Ένα Παγκόσμιο Πρόβλημα

«Η αυτοκτονία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας».​—Ντέιβιντ Σάτσερ, υπουργός υγείας των ΗΠΑ, 1999.

ΜΕ ΑΥΤΗ τη δήλωση, για πρώτη φορά στην ιστορία, ένας υπουργός υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών κατέστησε την αυτοκτονία δημόσιο ζήτημα. Σήμερα σε αυτή τη χώρα εκείνοι που αυτοκτονούν είναι περισσότεροι από εκείνους που δολοφονούνται. Δεν είναι να απορεί κανείς που η Γερουσία των ΗΠΑ διακήρυξε ότι η πρόληψη των αυτοκτονιών πρέπει να γίνει εθνική προτεραιότητα.

Ωστόσο, το ποσοστό αυτοκτονιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, το οποίο ήταν 11,4 ανά 100.000 το 1997, είναι χαμηλότερο από το παγκόσμιο ποσοστό που δημοσίευσε η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας το 2000​—16 ανά 100.000. Τα ποσοστά αυτοκτονιών σε όλο τον κόσμο αυξήθηκαν κατά 60 τοις εκατό τα τελευταία 45 χρόνια. Τώρα, σε έναν και μόνο χρόνο, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι αυτοκτονούν σε όλο τον κόσμο. Αυτό ισοδυναμεί με σχεδόν έναν θάνατο κάθε 40 δευτερόλεπτα!

Οι στατιστικές, ωστόσο, δεν μπορούν να αποκαλύψουν ολόκληρη την εικόνα. Σε πολλές περιπτώσεις τα μέλη των οικογενειών δεν παραδέχονται ότι ο θάνατος ήταν αυτοκτονία. Επιπλέον, υπολογίζεται πως σε κάθε αυτοκτονία που λαβαίνει χώρα αντιστοιχούν 10 με 25 απόπειρες. Κάποια έρευνα έδειξε ότι το 27 τοις εκατό των μαθητών γυμνασίου στις Ηνωμένες Πολιτείες παραδέχτηκαν πως τον προηγούμενο χρόνο είχαν σκεφτεί σοβαρά την αυτοκτονία, ενώ το 8 τοις εκατό των ατόμων της ομάδας που ρωτήθηκε είχαν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι το 5 έως 15 τοις εκατό των ενηλίκων έχουν σκεφτεί κάποια στιγμή την αυτοκτονία.

Πολιτιστικές Διαφορές

Οι απόψεις των ανθρώπων σχετικά με την αυτοκτονία διαφέρουν πολύ. Μερικοί τη θεωρούν έγκλημα, άλλοι ως τη διαφυγή των δειλών, ενώ άλλοι ως αξιότιμο τρόπο με τον οποίο ο αυτόχειρας ζητάει συγνώμη για ένα σοβαρό λάθος. Ορισμένοι τη θεωρούν ακόμη και ως έναν αξιοπρεπή τρόπο για να προαγάγουν κάποιο ιδανικό. Γιατί υπάρχουν τόσες διαφορετικές απόψεις; Ο πολιτισμός παίζει σημαντικό ρόλο. Μάλιστα, Το Υπόμνημα του Χάρβαρντ για την Ψυχική Υγεία (The Harvard Mental Health Letter) αναφέρει ότι ο πολιτισμός ίσως ακόμη και να «επηρεάζει την πιθανότητα αυτοκτονίας».

Πάρτε για παράδειγμα μια χώρα της κεντρικής Ευρώπης​—την Ουγγαρία. Ο Δρ Ζόλταν Ρίμερ αναφέρεται στο υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών που υπάρχει εκεί ως τη «θλιβερή “παράδοση”» της Ουγγαρίας. Ο Μπέλα Μπούντα, διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας της Ουγγαρίας, παρατήρησε ότι οι Ούγγροι δεν διστάζουν να αυτοκτονούν, σχεδόν για οποιονδήποτε λόγο. Η άποψη «Έχει καρκίνο​—ξέρει πώς να δώσει τέλος στο πρόβλημα» είναι, σύμφωνα με τον Μπούντα, μια κοινή αντίδραση.

Στην Ινδία υπήρχε κάποτε ένα θρησκευτικό έθιμο γνωστό ως σάτι. Μολονότι αυτή η συνήθεια, κατά την οποία η χήρα πέφτει στη νεκρική πυρά του συζύγου της, έχει απαγορευτεί εδώ και καιρό, δεν έχει εκλείψει ακόμη εντελώς. Όταν αναφέρθηκε ότι μια γυναίκα αυτοκτόνησε με αυτόν τον τρόπο, πολλοί από τους ντόπιους εγκωμίασαν το τραγικό συμβάν. Σύμφωνα με το περιοδικό Η Ινδία Σήμερα (India Today), σε εκείνη την περιφέρεια της Ινδίας «περίπου 25 γυναίκες έχουν καεί στην πυρά των συζύγων τους μέσα σε 25 χρόνια».

Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Ιαπωνία τα άτομα που αυτοκτονούν είναι τρεις φορές περισσότερα από τα θύματα των τροχαίων δυστυχημάτων! «Ο παραδοσιακός πολιτισμός της Ιαπωνίας, ο οποίος ποτέ δεν καταδίκασε την αυτοκτονία, είναι γνωστός για το σεπούκου ή χαρακίρι, μια συνήθεια με έντονα τελετουργικό και θεσμοθετημένο χαρακτήρα», λέει το σύγγραμμα Ιαπωνία​—Μια Εικονογραφημένη Εγκυκλοπαίδεια (Japan—An Illustrated Encyclopedia).

Στο βιβλίο του Μπουσίντο​—Η Ψυχή της Ιαπωνίας (Bushido​—The Soul of Japan), ο Ινάζο Νιτόμπε, ο οποίος αργότερα έγινε αναπληρωτής γενικός γραμματέας της Κοινωνίας των Εθνών, εξήγησε αυτή την πολιτιστική γοητεία που ασκεί σε διάφορους ανθρώπους ο θάνατος: «[Το σεπούκου,] μια επινόηση του μεσαίωνα, αποτέλεσε διαδικασία με την οποία οι πολεμιστές μπορούσαν να εξιλεωθούν για τα εγκλήματά τους, να ζητήσουν συγνώμη για τα λάθη τους, να αποφύγουν το όνειδος, να απολυτρώσουν τους φίλους τους ή να αποδείξουν την ειλικρίνειά τους». Μολονότι αυτή η τελετουργική μορφή αυτοκτονίας ανήκει γενικά στο παρελθόν, μερικοί εξακολουθούν να καταφεύγουν σε αυτήν σκεπτόμενοι τον κοινωνικό αντίκτυπο.

