Αναζήτηση του Νερού της Ζωής

ΠΡΙΝ από δύο χιλιάδες και πλέον χρόνια, μια ακμάζουσα πόλη 30.000 κατοίκων έγινε ξακουστή στην Αραβική Έρημο. Παρά το αντίξοο κλίμα της περιοχής, όπου το ύψος των βροχοπτώσεων φτάνει κατά μέσο όρο μόνο τα 150 χιλιοστά το χρόνο, οι πολίτες της Πέτρας έμαθαν να ζουν με λίγο νερό. Και η Πέτρα έγινε πλούσια και ευημερούσα πόλη.

Οι Ναβαταίοι, κάτοικοι της Πέτρας, δεν είχαν ηλεκτρικές αντλίες νερού. Δεν έχτιζαν γιγάντια φράγματα. Αλλά ήξεραν πώς να συλλέγουν και να διατηρούν το νερό τους. Ένα τεράστιο δίκτυο από μικρούς υδροταμιευτήρες, αναχώματα, αγωγούς και στέρνες τούς έδινε τη δυνατότητα να διοχετεύουν στην πόλη τους και στα μικρά κτήματά τους το νερό που συνέλεγαν με προσοχή. Δεν σπαταλούσαν ούτε μία σταγόνα. Τα πηγάδια και οι στέρνες τους ήταν τόσο καλά κατασκευασμένα ώστε τα χρησιμοποιούν ακόμη και οι σύγχρονοι Βεδουίνοι.

«Η υδρολογία είναι το αόρατο μεγαλείο της Πέτρας», λέει με θαυμασμό ένας υδρολόγος. «Εκείνοι οι άνθρωποι ήταν μεγαλοφυΐες». Τον τελευταίο καιρό, Ισραηλινοί ειδικοί προσπαθούν να ωφεληθούν από την ιδιοφυΐα των Ναβαταίων, οι οποίοι καλλιεργούσαν επίσης εκτάσεις στη Νεγκέμπ, όπου οι βροχοπτώσεις σπάνια ξεπερνούν τα 100 χιλιοστά το χρόνο. Οι αγρονόμοι έχουν ερευνήσει τα απομεινάρια από χιλιάδες μικρούς αγρούς των Ναβαταίων, οι κάτοχοι των οποίων διοχέτευαν με επιδεξιότητα τη χειμωνιάτικη βροχή στα μικρά χωράφια τους που είχαν αναβαθμίδες.

Τα μαθήματα που έχουν ήδη πάρει από τους Ναβαταίους βοηθούν τους γεωργούς στις πληγείσες από την ξηρασία χώρες της περιοχής Σαχέλ στην Αφρική. Ωστόσο, και οι σύγχρονες μέθοδοι διατήρησης του νερού μπορούν να είναι το ίδιο αποτελεσματικές. Στο Λανθαρότε, ένα από τα Κανάρια Νησιά που βρίσκονται κοντά στις ακτές της Αφρικής, οι γεωργοί έχουν μάθει πώς να καλλιεργούν σταφύλια και σύκα εκεί όπου δεν πέφτει σχεδόν καθόλου βροχή. Φυτεύουν τα κλήματα ή τις συκιές στον πάτο στρογγυλών λάκκων και μετά καλύπτουν το χώμα με ένα στρώμα ηφαιστειακής στάχτης για να αποτρέψουν την εξάτμιση. Με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατόν να περνάει στις ρίζες αρκετή υγρασία ώστε να εξασφαλίζεται μια καλή σοδειά.

Λύσεις Απλής Τεχνολογίας

Παρόμοιες ιστορίες προσαρμογής σε άνυδρα κλίματα μπορούν να βρεθούν σε όλο τον κόσμο​—όπως στους Μπίσνοϊ, που ζουν στην έρημο Ταρ της Ινδίας, στις γυναίκες του πληθυσμού Τουρκάνα της Κένυας και στους Ινδιάνους Ναβάχο της Αριζόνας των ΗΠΑ. Οι τεχνικές τους για τη συγκέντρωση του βρόχινου νερού, τις οποίες έχουν μάθει στο πέρασμα πολλών αιώνων, αποδεικνύονται πολύ πιο αξιόπιστες για την ικανοποίηση των αγροτικών αναγκών από τις εντυπωσιακές λύσεις της υψηλής τεχνολογίας.

