έσπευσαν στη Βέροια «για να ξεσηκώσουν και να ταράξουν τις μάζες».—Πράξεις 17:4, 12, 13.
Ο Παύλος αναγκάστηκε να φύγει από τη Βέροια, αλλά συνέχισε το κήρυγμά του αλλού. Αυτή τη φορά επιβιβάστηκε σε πλοίο με προορισμό την Αθήνα. (Πράξεις 17:14, 15) Μολαταύτα, μπορούσε να χαίρεται επειδή, χάρη στο έργο που έκανε στη Βέροια, ρίζωσε εκεί η Χριστιανοσύνη, η οποία καρποφορεί και σήμερα.
Ναι, εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι στη Βέροια οι οποίοι εξετάζουν προσεκτικά τις Γραφές ώστε να “βεβαιώνονται για όλα τα πράγματα” και να “κρατούν γερά” ό,τι είναι βάσιμο και αληθινό. (1 Θεσσαλονικείς 5:21) Δύο ακμάζουσες εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην πόλη ασχολούνται με το έργο κηρύγματος, όπως έκανε ο Παύλος, μεταδίδοντας το άγγελμα της Αγίας Γραφής σε άλλους. Αναζητούν άτομα που έχουν ειλικρινή καρδιά και συζητούν μαζί τους λογικά από τις Γραφές, επιτρέποντας στην υποκινητική δύναμη της Αγίας Γραφής να βοηθήσει όλους όσους θέλουν να γνωρίσουν τον Ιεχωβά, τον αληθινό Θεό.—Εβραίους 4:12.
[Χάρτης στη σελίδα 13]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
Τμήμα του δεύτερου ιεραποστολικού ταξιδιού του Παύλου
ΜΥΣΙΑ
Τρωάδα
Νεάπολη
Φίλιπποι
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Αμφίπολη
Θεσσαλονίκη
Βέροια
ΕΛΛΑΔΑ
Αθήνα
Κόρινθος
ΑΧΑΪΑ
ΑΣΙΑ
Έφεσος
ΡΟΔΟΣ
[Εικόνα στη σελίδα 13]
Ασημένιο νόμισμα που απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο ως ελληνική θεότητα
[Ευχαριστίες]
Coin: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Εικόνα στη σελίδα 14]
Πύλη που οδηγεί στην εβραϊκή συνοικία της Βέροιας
[Εικόνα στη σελίδα 15]
Παλιά συναγωγή στη σύγχρονη Βέροια