Είναι η Ζωή σας Πορεία Θανάτου;

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ αγαπά τη ζωή. Ωστόσο ο θάνατος είναι ένα χαρακτηριστικό της παρούσης ανθρωπίνης υπάρξεως. Αυτό το μοναδικό γεγονός προφανώς επηρεάζει τον τρόπο που ζουν οι άνθρωποι και την άποψί τους για την ίδια τη ζωή.

Ακόμη κι εκείνοι που δεν έχουν μια θρησκευτική τάσι, συχνά προσπαθούν να κάνουν όσο το δυνατόν περισσότερα πράγματα στο σύντομο διάστημα της ζωής τους. Ζουν κάτω από τη σκιά του θανάτου. Πολλά θρησκευόμενα άτομα, πιστεύοντας ότι οι άνθρωποι έχουν μια αθάνατη πνευματική ψυχή, ελπίζουν ότι ο θάνατος θα τους δώση μια διαφυγή από τη φυσική ύπαρξι σε μια πνευματική ύπαρξι. Γι’ αυτό πάρα πολλοί πολιτισμοί στρέφονται γύρω από τον θάνατο και τιμούν με κάποιο τρόπο τους νεκρούς, των οποίων οι ψυχές πιστεύεται ότι έχουν μια συνεχή ύπαρξι σ’ ένα πνευματικό κόσμο. Εξ άλλου, η ελπίδα της ζωής που εκθέτει η Αγία Γραφή δεν βασίζεται στην ιδέα ότι η ψυχή επιζή μετά θάνατον.

ΤΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

Η Αγία Γραφή λέγει ότι ο ζωντανός άνθρωπος είναι μια ‘ζώσα ψυχή,’ που αποτελείται από το σώμα και από την ‘πνοή της ζωής.’ (Γέν. 2:7) Η Αγία Γραφή, επίσης, λέγει ότι υπάρχει πνεύμα και στα ζώα και στους ανθρώπους. (Ψαλμ. 104:25-30· Εκκλησ. 3:19, 20) Αυτό το πνεύμα είναι η δύναμις της ζωής, που βρίσκεται σε κάθε κύτταρο του σώματος. Διατηρείται από τον αέρα, που είναι πλούσιος σε οξυγόνο, και την τροφή που έχει προμηθεύσει ο Θεός. Τον καιρό που ο Θεός έπλασε το πρώτο ανθρώπινο ζεύγος, παρείχε όλες τις συνθήκες που θα έκαναν δυνατόν γι’ αυτούς και τους απογόνους των να εξακολουθούν να ζουν για πάντα, αν παρέμεναν υπάκουοι στον Δημιουργό τους. Η ανυπακοή θα επέφερε θάνατο.—Γέν. 2:8, 9, 15-17.

Ο θάνατος είναι το αντίθετο της ζωής ως ψυχής. Γι’ αυτό τον λόγο, αφού ο Αδάμ αμάρτησε λόγω ανυπακοής, ο Θεός του είπε: «Επειδή υπήκουσας εις τον λόγον της γυναικός σου, και έφαγες από του δένδρου, . . . με λύπας θέλεις τρώγει . . . πάσας τας ημέρας της ζωής σου . . . εωσού επιστρέψης εις την γην, . . . επειδή γη είσαι, και εις γην θέλεις επιστρέψει.» Επειδή ο άνθρωπος δεν ενήργησε σε αρμονία με τις απαιτήσεις του Θεού για ζωή, οι μέρες της ζωής του έληξαν και επέστρεψε στο χώμα από το οποίο είχε ληφθή. Πέθανε.—Γέν. 3:17-19.