Ο 20ός αιώνας ήταν μια εποχή οικοδόμησης φραγμάτων. Τα μεγάλα ποτάμια αξιοποιήθηκαν, και αναπτύχθηκαν τεράστια συστήματα άρδευσης. Κάποιος επιστήμονας υπολογίζει ότι το 60 τοις εκατό των μικρών και των μεγάλων ποταμών του κόσμου έχει τεθεί υπό έλεγχο μέχρι ενός σημείου. Μολονότι τέτοια έργα έφεραν μερικά οφέλη, οι οικολόγοι τονίζουν τη ζημιά που προκλήθηκε στο περιβάλλον, πέρα από τις συνέπειες που υπέστησαν εκατομμύρια άνθρωποι οι οποίοι έχασαν τα σπίτια τους.

Επιπλέον, παρά τις καλές προθέσεις, οι γεωργοί, οι οποίοι έχουν απελπιστική ανάγκη για νερό, σπάνια ωφελούνται από αυτά τα σχέδια. Αναφερόμενος στα αρδευτικά προγράμματα της Ινδίας, ο πρώην πρωθυπουργός Ρατζίβ Γκάντι είπε: «Επί 16 χρόνια έχουμε δαπανήσει πολλά χρήματα. Οι άνθρωποι δεν έχουν πάρει τίποτα σε αντάλλαγμα, ούτε άρδευση, ούτε νερό, ούτε αύξηση της παραγωγής, ούτε βοήθεια στην καθημερινή τους ζωή».

Οι λύσεις απλής τεχνολογίας, από την άλλη πλευρά, έχουν αποδειχτεί πιο χρήσιμες και λιγότερο επιζήμιες για το περιβάλλον. Μικρές λίμνες και φράγματα που φτιάχνονται από τοπικές κοινότητες γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία στην Κίνα, όπου έχουν κατασκευαστεί έξι εκατομμύρια τέτοια έργα. Στο Ισραήλ, οι άνθρωποι διαπίστωσαν ότι με λίγη επινοητικότητα το ίδιο νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί πρώτα για πλύσιμο, έπειτα για εγκαταστάσεις υγιεινής και τελικά για άρδευση.

Μία ακόμη πρακτική λύση είναι η άρδευση με σταγόνες, η οποία συντηρεί το χώμα και χρησιμοποιεί μόνο το 5 τοις εκατό του νερού που απαιτούν οι παραδοσιακές μέθοδοι. Σοφή χρήση του νερού σημαίνει επίσης το να επιλέγει κανείς να καλλιεργεί είδη κατάλληλα για ξηρό κλίμα, όπως είναι το σόργο ή το κεχρί, αντί για αυτά που χρειάζονται εκτεταμένη άρδευση, όπως είναι το ζαχαροκάλαμο ή το καλαμπόκι.

Με λίγη προσπάθεια, μπορεί επίσης να περιοριστεί η ζήτηση του νερού για οικιακή και βιομηχανική χρήση. Ένα κιλό χαρτί, για παράδειγμα, μπορεί να παραχθεί με περίπου ένα λίτρο νερό αν το νερό του εργοστασίου ανακυκλώνεται​—οικονομία που ξεπερνάει το 99 τοις εκατό. Η Πόλη του Μεξικού έχει αντικαταστήσει τις συμβατικές τουαλέτες με άλλες που χρησιμοποιούν μόνο το ένα τρίτο της ποσότητας του νερού. Επίσης η πόλη ανέλαβε μια εκστρατεία πληροφόρησης που αποσκοπούσε στη σημαντική μείωση της χρήσης νερού.

Τι Χρειάζεται για την Επιτυχία

Οι λύσεις για την κρίση του νερού​—και για τα περισσότερα περιβαλλοντικά προβλήματα—​απαιτούν αλλαγές στη νοοτροπία. Οι άνθρωποι χρειάζεται να είναι συνεργατικοί αντί να είναι ιδιοτελείς, να κάνουν λογικές θυσίες όπου αυτό είναι απαραίτητο και να είναι αποφασισμένοι να φροντίζουν τη γη για τους μελλοντικούς κατοίκους της. Σχετικά με αυτό, η Σάντρα Ποστέλ, στο βιβλίο της Η Τελευταία Όαση—Αντιμετωπίζοντας τη Λειψυδρία (Last Oasis—Facing Water Scarcity), εξηγεί: «Χρειαζόμαστε μια δεοντολογία σε σχέση με το νερό​—έναν οδηγό κατάλληλης συμπεριφοράς ενόψει των δύσκολων αποφάσεων που καλούμαστε να πάρουμε όσον αφορά φυσικά συστήματα τα οποία δεν κατανοούμε και δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως».

