Μελέτη 13

Βελτίωση της Φωνής και Χρήση Μικροφώνων

1-3. Ποιες είναι μερικές αδυναμίες που μπορεί να έχει το ποιον της φωνής, και τι μπορεί να βοηθήσει στην ανάλυση του προσωπικού προβλήματος ενός ατόμου;

¹ «Τις έδωκε στόμα εις τον άνθρωπον;» Αυτή η ερώτηση είχε τεθεί στον Μωυσή από τον Δημιουργό, τον Ιεχωβά Θεό. (Έξοδ. 4:10, 11) Και θα μπορούσαμε ορθά να προσθέσουμε: Ποιος έδωσε όλα τα θαυμαστά εφόδια για την παραγωγή της ανθρώπινης ομιλίας; Ο Μωυσής έμαθε τελικά ότι, μολονότι ήταν «βραδύστομος και βραδύγλωσσος», ο Θεός μπορούσε να τον βοηθήσει, όπως και τον βοήθησε, να βελτιώσει την ομιλία του. Αυτός ο προφήτης έγινε ικανός να μιλάει αποτελεσματικά στο έθνος Ισραήλ.

² Σήμερα υπάρχουν πολλοί δούλοι του Θεού οι οποίοι γνωρίζουν καλά ότι η ομιλία τους έχει αδυναμίες. Μερικοί έχουν αδύνατη φωνή, άλλοι διαπεραστική και κάποιοι άλλοι τραχιά ή βραχνή φωνή. Η κλαψιάρικη φωνή, ο έρρινος τόνος ή η αγριωπή φωνή δεν ηχούν ευχάριστα. Ο άχρωμος και χωρίς ζωή τόνος δεν εμπνέει κανέναν. Αν η φωνή σας έχει κάποια απ’ αυτές τις αδυναμίες, μην αποθαρρύνεστε. Δεν υπάρχει λόγος να υποκύψετε στην κατάσταση αυτήν, σαν να μην είναι δυνατόν να γίνει καμιά διόρθωση ή βελτίωση.

³ Φυσικά, προκειμένου να υπάρξει πρόοδος πρέπει το άτομο να αναγνωρίσει τη συγκεκριμένη αδυναμία για τη βελτίωση της οποίας οφείλει να εργαστεί. Σ’ αυτό το σημείο μπορεί να σας βοηθήσει η Σχολή Θεοκρατικής Διακονίας με τις υποβοηθητικές συμβουλές του επισκόπου σχολής διακονίας, ώστε να αναλύσετε κάποια τυχόν αδυναμία της φωνής. Επίσης, βοηθάει το να ακούσετε τη φωνή σας ηχογραφημένη. Αν δεν το έχετε κάνει αυτό ως τώρα, μπορεί να νιώσετε έκπληξη όταν ακούσετε έτσι τη φωνή σας. Κι αυτό γιατί, όταν μιλάτε, αισθάνεστε τις δονήσεις των οστών μέσα στο κεφάλι σας και αυτές οι δονήσεις ευνοούν τους χαμηλούς τόνους, ενώ το μαγνητόφωνο αποκαλύπτει πώς σας ακούν οι άλλοι. Προκειμένου να βάλετε το θεμέλιο για τη βελτίωση της φωνής σας, καλό είναι να εξετάσετε το μηχανισμό της φωνής σας, μηχανισμό που συνήθως χρησιμοποιείτε ασυναίσθητα.

