Χώρες της Πρώην Γιουγκοσλαβίας

Η ΠΑΛΑΙ ποτέ Γιουγκοσλαβία είναι μια περιοχή με συναρπαστική ποικιλομορφία. Με την Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη στο βορρά, την Ελλάδα και την Τουρκία στο νότο και την Ιταλία στη δύση, αυτή η περιοχή είναι χωνευτήρι πολιτισμών, γλωσσών και θρησκειών. Για πολλούς, όμως, το όνομα Γιουγκοσλαβία φέρνει στο νου εικόνες έριδας και σπαραγμού. Από τη δολοφονία του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου το 1914 ως τις εθνικές εκκαθαρίσεις των πιο πρόσφατων ετών, αυτό το τμήμα της Βαλκανικής Χερσονήσου έχει δει ελάχιστα διαστήματα ειρήνης. Καθώς οι λαοί της συγκρούστηκαν για να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους, οι ομόσπονδες δημοκρατίες έγιναν αυτόνομα κράτη. Τελικά η Γιουγκοσλαβία κατακερματίστηκε, και σήμερα στην πρώην επικράτειά της βρίσκονται η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Κροατία, το Μαυροβούνιο, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), η Σερβία και η Σλοβενία.

Με φόντο αυτές τις πολιτικές, τις εθνοτικές και τις θρησκευτικές διαμάχες, αναδύεται μια εξαιρετικά αξιοθαύμαστη ιστορία​—ένα χρονικό αγάπης, ενότητας και εμπιστοσύνης. Εδώ οι Μάρτυρες του Ιεχωβά έχουν υπερνικήσει τις προκαταλήψεις και τα μίση που έχουν συνταράξει τα Βαλκάνια. Η διαπολιτισμική ομοψυχία τους είναι προϊόν της οσιότητάς τους σε μια ανώτερη κυβέρνηση​—τη Βασιλεία του Θεού.

ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ

Πώς άρχισε το έργο του λαού του Ιεχωβά σε αυτή την περιοχή; Η ιστορία μας ξεκινάει με έναν νεαρό κουρέα, τον Φραντς Μπραντ, που καταγόταν από τη Βοϊβοδίνα, μια περιοχή της Γιουγκοσλαβίας στο βορρά. Αυτός είχε πάει στην Αυστρία για να βρει εργασία. Ενόσω ήταν εκεί, ήρθε σε επαφή με την αλήθεια, την οποία και έφερε στη γενέτειρά του όταν επέστρεψε το 1925. Προσκολλήθηκε σε μια μικρή ομάδα ατόμων που διάβαζαν και συζητούσαν τα βοηθήματα Γραφικαί Μελέται, τα οποία είχαν λάβει από συγγενείς τους στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τα μέλη αυτής της ομάδας διέκριναν ότι έπρεπε να κηρύττουν, γι’ αυτό μετέφρασαν στη σερβική δύο βιβλιάρια που εξηγούσαν Βιβλικές διδασκαλίες. Δυστυχώς, πριν αρχίσει η διανομή των βιβλιαρίων, επισκέφτηκε την ομάδα ένας εξέχων αδελφός ο οποίος είχε στραφεί εναντίον της οργάνωσης και είχε δημιουργήσει τη δική του αίρεση. Έπεισε όλους εκτός από τον Φραντς να εγκαταλείψουν τους Σπουδαστές της Γραφής.

Τότε ο Φραντς μετακόμισε στο Μάριμπορ της Σλοβενίας, όπου βρήκε εργασία σε ένα κουρείο. Εκεί έδωσε μαρτυρία στον ιδιοκτήτη, τον Ρίχαρντ Τάουτζ, ο οποίος δέχτηκε την αλήθεια. Με την προσωνυμία «οι κουρείς που πιστεύουν στη Γραφή», ο Φραντς και ο Ρίχαρντ χρησιμοποίησαν το κουρείο ως κέντρο κηρύγματος. Οι πελάτες τους άκουγαν με προσοχή​—δεν φαίνονταν διατεθειμένοι να κουνηθούν ή να μιλήσουν κατά την ώρα του ξυρίσματος! Ένας πελάτης, ο Τζούρο Τζάμονιε, ήταν πολιτικός. Ένας άλλος πελάτης ήταν ο Ρούντολφ Κάλε, ιδιοκτήτης καταστήματος που επισκεύαζε γραφομηχανές. Τόσο ο Τζούρο όσο και ο Ρούντολφ σημείωσαν ταχεία πρόοδο και σύντομα βαφτίστηκαν. Ο Τζούρο εγκατέλειψε την πολιτική και βοήθησε να ιδρυθεί Η Εταιρία του Φάρου των Σπουδαστών της Γραφής στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας. Αυτός ο νομικός φορέας έδωσε στους αδελφούς τη δυνατότητα να κηρύττουν και να διεξάγουν συναθροίσεις ελεύθερα.

ΤΟ «ΦΩΤΟΔΡΑΜΑ» ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟ ΔΡΟΜΟ

Το 1931 το γραφείο τμήματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην Ελβετία έστειλε δύο αδελφούς για να προβάλουν «Το Φωτόδραμα της Δημιουργίας» σε μεγάλες πόλεις σε όλη τη Γιουγκοσλαβία. Οι αίθουσες ήταν συνωστισμένες και οι θεατές παρακολουθούσαν με μεγάλη προσοχή καθώς ο Τζούρο παρουσίαζε το υλικό. Το «Φωτόδραμα» διήγειρε το ενδιαφέρον για τη Βιβλική αλήθεια σε όλη τη χώρα. Εν τω μεταξύ, στο Μάριμπορ οι αδελφοί διεξήγαν συναθροίσεις τόσο στη σλοβενική όσο και στη γερμανική γλώσσα. Στο δε Ζάγκρεμπ και στα περίχωρά του, συνάγονταν διάφορες ομάδες για να εξετάζουν έντυπα μεταφρασμένα στην κροατική.

Στη συνέχεια, οι αδελφοί αποφάσισαν να αρχίσουν τη μετάφραση της Σκοπιάς τόσο στη σλοβενική όσο και στην κροατική​—τεράστιο εγχείρημα για εκείνον τον καιρό. Αφού μεταφραζόταν το περιοδικό, μια αδελφή το δακτυλογραφούσε με καρμπόν, παράγοντας μόνο 20 αντίγραφα τη φορά. Αργότερα, όταν αποκτήθηκε πολύγραφος, η παραγωγή της Σκοπιάς αυξήθηκε σε 200 αντίγραφα τη φορά.

Εφοδιασμένοι με αυτά τα περιοδικά, αδελφοί και αδελφές ταξίδευαν με το τρένο σε διάφορα μέρη της Γιουγκοσλαβίας για να κηρύξουν. Μερικές φορές, αδελφοί από τη Σλοβενία νοίκιαζαν ένα ανοιχτό φορτηγό και μίσθωναν κάποιον οδηγό που δεν ήταν Μάρτυρας, ο οποίος τους μετέφερε στην περιοχή όπου ήθελαν να κηρύξουν και περίμενε όλη την ημέρα μέχρι να τελειώσουν. Τα παλιά εκείνα χρόνια, αυτοί οι διαγγελείς της Βασιλείας είχαν ελάχιστη εκπαίδευση, το δε άγγελμά τους ήταν μερικές φορές απότομο, αλλά ο Ιεχωβά ευλογούσε τις προσπάθειές τους βοηθώντας τους να βρίσκουν όσους «είχαν τη σωστή διάθεση για αιώνια ζωή».​—Πράξ. 13:48.

«Άκουσα για την αλήθεια το 1931 από τη θεία μου, την Τερέζιγια Γκράντιτς, και το σύζυγό της τον Φραντς», θυμάται ο Φραντς Ζαγκμάιστερ. «Αυτός ήταν από τους πρώτους ευαγγελιζομένους στη Σλοβενία. Αν και υπήρξε πολέμιος της θρησκείας, ο Φραντς άρχισε να διαβάζει με ζήλο την Αγία Γραφή. Αυτό μου έκανε μεγάλη εντύπωση, και έτσι άρχισα να μελετώ και εγώ τις Γραφές. Παρά την εναντίωση της οικογένειάς μου, ήθελα να μεταδίδω τη νεοαποκτημένη γνώση μου και σε άλλους. Όταν αυτό φέρθηκε στην προσοχή του ιερέα της ενορίας, εκείνος ζήτησε αμέσως να με δει. Μου είπε ότι απαγορευόταν να έχω δική μου Γραφή επειδή δεν μπορούσα να την καταλάβω. Αρνήθηκα να του δώσω το προσωπικό μου αντίτυπο. Αργότερα, όταν πέθανε ο πατέρας μου, ο ιερέας με πλησίασε στο δρόμο, έξαλλος που δεν είχα πληρώσει να γίνει έστω και μία Λειτουργία για τον πατέρα μου. Εγώ του είπα: “Και για εκατό και για χίλιες Λειτουργίες θα πλήρωνα, αν αυτό μπορούσε να βοηθήσει τον πατέρα μου”.

»“Μπορεί, μπορεί να τον βοηθήσει!” είπε ο ιερέας.

»“Αν είναι στον ουρανό”, είπα, “δεν έχει ανάγκη τις Λειτουργίες σου, και αν είναι στην κόλαση, δεν χρειάζεται καμία”.

»“Αλλά αν είναι στο καθαρτήριο;” ρώτησε επιτακτικά ο ιερέας.

»“Κύριε ιερέα”, είπα, “ξέρεις καλά ότι έχω μεγάλη περιουσία. Είμαι διατεθειμένος να πάω τώρα αμέσως στο συμβολαιογράφο και να βάλω την υπογραφή μου για να περιέλθει όλη σε εσένα, αν μπορείς να μου αποδείξεις από τη Γραφή ότι ο άνθρωπος έχει αθάνατη ψυχή που συνεχίζει να ζει μετά θάνατον, ότι υπάρχει κόλαση και καθαρτήριο και ότι ο Θεός είναι κάποιο είδος Τριάδας”.

»Με κοίταξε βλοσυρά, άναψε ένα τσιγάρο και έφυγε».

ΣΚΑΠΑΝΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟ

Τη δεκαετία του 1930, αφιερωμένοι άντρες και γυναίκες άνοιξαν το δρόμο για να λάμψει στη Γιουγκοσλαβία το φως της αλήθειας. Στο Μάριμπορ της Σλοβενίας, για παράδειγμα, η Γκρέτε Στάουντινγκερ, η Καταρίνα Κόνετσνικ και αργότερα η Καρολίνα Στρόπνικ ανέλαβαν την υπηρεσία του σκαπανέα διακοπών, όπως έγινε γνωστή αυτή η υπηρεσία. Νοτιότερα στο Μόσταρ, την κυριότερη πόλη της Ερζεγοβίνης, ένας διευθυντής ορχήστρας που λεγόταν Άλφρεντ Τούτσεκ αναγνώρισε τη σφραγίδα της αλήθειας και άρχισε το σκαπανικό. Ο Ντούσαν Μίκιτς, ένας 23χρονος από το Ζάγκρεμπ της Κροατίας, πήρε το βιβλιάριο Πού Είναι οι Νεκροί; Και αυτός σημείωσε ταχεία πρόοδο, βαφτίστηκε και άρχισε το σκαπανικό. Οι τάξεις των σκαπανέων επρόκειτο σύντομα να ενισχυθούν με την άφιξη ζηλωτών Γερμανών αδελφών.

Ενώ η αλήθεια ρίζωνε στη Γιουγκοσλαβία, τέθηκε υπό απαγόρευση στη Γερμανία. Το γραφείο τμήματος στην Ελβετία διευθέτησε να σταλούν στη Γιουγκοσλαβία περίπου 20 έμπειροι σκαπανείς, όπως ο Μάρτιν Πέτσιγκερ, ο Άλφρεντ Σμιτ, ο Βίνκο και η Γιοζεφίνα Πλατάις, και ο Βίλι και η Ελίζαμπετ Βίλκε. Αν και δεν ήξεραν τη σλοβενική ή τη σερβοκροατική, εκείνοι οι αυτοθυσιαστικοί σκαπανείς χρησιμοποιούσαν κάρτες μαρτυρίας για να κηρύττουν με τόλμη, ανοίγοντας το δρόμο για μελλοντική πρόοδο.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΚΑΠΑΝΙΚΟΥ

Ο ζήλος τους για τον Ιεχωβά και η αγάπη τους για τους ανθρώπους βοήθησαν τους σκαπανείς να υπερπηδήσουν προβλήματα με τη γλώσσα αλλά και με την έλλειψη χρημάτων. Η μετακίνηση από τόπο σε τόπο αποτέλεσε επιπρόσθετη πρόκληση. Δεν ήταν ασυνήθιστο να ταξιδεύουν 40 χιλιόμετρα πεζοί, με άσχημο καιρό και σε δύσβατες περιοχές, για να φτάσουν σε απομακρυσμένα χωριά. Μια σκαπάνισσα θυμάται ότι, για να μη φθείρει τα παπούτσια της, τα έβγαζε όταν περπατούσε από χωριό σε χωριό. Ο Μάρτιν Πέτσιγκερ, ο οποίος έγινε αργότερα μέλος του Κυβερνώντος Σώματος, αναπολούσε τον καιρό που ταξίδευε σε όλη την επαρχία έχοντας ένα σακίδιο γεμάτο έντυπα στην πλάτη και κηρύττοντας σε όλους όσους ήθελαν να ακούσουν.

Μια διέξοδο στο πρόβλημα των μετακινήσεων έδωσε η άφιξη ποδηλάτων, τα οποία αγόρασε και δώρισε σε αυτούς τους πιστούς σκαπανείς ένας αδελφός από την Ελβετία. Τα ποδήλατα αυτά χρησιμοποιήθηκαν στη διακονία επί δεκαετίες.

Αν και οι άνθρωποι στη Γιουγκοσλαβία ήταν γνωστοί για τη φιλοξενία τους, υπήρχε θρησκευτική εναντίωση και οι σκαπανείς μας αντιμετώπιζαν πολύ διωγμό. Οι ιερείς ασκούσαν ισχυρή επιρροή στους ακολούθους τους, ιδίως στα μικρότερα χωριά. Μερικές φορές, υποκινούσαν παιδιά σχολικής ηλικίας να ακολουθούν τους σκαπανείς και να τους πετροβολούν. Οι κληρικοί υποκινούσαν επίσης τις αρχές να παρενοχλούν τους σκαπανείς, να κατάσχουν τα έντυπά τους και να τους συλλαμβάνουν.

Σε μια περίπτωση, ενώ κήρυττε σε ένα απομακρυσμένο χωριό στην Κροατία, ο Βίλι Βίλκε άκουσε έντονη οχλοβοή από την πλατεία του χωριού. Αυτός και η σύζυγός του, μαζί με μια άλλη σκαπάνισσα, την Γκρέτε Στάουντινγκερ, πρόσφεραν εκεί το βιβλιάριο Δίκαιος Άρχων, το οποίο έδειχνε στο εξώφυλλο τον Ιησού Χριστό. «Όταν έφτασα», θυμάται ο ίδιος, «αντίκρισα έντρομος ένα οργισμένο πλήθος 20 περίπου ατόμων, οπλισμένων με δρεπάνια, να έχει περικυκλώσει τη σύζυγό μου. Λίγο πιο πέρα, κάποιοι άλλοι έκαιγαν τα βιβλιάριά μας».

Οι σκαπανείς δεν είχαν ιδέα γιατί αυτοί οι ταπεινοί χωρικοί ήταν τόσο θυμωμένοι, και η αδελφή Βίλκε δεν ήξερε τόσο καλά τη γλώσσα ώστε να μπορεί να καταλάβει. Αλλά η Γκρέτε μιλούσε με ευχέρεια και τη γερμανική και τις τοπικές γλώσσες. Βγήκε λοιπόν μπροστά και ρώτησε: «Κυρίες και κύριοι, τι κάνετε εδώ;»

«Δεν θέλουμε τον Βασιλιά Πέτρο!» απάντησαν σχεδόν ταυτόχρονα.

«Ούτε εμείς», αποκρίθηκε η Γκρέτε.

Απορημένοι, οι άνθρωποι έδειξαν την εικόνα στο βιβλιάριο και ρώτησαν: «Τότε γιατί κάνετε προπαγάνδα για αυτόν;»

Τώρα η Γκρέτε κατάλαβε. Μόλις την προηγούμενη χρονιά, το 1934, ο Βασιλιάς Αλέξανδρος Α΄ της Γιουγκοσλαβίας είχε δολοφονηθεί και επρόκειτο να τον διαδεχθεί στο θρόνο ο γιος του Πέτρος. Ωστόσο, οι χωρικοί προτιμούσαν την αυτονομία παρά κάποιον μονάρχη από τη Σερβία. Είχαν σχηματίσει την εντύπωση ότι στο βιβλιάριο εικονιζόταν ο Βασιλιάς Πέτρος, όχι ο Ιησούς Χριστός!

Η παρεξήγηση λύθηκε, και έτσι δόθηκε πλήρης μαρτυρία για τον Βασιλιά, τον Ιησού Χριστό. Μερικοί που είχαν κάψει τα βιβλιάριά τους ήθελαν τώρα καινούρια. Οι σκαπανείς έφυγαν από το χωριό χαρούμενοι, νιώθοντας πάνω τους το προστατευτικό χέρι του Ιεχωβά.

Οι σκαπανείς έπρεπε επίσης να λαβαίνουν υπόψη τους τα τοπικά έθιμα. Όταν κήρυτταν σε κατ’ εξοχήν Μουσουλμανικά χωριά στη Βοσνία, έπρεπε να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί για να μην προσβάλλουν τους ντόπιους. Για παράδειγμα, η οπτική επαφή με παντρεμένη Μουσουλμάνα μπορούσε να προκαλέσει την αρνητική αντίδραση του συζύγου της.

Εκείνον τον καιρό, υπήρχαν πολύ λίγες εκκλησίες και όμιλοι στη χώρα. Γι’ αυτό, έπειτα από μια ολόκληρη μέρα κηρύγματος σε απομακρυσμένο χωριό, μερικές φορές ήταν δύσκολο να βρεθεί κατάλυμα για διανυκτέρευση. Επειδή οι σκαπανείς είχαν λίγα χρήματα, δεν μπορούσαν να κλείσουν δωμάτιο σε ξενώνα. Η Γιοζεφίνα Πλατάις θυμάται: «Σε κάποιο χωριό δεν μας φιλοξενούσε κανείς, επειδή όλοι φοβούνταν τον Καθολικό ιερέα. Είχε ήδη σκοτεινιάσει όταν αποφασίσαμε να φύγουμε. Καθώς βγαίναμε από το χωριό, είδαμε ένα μεγάλο δέντρο με ξερά φύλλα στο χώμα​—το νυχτερινό μας κατάλυμα! Χρησιμοποιήσαμε το σακίδιο των άπλυτων ρούχων μας για μαξιλάρι, και ο άντρας μου έδεσε το ποδήλατο με σχοινί στον αστράγαλό του. Όταν ξυπνήσαμε το επόμενο πρωί, διαπιστώσαμε ότι είχαμε κοιμηθεί δίπλα σε ένα πηγάδι, και έτσι είχαμε νερό για να πλυθούμε. Όχι μόνο μας προστάτεψε ο Ιεχωβά, αλλά και φρόντισε για τις φυσικές μας ανάγκες».

Αυτοί οι σκαπανείς έβλεπαν πώς τους φρόντιζε ο Ιεχωβά ακόμη και σε μικρά πράγματα. Μέλημά τους ήταν η προώθηση των καλών νέων, όχι η προσωπική τους άνεση.

ΚΗΡΥΓΜΑ ΣΤΗΝ ΠΓΔΜ

Ο Άλφρεντ και η Φρίντα Τούτσεκ, σκαπανείς και οι δύο, εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία για να διαδώσουν το άγγελμα της Βασιλείας καθώς ταξίδευαν από τη Σλοβενία στη Βουλγαρία. Στη Στρούμιτσα, μια πόλη της ΠΓΔΜ, έδωσαν μαρτυρία σε έναν καταστηματάρχη, τον Ντιμίταρ Γιοβάνοβιτς, και του δάνεισαν μερικά έντυπα. Έναν μήνα αργότερα, καθώς επέστρεφαν από τη Βουλγαρία, τον επισκέφτηκαν ξανά. Όταν έμαθαν ότι δεν είχε διαβάσει τα έντυπα, του ζήτησαν να τα επιστρέψει ώστε να μπορέσουν να τα δώσουν σε κάποιον που θα τα εκτιμούσε. Αυτό κέντρισε την περιέργεια του Ντιμίταρ. Παρακάλεσε να του δώσουν άλλη μια ευκαιρία για να διαβάσει τα έντυπα. Αφού τα διάβασε, συνειδητοποίησε ότι είχε βρει την αλήθεια, και έγινε το πρώτο άτομο που βαφτίστηκε ως Μάρτυρας του Ιεχωβά στην ΠΓΔΜ.

Στη συνέχεια ο Ντιμίταρ μετέδωσε την αλήθεια σε δύο αδέλφια, τον Αλέξε και τον Κόστα Άρσοφ. Πριν περάσει πολύς καιρός, υπήρχαν τρεις Μάρτυρες στην ΠΓΔΜ. Εφοδιασμένοι με περιοδικά, με έναν φωνογράφο και με δίσκους που περιείχαν ομιλίες, άρχισαν να κηρύττουν. Ένα από τα περιοδικά έφτασε στα χέρια κάποιου ιερέα της Ευαγγελικής Μεθοδιστικής Εκκλησίας, ο οποίος το έδωσε σε έναν έξυπνο νεαρό στην εκκλησία του, τον Τούσο Σάρτσεφ. Αυτά που διάβασε ο Τούσο τού άρεσαν, και έτσι έπεισε τον ιερέα να του προμηθεύσει περισσότερα περιοδικά. Σύντομα, ο Τούσο έμαθε ότι δεν ήταν κατάλληλο να παίρνει κανείς χρήματα για να κηρύττει τα καλά νέα. Γεμάτος ενθουσιασμό, το είπε αυτό στον ιερέα, του οποίου η αντίδραση ήταν να μην του ξαναφέρει άλλα περιοδικά. Ο Τούσο βρήκε από τα περιοδικά τη διεύθυνση του γραφείου τμήματος στο Μάριμπορ και έγραψε ζητώντας να του ταχυδρομήσουν και άλλα. Το γραφείο τμήματος ήρθε σε επαφή με τον Ντιμίταρ, τον Αλέξε και τον Κόστα και τους ζήτησε να επισκεφτούν τον Τούσο. Εντός ολίγου, σχηματίστηκε ένας όμιλος.