Η Αγία Γραφή με συνέπεια παρουσιάζει αυτή την άποψι του θανάτου. Σχετικά με τα αποτελέσματα του κατακλυσμού των ημερών του Νώε, η αφήγησις λέγει: «Απέθανε πάσα σαρξ κινουμένη επί της γης, . . . και πας άνθρωπος . . . πάντα όσα είχον πνοήν ζωής εις τους μυκτήρας αυτών, απέθανον.» (Γέν. 7:21, 22) ‘Οκτώ ψυχαί διεσώθησαν δι’ ύδατος.’ (1 Πέτρ. 3:20) Ο Χριστιανός συγγραφεύς της επιστολής προς Ρωμαίους διαβεβαίωσε ότι «ο μισθός της αμαρτίας είναι θάνατος.» (Ρωμ. 6:23) Συμφώνησε με τη δήλωσι της Αγίας Γραφής ότι «η ψυχή η αμαρτάνουσα, αυτή θέλει αποθάνει,» και ότι η ψυχή παύει να έχη μια συνειδητή ύπαρξι κατά τον θάνατο: «Εν εκείνη τη ημέρα οι διαλογισμοί αυτού αφανίζονται.»—Ιεζ. 18:20· Ψαλμ. 146:4.

ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΒΑΣΙΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΑΤΗ

Ωστόσο, η Αγία Γραφή διδάσκει ότι υπάρχει πράγματι ένα πνευματικό βασίλειο. «Ο Θεός είναι πνεύμα.» (Ιωάν. 4:24) Δημιούργησε και άλλα πνευματικά πρόσωπα πολύ πριν από τη δημιουργία του ανθρώπου ή των ζώων. (Ιώβ 38:4, 7) Μερικά απ’ αυτά, περιλαμβανομένου και εκείνου που είναι γνωστό ως «Σατανάς», στασίασαν εναντίον του Θεού και δεν λαμβάνουν διαφώτισι στην οικογένεια των πιστών αγγέλων του Θεού. (Γέν. 3:1-15· 6:1-7· 1 Πέτρ. 3:19, 20· Ιούδ. 6) Έχουν γίνει απατεώνες, με πρόθεσι να πείσουν τους ανθρώπους ότι ο άνθρωπος επιζή μετά τον θάνατο σε πνευματική μορφή. (Αποκάλ. 12:9) Εκείνοι είναι αυτοί που παριστάνουν τους νεκρούς και παρέχουν ενδείξεις που κάνουν τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι έχουν επαφή με πνεύματα νεκρών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ασκείται κάποια μορφή λατρείας των νεκρών σε όλα τα μέρη του κόσμου.—Ησ. 8:19.

Παραδείγματος χάριν, σε πολλά μέρη της Νιγηρίας πιστεύεται ότι, μετά τον θάνατον, η ψυχή εισέρχεται σε μια αδρανή κατάστασι, έως ότου εκτελεσθή μια πρώτη και δεύτερη τελετή κηδείας. Η πρώτη τελετή είναι η ταφή του σώματος του αποθανόντος. Η δεύτερη, ένα είδος αναμνηστικής λειτουργίας, είναι μια πνευματική κηδεία για να βοηθήση την ψυχήν να φύγη από την περιοχή των νεκρών και να της επιτρέψη να εισέλθη πλήρως στη χώρα των πνευμάτων. Γι’ αυτό τον λόγο, μερικοί Νιγηριανοί θεωρούν τις αναμνηστικές λειτουργίες που γίνονται στις εκκλησίες μια εβδομάδα μετά την κηδεία, ως αντίστοιχες μιας δεύτερης ταφής.

Άλλες συνήθειες, όπως η «ολονυχτία,» ανεπτύχθησαν σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν τα πονηρά πνεύματα ν’ αναμιχθούν με το σώμα ή να εμποδισθή το πνεύμα του αποθανόντος να επιστρέψη σ’ αυτόν τον κόσμο. Αυτές οι συνήθειες συχνά περιλαμβάνουν πολύπλοκες και δαπανηρές τελετές που έχουν σκοπό να δείξουν δημοσίως ότι ο νεκρός τιμάται πολύ. Επίσης, ελπίζουν ότι έτσι θα κερδίσουν την εύνοιά του.