Από την άλλη πλευρά, στο Χριστιανικό κόσμο η αυτοκτονία θεωρούνταν επί πολύ καιρό έγκλημα. Τον έκτο και τον έβδομο αιώνα, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αφόριζε τους αυτόχειρες και αρνούνταν να τελέσει τις κηδείες τους. Σε κάποια μέρη, ο θρησκευτικός ζήλος γέννησε αλλόκοτα έθιμα σχετικά με τις αυτοκτονίες​—όπως το να κρεμούν το πτώμα ή και να μπήγουν έναν πάσσαλο στην καρδιά του.

Κατά παράδοξο τρόπο, εκείνοι που αποπειρώνταν να αυτοκτονήσουν θα μπορούσαν να υποστούν τη θανατική ποινή. Έναν Άγγλο που έζησε το 19ο αιώνα τον κρέμασαν επειδή προσπάθησε να αυτοκτονήσει κόβοντας το λαιμό του. Με αυτόν τον τρόπο οι αρχές πέτυχαν εκείνο που δεν κατάφερε να κάνει ο ίδιος. Μολονότι η ποινή για την απόπειρα αυτοκτονίας άλλαξε καθώς περνούσαν τα χρόνια, μόλις το 1961 το Βρετανικό Κοινοβούλιο διακήρυξε ότι η αυτοκτονία και η απόπειρα αυτοκτονίας δεν ήταν πλέον εγκλήματα. Στην Ιρλανδία εξακολουθούσε να χαρακτηρίζεται έγκλημα μέχρι το 1993.

Σήμερα, κάποιοι συγγραφείς ενθαρρύνουν την αυτοκτονία ως επιλογή. Ένα βιβλίο σχετικά με την υποβοηθούμενη αυτοκτονία για άτομα που είναι ετοιμοθάνατα, το οποίο γράφτηκε το 1991, πρότεινε τρόπους με τους οποίους μπορούσε να τερματίσει κάποιος τη ζωή του. Αργότερα, ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που δεν ήταν ετοιμοθάνατοι χρησιμοποίησαν μία από τις προτεινόμενες μεθόδους.

Είναι πράγματι η αυτοκτονία η λύση στα προβλήματα κάποιου; Ή μήπως υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να συνεχίσει να ζει; Πριν ασχοληθούμε με αυτά τα ερωτήματα, ας εξετάσουμε πρώτα τι είναι εκείνο που οδηγεί στην αυτοκτονία.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]

Σε έναν και μόνο χρόνο, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι αυτοκτονούν σε όλο τον κόσμο. Αυτό ισοδυναμεί με έναν θάνατο σχεδόν κάθε 40 δευτερόλεπτα!

Γιατί Απογοητεύονται οι Άνθρωποι από τη Ζωή

«Κάθε περίπτωση αυτοκτονίας είναι ξεχωριστή: πολύ προσωπική, ακατανόητη και φρικτή».​—Κέι Ρέντφιλντ Τζάμισον, ψυχίατρος.

«ΜΟΥ είναι ανυπόφορο να ζω». Αυτά τα λόγια έγραψε λίγο πριν αυτοκτονήσει ο Ριουνοσούκε Ακουταγκάβα, δημοφιλής συγγραφέας που έζησε στις αρχές του 20ού αιώνα στην Ιαπωνία. Ωστόσο, πριν από αυτή τη δήλωση είχε γράψει: «Φυσικά δεν θέλω να πεθάνω, αλλά . . .»

Σαν τον Ακουταγκάβα, πολλοί αυτόχειρες ουσιαστικά δεν θέλουν να πεθάνουν αλλά «να δώσουν ένα τέλος σε αυτά που συμβαίνουν», δήλωσε κάποιος καθηγητής ψυχολογίας. Αυτό υποστηρίζεται και από τα σημειώματα που γράφονται συνήθως πριν από την αυτοκτονία. Εκφράσεις όπως: “Δεν μπορούσα να αντέξω άλλο” ή “Γιατί να συνεχίσω να ζω;” δείχνουν τη βαθιά επιθυμία ενός ατόμου να ξεφύγει από τη σκληρή πραγματικότητα της ζωής. Αλλά, όπως το περιέγραψε κάποιος ειδικός, με την αυτοκτονία είναι «σαν να προσπαθείς να θεραπεύσεις ένα κρυολόγημα με ατομική βόμβα».

Αν και οι λόγοι που κάνουν τους ανθρώπους να αυτοκτονούν ποικίλλουν, κάποιες συγκεκριμένες καταστάσεις στη ζωή οδηγούν συνήθως στην αυτοκτονία.

Καταστάσεις που Οδηγούν στην Αυτοκτονία

Είναι συνηθισμένο φαινόμενο για νεαρούς να ενδίδουν στην απόγνωση και να αυτοκτονούν για ζητήματα που σε άλλους θα φαίνονταν ασήμαντα. Όταν νιώθουν πληγωμένοι και δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για αυτό, οι νέοι μπορεί να πιστεύουν ότι με το θάνατό τους θα εκδικηθούν εκείνους που τους πλήγωσαν. Ο Χιρόσι Ιναμούρα, ειδικός στο χειρισμό ανθρώπων με τάσεις αυτοκτονίας στην Ιαπωνία, έγραψε: «Μέσω του δικού τους θανάτου, τα παιδιά ικανοποιούν μια εσωτερική παρόρμηση να τιμωρήσουν το άτομο που τα έχει βασανίσει».