4-6. Πώς παράγεται η ομιλία;

⁴ Πώς παράγεται η ομιλία. Η βάση κάθε έναρθρου ήχου είναι η στήλη του αέρα που στέλνετε από τους πνεύμονές σας, οι οποίοι δουλεύουν σαν φυσερό. Μέσω της τραχείας ο αέρας εισέρχεται στο λάρυγγα, ο οποίος βρίσκεται στη μέση του λαιμού σας. Μέσα στο λάρυγγά σας υπάρχουν δυο μικροσκοπικές πτυχές από μυϊκό ιστό που ονομάζονται φωνητικές χορδές. Απ’ αυτές κυρίως παράγεται ο ήχος. Αυτές οι χορδές ή αλλιώς «φωνητικοί σύνδεσμοι» είναι κάτι σαν κινητά ράφια στα τοιχώματα του λάρυγγά σας. Ο κύριος σκοπός τους είναι να ανοίγουν και να κλείνουν για να επιτρέπουν την εισαγωγή και την εξαγωγή αέρα, καθώς και για να κρατάνε τα ανεπιθύμητα αντικείμενα μακριά από τους πνεύμονες. Η εκπνοή αέρα από τους πνεύμονές σας θέτει σε κίνηση αυτές τις χορδές. Καθώς, λοιπόν, ο αέρας πιέζεται για να περάσει ανάμεσά τους, αυτές δονούνται και παράγουν ήχο. Ας το δείξουμε μ’ ένα παράδειγμα: Αν φουσκώσετε ένα μπαλόνι, σφίξετε το στόμιό του και κατόπιν αφήσετε να βγει ο αέρας από το στόμιο, τότε το ελαστικό δονείται και παράγει ήχο. Έτσι, όταν μιλάτε, οι πτυχές ή χορδές του λάρυγγά σας ενώνονται σταθερά μεταξύ τους. Το τριγωνικό κενό που υπάρχει ανάμεσά τους κλείνει. Όσο πιο τεντωμένες είναι οι χορδές τόσο πιο γρήγορα δονούνται και τόσο πιο οξείς είναι οι ήχοι που παράγονται. Απεναντίας, όσο πιο χαλαρές είναι τόσο πιο βαθείς είναι οι ήχοι που παράγονται.

⁵ Αφού το κύμα του αέρα φύγει από το λάρυγγα, περνάει στο πάνω τμήμα του λαιμού σας, που ονομάζεται φάρυγγας. Κατόπιν, προχωράει στο στόμα σας και στις ρινικές σας διόδους. Εδώ προστίθενται κάποιοι αρμονικοί στο θεμελιώδη ήχο. Αυτοί οι αρμονικοί τροποποιούν, διευρύνουν και ενισχύουν τον ήχο. Ο ουρανίσκος, η γλώσσα, τα δόντια, τα ούλα, το σαγόνι και τα χείλη συνεργάζονται για να χωρίσουν τα παλλόμενα κύματα του ήχου σε «κομμάτια» και να τα διαμορφώσουν σε φωνήεντα και σύμφωνα, ώστε ο ήχος να βγαίνει σε μορφή κατανοητής ομιλίας.

⁶ Η ανθρώπινη φωνή είναι αναμφίβολα ένα θαύμα, και την ευκαμψία της δεν μπορεί να τη φτάσει κανένα ανθρωποποίητο μουσικό όργανο. Έχει την ικανότητα να εκφράζει ποικίλα συναισθήματα, από την τρυφερή και ευγενική αγάπη ως το σκληρό και βίαιο μίσος. Ακόμα και στην ατελή της κατάσταση, η ανθρώπινη φωνή μπορεί να καλύψει κλίμακα ως και τριών οκτάβων και, όχι μόνο να αποδώσει ωραίους μουσικούς ήχους, αλλά και να προφέρει λόγια που αγγίζουν την καρδιά, εφόσον βέβαια έχει καλλιεργηθεί και εκπαιδευτεί κατάλληλα. Για τη βελτίωση της φωνής, όπως θα δούμε, δυο είναι κυρίως τα αναγκαία πράγματα.