Το 1935 οι αδελφοί μετέφεραν το γραφείο τμήματος από το Μάριμπορ της Σλοβενίας στην πρωτεύουσα της Γιουγκοσλαβίας, το Βελιγράδι της Σερβίας. Η επίβλεψη ανατέθηκε στον Φραντς Μπραντ και στον Ρούντολφ Κάλε.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΙΘΕΤΑΙ ΥΠΟ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ

Η ενθουσιώδης δράση των αδελφών μας εκείνες τις μέρες φαίνεται από ένα βιβλιάριο που εξέδωσε η Καθολική Εκκλησία το 1933, στο οποίο εξηγούνταν λεπτομερέστατα το έργο κηρύγματος των Μαρτύρων. Διατυπωνόταν επίσης η πρόβλεψη ότι το έργο μας θα σταματούσε σύντομα. Πόσο εσφαλμένη αποδείχτηκε εκείνη η πρόβλεψη!

Στη βόρεια Γιουγκοσλαβία η ενθουσιώδης δράση της μικρής ομάδας των σκαπανέων εξόργισε τους κληρικούς, οι οποίοι έγιναν ακόμη πιο έξαλλοι όταν τα δικαστήρια εμπόδισαν τις απόπειρες περιορισμού του έργου κηρύγματος της Βασιλείας. Τελικά όμως, ένας Ιησουίτης ιερέας από τη Σλοβενία έγινε υπουργός εσωτερικών. Μία από τις πρώτες αποφάσεις του επέβαλε τη διάλυση της Εταιρίας του Φάρου, και τον Αύγουστο του 1936 το έργο τέθηκε επίσημα υπό απαγόρευση. Οι αρχές σφράγισαν τις Αίθουσες Βασιλείας και κατέσχεσαν όλα τα έντυπα. Ευτυχώς, οι εκκλησίες είχαν προειδοποιηθεί εγκαίρως, οπότε οι αρχές δεν βρήκαν και πολλά για να κατάσχουν. Προκειμένου να μπορέσει να συνεχιστεί το έργο, άνοιξε στο Βελιγράδι ένας μικρός εκδοτικός οίκος με το όνομα Κούλα στράζερα (Η Σκοπιά), οι δε συναθροίσεις διεξάγονταν σε ιδιωτικά σπίτια.

Με δεδομένη την επίσημη απαγόρευση, η κυβέρνηση αύξησε την πίεση για να σταματήσει το έργο κηρύγματος. Ιδιαίτερο στόχο αποτέλεσαν όσοι βρίσκονταν στην ολοχρόνια διακονία, κάτι που έκανε τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα για τους γερμανόφωνους αδελφούς μας. Πολλοί από αυτούς τους σκαπανείς είχαν έρθει στη Γιουγκοσλαβία λόγω της απαγόρευσης του έργου σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τώρα όμως το έργο κηρύγματος τελούσε και εδώ υπό απαγόρευση. Μολονότι οι σκαπανείς συλλαμβάνονταν και φυλακίζονταν, ο ζήλος τους ήταν αμείωτος. «Μερικές φορές ήταν δύσκολο να έχουμε επισκέψεις στη φυλακή, αλλά ο Ιεχωβά δεν μας εγκατέλειψε ποτέ», είπε μια αδελφή. «Κάποτε, όταν ήρθε να μας επισκεφτεί ένας αδελφός και δεν του δόθηκε άδεια, αυτός μιλούσε με το διευθυντή της φυλακής πολύ δυνατά για να τον ακούμε. Και μόνο ο ήχος της φωνής του ήταν μεγάλη ενθάρρυνση για εμάς».

Σε αυτόν τον ταραχώδη καιρό, χρειάστηκε μεγάλο θάρρος για να μεταφραστεί και να διανεμηθεί το βιβλιάριο Ο Δικαστής Ρόδερφορντ Αποκαλύπτει την Πέμπτη Φάλαγγα (Judge Rutherford Uncovers Fifth Column), το οποίο εξέθετε το ρόλο που έπαιζαν οι Καθολικές εκκλησίες στην υποστήριξη του πολιτικού προγράμματος της ναζιστικής κυβέρνησης. Μεταφράστηκε στη σερβική, στην κροατική και στη σλοβενική, και τυπώθηκαν 20.000 αντίτυπα στην κάθε γλώσσα. Όντας ευθύς εξαρχής υπό απαγόρευση, το βιβλιάριο είχε ως αποτέλεσμα τόσο την απέλαση των ξένων σκαπανέων όσο και την εισαγγελική δίωξη των εκδοτών του για ποινές φυλάκισης 10 με 15 χρόνια. Παρά τους κινδύνους, οι λιγοστοί ευαγγελιζόμενοι στη Γιουγκοσλαβία διένειμαν γρήγορα τα 60.000 αντίτυπα.

«Οι άνθρωποι εκείνον τον καιρό πεινούσαν για το γραπτό λόγο και απολάμβαναν το διάβασμα», εξηγεί η Λίνα Μπάμπιτς, η οποία γνώρισε την αλήθεια προς το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και είχε στενή επαφή με πιστούς αδελφούς και αδελφές. «Εφόσον έπρεπε να είμαστε πάντοτε προσεκτικοί», αφηγείται η αδελφή, «εγώ προτιμούσα να αντιγράφω ιδιοχείρως τα έντυπα σε προσωπικό σημειωματάριο. Ως εκ τούτου, αν μου έκαναν έρευνα, θα φαινόταν ότι επρόκειτο απλώς για προσωπικές μου σημειώσεις».

ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΤΟΛΣΤΟΪ ΚΑΙ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ

Καθώς ο κόσμος όδευε ολοταχώς προς τον πόλεμο, σημειώθηκε ρήξη σε μία από τις μεγαλύτερες εκκλησίες της Γιουγκοσλαβίας. Μερικοί είχαν αρχίσει να υποστηρίζουν τις απόψεις του Ρώσου συγγραφέα και ηθικού φιλοσόφου Λέοντος Τολστόι. Ο Τολστόι, που υπήρξε κάποτε μέλος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, κατέληξε στην πεποίθηση ότι όλες οι Χριστιανικές εκκλησίες ήταν διεφθαρμένες και είχαν κακοπαραστήσει πλήρως τη Χριστιανοσύνη. Μερικοί αδελφοί ενστερνίστηκαν αυτή την καχύποπτη αντιμετώπιση όλων των θρησκευτικών οργανώσεων και ανέπτυξαν δυσαρέσκεια για την οργάνωση του Ιεχωβά. Καταχρώμενος την ευθύνη που του είχε ανατεθεί, ο αδελφός ο οποίος ηγούνταν της εκκλησίας του Ζάγκρεμπ κατάφερε να πείσει τους περισσότερους ευαγγελιζομένους να δεχτούν τις απόψεις του Τολστόι. Ήταν τόσο ισχυρή η επιρροή αυτού του αδελφού ώστε η πλειονότητα της εκκλησίας, πάνω από 60 μέλη, υιοθέτησαν μια απόφαση αποκήρυξης της οργάνωσης του Ιεχωβά.

Όταν το άκουσε αυτό ο Ρούντολφ Κάλε, ταξίδεψε εσπευσμένα από το Βελιγράδι στο Ζάγκρεμπ για να συναντηθεί με ολόκληρη την εκκλησία. Συζήτησε μαζί τους βασικές Βιβλικές αλήθειες τις οποίες είχε αποκαλύψει ο Ιεχωβά μέσω της τάξης του πιστού και φρόνιμου δούλου. (Ματθ. 24:45-47) Κατόπιν ρώτησε: «Ποιος σας δίδαξε αυτές τις αλήθειες; Ο Τολστόι ή η οργάνωση του Ιεχωβά;» Παραθέτοντας το εδάφιο Ιησούς του Ναυή 24:15, ο Ρούντολφ ζήτησε να σηκώσουν το χέρι όσοι ήθελαν να παραμείνουν με την οργάνωση του Ιεχωβά. Μόνο δύο ανταποκρίθηκαν.

«Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο με λύπησε αυτό», είπε ο Ρούντολφ.

Ό,τι καλό είχε επιτελεστεί στην εκκλησία φαινόταν πως κινδύνευε να χαθεί.

Ο Ρούντολφ κάλεσε τότε στην εξέδρα τους δύο εκείνους πιστούς και είπε: «Έχουμε μείνει μόνο τρεις. Εμείς εκπροσωπούμε πλέον το λαό του Ιεχωβά σε αυτή την πόλη. Θέλω να ζητήσω από όλους τους άλλους να φύγουν από το δωμάτιο και να τραβήξουν το δρόμο τους. Σας παρακαλούμε, αφήστε μας μόνους! Εμείς θέλουμε να υπηρετούμε τον Θεό μας, τον Ιεχωβά, και εσείς μπορείτε να πάτε να υπηρετήσετε τον Τολστόι σας. Δεν θέλουμε να συναναστρεφόμαστε πια μαζί σας».

Για λίγα δευτερόλεπτα, επικράτησε απόλυτη σιγή. Έπειτα, ο ένας μετά τον άλλον άρχισαν να σηκώνουν το χέρι τους και να λένε: «Και εγώ θέλω να υπηρετώ τον Ιεχωβά». Στο τέλος, μόνο ο αποστάτης υπηρέτης της εκκλησίας και λίγοι ακόλουθοί του έφυγαν από το δωμάτιο. Αυτή η δοκιμή οσιότητας ενίσχυσε τους πιστούς υπηρέτες του Ιεχωβά για τις πολύ πιο σφοδρές δοκιμασίες που επρόκειτο να αντιμετωπίσουν σύντομα.

ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Στις 6 Απριλίου 1941, ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στη Γιουγκοσλαβία. Το γραφείο τμήματος υπέστη ζημιές από τις εκτεταμένες αεροπορικές επιδρομές που σάρωσαν το Βελιγράδι. Η Γιουγκοσλαβία διαμελίστηκε από τα γερμανικά στρατεύματα. Για κάποιο διάστημα, οι μάχες απέκοψαν την επικοινωνία μεταξύ των αδελφών του Μπέθελ, στη Σερβία, και των αδελφών στη Σλοβενία, στην Κροατία και στην ΠΓΔΜ. Για τους αδελφούς στο νότο, στην ΠΓΔΜ, τα πράγματα ήταν ακόμη χειρότερα, αφού αυτοί μπόρεσαν να αποκαταστήσουν την επαφή μόνο μετά τη λήξη του πολέμου.

Ξαφνικά, οι αδελφοί ήρθαν αντιμέτωποι με καινούριες καταστάσεις και προκλήσεις. Η διεθνής σύρραξη, η οποία παρέσυρε στη δίνη της ολόκληρο τον κόσμο, επέφερε στους αγαπητούς αδελφούς και αδελφές μας έναν καιρό σφοδρής δοκιμασίας και κοσκινίσματος. Η πίστη τους στον Ιεχωβά και η αγάπη τους για αυτόν και την οργάνωσή του επρόκειτο να τεθούν σε δοκιμή.

Οι αρχές έκλεισαν το γραφείο τμήματος στο Βελιγράδι, γι’ αυτό η διανομή πνευματικής τροφής στους αδελφούς οργανώθηκε από το Ζάγκρεμπ της Κροατίας. Επειδή τα πρόστιμα και οι φυλακίσεις αντικαταστάθηκαν από εγκλεισμό σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και θανατικές ποινές, έγινε ακόμη πιο ζωτική η ανάγκη για διάκριση και εχεμύθεια.

Όταν οι γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν και διαμέλισαν τη Γιουγκοσλαβία, εγκατέστησαν στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στην Κροατία αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την απομόνωση και τη δολοφονία ατόμων που ανήκαν σε διάφορες μειονότητες, είτε εθνικές είτε μη Καθολικές, καθώς και διαφωνούντων με το καθεστώς λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων. Στη Σερβία, οι ναζιστικές δυνάμεις εγκατέστησαν στρατόπεδα εργασίας και συγκέντρωσης. Λόγω της ουδέτερης στάσης τους, 150 και πλέον αδελφοί μας από την Ουγγαρία φυλακίστηκαν στο στρατόπεδο του Μπορ, στη Σερβία. Αλλά και στη Γιουγκοσλαβία αποτέλεσαν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στόχο του ναζιστικού καθεστώτος. Κατά συνέπεια, το έργο κηρύγματος διεξαγόταν κυρίως με ανεπίσημη μαρτυρία. Στους ευαγγελιζομένους δόθηκε η παρότρυνση να έχουν μαζί τους μόνο τη Γραφή τους και ένα έντυπο, και τους λέχθηκε τι να πουν σε περίπτωση που συλλαμβάνονταν. Διεξήγαν τις συναθροίσεις τους σε μικρές ομάδες και δεν γνώριζαν πού συναθροίζονταν οι άλλοι αδελφοί.

Επειδή δεν ήταν ασφαλές να εισάγονται έντυπα στη χώρα, παράγονταν υπό την επιφάνεια. Ορισμένοι αδελφοί κοπίαζαν όλη νύχτα σε διάφορες τοποθεσίες για να τυπώνουν και να συναρμολογούν περιοδικά και βιβλιάρια. Δούλευαν επίσης σκληρά στις εργασίες τους για να μπορούν να χρηματοδοτούν την εκτύπωση. Χρησιμοποιώντας διάφορες επαγγελματικές διασυνδέσεις, οι αδελφοί κατάφερναν πάντα να εξασφαλίζουν τα υλικά που χρειάζονταν για την εκτύπωση. Μολονότι οι εθνικές και οι θρησκευτικές προκαταλήψεις μαίνονταν εντός των συνόρων της Γιουγκοσλαβίας, οι αδελφοί μας ήταν ενωμένοι και συνεισέφεραν από κοινού τους πόρους τους για να προμηθεύουν τη ζωοσωτήρια πνευματική τροφή. Πώς θα τη μετέφεραν σε απομονωμένους ομίλους ευαγγελιζομένων εντός του τομέα τους;

Ο Στέβαν Στάνκοβιτς, σιδηροδρομικός υπάλληλος σερβικής καταγωγής, ήταν διατεθειμένος να βοηθήσει τους αδελφούς του ανεξαρτήτως προέλευσης. Αψηφώντας τον κίνδυνο, ο Στέβαν ανέλαβε το εγχείρημα να μεταφέρει έντυπα κρυφά από την Κροατία στη Σερβία, που βρισκόταν υπό στρατιωτική κατοχή. Κάποια μέρα, οι αστυνομικοί ανακάλυψαν έντυπα σε μια βαλίτσα την οποία μετέφερε. Απαίτησαν να τους πει από πού πήρε τα έντυπα. Παραμένοντας όσιος στους αδελφούς του, όμως, ο Στέβαν αρνήθηκε να αποκαλύψει πληροφορίες. Οι αστυνομικοί τον οδήγησαν στη φυλακή για ανάκριση και ύστερα τον μετέφεραν στο γειτονικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Γιασένοβατς. Σε αυτό το διαβόητο για την αγριότητά του στρατόπεδο, ο πιστός αδελφός μας άφησε την τελευταία του πνοή.

Ο Μίχοβιλ Μπάλκοβιτς, ένας οξυδερκής και επινοητικός αδελφός, εργαζόταν ως υδραυλικός στην Κροατία εκείνους τους ταραχώδεις καιρούς. Εκτός από την εργασία του, επισκεπτόταν τους αδελφούς για να τους ενθαρρύνει και να τους εφοδιάζει με έντυπα. «Μια φορά», αφηγείται ο εγγονός του, «έμαθε ότι στην επόμενη πόλη θα έψαχναν το τρένο στο οποίο επέβαινε. Γι’ αυτό, κατέβηκε από το τρένο μια στάση νωρίτερα από ό,τι σχεδίαζε. Αν και το μεγαλύτερο μέρος της πόλης ήταν περιφραγμένο με συρματόπλεγμα, βρήκε ένα άνοιγμα σε κάποιο αμπέλι. Τα έντυπα τα κουβαλούσε σε ένα σακίδιο στην πλάτη του και είχε βάλει στην πάνω θήκη δύο μπουκάλια ρακία (σπιτικό οινοπνευματώδες ποτό) μαζί με λίγα ψώνια. Καθώς περπατούσε προσεκτικά μέσα από το αμπέλι, πέρασε δίπλα από ένα χαράκωμα και ξαφνικά κάποιος στρατιώτης φώναξε: “Αλτ! Τις ει;” Όταν εκείνος πλησίασε, ένας από τους στρατιώτες τον ρώτησε: “Τι κουβαλάς;”

»“Λίγο αλεύρι, λίγα φασόλια και μερικές πατάτες”, απάντησε.

»Όταν τον ρώτησε τι είχε μέσα στα μπουκάλια, εκείνος είπε: “Μύρισέ το και πιες μια γουλιά”.

»Αφού το δοκίμασε ο στρατιώτης, ο Μίχοβιλ είπε: “Αυτό το μπουκάλι είναι για εσένα, παιδί μου, και το άλλο για εμένα”.

»Ικανοποιημένοι από την απάντηση και το ρακία, οι στρατιώτες αποκρίθηκαν: “Μπορείς να φύγεις, παππούλη!”

»Έτσι λοιπόν», καταλήγει ο εγγονός του Μίχοβιλ, «τα έντυπα παραδόθηκαν με ασφάλεια».

Αναμφίβολα, ο Μίχοβιλ ήταν θαρραλέος. Οι μετακινήσεις του τον έφεραν σε περιοχές ελεγχόμενες από αντιμαχόμενα στρατεύματα. Μερικές φορές, ο Μίχοβιλ ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με κομμουνιστές παρτιζάνους, ενώ σε άλλες περιπτώσεις αντιμετώπισε φασίστες ουστάσιa ή στρατιώτες τσέτνικ. Αντί να υπαναχωρεί, χρησιμοποιούσε αυτές τις ευκαιρίες για να δίνει μαρτυρία και να εξηγεί την ελπίδα που παρουσιάζει η Αγία Γραφή για το μέλλον. Αυτό απαιτούσε μεγάλο θάρρος, διότι η ζωή ενός Μάρτυρα ήταν διαρκώς σε κίνδυνο. Αρκετές φορές συνελήφθη, ανακρίθηκε και φυλακίστηκε.

Προς το τέλος του πολέμου, τη νύχτα της 9ης Νοεμβρίου 1944, οι παρτιζάνοι έκαναν έφοδο στο σπίτι του Μίχοβιλ, κατέσχεσαν έντυπα και πήραν μαζί τους τον Μίχοβιλ. Δυστυχώς, δεν επέστρεψε ποτέ. Αργότερα έγινε γνωστό ότι αποκεφαλίστηκε.

Ο Γιόσιπ Σάμπο ήταν μικρό παιδί όταν μετέφερε έντυπα με το ποδήλατό του στη Σλαβονία, μια περιοχή της Κροατίας. Στη σχάρα του ποδηλάτου, έφτιαξε ένα κουτί για να βάζει έντυπα, τα οποία κάλυπτε μετά με φρέσκα αχλάδια. Εκείνον τον καιρό, η είσοδος σχεδόν του κάθε χωριού είχε οδοφράγματα και φρουρούς.

«Τι έχεις μέσα στο κουτί;» ρωτούσαν οι φρουροί τον Γιόσιπ σε κάθε σημείο ελέγχου.

«Αχλάδια για το θείο μου», απαντούσε εκείνος, και οι στρατιώτες έπαιρναν ένα ή δύο αχλάδια. Όσο πλησίαζε στον προορισμό του, τόσο λιγότερα αχλάδια έμεναν για να καλύπτουν τα έντυπα. Γι’ αυτό, ο Γιόσιπ έπαιρνε κάποιο εγκαταλειμμένο μονοπάτι για να διαφυλάξει τα τελευταία του αχλάδια και τα πολύτιμα έντυπα που ήταν κρυμμένα από κάτω.

ΠΙΣΤΟΙ ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΟΥΣ

Ο Λέσταν Φάμπιγιαν, οικοδόμος από το Ζάγκρεμπ, μετέδωσε την αλήθεια στον Ίβαν Σέβερ, στον Φράνγιο Ντρέβεν και στον Φίλιπ Χούζεκ-Γκούμπαζιρ. Βαφτίστηκαν όλοι μέσα σε έξι μήνες και άρχισαν να κηρύττουν και να διεξάγουν συναθροίσεις. Το βράδυ της 15ης Ιανουαρίου 1943, μια στρατιωτική περίπολος ήρθε στο σπίτι του Ίβαν Σέβερ για να συλλάβει αυτόν καθώς και τον Φράνγιο Ντρέβεν και έναν άλλον αδελφό, τον Φίλιπ Ίλιτς. Έψαξαν το σπίτι, κατέσχεσαν όλα τα έντυπα και πήραν τους αδελφούς.

Ο Λέσταν άκουσε για τις συλλήψεις, γι’ αυτό πήγε μαζί με τον Φίλιπ Χούζεκ-Γκούμπαζιρ να παρηγορήσει τη μητέρα και την αδελφή του Φράνγιο. Οι παρτιζάνοι, όμως, πληροφορήθηκαν την επίσκεψή τους και τους συνέλαβαν και τους δύο. Οι πέντε αδελφοί εξήγησαν από τη Γραφή ότι υπηρετούσαν μόνο τον Ιεχωβά και έδειξαν ότι ήταν στρατιώτες του Χριστού. Επειδή αρνήθηκαν όλοι να πιάσουν όπλο και να πολεμήσουν, καταδικάστηκαν σε θάνατο. Εν τω μεταξύ, παρέμειναν έγκλειστοι.