Μια πρόσφατη έρευνα στη Βρετανία έδειξε ότι όταν τα παιδιά υπόκεινται σε σοβαρή κακομεταχείριση από άλλους νεαρούς, η πιθανότητα να κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας είναι περίπου εφτά φορές μεγαλύτερη. Ο συναισθηματικός πόνος που νιώθουν αυτά τα παιδιά είναι πραγματικός. Ένα 13χρονο αγόρι το οποίο κρεμάστηκε άφησε ένα σημείωμα κατονομάζοντας πέντε άτομα που το είχαν βασανίσει και μάλιστα του είχαν αποσπάσει χρήματα. «Σας παρακαλώ σώστε τα άλλα παιδιά», έγραψε.

Άλλοι μπορεί να αποπειραθούν να αυτοκτονήσουν όταν έχουν προβλήματα στο σχολείο ή με το νόμο, όταν τερματίζεται κάποια αισθηματική τους σχέση, όταν παίρνουν κακούς βαθμούς, όταν αντιμετωπίζουν άγχος στις σχολικές εξετάσεις ή όταν καταβαρύνονται από ανησυχίες σχετικά με το μέλλον. Ανάμεσα σε αριστούχους εφήβους οι οποίοι τείνουν να είναι τελειομανείς, κάποια αναποδιά ή αποτυχία​—πραγματική ή φανταστική—​θα μπορούσε να οδηγήσει σε απόπειρα αυτοκτονίας.

Τα οικονομικά ή τα εργασιακά προβλήματα είναι συνήθως οι καταστάσεις που οδηγούν τους ενηλίκους στην αυτοκτονία. Στην Ιαπωνία, έπειτα από χρόνια οικονομικής κάμψης, οι αυτοκτονίες πρόσφατα ξεπέρασαν τις 30.000 το χρόνο. Σύμφωνα με την εφημερίδα Μαϊνίτσι Ντέιλι Νιουζ (Mainichi Daily News), περίπου τα τρία τέταρτα των αυτόχειρων αντρών μέσης ηλικίας αυτοκτόνησαν «λόγω προβλημάτων που προέρχονταν από χρέη, αποτυχίες στην εργασία, φτώχεια και ανεργία». Τα οικογενειακά προβλήματα επίσης μπορεί να οδηγήσουν στην αυτοκτονία. Μια φινλανδική εφημερίδα ανέφερε: «Οι μεσήλικοι άντρες που έχουν πάρει διαζύγιο πρόσφατα» αποτελούν μία από τις ομάδες υψηλού κινδύνου. Κάποια μελέτη στην Ουγγαρία αποκάλυψε ότι η πλειονότητα των κοριτσιών που σκέφτονται την αυτοκτονία μεγάλωσαν σε διαλυμένα σπίτια.

Η συνταξιοδότηση και οι σωματικές ασθένειες είναι επίσης σημαντικοί παράγοντες που οδηγούν στην αυτοκτονία, ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους. Συχνά ο ασθενής επιλέγει την αυτοκτονία ως διέξοδο, όχι απαραίτητα επειδή κάποια ασθένεια είναι θανατηφόρα, αλλά επειδή πιστεύει ότι δεν μπορεί να την αντέξει.

Ωστόσο, δεν αντιδρούν όλοι σε αυτές τις καταστάσεις αυτοκτονώντας. Αντίθετα, οι περισσότεροι, όταν αντιμετωπίζουν τέτοιες καταστάσεις που προκαλούν άγχος, δεν βάζουν τέρμα στη ζωή τους. Γιατί λοιπόν μερικοί θεωρούν ότι η αυτοκτονία είναι η λύση ενώ οι περισσότεροι δεν έχουν αυτή την άποψη;

Βαθύτεροι Παράγοντες

«Η απόφαση που παίρνει κάποιος να πεθάνει σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το πώς ερμηνεύει τις καταστάσεις», λέει η Κέι Ρέντφιλντ Τζάμισον, καθηγήτρια ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, προσθέτοντας: «Οι περισσότερες διάνοιες, όταν είναι υγιείς, δεν ερμηνεύουν καμία κατάσταση ως τόσο καταστροφική ώστε να δικαιολογεί την αυτοκτονία». Η Ιβ Κ. Μοστσίτσκι, του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ, παρατηρεί ότι συνδυάζονται πολλοί παράγοντες​—μερικοί από αυτούς βαθύτεροι—​οδηγώντας σε τάσεις αυτοκτονίας. Σε αυτούς τους βαθύτερους παράγοντες περιλαμβάνονται οι ψυχικές διαταραχές και οι διαταραχές που σχετίζονται με εθισμούς, η γενετική κατασκευή και η χημεία του εγκεφάλου. Ας εξετάσουμε μερικούς από αυτούς.

Κυριότερος από όλους αυτούς τους παράγοντες είναι οι ψυχικές διαταραχές και οι διαταραχές που σχετίζονται με εθισμούς, όπως η κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή διάθεσης, η σχιζοφρένεια, ο αλκοολισμός και η χρήση ναρκωτικών. Έρευνες στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες φανερώνουν ότι το 90 τοις εκατό και πλέον των αυτοκτονιών σχετίζονται με τέτοιες διαταραχές. Μάλιστα, Σουηδοί ερευνητές διαπίστωσαν ότι στους άντρες οι οποίοι δεν είχαν καμία διαταραχή αυτού του είδους, το ποσοστό αυτοκτονιών ήταν 8,3 ανά 100.000, αλλά σε αυτούς που είχαν κατάθλιψη το ποσοστό εκτοξεύτηκε στους 650 ανά 100.000! Οι ειδικοί λένε επίσης ότι οι παράγοντες που οδηγούν στην αυτοκτονία είναι παρόμοιοι στις Ανατολικές χώρες. Ωστόσο, ακόμη και όταν η κατάθλιψη συνδυάζεται με καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν στην αυτοκτονία, η αυτοκτονία δεν είναι αναπόφευκτη.

Η καθηγήτρια Τζάμισον, η οποία κάποτε αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει, λέει: «Φαίνεται ότι οι άνθρωποι μπορούν να ανεχτούν ή να υπομείνουν την κατάθλιψη όσο έχουν την πεποίθηση ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν». Ωστόσο, διαπίστωσε ότι καθώς η συσσωρευμένη απόγνωση γίνεται ανυπόφορη, η ικανότητα της διάνοιας να καταπνίγει τις τάσεις αυτοκτονίας εξασθενεί βαθμιαία. Η καθηγήτρια παρομοιάζει αυτή την κατάσταση με τα φρένα ενός αυτοκινήτου τα οποία φθείρονται από τη συνεχή πίεση που δέχονται.