Μια τέτοια «δεοντολογία σε σχέση με το νερό» απαιτεί κάτι παραπάνω από κάποια απλή τοπική προσέγγιση. Οι χώρες, όπως ακριβώς και οι γείτονες, χρειάζεται να συνεργάζονται, εφόσον τα ποτάμια δεν γνωρίζουν εθνικά σύνορα. «Οι προβληματισμοί σχετικά με την ποσότητα και την ποιότητα του νερού​—που στο παρελθόν αντιμετωπίζονταν ξεχωριστά—​τώρα πρέπει να θεωρούνται παγκόσμια υπόθεση», λέει ο Ισμαήλ Σεράγκελντιν στην έκθεσή του Καταπολέμηση της Κρίσης του Νερού (Beating the Water Crisis).

Αλλά το να χειρίζονται τα έθνη παγκόσμιες υποθέσεις δεν είναι εύκολο πράγμα, όπως παραδέχεται ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν. «Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο», λέει, «οι διαθέσιμοι μηχανισμοί για παγκόσμια δράση βρίσκονται ουσιαστικά σε εμβρυϊκή κατάσταση. Είναι καιρός να δώσουμε πιο συγκεκριμένο νόημα στην ιδέα της “διεθνούς κοινότητας”».

Είναι σαφές ότι για να απολαμβάνουμε υγιή και ευτυχισμένη ζωή χρειάζονται περισσότερα από το να έχουμε επαρκή αποθέματα κατάλληλου νερού​—αν και αυτό είναι ζωτικό. Οι άνθρωποι πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουν ότι έχουν υποχρέωση απέναντι σε Αυτόν που προμήθευσε τόσο το νερό όσο και την ίδια τη ζωή. (Ψαλμός 36:9· 100:3) Αντί δε να εκμεταλλεύονται τη γη και τους πόρους της δείχνοντας έλλειψη προνοητικότητας, πρέπει να την “καλλιεργούν και να τη φροντίζουν”, όπως παρήγγειλε ο Δημιουργός μας στους πρώτους μας γονείς.​—Γένεση 2:8, 15· Ψαλμός 115:16.

Ένα Ανώτερο Είδος Νερού

Εφόσον το νερό είναι τόσο ζωτικό, δεν μας εκπλήσσει το γεγονός ότι η Αγία Γραφή τού προσδίδει συμβολική σημασία. Πράγματι, για να απολαύσουμε τη ζωή, όπως προοριζόταν για εμάς, πρέπει να αναγνωρίσουμε την πηγή αυτού του συμβολικού νερού. Πρέπει επίσης να μάθουμε να αντανακλούμε τη στάση μιας γυναίκας που έζησε τον πρώτο αιώνα και η οποία παρακάλεσε τον Ιησού Χριστό: «Δώσε μου, κύριε, αυτό το νερό». (Ιωάννης 4:15) Προσέξτε τι συνέβη.

Ο Ιησούς σταμάτησε σε ένα βαθύ πηγάδι κοντά στη σημερινή πόλη Ναμπλούς​—προφανώς στο ίδιο πηγάδι το οποίο επισκέπτονται συχνά άνθρωποι από όλο τον κόσμο ακόμη και σήμερα. Εκείνη τη στιγμή, ήρθε επίσης στο πηγάδι μια Σαμαρείτισσα. Όπως έκαναν πολλές γυναίκες τον πρώτο αιώνα, αυτή αναμφίβολα πήγαινε τακτικά εκεί προκειμένου να παίρνει νερό για το σπίτι της. Αλλά ο Ιησούς είπε ότι μπορούσε να της προμηθεύσει «ζωντανό νερό»​—μια πηγή νερού που δεν θα στέρευε ποτέ.​—Ιωάννης 4:10, 13, 14.