Μια νύχτα, ξύπνησαν τους πέντε αδελφούς, τους έγδυσαν και τους οδήγησαν στο δάσος. Καθ’ οδόν, τους έδωσαν την ευκαιρία να αλλάξουν γνώμη. Οι στρατιώτες προσπάθησαν να κάμψουν την αποφασιστικότητα των αδελφών κάνοντας έκκληση στην αγάπη τους για τις οικογένειές τους. Ανέφεραν την έγκυο γυναίκα του Φίλιπ Χούζεκ-Γκούμπαζιρ και τα τέσσερα παιδιά του. Εκείνος αποκρίθηκε ότι ήταν απόλυτα βέβαιος πως ο Ιεχωβά θα τους φρόντιζε. Ο Φράνγιο Ντρέβεν δεν είχε γυναίκα και παιδιά, γι’ αυτό τον ρώτησαν ποιος θα φρόντιζε τη μητέρα του και την αδελφή του.

Όταν έφτασαν στον προορισμό τους, οι στρατιώτες έβαλαν τους αδελφούς να σταθούν ακίνητοι στο χειμωνιάτικο ψύχος. Κατόπιν άρχισαν οι εκτελέσεις. Πρώτα πυροβόλησαν τον Φίλιπ Χούζεκ-Γκούμπαζιρ. Έπειτα οι στρατιώτες περίμεναν και ρώτησαν αν οι άλλοι ήθελαν να αλλάξουν γνώμη. Ωστόσο, οι αδελφοί ήταν αμετακίνητοι. Έτσι λοιπόν, οι στρατιώτες εκτέλεσαν τον Φράνγιο, μετά τον Ίβαν και ύστερα τον Λέσταν. Τελικά, ο Φίλιπ Ίλιτς, ο τελευταίος που έμεινε ζωντανός, συμβιβάστηκε και δέχτηκε να γίνει στρατιώτης. Τρεις μήνες αργότερα, όμως, επέστρεψε στο σπίτι του λόγω αρρώστιας και αφηγήθηκε τα όσα είχαν συμβεί. Τη ζωή που είχε προσπαθήσει να γλιτώσει συμβιβάζοντας την πίστη του την έχασε πρόωρα ως αποτέλεσμα της ασθένειάς του.

Στη Σλοβενία πολλοί αδελφοί και αδελφές μας έπεσαν θύματα του διωγμού. Παραδείγματος χάρη, ο Φρανκ Ντροζγκ, ένας 38χρονος σιδεράς, αρνήθηκε να πιάσει όπλο. Εξαιτίας αυτού, οι στρατιώτες των Ναζί τον εκτέλεσαν στο Μάριμπορ στις 8 Ιουνίου 1942. Κάποιοι που ήταν παρόντες αφηγούνται ότι μια πινακίδα που έγραφε: «Δεν είμαι από αυτόν τον κόσμο» κρεμόταν από το λαιμό του προτού εκτελεστεί. (Ιωάν. 17:14) Η ισχυρή του πίστη είναι εμφανής στην επιστολή που έγραψε λίγα μόλις λεπτά πριν από την εκτέλεσή του: «Αγαπητέ Φίλε Ρούπερτ! Σήμερα καταδικάστηκα σε θάνατο. Μη θρηνήσεις για εμένα. Στέλνω την αγάπη μου σε εσένα, καθώς και σε όλους τους άλλους στο σπίτι. Θα τα πούμε στη Βασιλεία του Θεού».

Οι αρχές προσπαθούσαν αμείλικτα να σταματήσουν το έργο κηρύγματος, αλλά ο Ιεχωβά αποδείχτηκε Θεός σωτηρίας. Για παράδειγμα, οι αστυνομικοί έκαναν συχνές εφόδους και έστηναν στη σειρά τους κατοίκους μιας περιοχής για να ελέγξουν τις ταυτότητές τους. Όλους όσους φαίνονταν ύποπτοι τους οδηγούσαν στη φυλακή. Εν τω μεταξύ, άλλοι αστυνομικοί έψαχναν τα σπίτια και τα διαμερίσματα. Οι αδελφοί έβλεπαν πολλές φορές την προστατευτική φροντίδα του Ιεχωβά όταν οι αστυνομικοί προσπερνούσαν τα σπίτια τους, αναμφίβολα νομίζοντας ότι τα είχαν ήδη ψάξει άλλοι. Σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις, τα διαμερίσματα των αδελφών είχαν πολλά έντυπα καθώς και πολύγραφους. Επανειλημμένα, αυτοί που συμμετείχαν στο έργο κηρύγματος σε εκείνους τους επικίνδυνους καιρούς διαπίστωναν πόσο αληθινή είναι η διαβεβαίωση της Αγίας Γραφής ότι «ο Ιεχωβά είναι πολύ τρυφερός σε στοργή και συμπονετικός».​—Ιακ. 5:11, υποσημείωση στη ΜΝΚ.

ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΣΕ ΘΑΝΑΤΟ

Το 1945 τελείωσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και τερματίστηκε μια από τις πιο αιματοβαμμένες περιόδους στην ιστορία της ανθρωπότητας. Με την ήττα του Χίτλερ και των συμμάχων του, οι αδελφοί έλπιζαν ότι θα αίρονταν οι περιορισμοί και ότι θα ήταν ξανά ελεύθεροι να κηρύττουν. Η αισιοδοξία ήταν βάσιμη: Η κομμουνιστική κυβέρνηση, που μόλις είχε αναλάβει καθήκοντα, υποσχόταν ελευθερία τύπου, λόγου και λατρείας.

Εντούτοις, το Σεπτέμβριο του 1946 συνελήφθησαν 15 αδελφοί και 3 αδελφές. Μεταξύ αυτών ήταν ο Ρούντολφ Κάλε, ο Ντούσαν Μίκιτς και ο Έντμουντ Στρόπνικ. Οι ανακρίσεις διήρκεσαν πέντε μήνες. Οι αρχές κατηγόρησαν τους Μάρτυρες ότι ενεργούσαν ενάντια στα συμφέροντα του λαού και του Κράτους και ότι απειλούσαν την ίδια την ύπαρξη της Γιουγκοσλαβίας. Ισχυρίστηκαν ότι το έργο μας κατευθυνόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ότι χρησιμοποιούσαμε τη διακήρυξη της Βασιλείας του Θεού ως προκάλυμμα για να καταστρέψουμε το σοσιαλισμό και να επαναφέρουμε τον καπιταλισμό. Κάποιος Καθολικός ιερέας υπήρξε πρωτοστάτης ανάμεσα σε εκείνους που κατηγόρησαν τους αδελφούς ότι ήταν κατάσκοποι της Αμερικής δρώντας υπό το πρόσχημα της θρησκείας.

Στο δικαστήριο οι κατηγορούμενοι αδελφοί υπερασπίστηκαν θαρραλέα τον εαυτό τους και έδωσαν θαυμάσια μαρτυρία για τον Ιεχωβά και τη Βασιλεία του. Ένας νεαρός αδελφός, ο Βιέκοσλαβ Κος, είπε: «Συνετοί δικαστές, παρέλαβα αυτή τη θρησκεία, τη διδαχή της Αγίας Γραφής, από τη μητέρα μου και λάτρευα τον Θεό. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η μητέρα μου φυλακίστηκε. Δύο αδελφές μου και ένας αδελφός μου είχαν την ίδια πίστη με τη μητέρα μου. Τους έστειλαν στο Νταχάου, όπου τους εκτέλεσαν θεωρώντας τους κομμουνιστές επειδή λάτρευαν τον Θεό με το συγκεκριμένο τρόπο. Για την ίδια αυτή θρησκεία, εγώ δικάζομαι εδώ ως φασίστας». Το δικαστήριο τον απάλλαξε από τις κατηγορίες.

Αλλά το δικαστήριο δεν ήταν το ίδιο επιεικές με τους άλλους. Τρεις από τους κατηγορουμένους καταδικάστηκαν σε θάνατο από εκτελεστικό απόσπασμα και οι υπόλοιποι καταδικάστηκαν σε φυλάκιση από 1 ως 15 χρόνια. Αυτή η αδικία, όμως, πυροδότησε την άμεση και έντονη κατακραυγή της παγκόσμιας αδελφότητάς μας. Μάρτυρες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά και την Ευρώπη έγραψαν χιλιάδες επιστολές διαμαρτυρίας προς την κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας. Έστειλαν επίσης εκατοντάδες τηλεγραφήματα. Ακόμη και μερικοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι έγραψαν για λογαριασμό των αδελφών μας. Αυτό το τεράστιο κύμα υποστήριξης είχε ως αποτέλεσμα να μετατραπούν οι θανατικές ποινές σε 20ετή φυλάκιση.

Ωστόσο, η εναντίωση δεν τερματίστηκε. Δύο χρόνια αργότερα, οι σλοβενικές αρχές συνέλαβαν τον Γιάνεζ Ρόμπας και τη σύζυγό του Μαρίγια μαζί με δύο άλλους Μάρτυρες, τον Γιόζε Μάρολτ και τη Φραντσίσκα Βέρμπετς, επειδή κήρυτταν. Το κατηγορητήριο δήλωνε εν μέρει: Η «“ιεχωβίτικη αίρεση” . . . στρατολογούσε νέα μέλη τα οποία έστρεφε εναντίον του παρόντος κοινωνικού μας συστήματος [και] εναντίον της στρατιωτικής υπηρεσίας». Με τον ισχυρισμό ότι οι αδελφοί προσπαθούσαν να αποδυναμώσουν την άμυνα της χώρας, οι αρχές επέβαλαν ποινές φυλάκισης με καταναγκαστική εργασία από τρία ως έξι χρόνια.

Το 1952, ως αποτέλεσμα μιας καινούριας πολιτικής, όλοι οι φυλακισμένοι αφέθηκαν ελεύθεροι και το άγγελμα της Βασιλείας συνέχισε να κηρύττεται. Η υπόσχεση του Ιεχωβά αποδείχτηκε αληθινή: «Οποιοδήποτε όπλο κατασκευαστεί εναντίον σου δεν θα έχει επιτυχία, και όποια γλώσσα και αν εγερθεί εναντίον σου στην κρίση, θα την καταδικάσεις».​—Ησ. 54:17.

Εντούτοις, η κυβέρνηση συνέχισε τις προσπάθειες για να εξασθενίσει την αποφασιστικότητα των αδελφών. Τα μέσα ενημέρωσης τους αποκαλούσαν «ψυχασθενείς», καθώς και «φανατικούς στα όρια της παραφροσύνης». Τα αλλεπάλληλα αρνητικά δημοσιεύματα και ο διαρκής φόβος της παρακολούθησης άρχισαν να ενοχλούν ορισμένους αδελφούς. Όταν κάποιοι πιστοί Μάρτυρες αποφυλακίζονταν, άλλα μέλη της εκκλησίας τούς θεωρούσαν κατασκόπους. Ωστόσο, ο Ιεχωβά εξακολούθησε να ενισχύει τις εκκλησίες μέσω όσιων, ώριμων αδελφών.

Όταν ο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο ανήλθε στην εξουσία με το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, φάνηκε πλέον καθαρά ότι ο στρατός θα έπαιζε πρωτεύοντα ρόλο στη Γιουγκοσλαβία. Όσοι αρνούνταν να εκτελέσουν στρατιωτική υπηρεσία, ανεξαρτήτως λόγου, θεωρούνταν πολέμιοι της κυβέρνησης.

ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΟΣΙΟΤΗΤΑΣ

Στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ο εννιάχρονος Λάντισλαβ Φόρο, από την Κροατία, βρισκόταν σε μια υποχρεωτική συγκέντρωση δημοτών όπου έκανε κήρυγμα κάποιος Καθολικός ιερέας. Μετά το κήρυγμα, ο Λάντισλαβ κοίταξε με περιέργεια πίσω από την κουρτίνα της σκηνής και είδε τον ιερέα να βγάζει τα άμφιά του. Από κάτω φορούσε στολή της Ουστάσα και γύρω από τη μέση του είχε φυσιγγιοθήκη από την οποία κρεμόταν μια χειροβομβίδα. Ο ιερέας πήρε το ξίφος του, ανέβηκε σε ένα άλογο που υπήρχε απέξω και φώναξε: «Αδέλφια, πάμε να εκχριστιανίσουμε! Αν κάποιος διαφωνήσει, ξέρετε τι πρέπει να κάνετε!»

Ο Λάντισλαβ γνώριζε ότι οι άνθρωποι του Θεού δεν έπρεπε να ενεργούν έτσι. Λίγο καιρό αργότερα, άρχισε να παρακολουθεί μαζί με το θείο του συναθροίσεις Μαρτύρων που διεξάγονταν κρυφά. Αν και αυτό εξόργισε τους γονείς του, ο Λάντισλαβ συνέχισε να παρακολουθεί συναθροίσεις και να σημειώνει θαυμάσια πνευματική πρόοδο.

Το 1952, όταν ο Λάντισλαβ κλήθηκε για στρατιωτική υπηρεσία, δήλωσε απερίφραστα τη Χριστιανική του ουδετερότητα. Οι αξιωματικοί τον ανέκριναν επανειλημμένα προσπαθώντας να τον εξαναγκάσουν να δώσει τον όρκο του στρατιώτη. Σε μια περίπτωση, τον έφεραν στο στρατώνα όπου 12.000 νεοσύλλεκτοι ήταν συγκεντρωμένοι για την ορκωμοσία. Οι στρατιώτες έστησαν τον Λάντισλαβ μπροστά σε όλο εκείνο το πλήθος και έβαλαν στον ώμο του ένα τουφέκι. Αμέσως ο Λάντισλαβ το έριξε κάτω. Χρησιμοποιώντας μεγάφωνα για να ακούν όλοι, οι στρατιώτες είπαν ότι, αν το ξανάκανε αυτό, θα τον εκτελούσαν. Όταν εκείνος αρνήθηκε και δεύτερη φορά, τον οδήγησαν σε έναν κρατήρα βάθους αρκετών μέτρων και τον έριξαν μέσα. Δόθηκε το παράγγελμα της εκτέλεσης, κάποιος στρατιώτης πυροβόλησε δύο φορές μέσα στον κρατήρα και το απόσπασμα επέστρεψε στο στρατώνα. Ωστόσο, οι σφαίρες δεν πέτυχαν τον αδελφό!

Τη νύχτα οι αξιωματικοί έβγαλαν τον Λάντισλαβ από τον κρατήρα και τον μετέφεραν σε μια φυλακή στο Σεράγεβο. Του έδειξαν μια επιστολή που δήλωνε ότι άλλοι ομόθρησκοί του έκαναν κάποιους συμβιβασμούς ενώ εκείνος σάπιζε στη φυλακή μαζί με εγκληματίες. Οι αξιωματικοί τον πίεσαν επανειλημμένα με παρόμοιες μακροσκελείς συζητήσεις. Αλλά ο Λάντισλαβ σκεφτόταν: “Μήπως επέλεξα να υπηρετώ τον Ιεχωβά λόγω κάποιου ανθρώπου; Όχι! Μήπως είμαι εδώ για να ευαρεστώ ανθρώπους; Όχι! Μήπως εξαρτάται η ζωή μου από το τι μπορεί να λένε, να σκέφτονται ή να κάνουν άλλοι; Όχι!”

Αυτή η πνευματική λογίκευση βοήθησε τον Λάντισλαβ να παραμείνει πιστός στη φυλακή μέχρις ότου αφέθηκε ελεύθερος έπειτα από τεσσεράμισι χρόνια. Αργότερα υπηρέτησε ως επίσκοπος περιοχής με την υποστήριξη που του παρείχε η αφοσιωμένη του σύζυγος και σύντροφος στη λατρεία, η Άνιτσα.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ ΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

Μετά τη διάρρηξη των σχέσεων με τη Σοβιετική Ένωση το 1948, ο Τίτο επιχείρησε αποκέντρωση της κυβέρνησης και παραχώρησε σταδιακά περισσότερη ελευθερία στο λαό. Μολονότι η κυβέρνηση εξακολουθούσε να είναι σοσιαλιστική, υπήρχε μεγαλύτερη ανεξιθρησκεία.

Η κυβέρνηση κάλεσε σε συνάντηση εκπροσώπους των Μαρτύρων του Ιεχωβά και πρότεινε να καταρτιστεί καινούριο καταστατικό, το οποίο θα καθιστούσε εφικτή τη νομιμοποίηση του έργου των Μαρτύρων. Οι αδελφοί ετοίμασαν το καταστατικό, και στις 9 Σεπτεμβρίου 1953 οι Μάρτυρες του Ιεχωβά απέκτησαν και πάλι νομική καταχώριση στη Γιουγκοσλαβία.

Ενώ άλλες κομμουνιστικές χώρες εξόριζαν τους αδελφούς μας, οι Μάρτυρες στη Γιουγκοσλαβία απολάμβαναν επαρκή ελευθερία για να συναθροίζονται σε καθορισμένες αίθουσες. Αυτή η εξέλιξη έδωσε επίσης την ευκαιρία στους αδελφούς μας στην ΠΓΔΜ να λάβουν έντυπα και να έρθουν σε επαφή με το γραφείο τμήματος στο Ζάγκρεμπ. Μολονότι, όμως, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά καταχωρίστηκαν νομικά ως θρησκευτική κοινότητα το 1953, θα περνούσαν 38 χρόνια μέχρι να κατοχυρωθεί νομικά η διακονία από σπίτι σε σπίτι.

Τα προβλήματα συνεχίζονταν. Λόγω της ουδέτερης στάσης των αδελφών, οι αρχές θεωρούσαν προπαγανδιστικό το έργο κηρύγματος που έκαναν. Το πανεθνικό δίκτυο της μυστικής αστυνομίας και των πληροφοριοδοτών δυσχέραινε πάρα πολύ το έργο κηρύγματος. Όσοι αδελφοί πιάνονταν να κηρύττουν, κινδύνευαν να συλληφθούν και να λάβουν πρόστιμο. Κάποια έκθεση ανέφερε: «Οι συλλήψεις και οι ποινικές διώξεις συνεχίζονται. Αυτό ισχύει κυρίως στη Σλοβενία, όπου η επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας είναι ισχυρότερη και όπου η αστυνομία και οι πράκτορές της παρακολουθούν πολλά μέλη του λαού του Ιεχωβά για να μπορέσουν να τους συλλάβουν επ’ αυτοφώρω καθώς αυτοί μελετούν το Λόγο του Θεού. Αλλά οι αδελφοί έχουν δείξει ότι είναι αποφασισμένοι να εξουδετερώσουν τους στόχους του διωγμού, υπακούοντας στον Θεό μάλλον παρά στους ανθρώπους».

«ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΙ ΣΑΝ ΤΑ ΦΙΔΙΑ»

Καθώς οι αδελφοί κήρυτταν στην ύπαιθρο της Σλοβενίας, ρωτούσαν πρώτα τους οικοδεσπότες αν είχαν αβγά για πούλημα. Αν οι τιμές ήταν καλές, οι ευαγγελιζόμενοι αγόραζαν τα αβγά για να μην κινήσουν υποψίες. Όταν είχαν πια αρκετά αβγά, ρωτούσαν τους επόμενους οικοδεσπότες για καυσόξυλα. Αν το έκριναν φρόνιμο, στη διάρκεια της συναλλαγής έστρεφαν τη συζήτηση στην Αγία Γραφή.​—Ματθ. 10:16.

Στην περιοχή γύρω από το Ζάγκρεμπ, στην Κροατία, οι αδελφοί καλλιεργούσαν τον τομέα συστηματικά αλλά και διακριτικά ώστε να περνούν απαρατήρητοι. Μια τακτική τους ήταν να επισκέπτονται κάθε δέκατο σπίτι. Λόγου χάρη, αν οι ευαγγελιζόμενοι λάβαιναν ως διορισμό το πρώτο σπίτι, επισκέπτονταν τα σπίτια με τους αριθμούς 1, 11, 21, 31 και ούτω καθεξής. Μέσω αυτών των προσπαθειών, πολλοί γνώρισαν τον Ιεχωβά. Δεδομένων, όμως, των δυσκολιών που παρουσίαζε η διακονία από πόρτα σε πόρτα, η πιο συχνή μέθοδος κηρύγματος ήταν η ανεπίσημη μαρτυρία.

Στη Σερβία οι αδελφοί συναθροίζονταν σε ιδιωτικά σπίτια. Ο Ντάμιρ Πόρομπιτς αφηγείται πώς διεξάγονταν οι συναθροίσεις στο σπίτι της γιαγιάς του μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Οι παρόντες ήταν από πέντε ως δέκα άτομα», εξηγεί. «Το σπίτι της γιαγιάς μου ήταν ιδανικό γιατί είχε πρόσβαση από δύο δρόμους. Επομένως, μπορούσαν όλοι να έρχονται και να φεύγουν διακριτικά χωρίς να κινούν υποψίες».

Η Βερόνικα Μπάμπιτς γεννήθηκε στην Κροατία και η οικογένειά της άρχισε μελέτη στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Μετά το βάφτισμά της το 1957, μετακόμισε μαζί με το σύζυγό της στο Σεράγεβο της Βοσνίας. Η Μίλιτσα Ράντισιτς, από την περιοχή της Σλαβονίας στην Κροατία, βαφτίστηκε το 1950. Και η δική της οικογένεια μετακόμισε στη Βοσνία. Αυτές οι δύο οικογένειες άρχισαν να διαδίδουν την αλήθεια της Βασιλείας στη Βοσνία. Όπως και σε άλλα μέρη της Γιουγκοσλαβίας, έπρεπε να κηρύττουν με προσοχή. «Μας κατέδιδαν στην αστυνομία», αφηγείται η Βερόνικα, «και μας έπαιρναν τα έντυπά μας. Μας συλλάμβαναν, μας ανέκριναν, μας απειλούσαν με φυλάκιση και μας επέβαλλαν πρόστιμα. Εντούτοις, τίποτα από αυτά δεν μας αποθάρρυνε ούτε μας φόβιζε. Απεναντίας, ενίσχυε την πίστη μας στον Ιεχωβά».

«Μια μέρα», θυμάται η Μίλιτσα, «ήρθε κάποιος κύριος στην Αίθουσα Βασιλείας και εκδήλωσε ενδιαφέρον. Τον υποδεχτήκαμε θερμά, και μάλιστα έμεινε κάποιο διάστημα σε σπίτια αδελφών. Σχολίαζε με ζήλο στις συναθροίσεις. Αλλά μια μέρα η κόρη μας τον είδε στο χώρο της εργασίας της να παρευρίσκεται σε μια συνάντηση με τη μυστική αστυνομία. Τότε καταλάβαμε ότι τον είχε στείλει η αστυνομία να μας κατασκοπεύει. Εφόσον η σχέση του με την αστυνομία αποκαλύφτηκε, σταμάτησε να έρχεται στις συναθροίσεις».

ΑΡΧΙΚΕΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

Πριν από την επίσημη καταχώρισή τους, ήταν παράνομο να συγκεντρώνονται οι Μάρτυρες του Ιεχωβά σε ιδιωτικά σπίτια, και έτσι οι αδελφοί κινδύνευαν να συλληφθούν όταν συναθροίζονταν. Ωστόσο, ακόμη και όταν επιτράπηκε η ελεύθερη διεξαγωγή των συναθροίσεων, ήταν δύσκολη η εξεύρεση χώρων επειδή πολλοί άνθρωποι αντιπαθούσαν τους Μάρτυρες του Ιεχωβά και αρνούνταν να τους νοικιάσουν τα κτίριά τους. Γι’ αυτό λοιπόν, οι αδελφοί αποφάσισαν να αγοράσουν κτίρια για τις συναθροίσεις τους.

Προτού περάσει πολύς καιρός, οι αδελφοί βρήκαν ένα εργαστήριο στο κέντρο του Ζάγκρεμπ στην Κροατία, το οποίο μετέτρεψαν σε όμορφη Αίθουσα Βασιλείας με 160 περίπου καθίσματα, και πρόσθεσαν ένα μικρό γραφείο για να τυπώνουν έντυπα. Αυτή η Αίθουσα Βασιλείας χρησιμοποιούνταν επίσης για συνελεύσεις, όπως το 1957 όταν διεξάχθηκε η πρώτη συνέλευση περιφερείας για Μάρτυρες από όλα τα μέρη της Γιουγκοσλαβίας. Λίγα χρόνια αργότερα, οι αδελφοί αγόρασαν ένα σπίτι στο κέντρο του Ζάγκρεμπ, στην οδό Καμαούφοβα, το οποίο στέγασε την οικογένεια Μπέθελ μέχρι το 1998.

Το 1957 οι αδελφοί αγόρασαν ένα κτίριο στο Βελιγράδι της Σερβίας, το οποίο χρησίμευσε ως Αίθουσα Βασιλείας αλλά και ως γραφείο για την εργασία του Μπέθελ. Έπειτα απέκτησαν έναν στάβλο στη Λουμπλιάνα της Σλοβενίας και τον μετέτρεψαν σε Αίθουσα Βασιλείας. Το 1963 μετέτρεψαν ένα γκαράζ στο Σεράγεβο σε αίθουσα, η οποία χρησιμοποιήθηκε από την πρώτη εκκλησία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Μερικοί από αυτούς τους χώρους χρειάζονταν πολλή εργασία, αλλά οι αδελφοί πρόσφεραν γενναιόδωρα τον εαυτό τους και τους πόρους τους και ο Ιεχωβά ευλόγησε τις προσπάθειές τους.

Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΡΟΑΓΕΙ ΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Το 1960 διορίστηκαν περιοδεύοντες επίσκοποι για να βοηθούν και να ενθαρρύνουν τις εκκλησίες. Μερικοί αδελφοί κλήθηκαν να υπηρετήσουν ως επίσκοποι περιοχής «των σαββατοκύριακων». Αυτοί οι αδελφοί αφιέρωναν πρόθυμα τα ρεπό από την εργασία τους για να ταξιδεύουν και να ενθαρρύνουν τους αδελφούς και για να προάγουν την ενότητα εκείνα τα παλιά χρόνια.

«Επί έναν περίπου χρόνο, υπηρέτησα με τη σύζυγό μου ως επίσκοπος περιοχής των σαββατοκύριακων και αργότερα ως ολοχρόνιος περιοδεύων επίσκοπος», θυμάται ο Χένρικ Κόβατσιτς, μέλος της Επιτροπής του Τμήματος στην Κροατία. «Οι αδελφοί ζούσαν πολύ φτωχικά, και πολλές φορές μέναμε σε σπίτια χωρίς τρεχούμενο νερό ή τουαλέτα με καζανάκι. Αλλά οι αδελφοί έδειχναν μεγάλη εκτίμηση για τις επισκέψεις μας και εκδήλωναν εξαιρετική αγάπη και φιλοξενία. Ήταν συνηθισμένο να μας παραχωρούν το κρεβάτι τους και να μας ετοιμάζουν γεύματα, ενώ οι ίδιοι διέθεταν τόσο λίγα. Σε μερικές εκκλησίες, για να μη γίνουμε βάρος, μέναμε σε διαφορετικό σπίτι κάθε βράδυ».

«Η υπηρεσία μου ως επισκόπου των σαββατοκύριακων, αν και δεν ήταν εύκολη, ήταν η πιο υπέροχη εμπειρία που είχα», λέει ο Σάντορ Πάλφι, ο οποίος υπηρετεί τώρα στην Επιτροπή Χώρας στη Σερβία. «Οι αδελφοί περίμεναν με λαχτάρα την επίσκεψή μας. Ήταν φτωχοί, αλλά έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μας δώσουν το καλύτερο που διέθεταν. Για αυτούς, η επίσκεψη του επισκόπου περιοχής ήταν πολύ ιδιαίτερη περίσταση».

Ενώ υπηρετούσε ως επίσκοπος περιοχής, ο Μίλος Κνέζεβιτς κατηύθυνε το έργο του γραφείου τμήματος της Γιουγκοσλαβίας. Κατά τις δεκαετίες της κομμουνιστικής διακυβέρνησης, ο αδελφός Κνέζεβιτς έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επίλυση πολλών νομικών προβλημάτων που αντιμετώπισαν οι αδελφοί μας.

ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΠΓΔΜ

Το 1968, ένας νεαρός από το Κότσανι της ΠΓΔΜ φοιτούσε στο Ζάγκρεμπ, όπου ήρθε σε επαφή με την αλήθεια. Όταν επέστρεψε στη γενέτειρά του, μετέδωσε τα καλά νέα στους συγγενείς και στους φίλους του.

«Εκείνος ο νεαρός ήταν εξάδελφός μου», θυμάται ο Στόγιαν Μπογκάτινοφ, ο πρώτος κάτοικος του Κότσανι που βαφτίστηκε. «Εργαζόμουν ως σερβιτόρος, και με τους συναδέλφους μου μιλούσαμε μερικές φορές για τη θρησκεία. Έπειτα από μια συζήτησή μας, ήρθε στο εστιατόριο κάποιος που ανήκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Καθώς τον σέρβιρα, ρώτησα αν θα μπορούσα να έχω μια Αγία Γραφή από την εκκλησία του, επειδή ήθελα πολύ να μάθω για τον Θεό. Μου είπε ότι θα προσπαθούσε να μου φέρει μια Αγία Γραφή. Σύντομα είχα στα χέρια μου τη δική μου “Καινή Διαθήκη”. Ήμουν τόσο χαρούμενος που μετά τη δουλειά έφυγα βιαστικά για το σπίτι ώστε να αρχίσω να τη διαβάζω.

»Στο δρόμο, συνάντησα με έκπληξη τον εξάδελφό μου, ο οποίος είχε επιστρέψει από το Ζάγκρεμπ. Με κάλεσε στο σπίτι του, αλλά του είπα ότι δεν μπορούσα να πάω γιατί βιαζόμουν να γυρίσω στο σπίτι μου για να διαβάσω τη Γραφή μου. “Έχω κάτι που θα σε ενδιαφέρει”, απάντησε ο εξάδελφός μου. “Στο σπίτι έχω βιβλία που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις τη Γραφή”. Πήγαμε στο σπίτι του, και εκεί είδα με χαρά ότι είχε ολόκληρη την Αγία Γραφή, μερικά βιβλιάρια και ορισμένα τεύχη της Σκοπιάς στην κροατική. Μου πρόσφερε τα έντυπα, και εγώ άρχισα να τα διαβάζω αμέσως. Ευθύς εξαρχής συνειδητοποίησα ότι αυτά που διάβαζα ήταν κάτι το ξεχωριστό. Δεν ήξερα κανέναν Μάρτυρα του Ιεχωβά, αλλά ήθελα να τους γνωρίσω.

»Όταν ο εξάδελφός μου ταξίδεψε πίσω στο Ζάγκρεμπ, πήγα μαζί του. Εκεί, ένας φιλόξενος Μάρτυρας, ο Ίβιτσα Παβλάκοβιτς, με προσκάλεσε στο σπίτι του, όπου και έμεινα τρεις μέρες. Σε αυτό το διάστημα έκανα πολλές ερωτήσεις, και εκείνος απαντούσε πάντα χρησιμοποιώντας τη Γραφή, κάτι που με εντυπωσίασε πολύ. Παρακολούθησα μια συνάθροιση και ενθαρρύνθηκα από τη θέρμη της αδελφότητας.

»Ο Ίβιτσα με πήγε στο Μπέθελ του Ζάγκρεμπ, και έφυγα από εκεί με χαρά στην καρδιά και με μια στοίβα έντυπα στα χέρια. Έπειτα από αυτές τις λίγες αλλά αξέχαστες μέρες, επέστρεψα στο Κότσανι με τον πνευματικό θησαυρό που είχα βρει. Δεν υπήρχαν Μάρτυρες εκεί κοντά, γι’ αυτό άρχισα να αλληλογραφώ με τον Ίβιτσα τακτικά. Οι επιστολές μου ήταν γεμάτες ερωτήσεις, και εκείνος μου έστελνε τις απαντήσεις. Καθώς μάθαινα πιο πολλά πράγματα, μιλούσα για αυτά που μάθαινα, και έτσι η σύζυγος και τα παιδιά μου άρχισαν να δείχνουν ενδιαφέρον. Σύντομα ήμασταν μια οικογένεια ενωμένη στην αλήθεια και μάθαμε πολλά για την Αγία Γραφή. Ήμασταν ευτυχισμένοι και αρχίσαμε να μιλάμε με ζήλο για τα καλά νέα στους συγγενείς και στους φίλους μας, πολλοί από τους οποίους μας άκουσαν. Αλλά με το κήρυγμα ήρθε και ο διωγμός».

ΣΥΝΑΓΟΝΤΑΙ ΜΕ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Μολονότι οι αδελφοί μας στη Γιουγκοσλαβία δεν ήταν τόσο απομονωμένοι όσο οι αδελφοί σε άλλες κομμουνιστικές χώρες, ήταν λίγοι και λαχταρούσαν να γευτούν την αγάπη της παγκόσμιας αδελφότητας. Έτσι λοιπόν, όταν έμαθαν ότι προγραμματιζόταν για το 1969 η Διεθνής Συνέλευση «Επί Γης Ειρήνη», ζήτησαν άδεια από την κυβέρνηση να βγουν από τη χώρα για να την παρακολουθήσουν. Φανταστείτε τη χαρά τους όταν πήραν την άδεια!

Η συνέλευση διεξάχθηκε στο μεγάλο στάδιο της Νυρεμβέργης, στη Γερμανία, εκεί που ο Χίτλερ, ο οποίος είχε απειλήσει με εξόντωση τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, είχε βάλει να παρελάσουν τα στρατεύματά του λίγες μόνο δεκαετίες νωρίτερα. Το πρόγραμμα παρουσιάστηκε σε πολλές γλώσσες, και οι εκπρόσωποι από τη Γιουγκοσλαβία ενθουσιάστηκαν όταν έμαθαν ότι μέρη του προγράμματος θα παρουσιάζονταν και στις δικές τους γλώσσες σε μια δεντρόφυτη περιοχή κοντά στο κεντρικό στάδιο. Μια μεγάλη εξέδρα χώριζε το μέρος αυτό στα δύο, ώστε οι μισοί εκπρόσωποι που κάθονταν από τη μια πλευρά να ακούν το πρόγραμμα στη σερβοκροατική, ενώ οι άλλοι μισοί, από την άλλη πλευρά της εξέδρας, να το ακούν στη σλοβενική. Πόσο αύξησε τη γνώση και την πίστη των αδελφών εκείνο το οχταήμερο πρόγραμμα!

Τρένα και λεωφορεία από όλα τα μέρη της Γιουγκοσλαβίας είχαν ναυλωθεί για να μεταφέρουν τους εκπροσώπους στη Γερμανία. «Ενθουσιασμένοι που θα σμίγαμε με τους αδελφούς και τις αδελφές μας», αφηγείται ένας αδελφός που ταξίδεψε από την Κροατία, «αναρτήσαμε με καμάρι στα παράθυρα του βαγονιού μας πινακίδες που ανακοίνωναν τη συνέλευση».

Οι αδελφοί χάρηκαν πάρα πολύ που είδαν και άκουσαν τον Νάθαν Νορ και τον Φρέντερικ Φρανς από τα παγκόσμια κεντρικά γραφεία. «Δεν μπορούσαμε να συγκρατήσουμε τον ενθουσιασμό μας», θυμάται ένας εκπρόσωπος, «όταν ήρθαν στο δικό μας χώρο για να δώσουν χαιρετίσματα». Οι ευλογίες τις οποίες απόλαυσαν οι Γιουγκοσλάβοι αδελφοί αντιστάθμιζαν και με το παραπάνω τις πολλές θυσίες που έκαναν για να παρευρεθούν. «Το ταξίδι στη συνέλευση μου κόστισε τους μισθούς δύο μηνών», λέει η Μιλόσια Σίμιτς που ταξίδεψε από τη Σερβία, «και ήταν δύσκολο να πάρω δέκα μέρες άδεια από την εργασία μου. Δεν ήμουν καν σίγουρη αν θα εξακολουθούσα να έχω εργασία όταν θα επέστρεφα, αλλά ήμουν αποφασισμένη να πάω. Ήταν απίστευτο! Μέχρι σήμερα, περίπου 40 χρόνια από τότε, κυλούν δάκρυα χαράς από τα μάτια μου όταν αναπολώ εκείνο το γεγονός». Έχοντας συναναστραφεί τους ομοπίστους τους από όλα τα μέρη της Γιουγκοσλαβίας γευόμενοι έτσι την ενότητα της διεθνούς αδελφότητάς μας, οι αδελφοί επέστρεψαν στα σπίτια τους ενισχυμένοι για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που επρόκειτο να έρθουν.

ΝΤΟΠΙΟΙ ΣΚΑΠΑΝΕΙΣ ΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ

Οι Γερμανοί σκαπανείς που είχαν έρθει στις αρχές της δεκαετίας του 1930 είχαν συμβάλει πολύ στην εξάπλωση των καλών νέων. Τώρα που είχαν αυξηθεί οι ευαγγελιζόμενοι, υπήρχαν περισσότεροι Γιουγκοσλάβοι οι οποίοι αναλάμβαναν την υπηρεσία σκαπανέα. Η Σλοβενία, για παράδειγμα, ήταν έτοιμη να στείλει έμπειρους σκαπανείς σε πιο απομακρυσμένα μέρη της Γιουγκοσλαβίας όπου υπήρχε μεγαλύτερη ανάγκη. Αυτοί οι σκαπανείς ανταποκρίθηκαν θαρραλέα στην πρόκληση της εκμάθησης νέων γλωσσών και εθίμων.

«Ο προορισμός μου ήταν η Πρίστινα, η μεγαλύτερη πόλη του Κοσσυφοπεδίου», θυμάται η Γιολάντα Κότζγιαντσιτς. «Οι γλώσσες που μιλιούνται εκεί είναι η αλβανική και η σερβική. Μολονότι η Μίνκα Κάρλοβτσεκ και εγώ δεν ξέραμε καμιά από αυτές τις γλώσσες, αποφασίσαμε να αρχίσουμε το κήρυγμα​—αυτό ήταν το “σχολείο” μας. Στο πρώτο σπίτι, συναντήσαμε το μεγαλύτερο γιο μιας χήρας τσεχικής καταγωγής. Αρχίσαμε την παρουσίασή μας στη σλοβενική, αναμειγμένη με λίγες σερβικές φράσεις, λέγοντας: “Θα θέλαμε να πούμε στο σπιτικό σας καλά νέα από την Αγία Γραφή”.

»“Περάστε μέσα”, απάντησε εκείνος, “η μητέρα μου σας περιμένει”.

»Όταν μπήκαμε, η μητέρα, η Ρούζιτσα, ήρθε γρήγορα να μας συναντήσει. Μας εξήγησε ότι πριν από 14 μέρες είχε προσευχηθεί στον Ιεχωβά ζητώντας του να στείλει κάποιον να τη διδάξει για εκείνον. Η αδελφή της, που ήταν Μάρτυρας του Ιεχωβά στη σημερινή Τσεχία, την είχε συμβουλέψει επανειλημμένα να προσευχηθεί στον Ιεχωβά για βοήθεια. Η Ρούζιτσα ήταν πεπεισμένη ότι η επίσκεψή μας ήταν η απάντηση στην προσευχή της. Ενώ, λοιπόν, η Ρούζιτσα μας δίδασκε τη σερβική γλώσσα, εμείς τη διδάσκαμε την αλήθεια της Γραφής. Στο σπίτι της έμεναν ως ενοικιαστές μερικοί φοιτητές, οι οποίοι συμμετείχαν στη Γραφική μελέτη. Κάποιος από αυτούς μας έδωσε ένα αλβανικό λεξικό, το οποίο μας βοήθησε να μάθουμε αυτή τη γλώσσα».

Ο Ζόραν Λάλοβιτς από το Μαυροβούνιο ήταν μικρό παιδί όταν κάποιος σκαπανέας από το Ζάγκρεμπ της Κροατίας τού έδωσε μια Γραφή. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1980, κάποιος ειδικός σκαπανέας ήρθε από τη Σερβία και έκανε μελέτη μαζί του. «Δυσκολεύτηκα πολύ να κόψω τις παρέες με τους φίλους μου από τη ντισκοτέκ», λέει ο Ζόραν, «αλλά όταν τελικά τα κατάφερα, σημείωσα γρήγορη πρόοδο και βαφτίστηκα λίγους μόνο μήνες αργότερα, στο Βελιγράδι της Σερβίας. Αμέσως μετά, διορίστηκα να κάνω τη δημόσια ομιλία, επειδή υπήρχαν πολύ λίγοι αδελφοί. Αρχίσαμε επίσης να διεξάγουμε όλες τις συναθροίσεις στην πόλη Ποντγκόριτσα».

ΒΑΦΤΙΣΜΑ ΣΤΟΥΣ ΟΡΥΖΩΝΕΣ

«Όταν κάποιοι ήταν έτοιμοι για βάφτισμα, τους βάφτιζα», ανέφερε ο Στόγιαν Μπογκάτινοφ από την ΠΓΔΜ. «Δεν είχαμε κάποια μπανιέρα στη διάθεσή μας, το δε ποτάμι της περιοχής ήταν πολύ μικρό. Ωστόσο, στην περιοχή μας έχουμε πολλούς ορυζώνες με αρδευτικά κανάλια. Μερικά ήταν αρκετά βαθιά και καθαρά ώστε να μπορεί να γίνει εκεί το βάφτισμα. Θυμάμαι το πρώτο βάφτισμα σε ορυζώνα. Καθώς περπατούσαμε μέσα από το χωράφι για να πάμε στο κανάλι, κάποιος μου φώναξε: “Στόγιαν, βλέπω ότι βρήκες καινούριους εργάτες!”

»“Ναι, ναι”, απάντησα, “υπάρχει πολλή εργασία”. Δεν είχαν ιδέα ότι εμείς ήμασταν εργάτες του πνευματικού θερισμού που λάβαινε χώρα στην ΠΓΔΜ».

Οι αδελφοί στην ΠΓΔΜ είχαν περιορισμένη επικοινωνία με το γραφείο τμήματος και έπρεπε να μάθουν πολλά ακόμη για τις θεοκρατικές διευθετήσεις. Ο Στόγιαν Στοΐμιλοφ άρχισε να παρακολουθεί συναθροίσεις στη Γερμανία, και όταν επέστρεψε στην ΠΓΔΜ, προς μεγάλη του χαρά βρήκε Μάρτυρες στο Κότσανι. «Όταν έφτασα εκεί και είπα στους αδελφούς πώς διεξάγονταν οι συναθροίσεις στη Γερμανία», αφηγείται αυτός, «μου ζήτησαν αμέσως να διεξαγάγω τη Μελέτη Σκοπιάς και να εκφωνήσω δημόσια ομιλία. Τους εξήγησα ότι δεν ήμουν ακόμη βαφτισμένος, αλλά εκείνοι επέμειναν, υποστηρίζοντας ότι ήμουν ο πιο καταρτισμένος. Γι’ αυτό, συμφώνησα να κάνω ό,τι ζήτησαν. Τελικά, η σύζυγός μου και εγώ προοδεύσαμε και βαφτιστήκαμε και εμείς στους ορυζώνες».

Ο Βέσελιν Ίλιεφ, που τώρα υπηρετεί ως πρεσβύτερος στο Κότσανι, εξηγεί: «Δεν είχαμε πολλή γνώση για τη θεοκρατική οργάνωση, αλλά είχαμε πολλή αγάπη για την αλήθεια». Με τον καιρό, ο Ιεχωβά φρόντισε να διορθωθούν τα πράγματα. Ένας βασικός παράγοντας που συνέβαλε πολύ στην προώθηση της αλήθειας της Βασιλείας και στην ενίσχυση των εκκλησιών ήταν η έκδοση περισσότερων εντύπων στη γλώσσα της ΠΓΔΜ.

ΣΥΝΕΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΥΞΗΜΕΝΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Εφόσον η Γιουγκοσλαβία δεν βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Ρωσίας, οι άνθρωποι απολάμβαναν ελευθερίες που δεν ήταν εφικτές πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, η Γιουγκοσλαβία έγινε η πρώτη κομμουνιστική χώρα που κατάργησε τις βίζες και χαλάρωσε τους συνοριακούς ελέγχους. Έχοντας αυξημένη ελευθερία για να ταξιδεύουν, οι αδελφοί μας από τη βόρεια Γιουγκοσλαβία ανέλαβαν να μεταφέρουν τα έντυπά μας σε χώρες που συνόρευαν με τη Σοβιετική Ένωση, όπου το έργο κηρύγματος εξακολουθούσε να είναι υπό απαγόρευση.