7-10. Πώς πρέπει να ελέγχεται η παροχή αέρα, και γιατί;

⁷ Έλεγχος της παροχής αέρα. Για να πετύχει ο ομιλητής τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα χρειάζεται επαρκή και σταθερή παροχή αέρα, καθώς και σωστό έλεγχο της αναπνοής. Πολλά άτομα δεν γνωρίζουν πώς να εισπνέουν και να εκπνέουν σωστά όταν μιλάνε. Το αποτέλεσμα είναι να χρησιμοποιούν μόνο το άνω τμήμα των πνευμόνων, και γι’ αυτό λαχανιάζουν όταν μιλάνε γρήγορα. Αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι, το μεγαλύτερο τμήμα των πνευμόνων δεν βρίσκεται στο άνω μέρος του θώρακα, μέρος που απλώς φαίνεται μεγαλύτερο λόγω των οστών της ωμοπλάτης. Απεναντίας, οι πνεύμονες είναι πλατύτεροι ακριβώς πάνω από το διάφραγμα. Το διάφραγμα είναι ένας ισχυρός και κυρτός μυς που λειτουργεί σαν αντλία για να βοηθάει τους πνεύμονές σας να απορροφούν τον καθαρό και να αποβάλλουν το χρησιμοποιημένο αέρα. Εκφύεται από τις κατώτερες θωρακικές πλευρές και χωρίζει τη θωρακική από την κοιλιακή χώρα. Αυτός ο θολοειδής μυς είναι ο κύριος μυς που χρησιμοποιείται στην αναπνοή. Όταν ο θόλος του διαφράγματος κινείται προς τα πάνω, εξωθεί τον αέρα από τους πνεύμονές σας. Όταν κινείται προς τα κάτω, μπαίνει αέρας μέσα στους πνεύμονές σας.

⁸ Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε για να βελτιώσετε τη φωνή σας είναι να μάθετε να ελέγχετε την παροχή αέρα. Κάντε συνειδητή προσπάθεια να μη διευρύνετε το ρηχό, άνω μέρος του θώρακά σας όταν εισπνέετε για να μιλήσετε. Να διευρύνετε το κάτω μέρος των πνευμόνων σας. Κατόπιν, μάθετε να ελέγχετε την εκπνοή σας, βγάζοντας τον αέρα σταδιακά με ελαφριά διαφραγματική πίεση υποβοηθούμενη από τους κοιλιακούς μυς. Έτσι δεν θα βγάζετε τον αέρα απότομα. Αν ο ομιλητής δεν ελέγχει την εκπνοή του, γρήγορα του κόβεται η ανάσα και η φωνή του βγαίνει λαχανιασμένη και πνιχτή.

⁹ Πολλοί έχουν την τάση να προσπαθούν να ελέγξουν την παροχή αέρα σφίγγοντας το λαιμό τους, αλλά έτσι το μόνο που καταφέρνουν είναι να προξενούν βραχνάδα και κόπωση στη φωνή. Για να μην το πάθετε αυτό, να προσπαθείτε να διατηρείτε χαλαρούς τους μυς του λαιμού σας.

¹⁰ Όπως ο δρομέας προπονείται για έναν αγώνα, έτσι και ο ομιλητής πρέπει να ασκείται για να φτάσει στο σημείο να ελέγχει το διάφραγμα. Όρθιος με ίσια την πλάτη, παίρνει βαθιά αναπνοή και αρχίζει να εκπνέει σταδιακά, ενώ ταυτόχρονα λέει, με αργό και ρέοντα ρυθμό, όσο το δυνατόν περισσότερα γράμματα του αλφαβήτου ή όσους αριθμούς μπορεί με μια και μόνο αναπνοή. Μπορεί επίσης να εξασκηθεί διαβάζοντας μεγαλόφωνα.

11-15. Πώς σχετίζεται η διαπεραστική, η έρρινη και η πνιχτή φωνή με τη μυϊκή ένταση;