Μια Νιγηριανή τελετή κηδείας παρουσιάσθηκε πρόσφατα στην τηλεόρασι, δείχνοντας δαπανηρά ντυμένους πενθούντες να θρηνούν στον τάφο. Μερικοί μάλιστα απεπειρώντο να πέσουν μέσα στον τάφο. Μόλις τελείωσε η ταφή του νεκρού, ακολούθησε μια μεγάλη γιορτή, με πολύ ποτό, φαγητό και ευθυμία. Μερικοί υπολογίζουν ότι αυτή η κηδεία στοίχισε περίπου 5.000 Νιγηριανές στερλίνες (7.500 δολλάρια Η.Π.). Στα περισσότερα μέρη της Νιγηρίας, ο θρήνος και κατόπιν η ευθυμία στην κηδεία ενός ηλικιωμένου ατόμου εκφράζει την πίστι ότι το άτομο αυτό επεράτωσε επιτυχώς τη ζωή του ως άνθρωπος και προετοιμάζεται να εισέλθη στην πνευματική ζωή.

Η τιμή που αποδίδεται στους νεκρούς καταδεικνύεται περαιτέρω με μια επιστολή που εγράφη σε μια από τις εφημερίδες της Νιγηρίας. Ο συγγραφεύς είπε για ένα φίλο του ο οποίος δεν μπορούσε να βρη χρόνο να επισκεφθή τον ασθενή πατέρα του και το μόνο που μπορούσε να κάνη ήταν να στείλη 20 Νιγηριανές στερλίνες (30 δολλάρια Η.Π.) για να καλύψη την ιατρική περίθαλψι. Ωστόσο, όταν αυτός ο ηλικιωμένος άνθρωπος πέθανε ένα μήνα αργότερα, ο ίδιος αυτός γιος μπόρεσε να πάρη άδεια από την εργασία του και να δανεισθή 580 και πλέον Νιγηριανές στερλίνες (870 δολλάρια Η.Π.) «για να αντεπεξέλθη στα έξοδα της τελετής ταφής.» Άλλοι συγγενείς εκάλυψαν άλλα έξοδα. Ο συγγραφεύς της επιστολής εσχολίασε: «Όταν ο άνθρωπος ήταν άρρωστος, το μόνο που έλαβε ήταν 20 Νιγηριανές στερλίνες για να φροντίση τον εαυτό του, αλλά όταν πέθανε, η σωρός του—το άχρηστο άψυχο σώμα του—ενταφιάσθηκε με χαρά . . . με 2.000 Νιγηριανές στερλίνες» (3.000 δολλάρια Η.Π.)

Σε πολλές περιπτώσεις, οι στενοί συγγενείς του αποθανόντος ξυρίζουν τα μαλλιά τους, κόβουν τα νύχια τους, κάνουν χαρακιές ή εντομές στο σώμα τους ή φορούν ειδικές χάνδρες ή μικρούς σάκκους που περιέχουν σπόρους ή αναμίξεις φαγητών. Όλα αυτά αποτελούν στην πραγματικότητα ειδική προστατευτική «θεραπεία» εναντίον του πνεύματος του αποθανόντος. Οι λάτρεις του Ιεχωβά δεν πράττουν τέτοια πράγματα, τα οποία καταδικάζονται στην Αγία Γραφή.—Λευιτ. 19:28.

ΕΙΝΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΝΑ ΑΙΣΘΑΝΕΤΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΛΥΠΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΕΝΟΣ ΠΡΟΣΦΙΛΟΥΣ

Είναι φυσικό να αισθάνωνται οι άνθρωποι θλίψι και λύπη για την απώλεια ενός προσφιλούς ατόμου. Οι δούλοι του Θεού έχουν εκφράσει μια τέτοια λύπη και έδειξαν τη θλίψι τους με το να κλαίνε και να ντύνωνται με σεμνοπρεπή τρόπο. (Γέν. 23:2· Δευτ. 34:8· Ιωάν. 11:33, 35, 38) Στους προχριστιανικούς καιρούς, εντύνοντο με σάκκο και μερικές φορές είχαν προκαθωρισμένες περιόδους πένθους για λύπη σχετικά με άλλες καταστροφές, εκτός από τον θάνατο. (2 Σαμ. 14:2· Εσθήρ 4:1) Το πένθος δεν είχε σκοπό να κατευνάση τον νεκρό. Ήταν μια εκδήλωσις θλίψεως λόγω μιας προσωπικής τραγωδίας ή μιας τραγωδίας που έπληττε την κοινότητα.

Ομοίως, οι Χριστιανοί λάτρεις του Ιεχωβά δεν ενδίδουν σε υπερβολικό πένθος, και η Αγία Γραφή εξηγεί την αιτία γι’ αυτό: «Δεν θέλω να αγνοήτε, . . . περί των κεκοιμημένων, δια να μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα.» (1 Θεσσ. 4:13) Οι Χριστιανοί θεωρούν τους νεκρούς των ως μη έχοντες συναίσθησι, ‘κοιμωμένους’ με την ελπίδα αναστάσεως και γνωρίζουν ότι δεν έχουν ανάγκη οι νεκροί από τελετουργίες για κατευνασμό ή εξιλέωσι.—Ιωάν. 11:11-14.

Η ελπίδα της αναστάσεως βασίζεται στην προμήθεια που έκανε ο Θεός για να εξαλείψη το αποτέλεσμα της αμαρτίας και ν’ απομακρύνη την καταδίκη του θανάτου. Με στοργή προμήθευσε αντίλυτρο για το ανθρώπινο γένος μέσω του θανάτου του Ιησού Χριστού. Αυτό διήνοιξε την οδό για ν’ αναστήση ο Θεός τους νεκρούς και να τους δώση την ευκαιρία να ζήσουν ξανά στο μέλλον, με την προοπτική να κερδίσουν αιώνια ζωή.—Ιωάν. 3:16· Ματθ. 20:28· Ιωάν. 11:24-26.

ΝΑ ΤΗΡΗΤΕ ΤΙΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΕΙΣ ΚΗΔΕΙΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΓΡΑΦΙΚΑ ΟΡΙΑ

Έτσι, οι Χριστιανοί πρέπει να προσέχουν να μην μολύνωνται με τις εσφαλμένες συνήθειες των ανθρώπων που τους περιβάλλουν. Πρέπει ν’ αποφεύγουν όλες τις συνήθειες που βασίζονται στην ιδέα ότι η ψυχή επιζή σ’ ένα πνευματικό κόσμο. Δεν είναι ανάγκη να γίνωνται περίπλοκες τελετές κηδείας. Φυσικά, τα σώματα πρέπει να τυγχάνουν καλής μεταχειρίσεως με το να θάπτωνται στο χώμα. Χρησιμοποιούνται επίσης άλλες μέθοδοι αποθέσεως, όπως είναι η αποτέφρωσις ή η ταφή στη θάλασσα. Αν το πτώμα πλένεται πριν από την ταφή χάριν καθαριότητος, δεν πρέπει να σχετίζεται αυτή η συνήθεια με την αντιγραφική τελετή της προετοιμασίας του αποθανόντος για ζωή ‘στον άλλο κόσμο.’—Πράξ. 9:37.

Ο σοφός Βασιλεύς Σολομών συμβούλευσε: «Κάλλιον να υπάγη τις εις οίκον πένθους, παρά να υπάγη εις οίκον συμποσίου· διότι τούτο είναι το τέλος παντός ανθρώπου, και ο ζων θέλει βάλει αυτό εις την καρδίαν αυτού.» (Εκκλησ. 7:2) Αυτή η συμβουλή τονίζει δύο πράγματα σχετικά με τις κηδείες. Πρώτον, η συνεστίασις ή μια φανταχτερή επίδειξις είναι ακατάλληλη εν σχέσει με το πένθος για τους νεκρούς. Δεύτερον, είναι κατάλληλο εκείνοι που συλλυπούνται, να κάνουν επισκέψεις και να παρηγορούν τα άτομα που έχασαν τους προσφιλείς των.