Πρώτα έφερναν τα έντυπα από τη Γερμανία στη Γιουγκοσλαβία με κλειστά φορτηγάκια. Ο Τζούρο Λάντιτς, που υπηρετεί στην Επιτροπή του Τμήματος της Κροατίας, θυμάται ότι το σπίτι τους ήταν αποθήκη εντύπων μέχρι την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. «Τα αυτοκίνητα της οικογένειάς μας είχαν ψεύτικα πατώματα και κρυφές θήκες στο ταμπλό», αφηγείται ο Τζούρο. «Ξέραμε ότι, αν μας έπιαναν, μπορεί να χάναμε τα αυτοκίνητά μας καθώς και να καταλήγαμε στη φυλακή, αλλά η χαρά των αδελφών μας όταν παραλάμβαναν τα έντυπα έκανε το όλο εγχείρημα να αξίζει τον κόπο».

Η αδελφή Μιλόσια Σίμιτς, η οποία μετέφερε έντυπα από τη Σερβία στη Βουλγαρία, αφηγείται: «Δεν γνώριζα ποτέ σε ποιον θα παρέδιδα τα έντυπα​—μου έδιναν μόνο μια διεύθυνση. Σε κάποια περίπτωση, κατέβηκα από το λεωφορείο και βρήκα το σπίτι, αλλά δεν ήταν κανείς εκεί. Έκανα μια βόλτα γύρω από το τετράγωνο και ήρθα από διαφορετική κατεύθυνση. Χτύπησα την πόρτα, αλλά πάλι δεν απάντησε κανείς. Το έκανα αυτό περίπου δέκα φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας, με διακριτικότητα ώστε να μην κινήσω υποψίες. Αλλά ποτέ δεν βρήκα κανέναν εκεί. Αυτό αποδείχτηκε ευλογία, γιατί αργότερα ανακάλυψα ότι η διεύθυνση δεν ήταν σωστή.

»Επειδή είχα κοπιάσει πολύ για να αντιγράψω και να δακτυλογραφήσω τα έντυπα, αντιμετώπιζα ένα δίλημμα. Δεν μπορούσα να πετάξω έτσι απλά τα έντυπα. Γι’ αυτό, αποφάσισα να τα πάρω πίσω στη Σερβία, όπου θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν. Εντούτοις, αν και είχα βγάλει εισιτήριο μετ’ επιστροφής, έπρεπε να αγοράσω ένα άλλο εισιτήριο για να πάω στο σταθμό. Συνήθως όταν γινόταν η παράδοση των εντύπων, οι αδελφοί που τα παραλάμβαναν μου έδιναν χρήματα για να αγοράσω το εισιτήριο. Αυτό το κάναμε επειδή υπήρχε περιορισμός στα χρήματα που μπορούσα να φέρω μαζί μου στη χώρα. Καθώς πλησίαζα στο εκδοτήριο, προσευχήθηκα να βρω κάποια γυναίκα υπάλληλο εκεί. Μόλις έφτασα, ο άντρας που εργαζόταν στο εκδοτήριο έφυγε και πήρε τη θέση του μια γυναίκα. Σε αντάλλαγμα για το εισιτήριο, πρότεινα να της δώσω τα ρούχα που είχαμε χρησιμοποιήσει για να τυλίξουμε τα έντυπα. Εκείνη δέχτηκε, και έτσι εγώ πήρα το εισιτήριό μου».

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι αδελφοί μετέφραζαν έντυπα στην αλβανική και στη γλώσσα της ΠΓΔΜ και έστελναν τα χειρόγραφα στο μικρό γραφείο του Βελιγραδίου. Εκεί η Μιλόσια χρησιμοποιούσε γραφομηχανή και καρμπόν για να παράγει οχτώ αντίγραφα τη φορά. Ήταν δύσκολος διορισμός επειδή τα κείμενα ήταν γραμμένα με το χέρι και η ίδια δεν γνώριζε τη γλώσσα.

ΝΕΑΡΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΡΑΤΟΥΝ ΣΤΑΘΕΡΗ ΣΤΑΣΗ

Αν και επισήμως είχαμε ελευθερία λατρείας, η κυβέρνηση θεωρούσε την ουδέτερη στάση μας απειλή για την ενότητα της Γιουγκοσλαβίας. Γι’ αυτόν το λόγο, οι αδελφοί αντιμετώπιζαν εναντίωση. Στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, πολλοί είχαν αποδειχτεί πιστοί ακόμη και μέχρι θανάτου λόγω της ουδετερότητάς τους. Αλλά στις τρεις δεκαετίες που ακολούθησαν, δεν έδειξαν όλοι την ίδια ισχυρή πίστη. Μερικοί παρακολουθούσαν τις συναθροίσεις και υποστήριζαν το έργο της Βασιλείας, αλλά όταν καλούνταν για στρατιωτική υπηρεσία, έβρισκαν τρόπους για να δικαιολογούν τη συμμετοχή τους.

Οι νεαροί αδελφοί που κράτησαν ουδέτερη στάση αντιμετώπιζαν ποινές φυλάκισης μέχρι και δέκα ετών. Επιπλέον, μπορεί να καταδικάζονταν αρκετές φορές προτού κλείσουν το 30ό έτος της ηλικίας τους. Μερικοί που αντιμετώπισαν αυτές τις δοκιμασίες ακεραιότητας και αρνήθηκαν να συμβιβαστούν ήταν πολύ καινούριοι στην αλήθεια. Πολλοί από αυτούς είναι τώρα υπεύθυνοι αδελφοί και αναλαμβάνουν την ηγεσία στις εκκλησίες.

ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Γιουγκοσλαβία δεν είχαν ποτέ γευτεί τη χαρά της διοργάνωσης διεθνούς συνέλευσης. Φανταστείτε τον ενθουσιασμό τους όταν το 1991 ανακοινώθηκε από το Κυβερνών Σώμα ότι μία από τις διεθνείς συνελεύσεις «Άνθρωποι που Αγαπούν την Ελευθερία» επρόκειτο να διεξαχθεί στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας!

Ωστόσο, υπήρχαν προβλήματα. Αφότου η Κροατία κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία, μαζεύονταν σύννεφα πολέμου στον ορίζοντα. Θα ήταν συνετό να πραγματοποιηθεί η συνέλευση; Πρώτιστο μέλημα ήταν η ασφάλεια τόσο των ξένων όσο και των ντόπιων εκπροσώπων. Έπειτα από πολλές προσευχές και διαβουλεύσεις, οι αδελφοί αποφάσισαν να προχωρήσουν στην προετοιμασία της συνέλευσης.

Ο Θεοντόρ Τζάρας, μέλος του Κυβερνώντος Σώματος, ταξίδεψε στην Κροατία λίγες εβδομάδες πριν από τη συνέλευση για να βοηθήσει στη διοργάνωσή της. Επειδή είχαν ακυρωθεί όλες οι άλλες δημόσιες εκδηλώσεις στο Ζάγκρεμπ, το δημόσιο ενδιαφέρον είχε επικεντρωθεί στα όσα θα διαδραματίζονταν στο Στάδιο Διναμό. Καθώς πλησίαζε η έναρξη της συνέλευσης, η κατάσταση στη χώρα συνέχιζε να αποσταθεροποιείται. Οι αδελφοί μας στάθμιζαν καθημερινά τους κινδύνους, κάνοντας διαρκώς το ίδιο ερώτημα: Να συνεχιστούν οι ετοιμασίες ή να ακυρωθεί η συνέλευση; Οι αδελφοί προσεύχονταν επίμονα στον Ιεχωβά, ζητώντας την καθοδήγησή του. Προς έκπληξη όλων, το πολιτικό κλίμα σταθεροποιήθηκε και μπόρεσαν να διεξαγάγουν τη συνέλευση από τις 16-18 Αυγούστου 1991.

Τι ασύλληπτη αντίθεση! Τη στιγμή που οι γύρω χώρες βρίσκονταν στο χείλος βίαιων εχθροπραξιών, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Κροατία καλωσόριζαν χιλιάδες επισκέπτες στη διεθνή συνέλευση «Άνθρωποι που Αγαπούν τη Θεϊκή Ελευθερία».b Ενώ πολλοί ντόπιοι έφευγαν από τη χώρα, αδελφοί και αδελφές από 15 χώρες συνάγονταν με αγάπη και ελευθερία. Μεγάλες ομάδες έφτασαν αεροπορικώς από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά και άλλες δυτικές χώρες. Εξαιτίας της στρατιωτικής κατάστασης, το αεροδρόμιο του Ζάγκρεμπ είχε κλείσει και τα αεροσκάφη έπρεπε να προσγειωθούν στη Λουμπλιάνα της Σλοβενίας. Από εκεί οι εκπρόσωποι μεταφέρθηκαν με λεωφορείο στο Ζάγκρεμπ. Το θάρρος των επισκεπτών αδελφών έδωσε θαυμάσια μαρτυρία στο κοινό, η δε παρουσία τους ήταν ανεκτίμητη πηγή ενθάρρυνσης για τους ντόπιους αδελφούς. Η μεγαλύτερη ομάδα​—περίπου 3.000 εκπρόσωποι—​ήρθε από την Ιταλία. Η θερμή τους αγάπη και η εύθυμη διάθεσή τους ήταν σαν να έβαλαν φωτιά στη συνέλευση.​—1 Θεσ. 5:19.

Η παρουσία πέντε μελών του Κυβερνώντος Σώματος ήταν ιδιαίτερα ενισχυτική για την πίστη. Μέχρι σήμερα, πολλοί θυμούνται με συγκίνηση τις ομιλίες του Λόιντ Μπάρι, του Κάρεϊ Μπάρμπερ, του Λάιμαν Σουίνγκλ, του Θεοντόρ Τζάρας και του Μίλτον Χένσελ. Απτόητοι από τους ταραχώδεις καιρούς, αυτοί οι αδελφοί, με την πολυετή πείρα τους, τόλμησαν να έρθουν στη χώρα για να ενισχύσουν τους αδελφούς εκφωνώντας εποικοδομητικές ομιλίες.

Εξαιτίας της πολιτικής αναταραχής, οι αρχές φοβούνταν εθνοτικές συγκρούσεις μεταξύ εκπροσώπων από διαφορετικά μέρη της Γιουγκοσλαβίας. Πόση ανακούφιση ένιωσαν όταν τους είδαν, όχι μόνο να είναι συναγμένοι ειρηνικά, αλλά και να εκδηλώνουν ένθερμη, αδελφική στοργή. Κάθε μέρα που περνούσε, ήταν παρόντες όλο και λιγότεροι αστυνομικοί.

Αυτή η μνημειώδης συνέλευση κατέδειξε ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αποτελούν στ’ αλήθεια διεθνή αδελφότητα. Αναλογιζόμενοι αυτό το γεγονός, οι αδελφοί θα βοηθούνταν να διατηρήσουν την ενότητά τους στις δοκιμασίες που επρόκειτο να έρθουν. Τα λεωφορεία που μετέφεραν τους εκπροσώπους από τη Σερβία και την ΠΓΔΜ στον τόπο τους ήταν μεταξύ των τελευταίων οχημάτων στα οποία επιτράπηκε η διέλευση από το σημείο ελέγχου ανάμεσα στην Κροατία και στη Σερβία. Αφού οι αδελφοί μας πέρασαν με ασφάλεια, τα σύνορα έκλεισαν. Πολλοί λένε ότι τότε ξεκίνησε στην ουσία ο πόλεμος.

Στους μήνες και στα χρόνια που ακολούθησαν, οι ομόσπονδες δημοκρατίες που προηγουμένως συναποτελούσαν τη Γιουγκοσλαβία προχώρησαν στην ίδρυση ανεξάρτητων κρατών με δικές τους κυβερνήσεις. Ο αναβρασμός που επακολούθησε κόστισε τη ζωή δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων και έφερε ανείπωτα δεινά. Τι θα απογίνονταν οι αδελφοί μας σε αυτή τη χαώδη περίοδο; Πώς ευλόγησε ο Ιεχωβά μετέπειτα το έργο κηρύγματος της Βασιλείας σε αυτές τις ανεξάρτητες πλέον χώρες; Ας δούμε.

Η Σύγχρονη Ιστορία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης

«Στις 16 Μαΐου 1992, μια ομάδα περίπου 13 ατόμων στριμωχτήκαμε σε ένα διαμέρισμα για να γλιτώσουμε από τις εκρήξεις όλμων που γάζωναν το Σεράγεβο με θραύσματα. Δύο όλμοι χτύπησαν το κτίριο όπου είχαμε συγκεντρωθεί για προστασία. Αν και ανάμεσά μας υπήρχαν Κροάτες, Σέρβοι και Βόσνιοι​—οι ίδιες ακριβώς εθνότητες που αλληλοσκοτώνονταν εκεί έξω—​εμείς ήμασταν ενωμένοι στην αγνή λατρεία. Κατά τα χαράματα, όταν άρχισαν να πέφτουν λιγότεροι όλμοι, εγκαταλείψαμε το διαμέρισμα για να βρούμε ασφαλέστερο μέρος. Όπως είχαμε κάνει και την προηγούμενη νύχτα, προσευχηθήκαμε στον Ιεχωβά με δυνατή φωνή, και Εκείνος μας άκουσε».​—Χαλίμ Τσούρι.

Το Σεράγεβο, που είχε πάνω από 400.000 κατοίκους, βρισκόταν στον κλοιό μιας από τις πιο παρατεταμένες και αδυσώπητες πολιορκίες της σύγχρονης ιστορίας. Πώς θα αντεπεξέρχονταν οι πνευματικοί αδελφοί και αδελφές μας σε όλες τις εθνοτικές και τις θρησκευτικές διαμάχες που διέλυαν τη χώρα; Προτού αφηγηθούμε την ιστορία τους, ας αναφέρουμε λίγα ακόμη πράγματα για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Η χώρα που είναι γνωστή με το όνομα Βοσνία-Ερζεγοβίνη βρίσκεται στην καρδιά της πρώην Γιουγκοσλαβίας, καθώς περιβάλλεται από την Κροατία, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Εδώ οι πολιτισμικοί και οι οικογενειακοί δεσμοί είναι ισχυροί, ενώ δίνεται μεγάλη έμφαση στη φιλοξενία. Οι ντόπιοι απολαμβάνουν πολύ το να πίνουν καφέ στα σπίτια γειτόνων και να χαλαρώνουν στα κάφιτσι (καφενεία). Αν και δεν υπάρχουν φυσιογνωμικές διαφορές, ο πληθυσμός της Βοσνίας αποτελείται από Βόσνιους, Σέρβους και Κροάτες. Πολλοί δεν θεωρούν τον εαυτό τους ιδιαίτερα θρήσκο, ωστόσο η θρησκεία ήταν αυτή που δίχασε τους ανθρώπους. Οι περισσότεροι Βόσνιοι είναι Μουσουλμάνοι, ενώ οι Σέρβοι ανήκουν στη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Κροάτες στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

Η ανησυχητική αύξηση της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και του εθνοτικού μίσους στις αρχές της δεκαετίας του 1990 κατέληξε στην ολέθρια πολιτική των λεγόμενων εθνικών εκκαθαρίσεων. Προελαύνοντα στρατεύματα εκτόπιζαν πολίτες​—τόσο σε μικρά χωριά όσο και σε μεγάλες πόλεις—​προκειμένου να δημιουργήσουν εθνικά αμιγείς περιοχές για τη δική τους θρησκευτική ομάδα. Αυτό δοκίμασε την ουδετερότητα των αδελφών μας. Στη Βοσνία, όπως και στις άλλες χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, οι περισσότεροι ανήκουν στη θρησκεία των γονέων τους, συχνά δε το επίθετο φανερώνει τις θρησκευτικές καταβολές της οικογένειας. Όταν αυτοί που έχουν ειλικρινή καρδιά γίνονται υπηρέτες του Ιεχωβά, μπορεί να θεωρηθεί ότι πρόδωσαν την οικογένεια και τις παραδόσεις τους. Εντούτοις, οι αδελφοί μας έχουν μάθει ότι η οσιότητα στον Ιεχωβά λειτουργεί ως προστασία.

ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΗ ΠΟΛΗ

Όπως είδαμε, οι Γιουγκοσλάβοι αδελφοί συγκινήθηκαν βαθιά από την αγάπη και την ενότητα που εκδηλώθηκαν στη συνέλευση του 1991 «Άνθρωποι που Αγαπούν τη Θεϊκή Ελευθερία», στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας. Αυτή η αλησμόνητη συνέλευση τους ενίσχυσε ενόψει των δοκιμασιών που θα αντιμετώπιζαν. Τη μία στιγμή, Βόσνιοι, Σέρβοι και Κροάτες ζούσαν ειρηνικά στο Σεράγεβο. Την άλλη στιγμή, στρατεύματα περικύκλωσαν την πόλη και όλοι εγκλωβίστηκαν​—περιλαμβανομένων και των αδελφών μας. Αν και η πολιτική κατάσταση ήταν ταραχώδης, κανείς δεν μπορούσε να διαβλέψει πόσο πολύ θα κρατούσε η διαμάχη.

«Ο κόσμος λιμοκτονεί», ανέφερε ο Χαλίμ Τσούρι, πρεσβύτερος στο Σεράγεβο. «Κάθε μήνα, οι μόνες προμήθειες που λαβαίνουν είναι λίγα κιλά αλεύρι, 100 γραμμάρια ζάχαρη και μισό λίτρο λάδι. Οπουδήποτε υπάρχει στην πόλη κάποιο κομμάτι ακάλυπτης γης, φυτεύουν λαχανικά. Κόβουν τα δέντρα στο Σεράγεβο για καυσόξυλα. Όταν τελειώνουν τα δέντρα, ξηλώνουν τα πατώματα των διαμερισμάτων τους και τα χρησιμοποιούν ως καύσιμη ύλη για το μαγείρεμα και τη θέρμανση. Χρησιμοποιούν οτιδήποτε καίγεται, ακόμη και παλιά παπούτσια».

Όταν πολιορκήθηκε το Σεράγεβο, η Λιλιάνα Νίνκοβιτς και ο σύζυγός της ο Νέναντ εγκλωβίστηκαν και χωρίστηκαν από τις δύο κόρες τους. «Ήμασταν μια φυσιολογική οικογένεια, με τα δύο παιδιά μας, το διαμέρισμα και το αυτοκίνητό μας», λέει η Λιλιάνα. «Και τότε, ξαφνικά, όλα άλλαξαν».

Επανειλημμένα, όμως, ένιωσαν το προστατευτικό χέρι του Ιεχωβά. «Δύο φορές το διαμέρισμά μας χτυπήθηκε από βόμβα μόλις είχαμε φύγει εμείς», συνεχίζει η Λιλιάνα. «Παρά τις αντιξοότητες, βρίσκαμε χαρά στα απλά πράγματα. Για παράδειγμα, μας άρεσε να πηγαίνουμε στο πάρκο και να μαζεύουμε ραδίκια για σαλάτα, ώστε να μην έχουμε σκέτο ρύζι για φαγητό. Μάθαμε να μένουμε ικανοποιημένοι με όσα είχαμε και να μην παίρνουμε τίποτα ως δεδομένο».

ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα ήταν το νερό. Σπάνια υπήρχε τρεχούμενο νερό στα σπίτια. Οι άνθρωποι έπρεπε να περπατούν μέχρι και πέντε χιλιόμετρα, διασχίζοντας περιοχές με ελεύθερους σκοπευτές, για να πάρουν νερό. Στο μέρος όπου υπήρχε νερό, έπρεπε να περιμένουν στην ουρά επί ώρες για να γεμίσουν τα δοχεία τους και μετά έπρεπε να τα κουβαλήσουν πίσω στα σπίτια τους.

«Η πίστη μας δοκιμάστηκε όταν ακούσαμε ότι θα υδροδοτούσαν για λίγη ώρα τα σπίτια», αναφέρει ο Χαλίμ. «Όλοι θα έπρεπε τότε να κάνουν μπάνιο, να πλύνουν τα ρούχα και να μαζέψουν νερό σε όσο το δυνατόν περισσότερα δοχεία. Τι θα κάναμε, όμως, αν η στιγμή που περιμέναμε τόσον καιρό συνέπιπτε με τη συνάθροισή μας; Θα έπρεπε να διαλέξουμε​—ή να πάμε στη συνάθροιση ή να μείνουμε στο σπίτι για να μαζέψουμε νερό».

Αν και οι υλικές προμήθειες ήταν απαραίτητες, οι αδελφοί κατανοούσαν πόσο ζωτικές ήταν οι πνευματικές προμήθειες. Στις συναθροίσεις οι αδελφοί δεν λάβαιναν μόνο πνευματική τροφή αλλά και πληροφορίες για το ποιος φυλακίστηκε, ποιος τραυματίστηκε ή ακόμη και ποιος σκοτώθηκε. «Ήμασταν σαν οικογένεια», αφηγείται ο Μίλουτιν Πάγιτς, ο οποίος υπηρετεί ως πρεσβύτερος. «Όταν πηγαίναμε στη συνάθροιση, δεν θέλαμε να φύγουμε. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μέναμε ώρες ολόκληρες μετά τη συνάθροιση συζητώντας για την αλήθεια».

Το να ζει κανείς υπό τέτοιες συνθήκες δεν ήταν εύκολο, και πολλές φορές οι αδελφοί φοβούνταν για τη ζωή τους. Παρ’ όλα αυτά, έβαζαν τα πνευματικά ενδιαφέροντα στην πρώτη θέση. Ενώ η χώρα κατακερματιζόταν από τον πόλεμο, οι δεσμοί ανάμεσα στα μέλη του λαού του Ιεχωβά, καθώς και με τον ουράνιο Πατέρα τους, γίνονταν πιο ισχυροί. Τα παιδιά παρατηρούσαν την οσιότητα των γονέων τους και καλλιεργούσαν και τα ίδια ακλόνητη οσιότητα στον Ιεχωβά.