¹¹ Χαλάρωση της μυϊκής έντασης. Κάτι άλλο αναγκαίο για την επίλυση των περισσότερων φωνητικών προβλημάτων είναι μια απλή συνταγή—χαλαρώστε! Πολύ λίγα πράγματα μπορούν να γίνουν για να βοηθηθεί κάποιος να βελτιώσει τη φωνή του, αν δεν μάθει να χαλαρώνει. Τουναντίον, είναι πράγματι εκπληκτικό πόση πρόοδο μπορείτε να κάνετε αν μάθετε να χαλαρώνετε όταν μιλάτε. Πρέπει και το μυαλό σας και το σώμα σας να είναι χαλαρωμένα, γιατί η διανοητική ένταση προκαλεί μυϊκή ένταση. Χαλαρώστε διανοητικά με το να έχετε την ορθή άποψη για το ακροατήριό σας, το οποίο, στις περισσότερες περιπτώσεις, θα αποτελείται από μέλη του λαού του Ιεχωβά. Μήπως οι φίλοι σας έγιναν ξαφνικά εχθροί σας, επειδή απλώς κάθονται σε σειρές; Ασφαλώς όχι. Σε όλο τον κόσμο δεν υπάρχει άνθρωπος που να στέκεται μπροστά σε τόσο φιλικό και καλοσυνάτο ακροατήριο σαν αυτό μπροστά στο οποίο στεκόμαστε εμείς τακτικά.

¹² Στην αρχή μπορεί να χρειαστεί να χαλαρώνετε συνειδητά. Ίσως διαπιστώσετε ότι, λίγο πριν μιλήσετε, αναπνέετε κοφτά και σπασμωδικά από νευρικότητα. Αυτό μπορείτε να το διορθώσετε κάνοντας σκόπιμα την αναπνοή σας αργή και ρυθμική και καταβάλλοντας συγχρόνως προσπάθεια να χαλαρώσετε τους μυς του λαιμού σας.

¹³ Όπως έχουμε μάθει, η αύξηση της έντασης στις φωνητικές χορδές ανεβάζει το ύψος της φωνής, επομένως όσο πιο πολύ τις τεντώνετε τόσο πιο οξείς ήχους παράγετε. Τελικά η φωνή σας μπορεί να γίνει διαπεραστική, κάτι που δείχνει ότι έχετε ένταση και κάνει τους ακροατές σας να αισθάνονται ένταση. Τι μπορείτε να κάνετε για να το υπερνικήσετε αυτό; Θυμηθείτε ότι οι φωνητικές χορδές δονούνται από τον αέρα που περνάει ανάμεσά τους. Ο ήχος που βγάζουν αλλάζει ανάλογα με το αν οι μύες τις τεντώνουν ή τις χαλαρώνουν, όπως ακριβώς ο ήχος που βγάζει η χορδή ενός βιολιού αλλάζει ανάλογα με το αν η χορδή είναι τεντωμένη ή χαλαρή. Όταν χαλαρώνετε τις φωνητικές χορδές, ο ήχος είναι πιο βαθύς. Επομένως, αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να χαλαρώσετε τους μυς του λαιμού σας. Η ένταση μπορεί επίσης να κάνει τους μυς με τους οποίους καταπίνετε να αντενεργούν στους μυς οι οποίοι ελέγχουν τις φωνητικές χορδές κι έτσι η φωνή σας γίνεται διαπεραστική. Θα προκύψει βελτίωση αν χαλαρώνετε συνειδητά.

¹⁴ Μερικές φορές όταν κάποιος σφίγγει τους μυς του λαιμού και του στόματος, κλείνει τις ρινικές διόδους κι έτσι ο αέρας δεν περνάει ελεύθερα μέσα απ’ αυτές. Τότε η φωνή του γίνεται έρρινη. Για να μη συμβεί αυτό χρειάζεται και πάλι χαλάρωση. Σε μερικές περιπτώσεις, όμως, το πρόβλημα μπορεί να οφείλεται σε φραγμένη μύτη.

¹⁵ Και το σαγόνι επίσης πρέπει να είναι χαλαρό. Αν είναι σφιγμένο, το στόμα δεν ανοίγει όπως πρέπει και ο ήχος βγαίνει μέσα από τα δόντια. Αυτό καταλήγει σε τραχιά, πνιχτή και ασαφή ομιλία. Ωστόσο, χαλάρωση του σαγονιού δεν σημαίνει να γίνετε οκνηροί στις συνήθειες ομιλίας. Αυτή η χαλάρωση πρέπει να εξισορροπείται με τη συνήθεια να σχηματίζουμε με τέτοιον τρόπο τους ήχους ώστε να υπάρχει σωστή άρθρωση.