Όπως ήταν φυσικό, το ενδιαφέρον της γυναίκας κεντρίστηκε. Αλλά, ασφαλώς, το «ζωντανό νερό» για το οποίο μίλησε ο Ιησούς δεν ήταν κατά γράμμα νερό. Ο Ιησούς είχε υπόψη τις πνευματικές προμήθειες που δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ζήσουν για πάντα. Ωστόσο, υπάρχει μια σχέση ανάμεσα στο συμβολικό και στο κατά γράμμα νερό​—χρειαζόμαστε και τα δύο για να απολαμβάνουμε τη ζωή στο πλήρες.

Σε περισσότερες από μία περιπτώσεις, ο Θεός έδωσε λύση στο λαό του όταν αντιμετώπιζαν πραγματική έλλειψη νερού. Με θαυματουργικό τρόπο, προμήθευσε νερό για το τεράστιο πλήθος των Ισραηλιτών προσφύγων που διέσχιζαν την έρημο του Σινά καθ’ οδόν για την Υποσχεμένη Γη. (Έξοδος 17:1-6· Αριθμοί 20:2-11) Ο Ελισαιέ, ένας προφήτης του Θεού, καθάρισε το πηγάδι της Ιεριχώς το οποίο είχε μολυνθεί. (2 Βασιλέων 2:19-22) Και όταν το υπόλοιπο των μετανοημένων Ισραηλιτών επέστρεψαν από τη Βαβυλώνα στον τόπο τους, ο Θεός τούς οδήγησε σε “νερό στην ερημιά”.​—Ησαΐας 43:14, 19-21.

Αυτό που χρειάζεται επειγόντως ο πλανήτης μας σήμερα είναι ένα αστείρευτο απόθεμα νερού. Εφόσον ο Δημιουργός μας, ο Ιεχωβά Θεός, προμήθευσε λύση σε προβλήματα νερού στο παρελθόν, δεν θα το ξανακάνει αυτό και στο μέλλον; Η Γραφή μάς διαβεβαιώνει ότι θα το κάνει. Περιγράφοντας τις συνθήκες κάτω από την υποσχεμένη Βασιλεία του, ο Θεός λέει: «Πάνω σε γυμνούς λόφους θα ανοίξω ποταμούς, και μέσα στα λεκανοπέδια πηγές. Θα κάνω την έρημο υγρότοπο καλαμιών, και την άνυδρη γη πηγές νερών, . . . ώστε οι άνθρωποι να δουν και να γνωρίσουν και να δώσουν προσοχή και να έχουν επίσης ενόραση, ότι το χέρι του Ιεχωβά το έκανε αυτό».​—Ησαΐας 41:18, 20.

Η Γραφή μάς υπόσχεται ότι όταν θα έρθει αυτός ο καιρός, οι άνθρωποι «δεν θα πεινάσουν ούτε θα διψάσουν». (Ησαΐας 49:10) Χάρη σε μια νέα παγκόσμια κυβέρνηση, θα δοθεί οριστική λύση στην κρίση του νερού. Αυτή η κυβέρνηση​—η Βασιλεία, για την οποία ο Ιησούς μάς δίδαξε να προσευχόμαστε—​θα λειτουργεί «με κρίση και με δικαιοσύνη, από τώρα μέχρι και στον αιώνα». (Ησαΐας 9:6, 7· Ματθαίος 6:9, 10) Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι παντού στη γη θα γίνουν τελικά μια πραγματική διεθνής κοινότητα.​—Ψαλμός 72:5, 7, 8.

Αν ψάχνουμε τώρα για το νερό της ζωής, μπορούμε να αναμένουμε ότι θα δούμε την ημέρα κατά την οποία θα υπάρχει πραγματικά αρκετό νερό για όλους.

[Εικόνες στη σελίδα 10]

Επάνω: Οι αρχαίοι κάτοικοι της Πέτρας γνώριζαν πώς να διατηρούν το νερό

Κάτω: Αγωγός νερού των Ναβαταίων στην Πέτρα

[Ευχαριστίες]

Garo Nalbandian

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Οι γεωργοί σε ένα από τα Κανάρια Νησιά έχουν μάθει πώς να καλλιεργούν φυτά εκεί όπου δεν πέφτει σχεδόν καθόλου βροχή

[Εικόνες στη σελίδα 13]

Τι εννοούσε ο Ιησούς όταν υποσχέθηκε σε αυτή τη γυναίκα «ζωντανό νερό»;