Το Μπίχατς, μια πόλη κοντά στα σύνορα με την Κροατία, παρέμεινε απομονωμένο επί σχεδόν τέσσερα χρόνια. Οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να φύγουν από εκεί ούτε μπορούσαν να εισαχθούν προμήθειες για παροχή βοήθειας. Ο Όσμαν Σατσιρμπέγκοβιτς, ο μοναδικός αδελφός σε αυτή την πόλη, αφηγείται: «Η δυσκολότερη περίοδος ήταν στην αρχή του πολέμου, όχι τόσο εξαιτίας των αντιξοοτήτων, αλλά επειδή είχαμε να κάνουμε με κάτι καινούριο, κάτι που δεν είχαμε ζήσει ποτέ προηγουμένως. Παραδόξως, όταν άρχισαν οι βομβαρδισμοί, η ένταση εκτονώθηκε γιατί καταλάβαμε γρήγορα ότι δεν προκαλεί θάνατο η κάθε χειροβομβίδα. Μερικές ούτε καν εκρήγνυνται».

Επειδή κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει πόσο θα διαρκούσαν οι εχθροπραξίες, τα Μπέθελ στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας και στη Βιέννη της Αυστρίας συντόνισαν μια διευθέτηση μέσω της οποίας αποθηκεύτηκαν εφόδια ανθρωπιστικής βοήθειας σε Αίθουσες Βασιλείας και σε σπίτια Μαρτύρων στο Σεράγεβο, στη Ζένιτσα, στην Τούζλα, στο Μόσταρ, στο Τράβνικ και στο Μπίχατς. Καθώς μαίνονταν οι συγκρούσεις, οι πόλεις ξαφνικά περικυκλώνονταν και απομονώνονταν. Εφόσον οι γραμμές ανεφοδιασμού αποκόπτονταν αιφνιδιαστικά, οι προμήθειες εξαντλούνταν σύντομα. Ενώ, όμως, διάφορες πόλεις της Βοσνίας αποκόπτονταν από τον υπόλοιπο κόσμο, η αδελφική ενότητα των Μαρτύρων του Ιεχωβά παρέμενε αδιάσπαστη. Πόσο έντονα αντιδιαστελλόταν αυτή με την κόλαση του εθνοτικού και του θρησκευτικού μίσους το οποίο σάρωνε τη χώρα!

ΖΗΛΩΤΕΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΙ

Εκτός από την πρόκληση της εξεύρεσης των αναγκαίων για την κάθε ημέρα, υπήρχε και ο κίνδυνος από τους ελεύθερους σκοπευτές, οι οποίοι ήταν διάσπαρτοι στο Σεράγεβο και διάλεγαν τα θύματά τους στην τύχη ανάμεσα από τους αθώους πολίτες. Ομοβροντίες από όλμους εξακολουθούσαν να σπέρνουν το θάνατο από αέρος. Οι μετακινήσεις ήταν μερικές φορές επικίνδυνες σε πόλεις που τελούσαν υπό πολιορκία. Ο κόσμος ζούσε υπό το κράτος του τρόμου. Αλλά οι αδελφοί μας, εξισορροπώντας τη σοφία με το θάρρος, δεν σταμάτησαν να μεταδίδουν τα καλά νέα της Βασιλείας σε ανθρώπους που χρειάζονταν απεγνωσμένα παρηγοριά.

«Στη διάρκεια μιας από τις σφοδρότερες επιθέσεις στο Σεράγεβο», αφηγείται ένας πρεσβύτερος, «σημειώθηκαν χιλιάδες εκρήξεις οβίδων σε μία και μόνο ημέρα. Το πρωί εκείνου του Σαββάτου, οι αδελφοί τηλεφώνησαν στους πρεσβυτέρους και ρώτησαν: “Πού θα γίνει η συνάθροιση για υπηρεσία αγρού;”»

«Έβλεπα ότι οι άνθρωποι χρειάζονταν απεγνωσμένα την αλήθεια», λέει μια αδελφή. «Αυτό ακριβώς με βοήθησε, όχι μόνο να αντέξω, αλλά και να έχω χαρά παρά τις δυσκολίες».

Πολλοί από τους ντόπιους κατοίκους αντιλήφθηκαν ότι χρειάζονταν την ελπίδα της Αγίας Γραφής. «Οι άνθρωποι αναζητούν εμάς για να λάβουν πνευματική βοήθεια», είπε ένας αδελφός, «αντί να χρειάζεται να τους αναζητήσουμε εμείς. Εμφανίζονται απλώς στην Αίθουσα Βασιλείας και ζητούν μελέτη».

Μεγάλο μέρος της επιτυχίας του έργου κηρύγματος κατά τη διάρκεια του πολέμου οφειλόταν στην ενότητα της Χριστιανικής μας αδελφότητας, η οποία ήταν ολοφάνερη στους ανθρώπους. «Αυτό έδινε μεγάλη μαρτυρία», αφηγείται η Νάντα Μπέσκερ, μια αδελφή που υπηρετεί ως ειδική σκαπάνισσα εδώ και πολλά χρόνια. «Πολλοί έβλεπαν Βόσνιους και Σέρβους αδελφούς μαζί στη διακονία. Και όταν έβλεπαν μια Κροάτισσα αδελφή και μια αδελφή με Μουσουλμανικό παρελθόν να κάνουν μαζί μελέτη με κάποια Σέρβα, καταλάβαιναν βεβαίως ότι εμείς διαφέραμε από τους άλλους».

Τα αποτελέσματα του ζήλου των αδελφών μας μπορούν να φανούν μέχρι σήμερα, επειδή πολλοί που υπηρετούν τώρα τον Ιεχωβά δέχτηκαν την αλήθεια στη διάρκεια του πολέμου. Παραδείγματος χάρη, η εκκλησία στην Μπάνια Λούκα διπλασιάστηκε, έστω και αν μετακόμισαν εκατό αδελφοί σε άλλες εκκλησίες.

ΜΙΑ ΠΙΣΤΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Οι αδελφοί μας ήταν πάντοτε πολύ προσεκτικοί. Εντούτοις, μερικοί έπεσαν θύματα εξαιτίας “καιρού και απρόβλεπτης περίστασης”, καθώς έτυχε να βρεθούν σε λάθος τόπο τη λάθος στιγμή. (Εκκλ. 9:11) Ο σερβικής καταγωγής Μπόζο Τζόρεμ βαφτίστηκε στη διεθνή συνέλευση του Ζάγκρεμπ το 1991. Αφού επέστρεψε στο Σεράγεβο, στάλθηκε στη φυλακή αρκετές φορές, όπου υπέστη βάναυση μεταχείριση λόγω της ουδέτερης στάσης του. Το 1994 καταδικάστηκε σε 14μηνη φυλάκιση. Από όλα τα δεινά του, το χειρότερο ήταν ότι δεν μπορούσε να είναι με τη σύζυγό του, τη Χένα, και την πεντάχρονη κόρη τους, τη Μαγκνταλένα.

Λίγο καιρό αφότου αποφυλακίστηκε ο Μπόζο, έπληξε η τραγωδία. Ένα ήσυχο απόγευμα, οι τρεις τους πήγαιναν σε μια Γραφική μελέτη κοντά στο σπίτι τους. Καθ’ οδόν, τη σιγή έσπασε ξαφνικά η έκρηξη μιας οβίδας. Η Χένα και η Μαγκνταλένα σκοτώθηκαν επί τόπου, ενώ ο Μπόζο εξέπνευσε αργότερα στο νοσοκομείο.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ

Με δεδομένη την έξαρση της προκατάληψης, υπήρχε ελάχιστη, αν όχι καθόλου, ανοχή για όσους δήλωναν ουδέτεροι. Στην Μπάνια Λούκα, η εκκλησία αποτελούνταν κυρίως από νεαρούς αδελφούς τους οποίους ο στρατός ήθελε να χρησιμοποιήσει στον πόλεμο. Επειδή παρέμειναν ουδέτεροι, ξυλοκοπήθηκαν.

«Συχνά οι αστυνομικοί μάς ανέκριναν και μας αποκαλούσαν δειλούς κατηγορώντας μας ότι δεν υπερασπίζαμε την οικογένειά μας», θυμάται ο Όσμαν Σατσιρμπέγκοβιτς.

Ο Όσμαν απαντούσε στους αστυνομικούς με το εξής επιχείρημα: «Έχετε το πιστόλι σας για προστασία, έτσι δεν είναι;»

«Ασφαλώς», αποκρίνονταν εκείνοι.

«Θα το ανταλλάσσατε με ένα κανόνι για να έχετε περισσότερη προστασία;»

«Ναι».

«Θα ανταλλάσσατε το κανόνι με ένα τανκ;»

«Βεβαίως».

«Όλα αυτά θα τα κάνατε για να έχετε ισχυρότερη προστασία», συνέχιζε ο Όσμαν. «Η δική μου προστασία έρχεται από τον Ιεχωβά, τον παντοδύναμο Θεό, τον Δημιουργό του σύμπαντος. Ποια προστασία μπορεί να είναι καλύτερη από αυτήν;» Το σημείο ήταν σαφές, γι’ αυτό οι αστυνομικοί σταματούσαν να τον ενοχλούν.

ΚΑΤΑΦΘΑΝΕΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ

Μολονότι οι αδελφοί στις γειτονικές χώρες γνώριζαν ότι οι Βόσνιοι Μάρτυρες υπέφεραν, για κάποιο διάστημα δεν ήταν δυνατή η μεταφορά εφοδίων προς τους ταλαιπωρημένους αδελφούς. Τον Οκτώβριο του 1993, όμως, οι αρχές άφησαν να εννοηθεί ότι ίσως ήταν εφικτή η παραλαβή ανθρωπιστικής βοήθειας. Παρά τους κινδύνους, οι αδελφοί μας αποφάσισαν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο αυτή την ευκαιρία. Στις 26 Οκτωβρίου, έφυγαν από τη Βιέννη της Αυστρίας πέντε φορτηγά με κατεύθυνση τη Βοσνία, φορτωμένα με 16 τόνους τρόφιμα και καυσόξυλα. Πώς θα μπορούσε αυτή η πομπή να περάσει από τις πολλές περιοχές όπου μαίνονταν ακόμη σφοδρές μάχες;c

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού υπήρξαν περιπτώσεις που οι αδελφοί κινδύνεψαν σοβαρά. «Εκείνο το πρωί ξεκίνησα αργά», θυμάται ένας από τους οδηγούς, «και βρέθηκα πίσω από αρκετά άλλα φορτηγά που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια. Όταν πλησίασα σε έναν σταθμό ελέγχου, σταμάτησαν όλα τα φορτηγά για να ελέγξουν οι αξιωματικοί τα χαρτιά τους. Ξαφνικά άκουσα τον κρότο από το όπλο ενός ελεύθερου σκοπευτή, και η σφαίρα χτύπησε έναν οδηγό που δεν ήταν Μάρτυρας».

Στο Σεράγεβο επιτράπηκε να μπουν μόνο οι οδηγοί με τα φορτηγά τους, γι’ αυτό οι άλλοι αδελφοί που είχαν συνοδεύσει τα φορτηγά έπρεπε να περιμένουν έξω από την πόλη. Επειδή όμως ήθελαν να ενθαρρύνουν τους ντόπιους αδελφούς, βρήκαν ένα τηλέφωνο, κάλεσαν τους ευαγγελιζομένους του Σεράγεβο και εκφώνησαν μια ενθαρρυντική δημόσια ομιλία, την οποία εκείνοι είχαν μεγάλη ανάγκη. Πολλές φορές στη διάρκεια του πολέμου, περιοδεύοντες επίσκοποι, Μπεθελίτες και μέλη της Επιτροπής της Χώρας διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να βοηθήσουν τους αδελφούς τους να επιβιώσουν από υλική και από πνευματική άποψη.

Επί σχεδόν τέσσερα χρόνια, οι αποστολές εφοδίων δεν ήταν δυνατόν να φτάσουν στους αδελφούς μας στο Μπίχατς. Αν και η υλική τροφή δεν περνούσε τα οδοφράγματα τα οποία απέκλειαν την πόλη, οι αδελφοί μας μπορούσαν να λαβαίνουν κάποια πνευματική τροφή. Με ποιον τρόπο; Εξασφάλισαν μια τηλεφωνική γραμμή και ένα μηχάνημα φαξ, και έτσι μπορούσαν να λαβαίνουν ανά διαστήματα τη Διακονία Μας της Βασιλείας και αντίγραφα της Σκοπιάς. Δακτυλογραφούσαν τα έντυπα και προμήθευαν στην κάθε οικογένεια ένα αντίγραφο. Όταν άρχισε ο πόλεμος, υπήρχε μόνο ένας μικρός όμιλος με τρεις βαφτισμένους ευαγγελιζομένους. Μαζί τους ήταν και 12 αβάφτιστοι ευαγγελιζόμενοι που περίμεναν εναγωνίως δύο χρόνια την κατάλληλη ευκαιρία ώστε να συμβολίσουν την αφιέρωσή τους στον Ιεχωβά με το βάφτισμα στο νερό.

Η πολυετής απομόνωση δημιούργησε ιδιαίτερες προκλήσεις. «Τα άτομα με τα οποία μελετούσα τη Γραφή δεν είχαν παρακολουθήσει ποτέ συνέλευση ούτε είχαν ζήσει επίσκεψη επισκόπου περιοχής», αφηγείται ο Όσμαν. «Συζητούσαμε συχνά για τον καιρό κατά τον οποίο θα μπορούσαμε να απολαμβάνουμε την αδελφότητά μας».

Φανταστείτε την αγαλλίαση των αδελφών όταν στις 11 Αυγούστου 1995 δύο οχήματα με την τολμηρή επιγραφή «Ανθρωπιστική Βοήθεια των Μαρτύρων του Ιεχωβά» κατέφθασαν στο Μπίχατς. Ήταν τα πρώτα ιδιωτικά οχήματα που έφερναν ανθρωπιστική βοήθεια αφότου η πόλη τέθηκε υπό πολιορκία! Και έφτασαν ακριβώς τη στιγμή που οι αδελφοί ένιωθαν ότι κόντευαν να καταρρεύσουν​—σωματικά και ψυχολογικά.

Οι γείτονες στο Μπίχατς παρατηρούσαν πώς φρόντιζαν οι αδελφοί ο ένας για τον άλλον, παραδείγματος χάρη επισκευάζοντας σπασμένα παράθυρα. «Αυτό εντυπωσίασε τους γείτονές μου», λέει ο Όσμαν, «εφόσον γνώριζαν ότι δεν είχαμε χρήματα. Δόθηκε τεράστια μαρτυρία και ακόμη μιλάνε για αυτό». Το Μπίχατς έχει τώρα μια γεμάτη ζήλο εκκλησία, η οποία αποτελείται από 34 ευαγγελιζομένους και 5 σκαπανείς.

ΕΝΑ ΑΞΕΧΑΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ!

Επανειλημμένα, οι αδελφοί μας διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να φέρουν τρόφιμα και έντυπα στις πόλεις της Βοσνίας που σπαράσσονταν από τον πόλεμο. Αλλά το ταξίδι της 7ης Ιουνίου 1994 ήταν διαφορετικό. Μια πομπή από τρία φορτηγά που μετέφεραν μέλη της Επιτροπής της Χώρας και άλλους εθελοντές ξεκίνησε νωρίς το πρωί από το Ζάγκρεμπ της Κροατίας. Στόχος τους ήταν να διανείμουν εφόδια ανθρωπιστικής βοήθειας και να παρουσιάσουν ένα συντομευμένο πρόγραμμα ημέρας ειδικής συνέλευσης, το πρώτο έπειτα από τρία χρόνια!

Μια τοποθεσία όπου διεξάχθηκε αυτό το ειδικό πρόγραμμα ήταν η πόλη Τούζλα. Στο ξεκίνημα του πολέμου, υπήρχαν μόνο 20 βαφτισμένοι ευαγγελιζόμενοι περίπου σε αυτή την εκκλησία. Τι έκπληξη προκάλεσε η παρουσία 200 και πλέον ατόμων που ήρθαν για να ακούσουν το πρόγραμμα της συνέλευσης! Βαφτίστηκαν 30. Σήμερα, η Τούζλα έχει τρεις εκκλησίες και πάνω από 300 ευαγγελιζομένους.

Στη Ζένιτσα οι αδελφοί βρήκαν κατάλληλο χώρο συγκέντρωσης αλλά δυσκολεύονταν να βρουν κατάλληλη δεξαμενή νερού για το βάφτισμα. Τελικά, έπειτα από πολλή έρευνα, βρήκαν ένα βαρέλι το οποίο μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν. Το μόνο πρόβλημα ήταν η μυρωδιά​—το βαρέλι είχε χρησιμοποιηθεί για ψάρια! Ωστόσο, οι υποψήφιοι για βάφτισμα, οι οποίοι είχαν δεχτεί την πρόσκληση του Ιησού να γίνουν «ψαράδες ανθρώπων», δεν πτοήθηκαν. (Ματθ. 4:19) Ο Χέρμπερτ Φρένζελ, που τώρα είναι μέλος της Επιτροπής του Τμήματος της Κροατίας, εκφώνησε την ομιλία βαφτίσματος. «Οι υποψήφιοι περίμεναν τόσο πολύ καιρό για να βαφτιστούν», αναφέρει αυτός, «που τίποτα δεν επρόκειτο να τους σταματήσει! Μετά το βάφτισμά τους, ένιωθαν θριαμβευτές!» Σήμερα η Ζένιτσα έχει μια γεμάτη ζήλο εκκλησία με 68 ευαγγελιζομένους.

Στο Σεράγεβο, το μόνο μέρος όπου μπορούσε να διεξαχθεί το πρόγραμμα ήταν κοντά σε μια διασταύρωση που αποτελούσε πεδίο βολής για ελεύθερους σκοπευτές. Όταν οι αδελφοί έφτασαν σώοι στη συνέλευση, αντιμετώπισαν το πρόβλημα της εξεύρεσης, όχι μόνο ενός χώρου για το βάφτισμα, αλλά και κάποιου τρόπου για να κάνουν οικονομία στο πολύτιμο νερό. Προκειμένου να διασφαλίσουν ότι θα υπάρχει αρκετό νερό ώστε να βαφτιστούν όλοι οι υποψήφιοι, τους έβαλαν στη σειρά ανάλογα με το ανάστημα, και έτσι αυτοί βαφτίστηκαν από τον πιο μικρόσωμο ως τον πιο μεγαλόσωμο!

Πόση χαρά ένιωσαν οι αδελφοί και οι αδελφές μας εκείνη την ημέρα! Δεν επέτρεψαν σε κανένα από τα φρικιαστικά πράγματα που συνέβαιναν γύρω τους να επισκιάσει την ασυγκράτητη ευφροσύνη τους για το ότι απέδιδαν λατρεία όλοι μαζί. Σήμερα το Σεράγεβο έχει τρεις ακμάζουσες εκκλησίες.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ

Καθώς άνοιξαν ξανά οι γραμμές ανεφοδιασμού, από ορισμένες απόψεις η ζωή έγινε κάπως ευκολότερη για τους αδελφούς και τις αδελφές μας. Ωστόσο, συνεχίστηκαν οι εθνικές εκκαθαρίσεις με τον επακόλουθο εξαναγκαστικό εκτοπισμό. Ο Ίβιτσα Αράμπατζιτς, πρεσβύτερος που υπηρετεί στην Κροατία, θυμάται ότι εκδιώχθηκε από το πατρικό του σπίτι στην Μπάνια Λούκα. «Ήρθε κάποιος με πιστόλι και μας είπε να φύγουμε, επειδή τώρα το σπίτι ήταν δικό του. Τον είχαν αναγκάσει να εγκαταλείψει το δικό του σπίτι στο Σίμπενικ της Κροατίας, επειδή ήταν Σέρβος. Τώρα εκείνος ήθελε να φύγουμε εμείς. Ένας αξιωματικός της στρατιωτικής αστυνομίας με τον οποίο έκανα μελέτη προσφέρθηκε να μας βοηθήσει. Αν και δεν ήταν δυνατόν να κρατήσουμε το σπίτι μας, μπορέσαμε να κάνουμε ανταλλαγή​—το δικό μας σπίτι για το σπίτι του Σέρβου. Ήταν δύσκολο να αφήσουμε το σπίτι μας και την εκκλησία που μας είχε βοηθήσει να γνωρίσουμε την αλήθεια, αλλά δεν είχαμε επιλογή. Παίρνοντας ελάχιστα αντικείμενα μαζί μας, ξεκινήσαμε για να μετακομίσουμε στο “νέο” μας σπίτι στην Κροατία. Ωστόσο, όταν φτάσαμε στο Σίμπενικ, κάποιος είχε ήδη εγκατασταθεί στο άδειο σπίτι που τώρα ανήκε σε εμάς. Τι μπορούσαμε να κάνουμε; Οι αδελφοί μας μάς καλωσόρισαν αμέσως, και ένας πρεσβύτερος μας φιλοξένησε στο σπίτι του για έναν χρόνο μέχρις ότου λύθηκε το στεγαστικό μας πρόβλημα».

Μέχρι σήμερα υπάρχει πολιτική αστάθεια, εντούτοις η αλήθεια ανθεί στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου σχεδόν το 40 τοις εκατό του πληθυσμού δηλώνουν Μουσουλμάνοι. Αφότου τελείωσε ο πόλεμος, οι αδελφοί μας έχουν χτίσει καινούριες Αίθουσες Βασιλείας. Ιδιαίτερα μία από αυτές, στην Μπάνια Λούκα, δεν είναι απλώς ένας χώρος συναθροίσεων που ήταν απολύτως απαραίτητος. Αντιπροσωπεύει μια νομική νίκη. Χρόνια ολόκληρα οι αδελφοί μας προσπαθούσαν να βγάλουν άδεια για να χτίσουν Αίθουσα Βασιλείας σε αυτή την περιοχή όπου η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία ασκεί ισχυρή επιρροή. Μετά τον πόλεμο, αν και είχε δοθεί στους αδελφούς μας στη Βοσνία νομική αναγνώριση, απορρίφθηκαν οι αιτήσεις για άδεια οικοδόμησης Αίθουσας Βασιλείας στην Μπάνια Λούκα. Τελικά, έπειτα από πολλές προσευχές και επιμελείς προσπάθειες, οι αδελφοί εξασφάλισαν τα απαραίτητα έγγραφα. Αυτή η νίκη αποτελεί νομικό προηγούμενο για μελλοντικές Αίθουσες Βασιλείας σε εκείνο το μέρος της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.