16, 17. Τι θα βοηθήσει να βελτιώσει κάποιος την αντήχηση της φωνής του, και γιατί είναι πολύ σπουδαίο αυτό;

¹⁶ Η χαλάρωση της γενικής μυϊκής έντασης βοηθάει πολύ την αντήχηση. Αφού παραχθούν καθαροί ήχοι από το χαλαρό λαιμό, οι συνηχητικοί αρμονικοί πρέπει να τους ενισχύσουν προκειμένου να ακούγεται δυνατά η φωνή σας. Παράγεται αντήχηση όταν χρησιμοποιείται όλο το σώμα ως ηχείο, πράγμα που παρεμποδίζεται, όμως, από την ένταση. Ο ήχος που παράγεται στο λάρυγγα αντηχεί, όχι μόνο στις ρινικές κοιλότητες, αλλά και στην οστέινη κατασκευή του θώρακα, στα δόντια, στον ουρανίσκο και στις παραρρινικές κοιλότητες. Όλα αυτά συμβάλλουν στην ποιότητα της αντήχησης. Αν βάλετε κάποιο βάρος πάνω στο ηχείο ενός βιολιού, ο ήχος νεκρώνεται· το ηχείο πρέπει να δονείται ελεύθερα. Το ίδιο συμβαίνει και με την οστέινη κατασκευή του σώματός σας, την οποία κρατάνε στη θέση της οι μύες. Με αντήχηση, θα μπορείτε να ακούγεστε από ένα μεγάλο ακροατήριο άνετα, χωρίς να κάνετε μεγάλη προσπάθεια, χωρίς να καταπονείτε τη φωνή σας. Χωρίς αντήχηση, είναι δύσκολο να κάνετε τη φωνή σας να ακούγεται δυνατά, να κάνει τις κατάλληλες διακυμάνσεις ή να εκφράσει «αποχρώσεις» αισθημάτων.

¹⁷ Η αντήχηση μπορεί να βελτιωθεί με ασκήσεις παράτασης των φθόγγων και με παράλληλη συνειδητή χαλάρωση του σώματος. Τα χείλη πρέπει μόνο να αγγίζουν το ένα το άλλο ελαφρά, να μην είναι ενωμένα σφιχτά. Μ’ αυτόν τον τρόπο, οι ηχητικές δονήσεις δεν θα εμποδίζονται από σφιγμένους μυς ούτε θα αναγκάζονται να βγουν από τη μύτη. Θα σας βοηθήσει να επαναλαμβάνετε ορισμένες λέξεις κάνοντας να αντηχούν παρατεταμένα οι φθόγγοι μ, ν και λ. Μια άλλη άσκηση χρήσιμη για να βελτιωθεί το ποιον της φωνής σας είναι να προφέρετε τα φωνήεντα μακρόσυρτα, έχοντας το λαιμό ανοικτό, το σαγόνι χαλαρό και μικρή ένταση φωνής.

18-22. Ποιες συμβουλές πρέπει να έχουμε υπόψη μας όσον αφορά την αποτελεσματική χρήση μικροφώνων;

¹⁸ Σωστή χρήση μικροφώνων. Σε μεγάλους χώρους συγκεντρώσεων είναι αναγκαίο να ενισχύεται η ανθρώπινη φωνή με ηλεκτρονικά μέσα, τόσο για να γίνει πιο ελαφρύ το φορτίο του ομιλητή όσο και για να μπορεί να παρακολουθεί άνετα το ακροατήριο. Έτσι, ούτε ο ομιλητής καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για να έχει την απαιτούμενη ένταση η φωνή του ούτε οι ακροατές τεντώνουν τα αφτιά τους για να ακούσουν τι λέγεται. Πολλές εκκλησίες έχουν μικρόφωνα, όχι μόνο στο βήμα, αλλά και γι’ αυτούς που σχολιάζουν από το ακροατήριο, ώστε να μπορούν να ακούγονται καλά όλα τα σχόλια. Ακόμα κι αν δεν υπάρχουν μικρόφωνα στην τοπική Αίθουσα Βασιλείας, συνήθως χρησιμοποιούνται μικρόφωνα για το πρόγραμμα των συνελεύσεων. Συνεπώς, χρειάζεται να γνωρίζουμε πώς να τα χρησιμοποιούμε σωστά.