Είναι ζωτικό να αναγνωρίζεται μια τέτοια τάση επειδή η κατάθλιψη επιδέχεται ιατρική αντιμετώπιση. Τα αισθήματα απελπισίας μπορούν να αντιστραφούν. Όταν αντιμετωπίζονται κατάλληλα οι βαθύτεροι παράγοντες, οι άνθρωποι είναι δυνατόν να αντιδρούν διαφορετικά στις μεγάλες στενοχώριες και στις εντάσεις που συχνά οδηγούν στην αυτοκτονία.

Ορισμένοι πιστεύουν ότι η γενετική κατασκευή μπορεί να είναι ένας βαθύτερος παράγοντας σε πολλές αυτοκτονίες. Είναι αλήθεια πως τα γονίδια παίζουν ρόλο στον καθορισμό της ψυχοσύνθεσης κάποιου, και οι μελέτες αποκαλύπτουν ότι σε μερικές οικογένειες παρουσιάζονται περισσότερα κρούσματα αυτοκτονιών από ό,τι σε άλλες. Ωστόσο, «η γενετική προδιάθεση στην αυτοκτονία με κανέναν τρόπο δεν υποδηλώνει ότι η αυτοκτονία είναι αναπόφευκτη», λέει η Τζάμισον.

Η χημεία του εγκεφάλου επίσης μπορεί να είναι ένας βαθύτερος παράγοντας. Στον εγκέφαλο δισεκατομμύρια νευρώνες επικοινωνούν ηλεκτροχημικά. Στις διακλαδωτές απολήξεις των νευρικών ινών υπάρχουν μικρές σχισμές, που ονομάζονται συνάψεις, κατά μήκος των οποίων οι νευροδιαβιβαστές μεταφέρουν χημικά τις πληροφορίες. Τα επίπεδα ενός νευροδιαβιβαστή, της σεροτονίνης, μπορεί να επηρεάσουν τη βιολογική ευπάθεια του ατόμου απέναντι στην αυτοκτονία. Το βιβλίο Στο Εσωτερικό του Εγκεφάλου (Inside the Brain) εξηγεί: «Τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης . . . μπορεί να στερήσουν από κάποιον τη χαρά της ζωής, μειώνοντας το ενδιαφέρον του για την ύπαρξή του και αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάθλιψης και αυτοκτονίας».

Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι κανένας δεν είναι καταδικασμένος να αυτοκτονήσει. Εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν μεγάλες στενοχώριες και εντάσεις. Ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούν στις πιέσεις η διάνοια και η καρδιά είναι αυτό που οδηγεί μερικούς στην αυτοκτονία. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μόνο οι άμεσες αιτίες που οδηγούν στην αυτοκτονία αλλά και οι βαθύτεροι παράγοντες.

Τι μπορεί να γίνει, λοιπόν, για τη διαμόρφωση μιας πιο θετικής άποψης η οποία θα επαναφέρει ως έναν βαθμό το κέφι για ζωή;

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Φύλο και Αυτοκτονία

Σύμφωνα με μια έρευνα που διεξάχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ οι γυναίκες έχουν διπλάσιες ή και τριπλάσιες πιθανότητες να κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας σε σύγκριση με τους άντρες, οι άντρες έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να κάνουν επιτυχημένες απόπειρες. Οι γυναίκες έχουν τουλάχιστον διπλάσιες πιθανότητες από τους άντρες να πάθουν κατάθλιψη, πράγμα το οποίο ίσως εξηγεί για ποιο λόγο κάνουν περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας. Ωστόσο, οι μορφές κατάθλιψης από τις οποίες προσβάλλονται ίσως είναι πιο ήπιες και έτσι μπορεί να καταφεύγουν σε πιο ήπια μέσα. Οι άντρες, από την άλλη πλευρά, ίσως τείνουν να χρησιμοποιούν πιο επιθετικά και αποφασιστικά μέσα για να διασφαλίσουν το αποτέλεσμα.

Στην Κίνα, εντούτοις, οι γυναίκες που κάνουν επιτυχημένες απόπειρες αυτοκτονίας είναι περισσότερες από τους άντρες. Μάλιστα, μια έρευνα αποκαλύπτει ότι περίπου το 56 τοις εκατό από τις αυτοκτονίες των γυναικών ανά τον κόσμο συμβαίνουν στην Κίνα, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές. Λέγεται ότι εκεί μία από τις αιτίες για τις παρορμητικές απόπειρες αυτοκτονίας γυναικών που καταλήγουν σε θάνατο είναι η εύκολη πρόσβαση σε φονικά παρασιτοκτόνα.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 7]

Αυτοκτονία και Μοναξιά

Η μοναξιά είναι ένας από τους παράγοντες που οδηγούν τους ανθρώπους στην κατάθλιψη και στην αυτοκτονία. Ο Γιούκο Λόνκβιστ, ο οποίος ηγήθηκε μιας μελέτης για τις αυτοκτονίες στη Φινλανδία, είπε: «Για έναν μεγάλο αριθμό ατόμων [που αυτοκτόνησαν], η καθημερινή ζωή ήταν μοναχική. Είχαν πολύ ελεύθερο χρόνο αλλά λίγες κοινωνικές επαφές». Ο Κενσίρο Οχάρα, ψυχίατρος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Χαμαμάτσου στην Ιαπωνία, παρατήρησε ότι η «απομόνωση» βρισκόταν πίσω από την πρόσφατη αύξηση των αυτοκτονιών μεσήλικων αντρών σε αυτή τη χώρα.

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Τα οικονομικά ή τα εργασιακά προβλήματα είναι συνήθως οι καταστάσεις που οδηγούν τους ενηλίκους στην αυτοκτονία

Μπορείτε να Βρείτε Βοήθεια

“ΣΑΡΑΝΤΑ ΕΝΝΙΑ υπνωτικά χάπια σε ένα ποτήρι. Να τα πιω ή όχι;” αναρωτιόταν ένας 28χρονος από την Ελβετία. Η γυναίκα του και τα παιδιά του τον είχαν αφήσει, και είχε πάθει βαριά κατάθλιψη. Αφού ήπιε τα χάπια, ωστόσο, είπε στον εαυτό του: “Όχι. Δεν θέλω να πεθάνω!” Ευτυχώς, επέζησε και τώρα αφηγείται την ιστορία του. Οι τάσεις αυτοκτονίας δεν οδηγούν πάντοτε στο θάνατο.