Η ελευθερία λατρείας έχει ανοίξει το δρόμο για να διοριστούν 32 ειδικοί σκαπανείς, πολλοί εκ των οποίων προέρχονται από άλλες χώρες, ώστε να βοηθήσουν σε περιοχές όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Ο ζήλος τους για τη διακονία καθώς και η όσια προσκόλλησή τους στις θεοκρατικές διαδικασίες έχουν αποδειχτεί αληθινή ευλογία.

Το Σεράγεβο, όπου οι αδελφοί μας δέχονταν συχνά τα πυρά των ελεύθερων σκοπευτών μόλις πριν από μία δεκαετία, φιλοξενεί τώρα συνελεύσεις περιφερείας ειρηνικά για εκπροσώπους από όλα τα μέρη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Μολονότι οι πόλεμοι του προηγούμενου αιώνα έχουν σαρώσει αυτή την όμορφη ορεινή χώρα, ο λαός του Ιεχωβά έχει ενωθεί ακόμη περισσότερο με έναν δεσμό “ανυπόκριτης αδελφικής στοργής”. (1 Πέτρ. 1:22) Σήμερα, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη 16 εκκλησίες με 1.163 ευαγγελιζομένους αποδίδουν ενωμένα αίνο στον αληθινό Θεό, τον Ιεχωβά.

Η Σύγχρονη Ιστορία της Κροατίας

Μετά τη διεθνή συνέλευση στο Ζάγκρεμπ το 1991, τα σύνορα μεταξύ Κροατίας και Σερβίας έκλεισαν ξαφνικά. Σημαντικοί δρόμοι και γέφυρες καταστράφηκαν ή αποκλείστηκαν από το στρατό, και πολλοί εκπρόσωποι από τα ανατολικά μέρη της Κροατίας δεν μπορούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Με μια αθρόα εκδήλωση θερμής αδελφικής αγάπης, πολλοί Μάρτυρες από άλλα μέρη της χώρας πρόσφεραν κατάλυμα σε εκείνους τους αδελφούς, έστω και αν οι ίδιοι είχαν περιορισμένους υλικούς πόρους.

Στο Ζάγκρεμπ, οι σειρήνες ηχούσαν μέρα νύχτα προειδοποιώντας για βομβαρδισμούς. Οι άνθρωποι έτρεχαν να κρυφτούν, και πολλοί έμεναν στα καταφύγια επί εβδομάδες ή μήνες. Λόγω της ασφάλειας που παρείχε το υπόγειο του Μπέθελ, οι δημοτικές αρχές το χαρακτήρισαν καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς. Έτσι δημιουργήθηκαν εξαιρετικές ευκαιρίες για μαρτυρία, και οι άνθρωποι δεν έβρισκαν μόνο το υλικό καταφύγιο που επιζητούσαν. Παραδείγματος χάρη, μια μέρα ήχησαν οι σειρήνες και, ως συνήθως, οι επιβάτες ενός τοπικού τραμ έτρεξαν εσπευσμένα στο υπόγειο καταφύγιο του Μπέθελ. Καθώς περίμεναν όλοι με αγωνία, κάποιος πρεσβύτερος που υπηρετούσε στο Μπέθελ τούς ρώτησε αν ήθελαν να παρακολουθήσουν μια παρουσίαση με σλάιντς για τη διεθνή συνέλευση που είχε διεξαχθεί στο Ζάγκρεμπ λίγους μήνες νωρίτερα. Συμφώνησαν όλοι και στο τέλος εξέφρασαν την εκτίμησή τους για την παρουσίαση.

Εξαιτίας των μαχών, η μετάβαση στις συναθροίσεις ήταν πραγματική πρόκληση, και δυστυχώς μερικές Αίθουσες Βασιλείας υπέστησαν ζημιές από σφαίρες ή οβίδες. Ωστόσο, οι αδελφοί εκτιμούσαν την πνευματική τροφή περισσότερο από ποτέ, και αυτοί οι αγαπητοί αδελφοί “δεν έπαψαν να συναθροίζονται”. (Εβρ. 10:25) Για παράδειγμα, επί έξι μήνες έπληττε το Σίμπενικ καταιγισμός από οπλοβομβίδες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν οι αδελφοί να συναθροίζονται στην Αίθουσα Βασιλείας. «Το σπίτι μας ήταν έξω από την πόλη», λέει ένας από τους πρεσβυτέρους, «οπότε μπορούσαμε να συναθροιζόμαστε εκεί για τη μελέτη βιβλίου και τη Μελέτη Σκοπιάς. Παρά τις αντιξοότητες, δεν επιβραδύναμε τη δράση μας στο έργο κηρύγματος. Κηρύτταμε τοπικά καθώς και στα γύρω χωριά. Όλοι μάς αναγνώριζαν ως Μάρτυρες του Ιεχωβά. Ήξεραν ότι διαφέραμε από τους άλλους».

ΑΔΕΛΦΙΚΗ ΑΓΑΠΗ ΣΕ ΚΑΙΡΟ ΠΟΛΕΜΟΥ

Πολλοί αδελφοί που έχασαν τα σπίτια τους αναζήτησαν καταφύγιο στα σπίτια άλλων, και οι εκκλησίες έκαναν πρόθυμα οτιδήποτε χρειαζόταν για να βοηθήσουν. Λόγου χάρη, στην Αίθουσα Βασιλείας του Όσιγεκ της Κροατίας οι αδελφοί καλωσόρισαν θερμά μια καινούρια οικογένεια η οποία είχε διαφύγει πρόσφατα από την Τούζλα της Βοσνίας υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Η εκκλησία χάρηκε πάρα πολύ όταν έμαθε ότι η σύζυγος ήταν πνευματική τους αδελφή.

Οι αρχές έδωσαν στην οικογένεια την άδεια να μετακομίσει σε ένα σπίτι, το οποίο όμως ήταν παλιό και ετοιμόρροπο. Όταν οι αδελφοί είδαν την άθλια κατάσταση του σπιτιού, πρόσφεραν βοήθεια. Κάποιος έφερε μια σόμπα, άλλος ένα παράθυρο και μερικοί άλλοι μια πόρτα και ένα κρεβάτι. Ορισμένοι έφεραν οικοδομικά υλικά και άλλοι τρόφιμα και καυσόξυλα. Μέχρι την επόμενη μέρα, ένα δωμάτιο είχε γίνει κατοικήσιμο. Εντούτοις, το σπίτι εξακολουθούσε να είναι ανεπαρκές για να στεγάσει την οικογένεια στη διάρκεια του χειμώνα. Γι’ αυτό, η εκκλησία έκανε έναν κατάλογο με τα πράγματα που χρειάζονταν ακόμη, και διάφοροι ευαγγελιζόμενοι προμήθευσαν ό,τι μπορούσαν. Αν και φτωχοί οι ίδιοι, συγκέντρωσαν όλα τα απαραίτητα​—από κουτάλια μέχρι υλικά για τη σκεπή.

Καθώς συνεχιζόταν ο πόλεμος, εξαντλήθηκαν γρήγορα τα αποθέματα τροφής, και το γραφείο τμήματος κοπίασε προκειμένου να φροντίσει τόσο για τις υλικές όσο και για τις πνευματικές ανάγκες των αδελφών μας. Σε συνεργασία με το Κυβερνών Σώμα, το γραφείο τμήματος οργάνωσε τη συγκέντρωση τροφίμων, ειδών ρουχισμού, υποδημάτων και ιατρικών εφοδίων. Στην αρχή, η βοήθεια προερχόταν ως επί το πλείστον από ντόπιους αδελφούς, αλλά οι δικές τους δυσκολίες δεν τους επέτρεπαν να κάνουν και πολλά πράγματα. Εν τω μεταξύ, αδελφοί στην Αυστρία, στη Γερμανία, στην Ελβετία και στην Ιταλία πρόσφεραν με γενναιοδωρία είδη ρουχισμού και ιατρικά εφόδια, καθώς και πνευματικές προμήθειες. Τα φορτηγά κατέφθαναν μέρα νύχτα, έχοντας στο τιμόνι εθελοντές που έβαζαν τις ανάγκες των Κροατών αδελφών τους πάνω από κάθε ανησυχία για την προσωπική τους ασφάλεια. Από την κεντρική αποθήκη στο Ζάγκρεμπ, τα εφόδια διανέμονταν στις εκκλησίες που είχαν ανάγκη.

Οι αδελφοί στην Κροατία είχαν λάβει βοήθεια, αλλά πώς μπορούσαν τώρα να βοηθήσουν τους αδελφούς τους στη Βοσνία; Φορτηγά που μετέφεραν 16 τόνους τρόφιμα και καυσόξυλα κατευθύνθηκαν προς τα βοσνιακά σύνορα. Το εγχείρημα ήταν επικίνδυνο, καθώς υπήρχαν πολλές αναφορές για τη δράση απείθαρχων στρατιωτών. Οποιοδήποτε συναπάντημα με τέτοιες ομάδες θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια της ανθρωπιστικής βοήθειας και στο θάνατο των μεταφορέων.

«Οδηγούσαμε μέσα από δάση», αφηγείται ένας αδελφός, «περνώντας το ένα σημείο ελέγχου μετά το άλλο, και μερικές φορές δίπλα από τις γραμμές μάχης. Παρά τον κίνδυνο, φτάσαμε σώοι στο Τράβνικ της Βοσνίας. Κάποιος στρατιώτης που άκουσε για την άφιξή μας έτρεξε στο σπίτι όπου είχαν συγκεντρωθεί οι αδελφοί. “Ήρθαν οι δικοί σας με τα φορτηγά τους”, φώναξε. Μπορείτε να φανταστείτε τη χαρά τους. Αφού μεταφέραμε τρόφιμα στο σπίτι, είπαμε λίγα λόγια και φύγαμε βιαστικά. Είχαμε να κάνουμε και άλλες στάσεις».

Πολλοί αδελφοί έγραψαν στο Μπέθελ του Ζάγκρεμπ προκειμένου να εκφράσουν την εκτίμησή τους για τη βοήθεια που έλαβαν. «Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ για τον κόπο που καταβάλλετε ώστε να μπορούμε εμείς να λαβαίνουμε τακτικά όλη την πνευματική τροφή», έγραψε μια εκκλησία. «Σας ευχαριστούμε και για τη βοήθεια που λάβαμε​—οι αδελφοί τη χρειάζονται πραγματικά. Σας ευχαριστούμε από τα βάθη της καρδιάς μας για όλες σας τις προσπάθειες και το στοργικό σας ενδιαφέρον».

«Αρκετοί αδελφοί είναι πρόσφυγες», ανέφερε μια άλλη επιστολή, «και μερικοί δεν έχουν εισόδημα. Όταν έλαβαν τη βοήθεια και είδαν πόσο άφθονη ήταν, τα μάτια τους βούρκωσαν. Το στοργικό ενδιαφέρον, η γενναιοδωρία και η ανιδιοτέλεια των αδελφών τους τούς εντυπωσίασαν βαθιά και τους ενθάρρυναν».

Σε εκείνους τους δύσκολους καιρούς, καταβλήθηκαν ειδικές προσπάθειες για να εφοδιάζονται οι αδελφοί μας με ενισχυτική για την πίστη πνευματική τροφή. Ήταν επίσης ολοφάνερο ότι το πνεύμα του Ιεχωβά τούς βοηθούσε πραγματικά, όχι μόνο για να αντέξουν αυτές τις τραυματικές εμπειρίες, αλλά και για να γίνουν ισχυρότεροι πνευματικά.​—Ιακ. 1:2-4.

ΕΜΨΥΧΩΤΙΚΟ ΑΓΓΕΛΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ

Ενώ οι ανθρωπιστικές οργανώσεις παρείχαν όποια υλική υποστήριξη μπορούσαν, μόνο οι Μάρτυρες του Ιεχωβά πρόσφεραν βοήθεια που έφερνε μόνιμη ανακούφιση. Αντί να κάθονται άπραγοι περιμένοντας να τελειώσει ο πόλεμος, οι αδελφοί μας έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να μεταδίδουν τα καλά νέα της Βασιλείας στους άλλους.

Στο Βούκοβαρ, κοντά στα σύνορα με τη Σερβία, περιοχή που ερημώθηκε από τον πόλεμο όσο λίγες άλλες, οι περισσότεροι κάτοικοι, περιλαμβανομένων και των αδελφών μας, χρειάστηκε να φύγουν από την πόλη. Μία αδελφή, όμως, η Μαρίγια, έμεινε πίσω. Επί τέσσερα χρόνια οι αδελφοί στην Κροατία δεν είχαν επαφή μαζί της, αλλά εκείνη συνέχισε να κηρύττει με ζήλο στους λιγοστούς ανθρώπους που είχαν απομείνει στην πόλη. Και πόσο πλούσια ανταμείφθηκε ο ζήλος της! Φανταστείτε την έκπληξη των Κροατών αδελφών όταν είδαν μια ομάδα 20 ατόμων από το Βούκοβαρ να παρακολουθεί τη συνέλευση περιφερείας το 1996!

Το άγγελμα ελπίδας που μεταδίδουμε έχει επίσης τη δύναμη να αλλάζει ζωές. Στην αρχή του πολέμου, κάποιος νεαρός στρατιώτης αναρριχήθηκε γρήγορα στην ιεραρχία μιας επίλεκτης μονάδας του κροατικού στρατού. Το 1994, ενώ περίμενε το τρένο, έλαβε το φυλλάδιο Ποιος Κυβερνάει Πραγματικά τον Κόσμο; Καθώς διάβασε με πολύ ενδιαφέρον το φυλλάδιο, έμαθε ότι υπεύθυνος για τη βία που ασκείται εις βάρος των ανθρώπων είναι ο Σατανάς και όχι ο Ιεχωβά Θεός. Αυτές οι αλήθειες τού έκαναν πολύ μεγάλη εντύπωση. Ένας από τους λόγους για τους οποίους είχε λάβει στρατιωτική εκπαίδευση ήταν για να εκδικηθεί το θάνατο της 19χρονης αδελφής του και δύο άλλων μελών της οικογένειάς του που είχαν φονευτεί κατά τη διάρκεια του πολέμου. Αν και σχεδίαζε να πάει στο χωριό όπου έμεναν οι φονιάδες, το φυλλάδιο τον έβαλε σε σκέψεις. Άρχισε να μελετάει την Αγία Γραφή, και ύστερα από μερικά χρόνια προσπαθειών για ανακαίνιση της προσωπικότητάς του, βαφτίστηκε το 1997. Τελικά πήγε όντως στο χωριό όπου ζούσαν οι φονιάδες των συγγενών του. Αλλά αντί να πάρει εκδίκηση, μετέδωσε με χαρά τα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού σε ανθρώπους που είχαν ανάγκη να μάθουν για το έλεος του Θεού.

Ο ζήλος των ευαγγελιζομένων για τη διακονία, ακόμη και εν μέσω των σφοδρότερων συγκρούσεων, απέφερε συναρπαστικές αυξήσεις στην Κροατία. Από την έναρξη του πολέμου το 1991 ως το τέλος του το 1995, ο αριθμός των σκαπανέων αυξήθηκε κατά 132 τοις εκατό. Οι Γραφικές μελέτες αυξήθηκαν κατά 63 τοις εκατό και ο αριθμός των ευαγγελιζομένων κατά 35 τοις εκατό. Ναι, οι ντόπιοι αδελφοί εξήγγειλαν με τόλμη το Λόγο του Θεού, και ο Ιεχωβά ευλόγησε πλούσια τις προσπάθειές τους.

ΑΥΤΟΘΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

Λίγο πριν από τη διεθνή συνέλευση του 1991, έφτασαν στη χώρα οι πρώτοι ιεραπόστολοι με εκπαίδευση στη Γαλαάδ, ο Ντάνιελ και η Έλεν Νίζαν από τον Καναδά. Επίσης προσκλήθηκαν να υπηρετήσουν στην Κροατία διάφορα αντρόγυνα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες τα οποία είχαν μάθει την τοπική γλώσσα.

Ένα από αυτά τα αντρόγυνα, ο Χάιντς και η Έλκε Πόλακ από την Αυστρία, ήταν ειδικοί σκαπανείς στο γιουγκοσλαβικό αγρό της Δανίας όταν προσκλήθηκαν στην Κροατία το 1991. Ο πόλεμος ξέσπασε ακριβώς όταν ξεκινούσαν το έργο περιοδεύοντα επισκόπου. Η πρώτη τους περιοχή περιλάμβανε τις δαλματικές ακτές και μέρη της Βοσνίας, τοποθεσίες που είχαν επηρεαστεί από τον πόλεμο. «Ήταν πρόκληση το να επισκεπτόμαστε τις εκκλησίες στη Βοσνία εν μέσω πολέμου», ανέφερε ο Χάιντς. «Εξαιτίας των κινδύνων, δεν μπορούσαμε να χρησιμοποιούμε το προσωπικό μας αυτοκίνητο, γι’ αυτό έπρεπε να εξαρτόμαστε από το αναξιόπιστο δίκτυο λεωφορείων. Δεν μπορούσαμε να μεταφέρουμε πολλά πράγματα​—λίγες βαλίτσες μόνο και μία γραφομηχανή.

»Έπρεπε να είμαστε επινοητικοί. Σε κάποια περίπτωση που ταξιδεύαμε από την Τούζλα στη Ζένιτσα, σταμάτησαν το λεωφορείο μας στρατιώτες. Μας είπαν ότι ήταν πολύ επικίνδυνο να συνεχίσουμε. Όλοι οι επιβάτες έπρεπε να κατεβούν από το λεωφορείο. Εμείς όμως γνωρίζαμε ότι οι αδελφοί μας στη Ζένιτσα μας περίμεναν, γι’ αυτό αρχίσαμε να ρωτάμε άλλους αν μπορούσαν να μας πάρουν μαζί τους. Εν τέλει, μια φάλαγγα από βυτιοφόρα που διέθετε τα απαραίτητα έγγραφα δέχτηκε να μας πάρει. Καθ’ οδόν εκμεταλλευτήκαμε την ευκαιρία για να δώσουμε μαρτυρία στον οδηγό, ο οποίος μας άκουσε με πολλή προσοχή.

»Μας ανάγκασαν και πάλι να σταματήσουμε λόγω συγκρούσεων, και έτσι έπρεπε να πάρουμε παρακαμπτήριους δρόμους οι οποίοι ήταν σε άσχημη κατάσταση, ενώ το χιόνι έκανε τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Συχνά έπρεπε να σταματάμε για να βοηθάμε άλλα φορτηγά που είχαν κολλήσει στο δρόμο. Σε κάποιο σημείο δεχτήκαμε πυρά και αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε την περιοχή. Φτάσαμε μέχρι το Βάρες, περίπου 50 χιλιόμετρα από τον προορισμό μας, και σταματήσαμε εκεί για να διανυκτερεύσουμε.

»Ο οδηγός ξάπλωσε στα καθίσματα, ενώ η Έλκε και εγώ στριμωχτήκαμε στο πίσω μέρος της καμπίνας προσπαθώντας να ζεσταθούμε. Εκείνη η νύχτα μού φάνηκε η μεγαλύτερη της ζωής μου. Εντούτοις, την επομένη, όταν φτάσαμε τελικά στη Ζένιτσα, οι αδελφοί ήταν περιχαρείς που μας είδαν. Άξιζε τον κόπο! Αν και δεν είχαν τρεχούμενο νερό ή ηλεκτρικό ρεύμα, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μας φιλοξενήσουν. Μολονότι ήταν υλικά φτωχοί, ήταν πνευματικά πλούσιοι και έδειχναν ανυποχώρητη αγάπη για την αλήθεια».

Από τον καιρό του πολέμου, περίπου 50 ειδικοί σκαπανείς έχουν διοριστεί στην Κροατία από την Αυστρία, τη Γερμανία, την Ιταλία και άλλες χώρες. Αργότερα, η οργάνωση του Ιεχωβά παρείχε επιπρόσθετη ενισχυτική βοήθεια και ενθάρρυνση στέλνοντας και άλλους ιεραποστόλους. Αυτοί οι ζηλωτές ολοχρόνιοι υπηρέτες έχουν αποδειχτεί μεγάλη βοήθεια, τόσο στον αγρό όσο και στις εκκλησίες.

«ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΩ ΟΤΙ ΕΖΗΣΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΩ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ!»

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980, αδελφοί που ζούσαν εκτός του Μπέθελ μετέφραζαν μια μηνιαία έκδοση της Σκοπιάς από τη γερμανική στην κροατική. Κατόπιν, από το 1991 και μετά, τη μετάφραση την ανέλαβε μια ομάδα στο Μπέθελ. Εν καιρώ, το Κυβερνών Σώμα έδωσε έγκριση για να αρχίσει να μεταφράζεται η Μετάφραση Νέου Κόσμου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. Μέχρι τότε, χρησιμοποιούνταν μια Βιβλική μετάφραση ηλικίας 150 ετών, γραμμένη σε απαρχαιωμένη γλώσσα με πολλές άγνωστες φράσεις. Η κροατική ομάδα ανέλαβε την ηγεσία, συνεργαζόμενη στενά με τις ομάδες που μετέφραζαν στη σερβική και στη γλώσσα της ΠΓΔΜ. Η κάθε ομάδα ωφελήθηκε από την εργασία και τις επισημάνσεις των άλλων ομάδων.

Η Παρασκευή 23 Ιουλίου 1999 είναι μια μέρα την οποία οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Κροατία, καθώς και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στο Μαυροβούνιο, στη Σερβία και στην ΠΓΔΜ, θα θυμούνται πολύ καιρό. Και στις τέσσερις Συνελεύσεις Περιφερείας «Ο Προφητικός Λόγος του Θεού» τέθηκε σε κυκλοφορία ταυτόχρονα στην κροατική και στη σερβική η Μετάφραση Νέου Κόσμου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών, ειπώθηκε δε στο ακροατήριο ότι η μετάφραση στη γλώσσα της ΠΓΔΜ προχωρούσε καλά. Για πολλά λεπτά της ώρας, το ηχηρό χειροκρότημα δεν άφηνε τους ομιλητές να μιλήσουν. Η χαρά ήταν απερίγραπτη, και πολλοί εκπρόσωποι δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έζησα για να δω αυτή την ημέρα!» είπε ένας παλαίμαχος πρεσβύτερος. Η Αγία Γραφή κυκλοφόρησε ολόκληρη το 2006 σε καθεμιά από τις τρεις αυτές γλώσσες.