Τα άτομα από κοντινές περιοχές, που κάνουν τέτοιες επισκέψεις για να εκφράσουν τα συλλυπητήριά τους στην οικογένεια, πρέπει να δείχνουν διακριτικότητα και να κάνουν σύντομες επισκέψεις και να μην υποχρεώνουν την οικογένεια να τους παράσχη φαγητό. Αυτή η πρόνοια μπορεί να λαμβάνεται για άτομα που έρχονται από μακρυά για να συλλυπηθούν την οικογένεια, και πάλι αν η οικογένεια το θελήση. Αυτό θα ήταν εκδήλωσις φιλοξενίας. Εξ άλλου, όλοι οι επισκέπται πρέπει να δείχνουν διακριτικότητα με το να μην ενεργούν ιδιοτελώς με τέτοιο τρόπο ώστε να προσθέτουν στα έξοδα που ήδη έχει κάνει η οικογένεια στην προετοιμασία της κηδείας. Αντιθέτως, θα ήταν θαυμάσιο αν θα μπορούσαν να προσφέρουν βοήθεια στην οικογένεια με το ν’ αναλάβουν οικιακά καθήκοντα ή να πάνε σε διάφορα θελήματα.

Ως προς τις κηδείες που γίνονται μεταξύ Μαρτύρων του Ιεχωβά, μπορεί να γίνη μια ομιλία κηδείας σε οποιαδήποτε κατάλληλη τοποθεσία, όπως είναι μια αίθουσα κηδείας, ή Αίθουσα Βασιλείας, το σπίτι ενός μέλους της οικογενείας ή ακόμη και το νεκροταφείο. Η οικογένεια μπορεί να ζητήση από ένα σεβαστό άρρεν μέλος της εκκλησίας να κάνη την ομιλία. Μπορεί να δοθή μια απλή ομιλία βασισμένη στην Αγία Γραφή, που θα εξηγή Γραφικώς τον θάνατο και τον σκοπό του Θεού ν’ αναστήση σε ζωή τους νεκρούς μέσω αναστάσεως. Μετά απ’ αυτή την ομιλία, το σώμα μπορεί να ταφή, χωρίς τελετουργίες.

Η Αγία Γραφή δείχνει ότι υπάρχουν περιστάσεις οπότε λάτρεις του Ιεχωβά πήγαν το σώμα στο μέρος της ταφής με πομπή. Σε μια τέτοια περίπτωσι, ο Ιησούς ανέστησε ένα νεαρό. (Λουκ. 7:12-16) Πρέπει να σημειωθή ότι αυτό εγίνετο για να μεταφερθή το σώμα στο σημείο ταφής. Δεν ήταν μια τελετουργική πομπή γύρω από την πόλι. Πράγματι, η απλότης είναι το εξέχον χαρακτηριστικό των Χριστιανικών κηδειών. Οι περιγραφές της ταφής του Ιησού Χριστού και λάτρεων του Θεού στους προχριστιανικούς χρόνους δείχνουν ότι γινόταν μια απλή, σεμνή απόθεσις του σώματος. (Ματθ. 27:59, 60· Γέν. 25:9, 10· 49:29-32) Αυτή η απλότης ταιριάζει με την απλή αλήθεια ότι οι νεκροί «δεν γνωρίζουσιν ουδέν . . . Έτι και η αγάπη αυτών και το μίσος αυτών και ο φθόνος αυτών ήδη εχάθη.» (Εκκλησ. 9:5, 6) Επίσης, στις κηδείες, οι Χριστιανοί δεν πρέπει να μιμούνται θρησκείες οι οποίες διακρατούν ψευδείς δοξασίες σχετικά με τους νεκρούς.—2 Κορ. 6:14-17.