Ο Άλεξ Κρόσμπι, από τα Κέντρα για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών στις ΗΠΑ, είπε αναφορικά με τις απόπειρες αυτοκτονίας των εφήβων: «Αν μπορέσετε να τις αναβάλετε ακόμη και για λίγες ώρες, τότε μπορείτε να τις αποτρέψετε. Με την παρέμβαση, μπορείτε να αποτρέψετε αρκετές αυτοκτονίες. Μπορείτε να σώσετε τη ζωή τους».

Ενώ εργαζόταν στο Κέντρο Διάσωσης και Επειγόντων Περιστατικών στο Ιατρικό Κολέγιο της Ιαπωνίας, ο καθηγητής Χισάσι Κουροσάβα βοήθησε εκατοντάδες άτομα με τάσεις αυτοκτονίας να επανακτήσουν τη θέληση για ζωή. Ναι, με κάποια μορφή παρέμβασης, μπορούν να σωθούν ζωές. Τι είδους βοήθεια χρειάζεται;

Αντιμετώπιση των Βαθύτερων Προβλημάτων

Όπως τονίστηκε στο προηγούμενο άρθρο, οι ερευνητές λένε ότι το 90 τοις εκατό εκείνων που αυτοκτόνησαν είχαν ψυχιατρικές διαταραχές ή προβλήματα με τη χρήση εθιστικών ουσιών. Γι’ αυτό, η Ιβ Κ. Μοστσίτσκι, του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ, λέει: «Η μεγαλύτερη ελπίδα για την πρόληψη της αυτοκτονίας σε όλες τις ηλικίες είναι η πρόληψη των ψυχικών διαταραχών και των διαταραχών που σχετίζονται με εθισμούς».

Δυστυχώς, πολλοί που πάσχουν από τέτοιες διαταραχές δεν τείνουν να ζητούν βοήθεια. Γιατί; «Επειδή επικρατεί μεγάλη προκατάληψη στην κοινωνία», σχολιάζει ο Γιοσιτόμο Τακαχάσι του Μητροπολιτικού Ινστιτούτου Ψυχιατρικής του Τόκιο. Λέει επίσης ότι, ως αποτέλεσμα, ακόμη και άτομα που αντιλαμβάνονται αμυδρά πως δεν είναι καλά διστάζουν να ζητήσουν άμεση θεραπεία.

Μερικοί, ωστόσο, δεν αφήνουν τα αισθήματα ντροπής να τους σταματήσουν. Ο Χιρόσι Ογκάβα, δημοφιλής τηλεπαρουσιαστής με δικό του σόου στην Ιαπωνία επί 17 χρόνια, αναγνώρισε δημόσια ότι πάσχει από κατάθλιψη και ότι έφτασε ακόμη και στο χείλος της αυτοκτονίας. «Η κατάθλιψη μοιάζει με ένα κοινό κρυολόγημα της διάνοιας», είπε ο Ογκάβα. Θα μπορούσε να το πάθει οποιοσδήποτε, εξήγησε, αλλά είναι δυνατόν να αναρρώσει.

Μιλήστε σε Κάποιον

«Όταν κάποιος βρίσκεται μόνος του με το πρόβλημά του, τότε συνήθως το βλέπει δυσανάλογα μεγάλο και άλυτο», λέει ο Μπέλα Μπούντα, ο Ούγγρος ειδικός σε θέματα υγείας στον οποίο αναφερθήκαμε προηγουμένως. Αυτή η παρατήρηση δίνει έμφαση στη σοφία της αρχαίας Γραφικής παροιμίας: «Εκείνος που απομονώνεται θα επιζητεί τη δική του ιδιοτελή επιθυμία· θα στρέφεται ενάντια σε κάθε πρακτική σοφία».​—Παροιμίες 18:1.

Προσέξτε αυτά τα σοφά λόγια. Μην αφήνετε τον εαυτό σας να παλεύει μόνος του μέσα σε μια θάλασσα βασανιστικών προσωπικών προβλημάτων. Αναζητήστε κάποιον τον οποίο μπορείτε να εμπιστευτείτε και να του ανοίξετε την καρδιά σας. “Ωστόσο”, ίσως πείτε, “δεν έχω κανέναν που να εμπιστεύομαι”. Σύμφωνα με τον Δρ Ναόκι Σάτο, ειδικό σε θέματα ψυχικής υγείας, πολλοί νιώθουν έτσι. Ο Σάτο ανέφερε ότι οι ασθενείς μπορεί να αποφεύγουν να εμπιστεύονται άλλους επειδή δεν θέλουν να αποκαλύψουν τις αδυναμίες τους.

Πού μπορεί να στραφεί κανείς για να βρει κάποιον που θα τον ακούσει; Σε πολλά μέρη μπορεί να ζητήσει βοήθεια από ένα κέντρο πρόληψης αυτοκτονιών ή από κάποια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας για κρίσιμα περιστατικά ή να βρει έναν αξιόπιστο γιατρό ο οποίος να ασχολείται με συναισθηματικά προβλήματα. Ορισμένοι ειδικοί, όμως, αναγνωρίζουν επίσης μια άλλη πηγή βοήθειας​—τη θρησκεία. Πώς μπορεί να βοηθήσει η θρησκεία;

Βρήκαν τη Βοήθεια που Χρειάζονταν

Ο Μάριν, ένας ανάπηρος στη Βουλγαρία, είχε αναπτύξει έντονη επιθυμία να αυτοκτονήσει. Κάποια μέρα έπεσε στα χέρια του το θρησκευτικό περιοδικό Η Σκοπιά, το οποίο εκδίδεται από τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ανταποκρίθηκε στην πρόταση που περιείχε το περιοδικό να τον επισκεφτούν προσωπικά οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ο Μάριν περιγράφει τα αποτελέσματα: «Έμαθα από αυτούς ότι η ζωή είναι δώρο από τον ουράνιο Πατέρα μας και ότι δεν έχουμε το δικαίωμα να βλάπτουμε τον εαυτό μας ή να τερματίζουμε εσκεμμένα τη ζωή μας. Έτσι λοιπόν, έπαψα να σκέφτομαι την αυτοκτονία και άρχισα να αγαπώ τη ζωή και πάλι!» Ο Μάριν έλαβε επίσης στοργική υποστήριξη από τη Χριστιανική εκκλησία. Μολονότι εξακολουθεί να είναι ανάπηρος, λέει: «Τώρα οι μέρες μου περνούν χαρούμενα και ήσυχα, και τις γεμίζω κάνοντας ευχάριστα πράγματα​—τόσο πολλά που δεν μου φτάνει ο χρόνος! Όλα αυτά τα χρωστάω στον Ιεχωβά και στους Μάρτυρές του».