¹⁹ Πόσο κοντά πρέπει να είναι το στόμα σας στο μικρόφωνο; Συνήθως δέκα με δεκαπέντε εκατοστά. Το πιο συχνό πρόβλημα όταν χρησιμοποιείται μικρόφωνο είναι ότι ο ομιλητής στέκεται πάρα πολύ μακριά. Γι’ αυτό, να προσέχετε την απόσταση. Επίσης, να κατευθύνετε τη φωνή σας προς το μικρόφωνο και μέσα στο πεδίο λήψης του. Αν δεν το κάνετε αυτό, είναι δύσκολο για το χειριστή των ηχητικών να κάνει ρυθμίσεις προκειμένου να ακούει καλά και καθαρά το ακροατήριο. Φυσικά, πρέπει να αποφεύγετε να βήχετε, να φταρνίζεστε και να καθαρίζετε το λαιμό σας κοντά στο μικρόφωνο.

²⁰ Όταν χρησιμοποιείτε μικρόφωνο, να προσέχετε πώς ακούγεται η φωνή σας όταν βγαίνει από το μεγάφωνο. Έτσι θα μπορέσετε να διορθώσετε την ένταση της φωνής σας και τη θέση σας, αν χρειάζεται. Αυτή η διόρθωση μπορεί να γίνει είτε με το να σταθείτε πιο κοντά στο μικρόφωνο είτε με το να απομακρυνθείτε τέσσερα-πέντε εκατοστά απ’ αυτό. Μερικοί ομιλητές πρέπει να αποφεύγουν να μιλάνε υπερβολικά δυνατά, γιατί αυτό παραμορφώνει τη φωνή τους και είναι ενοχλητικό και δυσάρεστο για το ακροατήριο. Επίσης, να έχετε υπόψη σας ότι, αν θέλετε να χαμηλώσετε τη φωνή σας για να δώσετε έμφαση σε κάποια σημεία της ομιλίας σας, το ακροατήριό σας μπορεί να ακούσει ακόμα κι έναν ψίθυρο χάρη σ’ αυτό το σύγχρονο θαύμα της ενίσχυσης του ήχου.

²¹ Υπάρχουν κι άλλα σημεία που χρειάζεται να προσέχετε όταν χρησιμοποιείτε μικρόφωνο. Έχετε παρατηρήσει ότι το «π» ηχεί μερικές φορές σαν φελλός που τινάζεται από μπουκάλι; Αυτό συμβαίνει όταν το άτομο μιλάει κατευθείαν στο μικρόφωνο από πολύ μικρή απόσταση. Προβλήματα προξενεί, εξάλλου, και το «σ» που κάνει ένα διαπεραστικό ήχο. Πρέπει να λέτε αυτούς τους φθόγγους απαλά, γιατί ο ενισχυτής τούς κάνει πιο έντονους και ακούγονται σαν συρίγματα. Όταν γνωρίζετε πώς να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα, τότε δεν είναι δύσκολο να το αντιμετωπίσετε.

²² Ο μηχανισμός της φωνής μας είναι ένα θαυμάσιο δώρο από τον Δημιουργό μας. Ο ηλεκτρισμός και το εφευρετικό μυαλό είναι κι αυτά δικά του δώρα, και αυτά έκαναν δυνατή την ομιλία μέσω μικροφώνου. Κάθε φορά που χρησιμοποιούμε τη φωνή μας, με ή χωρίς ενισχυτικά μηχανήματα, ας τη χρησιμοποιούμε με τρόπο που να τιμά τον Πρωτουργό της ομιλίας.