Μετά την ταφή, δεν υπάρχει τίποτε που μπορεί να κάνη κάποιος για τον νεκρό. Τα εδάφια Εκκλησιαστής 9:5, 10 μας λέγουν, «. . . ουδέ έχουσι πλέον απόλαυσιν . . . δεν είναι πράξις ούτε λογισμός ούτε γνώσις» στον τάφο όπου πηγαίνουν οι νεκροί. Έτσι, οι νεκροί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για ν’ αλλάξουν την κατάστασί τους, ούτε μπορούν ν’ αναμιχθούν στις υποθέσεις των ζώντων. Αυτό σημαίνει επίσης ότι οι ζώντες δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για τους νεκρούς. Έτσι, οι «δεύτερες ταφές,» οι ολονυχτίες, οι αναμνηστικές λειτουργίες που έχουν τη φύσι αποδόσεως τιμής ή κατευνασμού, οι θυσίες και οι προσφορές, οι ειδικές προσευχές για την ειρηνική ανάπαυσι της ψυχής που βασίζονται στη δοξασία της συνειδητής υπάρξεως της ψυχής στο καθαρτήριο ή κάπου αλλού, είναι χωρίς αξία και βασίζονται σε ψευδείς ιδέες.—Ψαλμ. 49:6-9.

Αντί να γίνη μια ομιλία κηδείας πριν από την ταφή, μπορεί κατάλληλα να διεξαχθή μια αναμνηστική συγκέντρωσις σ’ ένα κατάλληλο μέρος μετά την ταφή. Αυτό δεν θα γίνη προς όφελος του νεκρού, ή από φόβο του νεκρού. Απλώς θα είναι μια ευκαιρία για να παρηγορηθούν οι επιζώντες συγγενείς και οι στενοί σύντροφοι στη διάρκεια της περιόδου της θλίψεώς των, διότι απαιτείται χρόνος για να υπερπηδήση κανείς τη θλίψι του και το αίσθημα της απωλείας. Αυτό ακριβώς το γεγονός δείχνει επίσης ότι οι Χριστιανοί δεν δικαιολογούνται να κάνουν αναμνηστικές υπηρεσίες μια φορά το έτος, ή σε άλλα τακτικά διαστήματα, για τους νεκρούς συγγενείς. Η Αγία Γραφή συνιστά ότι αυτό πρέπει να γίνεται μόνο εις ανάμνησι του Ιησού Χριστού, ο οποίος έδωσε τη ζωή του ως θυσία για το ανθρώπινο γένος, για να παράσχη απολύτρωσι από την καταδίκη του θανάτου.—Λουκ. 22:19· 1 Κορ. 11:24, 25.

Μολονότι πρέπει να δεχθούμε τον θάνατο σαν ένα χαρακτηριστικό της παρούσης ανθρωπίνης υπάρξεως, δεν είναι ανάγκη να το βλέπωμε με νοσηρό φόβο ή ακατάλληλο σεβασμό. Η ελπίδα της αναστάσεως θα μας προστατεύση από υπερβολική θλίψι. «Διότι εάν πιστεύωμεν ότι ο Ιησούς απέθανε και ανέστη, ούτω και ο Θεός τους κοιμηθέντας δια του Ιησού θέλει φέρει μετ’ αυτού,» μέσω αναστάσεως. (1 Θεσσ. 4:13, 14· Αποκάλ. 21:4) Γι’ αυτό τον λόγο, η ζωή των Χριστιανών δεν είναι πορεία θανάτου. Αποβλέπουν στο μέλλον με την ελπίδα της ζωής. Διάγουν τη ζωή τους τώρα με τέτοιο τρόπο ώστε να βοηθήσουν τους ζώντες.

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Πρέπει οι νεκροί να τιμώνται περισσότερο από τους ζώντες;