Ο νεαρός Ελβετός που αναφέρθηκε στην αρχή έλαβε επίσης βοήθεια από τους Μάρτυρες του Ιεχωβά. Σήμερα μιλάει για την «καλοσύνη μιας οικογένειας Χριστιανών» που τον πήραν στο σπίτι τους, και προσθέτει: «Αργότερα, τα μέλη της εκκλησίας [των Μαρτύρων του Ιεχωβά] με καλούσαν το ένα μετά το άλλο για φαγητό κάθε μέρα. Αυτό που με βοήθησε δεν ήταν μόνο το ότι μου φέρθηκαν φιλόξενα αλλά και το ότι μπορούσα να μιλάω σε κάποιον».

Αυτό το άτομο ενθαρρύνθηκε πολύ από όσα διδάχτηκε μελετώντας τη Γραφή, ιδιαίτερα όταν έμαθε για την αγάπη που νιώθει ο αληθινός Θεός, ο Ιεχωβά, για την ανθρωπότητα. (Ιωάννης 3:16) Πράγματι, ο Ιεχωβά Θεός σάς ακούει όταν “χύνετε την καρδιά σας” ενώπιόν του. (Ψαλμός 62:8) «Τα μάτια του Ιεχωβά περιτρέχουν όλη τη γη», όχι για να βρει λάθη στους ανθρώπους, αλλά «για να δείξει την ισχύ του υπέρ εκείνων που έχουν την καρδιά πλήρη προς αυτόν». (2 Χρονικών 16:9) Ο Ιεχωβά μάς διαβεβαιώνει: «Μη φοβάσαι, γιατί εγώ είμαι μαζί σου. Μην ατενίζεις γύρω σου, γιατί εγώ είμαι ο Θεός σου. Θα σε ενδυναμώσω. Μάλιστα θα σε βοηθήσω. Ναι, θα σε κρατήσω γερά με το δεξί μου χέρι της δικαιοσύνης».​—Ησαΐας 41:10.

Αναφορικά με την υπόσχεση του Θεού για έναν νέο κόσμο, ο νεαρός Ελβετός είπε: «Ελάφρυνε πολύ το βάρος της απογοήτευσής μου». Αυτή η ελπίδα, η οποία περιγράφεται σαν «άγκυρα για την ψυχή», περιλαμβάνει την υπόσχεση για αιώνια ζωή στον Παράδεισο στη γη.​—Εβραίους 6:19· Ψαλμός 37:10, 11, 29.

Η Ζωή σας Είναι Σημαντική για τους Άλλους

Είναι αλήθεια ότι ίσως αντιμετωπίζετε καταστάσεις οι οποίες σας κάνουν να αισθάνεστε πως είστε εντελώς μόνοι και ότι ο θάνατός σας δεν θα επηρέαζε κανέναν. Ωστόσο, να θυμάστε: Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να αισθάνεται κάποιος μόνος και στο να είναι μόνος. Στους Βιβλικούς χρόνους ο προφήτης Ηλίας πέρασε μια άσχημη περίοδο στη ζωή του. Είπε στον Ιεχωβά: «Σκότωσαν τους προφήτες σου με σπαθί, ώστε μόνο εγώ απέμεινα». Ναι, ο Ηλίας ένιωθε εντελώς μόνος​—και όχι χωρίς λόγο. Πολλοί από τους άλλους προφήτες είχαν θανατωθεί. Ο ίδιος αντιμετώπιζε άμεσα την απειλή του θανάτου και κρυβόταν για να σώσει τη ζωή του. Ήταν όμως πράγματι μόνος; Όχι. Ο Ιεχωβά τού γνωστοποίησε ότι υπήρχαν περίπου 7.000 όσιοι άνθρωποι οι οποίοι, όπως και αυτός, προσπαθούσαν πιστά να υπηρετούν τον αληθινό Θεό σε εκείνους τους σκοτεινούς καιρούς. (1 Βασιλέων 19:1-18) Τι θα πούμε, λοιπόν, για εσάς; Μήπως τελικά δεν είστε και εσείς τόσο μόνοι όσο αισθάνεστε;

Υπάρχουν άνθρωποι που νοιάζονται για εσάς. Μπορείτε να σκεφτείτε τους γονείς σας, το σύντροφό σας, τα παιδιά σας και τους φίλους σας. Υπάρχουν όμως και άλλοι. Στην εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά, μπορείτε να βρείτε ώριμους Χριστιανούς οι οποίοι ενδιαφέρονται για εσάς, θα σας ακούσουν υπομονετικά και θα προσευχηθούν μαζί σας για εσάς. (Ιακώβου 5:14, 15) Ακόμη και αν κάθε ατελής άνθρωπος σας πρόδιδε, υπάρχει Κάποιος που δεν θα σας εγκαταλείψει ποτέ. Ο Βασιλιάς Δαβίδ της αρχαιότητας είπε: «Ακόμη και αν ο πατέρας μου και η μητέρα μου με εγκαταλείψουν, ο Ιεχωβά θα με δεχτεί». (Ψαλμός 27:10) Ναι, ο Ιεχωβά «ενδιαφέρεται για εσάς». (1 Πέτρου 5:7) Ποτέ να μην ξεχνάτε ότι είστε πολύτιμοι στα μάτια του Ιεχωβά.

Η ζωή είναι δώρο από τον Θεό. Όντως, μερικές φορές η ζωή μπορεί να μοιάζει περισσότερο με φορτίο παρά με δώρο. Μπορείτε να φανταστείτε, ωστόσο, πώς θα νιώθατε αν δίνατε σε κάποιον ένα πολύτιμο δώρο και εκείνος το πετούσε πριν καλά καλά το χρησιμοποιήσει; Εμείς οι ατελείς άνθρωποι έχουμε μόλις αρχίσει να χρησιμοποιούμε το δώρο της ζωής. Στην πραγματικότητα, η Γραφή δείχνει ότι η ζωή που ζούμε τώρα δεν είναι καν η «πραγματική ζωή» στα μάτια του Θεού. (1 Τιμόθεο 6:19) Ναι, στο κοντινό μέλλον η ζωή μας θα είναι πολύ πιο πλήρης, πιο πλούσια και πιο ευτυχισμένη. Πώς θα γίνει αυτό;

Η Γραφή λέει: «[Ο Θεός] θα εξαλείψει κάθε δάκρυ από τα μάτια τους, και ο θάνατος δεν θα υπάρχει πια, ούτε πένθος ούτε κραυγή ούτε πόνος δεν θα υπάρχουν πια. Τα παλιά έχουν παρέλθει». (Αποκάλυψη 21:3, 4) Προσπαθήστε να φανταστείτε πώς θα είναι η ζωή σας όταν εκπληρωθούν αυτά τα λόγια. Κάντε το με την ησυχία σας. Προσπαθήστε να δημιουργήσετε μια πλήρη, ζωηρή εικόνα στο μυαλό σας. Αυτή η εικόνα δεν είναι ένα απλό αποκύημα της φαντασίας. Καθώς στοχάζεστε τον τρόπο με τον οποίο ο Ιεχωβά πολιτεύτηκε με το λαό του στο παρελθόν, θα αυξηθεί η εμπιστοσύνη σας σε εκείνον και αυτή η εικόνα μπορεί να γίνει ακόμη πιο πραγματική για εσάς.​—Ψαλμός 136:1-26.

Ίσως περάσει καιρός μέχρι να επανακτήσετε πλήρως την επιθυμία για ζωή. Συνεχίστε να προσεύχεστε στον “Θεό κάθε παρηγοριάς, ο οποίος μας παρηγορεί σε κάθε μας θλίψη”. (2 Κορινθίους 1:3, 4· Ρωμαίους 12:12· 1 Θεσσαλονικείς 5:17) Ο Ιεχωβά θα σας δώσει τη δύναμη που χρειάζεστε. Θα σας διδάξει ότι η ζωή αξίζει.​—Ησαΐας 40:29.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 9]

Πώς Μπορείτε να Βοηθήσετε Κάποιον που Φαίνεται να Έχει Τάσεις Αυτοκτονίας;

Τι πρέπει να κάνετε αν κάποιος σας εκμυστηρευτεί ότι θέλει να αυτοκτονήσει; «Να ακούτε με προσοχή», συμβουλεύουν τα Κέντρα για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών στις ΗΠΑ (CDC). Αφήστε τον να εκφράσει τι νιώθει. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις το άτομο που έχει τάσεις αυτοκτονίας είναι εσωστρεφές και καθόλου ομιλητικό. Αποδεχτείτε το γεγονός ότι νιώθει πόνο και απελπισία. Αν αναφέρετε με καλοσύνη κάποιες συγκεκριμένες αλλαγές που έχετε παρατηρήσει στη συμπεριφορά του, μπορεί να τον παρακινήσετε να ανοιχτεί και να σας εμπιστευτεί.

Όταν ακούτε, να δείχνετε συμπόνια. «Είναι σημαντικό να τονίσετε ότι η ζωή του ατόμου είναι σημαντική για εσάς και για άλλους», λένε τα CDC. Πείτε του πως ο θάνατός του θα έφερνε σε εσάς καθώς και σε άλλους αισθήματα συντριβής. Βοηθήστε τον να διακρίνει ότι ο Δημιουργός του ενδιαφέρεται για αυτόν.​—1 Πέτρου 5:7.

Οι ειδικοί συστήνουν επίσης να απομακρύνετε οτιδήποτε θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το άτομο για να αυτοκτονήσει​—ιδιαίτερα τα όπλα. Αν φαίνεται ότι η κατάσταση είναι σοβαρή, ίσως πρέπει να ενθαρρύνετε το άτομο να ζητήσει ιατρική φροντίδα. Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να μην έχετε άλλη επιλογή από το να καλέσετε εσείς κάποια ιατρική υπηρεσία για έκτακτα περιστατικά.

[Πλαίσιο στη σελίδα 11]

“Θα με Συγχωρήσει ο Θεός για τα Αισθήματά Μου;”

Η συναναστροφή με τους Μάρτυρες του Ιεχωβά έχει βοηθήσει πολλούς να ξεπεράσουν τις σκέψεις για αυτοκτονία. Ωστόσο, κανένας σήμερα δεν είναι απρόσβλητος από τις καταστάσεις της ζωής που προκαλούν άγχος ή από την κατάθλιψη. Οι Χριστιανοί που έχουν σκεφτεί να αυτοκτονήσουν παλεύουν συχνά με έντονα αισθήματα ενοχής επειδή έκαναν αυτές τις σκέψεις. Το μόνο που επιτυγχάνουν οι ενοχές είναι να μεγαλώνουν το φορτίο τους. Πώς μπορούν λοιπόν να αντιμετωπιστούν τέτοια αισθήματα;

Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποιοι πιστοί άντρες και γυναίκες στους Βιβλικούς χρόνους εξέφρασαν πολύ αρνητικά συναισθήματα για τη ζωή. Η Ρεβέκκα, η σύζυγος του πατριάρχη Ισαάκ, ήταν κάποτε τόσο στενοχωρημένη με κάποιο οικογενειακό πρόβλημα ώστε είπε: «Έχω σιχαθεί τη ζωή μου». (Γένεση 27:46) Ο Ιώβ, ο οποίος υπέστη την απώλεια των παιδιών του, της υγείας του, του πλούτου του και της κοινωνικής του θέσης είπε: «Η ψυχή μου σιχαίνεται τη ζωή μου». (Ιώβ 10:1) Ο Μωυσής κάποτε κραύγασε προς τον Θεό: «Σε παρακαλώ, θανάτωσέ με τελείως». (Αριθμοί 11:15) Ο Ηλίας, ένας προφήτης του Θεού, είπε κάποτε: «Αρκεί! Τώρα, Ιεχωβά, αφαίρεσε την ψυχή μου». (1 Βασιλέων 19:4) Και ο προφήτης Ιωνάς είπε επανειλημμένα: «Είναι καλύτερα να πεθάνω παρά να ζω».​—Ιωνάς 4:8.

Μήπως ο Ιεχωβά καταδίκασε αυτά τα άτομα για τα αισθήματα που είχαν; Όχι. Μάλιστα διατήρησε τις εκφράσεις τους στη Γραφή. Είναι βασικό να τονίσουμε, ωστόσο, ότι κανένας από αυτούς τους πιστούς δεν άφησε τα αισθήματά του να τον οδηγήσουν στην αυτοκτονία. Ο Ιεχωβά τούς θεωρούσε πολύτιμους. Ήθελε να ζήσουν. Η αλήθεια είναι ότι ο Θεός ενδιαφέρεται ακόμη και για τη ζωή των πονηρών. Τους προτρέπει να αλλάξουν τις οδούς τους και “να εξακολουθήσουν να ζουν”. (Ιεζεκιήλ 33:11) Πόσο περισσότερο θέλει να εξακολουθήσουν να ζουν εκείνοι που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν την επιδοκιμασία του!

Ο Θεός έχει προμηθεύσει τη λυτρωτική θυσία του Γιου του, τη Χριστιανική εκκλησία, την Αγία Γραφή και το προνόμιο της προσευχής. Αυτή η γραμμή επικοινωνίας με τον Θεό​—η προσευχή—​δεν είναι ποτέ κατειλημμένη. Ο Θεός μπορεί να ακούει και θα ακούει όλους όσους τον πλησιάζουν με ταπεινή και ειλικρινή καρδιά. «Ας πλησιάζουμε, λοιπόν, με παρρησία το θρόνο της παρ’ αξία καλοσύνης, για να λάβουμε έλεος και να βρούμε παρ’ αξία καλοσύνη για βοήθεια στον κατάλληλο καιρό».​—Εβραίους 4:16.

[Πλαίσιο στη σελίδα 12]

Μήπως Έχει Αυτοκτονήσει Κάποιο Προσφιλές σας Πρόσωπο;

Όταν κάποιος αυτοκτονεί, τα μέλη της οικογένειάς του και οι στενοί του φίλοι υποφέρουν από μεγάλη ψυχική αναστάτωση. Πολλοί κατηγορούν τον εαυτό τους για την τραγωδία. Μπορεί να λένε: “Μακάρι να είχα μείνει λίγο περισσότερο μαζί του εκείνη την ημέρα”, “Μακάρι να είχα προσέξει τα λόγια μου εκείνη τη στιγμή”, “Μακάρι να είχα κάνει περισσότερα για να τον βοηθήσω”. Με άλλα λόγια: “Αν είχα κάνει εκείνο ή το άλλο, το προσφιλές μου πρόσωπο θα ήταν ακόμη εδώ”. Είναι, ωστόσο, δίκαιο να παίρνουμε εμείς την ευθύνη για την αυτοκτονία κάποιου άλλου;

Να θυμάστε ότι είναι πολύ εύκολο να αναγνωρίσετε ενδείξεις τάσεων αυτοκτονίας μετά το περιστατικό. Πριν συμβεί, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Η Γραφή λέει: «Η καρδιά του ανθρώπου γνωρίζει την πίκρα της ψυχής του, και στη χαρά της δεν θα έχει ανάμειξη ξένος». (Παροιμίες 14:10) Μερικές φορές είναι απλώς αδύνατον να διακρίνουμε τι σκέφτεται ή αισθάνεται το άλλο άτομο. Πολλοί άνθρωποι με τάσεις αυτοκτονίας δεν είναι σε θέση να εκφράσουν κατάλληλα τα ενδόμυχα αισθήματά τους σε άλλους, ακόμη και σε στενά μέλη της οικογένειάς τους.

Το βιβλίο Εκφράζοντας τη Θλίψη με Λόγια (Giving Sorrow Words) λέει σχετικά με τις ενδείξεις τάσεων αυτοκτονίας: «Είναι αλήθεια ότι συνήθως δεν είναι εύκολο να διακρίνει κανείς τέτοιες ενδείξεις». Το ίδιο βιβλίο προσθέτει πως ακόμη και αν είχατε αναγνωρίσει κάποιες ενδείξεις, αυτό και μόνο δεν εγγυάται ότι θα ήσασταν σε θέση να αποτρέψετε την αυτοκτονία. Αντί να βασανίζεστε, θα μπορούσατε να βρείτε ανακούφιση στα λόγια του σοφού Βασιλιά Σολομώντα: «Οι ζωντανοί γνωρίζουν ότι θα πεθάνουν· αλλά οι νεκροί δεν γνωρίζουν τίποτα απολύτως». (Εκκλησιαστής 9:5) Το προσφιλές σας πρόσωπο δεν βασανίζεται σε μια πύρινη κόλαση. Όσο δε για την ψυχική και τη συναισθηματική οδύνη που το οδήγησαν στην αυτοκτονία, αυτές έχουν πάψει. Δεν υποφέρει, απλώς βρίσκεται σε αδράνεια.

Το καλύτερο θα ήταν να στρέψετε τώρα την προσοχή σας στην ευημερία των ζωντανών, περιλαμβανομένου και του εαυτού σας. Ο Σολομών συνέχισε: «Όλα όσα βρίσκει το χέρι σου να κάνει, κάνε τα με τη δύναμή σου» όσο είσαι ζωντανός. (Εκκλησιαστής 9:10) Να είστε σίγουροι ότι οι μελλοντικές προοπτικές για ζωή εκείνων που έχουν αυτοκτονήσει βρίσκονται στα χέρια του Ιεχωβά, “του Πατέρα του τρυφερού ελέους και του Θεού κάθε παρηγοριάς”.​—2 Κορινθίους 1:3.a

[Υποσημείωση]

[Εικόνες στη σελίδα 8]

Μιλήστε σε κάποιον

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Η ζωή σας είναι σημαντική για τους άλλους