Μέχρι το 1996 υπήρχε μια Επιτροπή Χώρας, υπό την εποπτεία του γραφείου τμήματος της Αυστρίας, η οποία φρόντιζε για τις δραστηριότητες των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην Κροατία και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Το 1996 διορίστηκε τετραμελής Επιτροπή Τμήματος για να επιβλέπει το έργο κηρύγματος σε αυτές τις περιοχές, και η ευλογία του Ιεχωβά είναι εμφανής στην εν λόγω διευθέτηση.

ΚΑΙΝΟΥΡΙΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

Όπως και αλλού, η οικογένεια Μπέθελ στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας ένιωθε τα αποτελέσματα της θεοκρατικής αύξησης. Το μέγεθος της οικογένειας είχε αυξηθεί από 10 σε 50 περίπου μέλη. Εφόσον όμως ο Οίκος Μπέθελ είχε σχεδιαστεί μόνο για τέσσερα με πέντε ζευγάρια, έπρεπε να νοικιαστούν επιπρόσθετα δωμάτια εκεί γύρω.

Λίγο μετά τη συγκρότηση της Επιτροπής του Τμήματος, το Κυβερνών Σώμα τούς έδωσε την κατεύθυνση να αγοράσουν οικόπεδο για την κατασκευή καινούριου Οίκου Μπέθελ στο Ζάγκρεμπ. Μέσα σε λίγο καιρό, οι ντόπιοι εθελοντές και οι διεθνείς υπηρέτες έχτισαν όμορφες εγκαταστάσεις που θα βοηθούσαν στην προώθηση των συμφερόντων της Βασιλείας για πολλά ακόμη χρόνια. Η αφιέρωση των νέων εγκαταστάσεων του γραφείου τμήματος και της Αίθουσας Βασιλείας έγινε το Σάββατο 23 Οκτωβρίου 1999, όπως και μιας άλλης διπλής Αίθουσας Βασιλείας στο κέντρο του Ζάγκρεμπ. Παρόντες ήταν εκπρόσωποι από 15 χώρες, περιλαμβανομένου του αδελφού Γκέριτ Λος από το Κυβερνών Σώμα ο οποίος εκφώνησε την ομιλία αφιέρωσης. Την επομένη, 4.886 άτομα συγκεντρώθηκαν σε ένα μεγάλο, κλειστό στάδιο για να παρακολουθήσουν ένα υπέροχο πνευματικό πρόγραμμα. Τι αξέχαστη μέρα ήταν αυτή για τους λάτρεις του Ιεχωβά στην Κροατία​—μερικοί από τους οποίους είχαν υπηρετήσει πιστά τον Ιεχωβά επί 50 ή και περισσότερα χρόνια εν μέσω χαλεπών καιρών, από τους δυσκολότερους στη σύγχρονη ιστορία!

Έχει επίσης τεθεί σε εφαρμογή ένα εκτεταμένο πρόγραμμα για την οικοδόμηση καινούριων Αιθουσών Βασιλείας. Ως το 1990, πολλές εκκλησίες συναθροίζονταν σε υπόγεια ή σε ιδιωτικά διαμερίσματα. Παραδείγματος χάρη, επί 20 χρόνια μια εκκλησία στο Σπλιτ συναθροιζόταν σε ένα δωμάτιο κάποιας ιδιωτικής κατοικίας. Αν και υπήρχαν μόνο 50 καρέκλες, μερικές φορές οι παρόντες ήταν υπερδιπλάσιοι, γι’ αυτό και πολλοί στέκονταν έξω. Στον ίδιο χώρο διεξάγονταν και συνελεύσεις με 150 ή και περισσότερους παρόντες. Σήμερα, το Σπλιτ έχει τέσσερις εκκλησίες, οι οποίες χρησιμοποιούν δύο όμορφες Αίθουσες Βασιλείας. Ως αποτέλεσμα της αύξησης των ευαγγελιζομένων, χρησιμοποιείται για τις συνελεύσεις περιοχής ένας συνεδριακός χώρος σε κάποιο ξενοδοχείο. Το Γραφείο Οικοδόμησης Αιθουσών Βασιλείας, που βρίσκεται υπό την επίβλεψη του Περιφερειακού Τεχνικού Γραφείου στο Ζέλτερς της Γερμανίας, εξακολουθεί να οργανώνει την οικοδόμηση πρακτικών και ελκυστικών Αιθουσών Βασιλείας.

Όλοι όσοι έχουν προσφέρει πρόθυμα τον εαυτό τους για την οικοδόμηση Αιθουσών Βασιλείας​—είτε μεγάλοι είτε μικροί—​έχουν επιτελέσει τεράστιο έργο. Μέχρι σήμερα, έχουν χτιστεί 25 καινούριες Αίθουσες Βασιλείας και έχουν ανακαινιστεί άλλες 7, συμβάλλοντας στην επέκταση του έργου της Βασιλείας​—όλα αυτά προς αίνο του Ιεχωβά.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΠΡΟΧΩΡΕΙ ΟΛΟΤΑΧΩΣ

Το 1991 όταν η Κροατία απέκτησε την ανεξαρτησία της, η κυβέρνησή της διατήρησε τους προηγούμενους νόμους περί θρησκείας μέχρι να μπορέσει να ψηφίσει καινούριους νόμους. Το νεοσύστατο Κράτος αποτελούνταν σχεδόν κατά 90 τοις εκατό από Καθολικούς. Ως εκ τούτου, ο κλήρος είχε αξιοσημείωτη επιρροή στην κυβέρνηση. Εντούτοις, λόγω της νομικής υπόστασης που απολάμβαναν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στο παρελθόν καθώς και της άψογης φήμης των αδελφών μας, στις 13 Οκτωβρίου 2003 το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είχαν τώρα καταχωριστεί επίσημα ως θρησκευτική κοινότητα στην Κροατία. Ύστερα από όλα εκείνα τα δύσκολα χρόνια, πόσο ευτυχισμένοι ήταν οι υπηρέτες του Ιεχωβά για τη νομική τους αναγνώριση στην Κροατία!

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, διεξαγόταν μόνο μία Σχολή Σκαπανέων για όλες τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Σήμερα, η Κροατία και μόνο έχει αρκετές τάξεις κάθε χρόνο. Το Σεπτέμβριο του 2008, η Κροατία είχε τη χαρά να διαθέτει 5.451 ευαγγελιζομένους, οργανωμένους σε 69 εκκλησίες. Ο δε αριθμός των παρόντων στην Ανάμνηση​—9.728—​είναι πολύ εντυπωσιακός! Όλα αυτά υποδεικνύουν θαυμάσιες δυνατότητες για περαιτέρω αύξηση.

Ακόμη και αν η θρησκευτική μισαλλοδοξία είναι διάχυτη και οι καθημερινές πιέσεις της ζωής πληθαίνουν, όλοι οι υπηρέτες του Ιεχωβά σε αυτή την περιοχή είναι πιο αποφασισμένοι από ποτέ να συνεχίσουν το κήρυγμα των καλών νέων της Βασιλείας του Θεού, όσα δεινά και αν επιφέρει ο Σατανάς πάνω στο θυμό του. (Αποκ. 12:12) Για την πλειονότητα των ανθρώπων, ο καθημερινός αγώνας για τα μέσα διαβίωσης έχει γίνει το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή τους. Αλλά ανάμεσά τους υπάρχουν και κάποιοι οι οποίοι στενάζουν για τις άθλιες ηθικές συνθήκες που επικρατούν στον κόσμο και οι οποίοι έχουν συναίσθηση της πνευματικής τους πείνας. (Ιεζ. 9:3, 4· Ματθ. 5:6) Αυτοί οι άνθρωποι εντοπίζονται και λαβαίνουν βοήθεια για να λατρεύουν τον μόνο αληθινό Θεό και να λένε: «Ελάτε να ανεβούμε στο βουνό του Ιεχωβά, στον οίκο του Θεού του Ιακώβ· και αυτός θα μας διδάξει τις οδούς του και εμείς θα περπατήσουμε στους δρόμους του».​—Ησ. 2:3.

Η Σύγχρονη Ιστορία της ΠΓΔΜ

«Πέρασε στη Μακεδονία και βοήθησέ μας», είπε ο άντρας που εμφανίστηκε στον απόστολο Παύλο σε όραμα τον πρώτο αιώνα. (Πράξ. 16:8-10) Ο Παύλος και οι συνεργάτες του στο κήρυγμα, συμπεραίνοντας ότι ο Θεός τούς κατηύθυνε να διακηρύξουν τα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού σε αυτόν τον ακαλλιέργητο τομέα, δέχτηκαν πρόθυμα την πρόσκληση, και η Χριστιανοσύνη δεν άργησε να ακμάσει εκεί. Πώς σημειώθηκε παρόμοια αύξηση σε σχέση με την αληθινή λατρεία στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), η οποία είναι μια μικρότερη περιοχή βόρεια της αρχαίας Μακεδονίας;

Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η ΠΓΔΜ έγινε η νοτιότερη δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας. Ανεξαρτητοποιήθηκε το 1991. Δύο χρόνια αργότερα, το 1993, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δέχτηκαν με χαρά την επίσημη καταχώρισή τους στο νεοσύστατο Κράτος. Ως αποτέλεσμα, μπόρεσε να ιδρυθεί ένα γραφείο στην ΠΓΔΜ υπό την επίβλεψη της Επιτροπής του Τμήματος της Αυστρίας. Κατά συνέπεια, το 1993 έγινε η αγορά ενός σπιτιού στην οδό Άλζιρσκα, στα Σκόπια, και η μεταφραστική ομάδα στη γλώσσα της ΠΓΔΜ μετακόμισε από το Ζάγκρεμπ της Κροατίας σε αυτό το νεοαποκτημένο Μπέθελ.

Ο Μίχαελ και η Ντίνα Σίμπεν ήρθαν από τη Γερμανία για να υπηρετήσουν στο έργο περιοχής, ενώ ο Ντάνιελ και η Έλεν Νίζαν από τον Καναδά, οι οποίοι υπηρετούσαν στη Σερβία, διορίστηκαν τώρα στην ΠΓΔΜ. Σχηματίστηκε Επιτροπή Χώρας και άρχισε να λειτουργεί το Μπέθελ.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΑ ΕΝΤΥΠΑ

Μολονότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά είχαν καταχωριστεί επίσημα, η εισαγωγή εντύπων δεν ήταν εύκολη. Από το 1994 ως το 1998, η κυβέρνηση περιόρισε τα εισαγόμενα περιοδικά σε ένα αντίτυπο ανά ευαγγελιζόμενο. Κατά συνέπεια, οι αδελφοί έπρεπε να κάνουν αντίγραφα των άρθρων μελέτης της Σκοπιάς για τα άτομα με τα οποία μελετούσαν τη Γραφή. Οι αδελφοί μπορούσαν επίσης να λαβαίνουν περιοδικά από άλλες χώρες μέσω ταχυδρομείου, ενώ όσοι επισκέπτονταν την ΠΓΔΜ επιτρεπόταν να φέρνουν μαζί τους μικρές ποσότητες περιοδικών. Τελικά, έπειτα από αρκετά χρόνια νομικών διεργασιών, το ανώτατο δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ των Μαρτύρων, οι οποίοι μπορούν έκτοτε να εισάγουν όσα έντυπα θέλουν.

Τον Αύγουστο του 2000 ο αριθμός των ευαγγελιζομένων έφτασε τους 1.024​—ήταν η πρώτη φορά που πάνω από 1.000 άτομα έδωσαν έκθεση για τη συμμετοχή τους στο έργο κηρύγματος! Με δεδομένη την αύξηση τόσο των εντύπων που εκδίδονταν στη γλώσσα της ΠΓΔΜ όσο και των ευαγγελιζομένων, το κτίριο στην οδό Άλζιρσκα ήταν πια πολύ μικρό για να καλύψει τις ανάγκες της αυξανόμενης οικογένειας Μπέθελ. Το επόμενο έτος αγόρασαν τρία μικρά γειτονικά σπίτια και τα κατεδάφισαν για να χτίσουν δύο καινούρια κτίρια. Σήμερα η οικογένεια Μπέθελ στην ΠΓΔΜ, που αριθμεί 34 μέλη, εργάζεται και στεγάζεται σε τρία επαρκώς εξοπλισμένα κτίρια. Είχαν τη χαρά να φιλοξενήσουν τον Γκάι Πιρς από το Κυβερνών Σώμα για το πρόγραμμα της αφιέρωσης στις 17 Μαΐου 2003.

ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΑΙΘΟΥΣΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ

Αδελφοί και αδελφές από όλη την ΠΓΔΜ είναι ευγνώμονες για τη διευθέτηση που υποστηρίζει την οικοδόμηση Αιθουσών Βασιλείας σε χώρες με περιορισμένους πόρους. Μια κατασκευαστική ομάδα από πέντε αδελφούς διορίστηκε να βοηθήσει τις τοπικές εκκλησίες για να χτίσουν Αίθουσες Βασιλείας, και μεταξύ του 2001 και του 2007 χτίστηκαν εννιά καινούριες Αίθουσες Βασιλείας. Το πολυεθνικό εργατικό δυναμικό έχει δώσει εξαίρετη μαρτυρία συνεργαζόμενο με ειρήνη και ενότητα χωρίς καμιά εθνική προκατάληψη. Κάποιος έμπορος που επισκέφτηκε μια αποπερατωμένη Αίθουσα Βασιλείας παρατήρησε την υψηλή ποιότητα των τεχνικών εργασιών και είπε: «Αυτό το κτίριο χτίστηκε πράγματι με αγάπη».

Όταν η ομάδα οικοδόμησης έχτιζε μια νέα Αίθουσα Βασιλείας στην πόλη Στιπ, κάποιος γείτονας αμφέβαλλε για την επιτυχία του εγχειρήματος εξαιτίας της φαινομενικής απειρίας των νεαρών εργατών. Ωστόσο, όταν τελείωσε η αίθουσα, έφερε επί τόπου κάποια σχέδια για το δικό του σπίτι και παρακάλεσε τους νεαρούς αδελφούς να του το χτίσουν. Είχε εντυπωσιαστεί τόσο πολύ από την ποιότητα της εργασίας τους ώστε προσφέρθηκε να τους αμείψει αδρά. Έμεινε έκθαμβος όταν οι αδελφοί τού είπαν ότι δεν έχτισαν την Αίθουσα Βασιλείας για οικονομικό όφελος, αλλά επειδή αγαπούσαν τον Θεό και τον πλησίον τους.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΝΕΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Εν τω μεταξύ, μια άλλη μικρή ομάδα αφιερωμένων αντρών και γυναικών ασχολούνταν με διαφορετικό έργο​—τη μεταφορά της Μετάφρασης Νέου Κόσμου των Αγίων Γραφών στη γλώσσα της ΠΓΔΜ. Ο μόχθος τους είχε την ευλογία του Ιεχωβά, και μέσα σε πέντε μόνο χρόνια ολοκλήρωσαν τη Μετάφραση Νέου Κόσμου. Πόσο χάρηκαν οι εκπρόσωποι που παρακολουθούσαν τη Συνέλευση Περιφερείας «Η Απελευθέρωση Πλησιάζει!» το 2006 στα Σκόπια όταν ο Γκέριτ Λος, μέλος του Κυβερνώντος Σώματος, ανακοίνωσε την κυκλοφορία αυτής της υπέροχης καινούριας μετάφρασης της Γραφής. Το χειροκρότημα ήταν ενθουσιώδες και παρατεταμένο, ενώ πολλοί δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. Μερικοί που πήραν ένα αντίτυπο κατά το μεσημεριανό διάλειμμα άρχισαν να διαβάζουν αμέσως αυτή την εξαίρετη μετάφραση του Λόγου του Θεού στη μητρική τους γλώσσα.

Πολλοί ντόπιοι τρέφουν βαθύ σεβασμό για την Αγία Γραφή. Ο Όρχαν, για παράδειγμα, άρχισε να μελετάει τη Γραφή πριν από έξι χρόνια. Αν και ήταν αγράμματος, έμαθε να διαβάζει και να γράφει με τη βοήθεια του αδελφού που μελετούσε μαζί του. Αφότου βαφτίστηκε πριν από τρία χρόνια, έχει διαβάσει τη Γραφή έξι φορές!

Για κάποιο διάστημα, ο Όρχαν ήταν ο μόνος Μάρτυρας στην πόλη Ρέσεν. Πολλοί, όμως, εγκωμίαζαν εκείνον τον πρώην αγράμματο, και μερικοί γονείς ζητούσαν από τους αδελφούς να μελετήσουν με τα παιδιά τους, λέγοντας ότι ήθελαν να μοιάσουν τα παιδιά τους στον Όρχαν. Το ενδιαφέρον για την αλήθεια αυξήθηκε, και τελικά διευθετήθηκε μια εβδομαδιαία Μελέτη Βιβλίου Εκκλησίας σε εκείνη την πόλη. Ένας ενδιαφερόμενος έγινε αβάφτιστος ευαγγελιζόμενος, και ο Όρχαν υπηρετεί τώρα ως τακτικός σκαπανέας και διακονικός υπηρέτης.

ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΑΙ ΑΔΕΛΦΕΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΓΔΜ ΓΙΑ ΝΑ ΚΗΡΥΞΟΥΝ

Τον Ιούλιο του 2004, ένα ζευγάρι ειδικών σκαπανέων από την Αλβανία ήρθε για να υποστηρίξει το κήρυγμα στους αλβανόφωνους της ΠΓΔΜ, οι οποίοι αποτελούν το 25 τοις εκατό του πληθυσμού. Σύντομα έγινε φανερό ότι το ζευγάρι αυτό χρειαζόταν βοήθεια επειδή ήταν οι μόνοι ευαγγελιζόμενοι για μισό εκατομμύριο και πλέον αλβανόφωνους. Γι’ αυτό, έναν χρόνο αργότερα στάλθηκε και δεύτερο ζευγάρι από την Αλβανία, και οι τέσσερις ειδικοί σκαπανείς άρχισαν να ενθαρρύνουν το μικρό όμιλο των εφτά ενδιαφερομένων στην πόλη Κίτσεβο, στο κέντρο της αλβανικής κοινότητας της ΠΓΔΜ. Την επόμενη άνοιξη, αυτός ο μικρός όμιλος υποδέχτηκε με πολλή χαρά 61 άτομα στην ομιλία της Ανάμνησης, η οποία εκφωνήθηκε και στην αλβανική και στη γλώσσα της ΠΓΔΜ. Από τότε, ο όμιλος έχει αυξηθεί και τώρα αριθμεί 17 ζηλωτές ευαγγελιζομένους, ενώ ο μέσος όρος των παρόντων στις συναθροίσεις είναι 30 ή και περισσότεροι.

Για να καλυφτεί όλος ο τομέας της ΠΓΔΜ, το Κυβερνών Σώμα ενέκρινε μια ειδική εκστρατεία από τον Απρίλιο ως τον Ιούλιο του 2007. Στόχος ήταν να κηρύξουν οι αδελφοί σε ακάλυπτους τομείς και να μεταδώσουν τα καλά νέα στον αλβανόφωνο πληθυσμό.

Η προσπάθεια υποστηρίχτηκε με πολύ ενθουσιασμό, καθώς 337 αδελφοί και αδελφές από εφτά χώρες προσφέρθηκαν πρόθυμα να βοηθήσουν. Ποια ήταν τα αποτελέσματα; Τα καλά νέα κηρύχτηκαν σε 200 και πλέον περιοχές ολόκληρης της ΠΓΔΜ, όπου κατοικούν 400.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν είχαν ακούσει το άγγελμα ποτέ προηγουμένως. Δόθηκαν πάνω από 25.000 βιβλία και ειδικά βιβλιάρια καθώς και 40.000 και πλέον περιοδικά στη διάρκεια της τετράμηνης εκστρατείας. Δαπανήθηκαν στη διακονία περίπου 25.000 ώρες, ενώ ξεκίνησαν πάνω από 200 Γραφικές μελέτες.

«Μερικοί βούρκωναν από συγκίνηση όταν άκουγαν από πού είχαμε έρθει και γιατί τους επισκεπτόμασταν», ανέφερε ένας αδελφός. «Άλλους τους έκαναν να δακρύζουν αυτά που διάβαζαν στο Λόγο του Θεού».

Υπήρξαν πολλές εκφράσεις εγκάρδιας εκτίμησης από τους συμμετέχοντες στην εκστρατεία. Μια αδελφή έγραψε: «Κάποια δασκάλα μάς είπε: “Ο Θεός να σας ευλογεί. Είναι υπέροχο αυτό που κάνετε. Τα όσα είπατε με αναζωογόνησαν αληθινά!”»

«Είναι δύσκολο να αφήσουμε αυτόν τον κατά κάποιον τρόπο ιεραποστολικό τομέα», είπε ένας ευαγγελιζόμενος. «Μπορούσαμε να δούμε πόσο πολύ χρειάζονταν οι άνθρωποι την αλήθεια, και όταν έπρεπε να φύγουμε, στενοχωρηθήκαμε που αποχαιρετήσαμε τα άτομα με τα οποία κάναμε Γραφική μελέτη».

«Λυπούμαστε που δεν πήραμε περισσότερες μέρες άδεια», είπε κάποιο ζευγάρι, «επειδή τώρα βλέπουμε πόσο μεγάλη ανάγκη υπάρχει».

Συνοψίζοντας τα συναισθήματα πολλών, ένας ευαγγελιζόμενος είπε: «Δεν θυμάμαι να έχουμε περάσει ποτέ πιο όμορφα ως οικογένεια».

Στα βουνά κοντά στην πόλη Τέτοβο, μια ομάδα ευαγγελιζομένων κήρυξαν σε ένα χωριό όπου κανείς δεν είχε δώσει μαρτυρία προηγουμένως. Δύο ευαγγελιζόμενοι άρχισαν να κηρύττουν στην αριστερή πλευρά ενός δρόμου και δύο στη δεξιά. Ενώ είχαν δώσει μαρτυρία σε τρία μόλις σπίτια, όλος ο δρόμος γνώριζε ότι είχαν έρθει Μάρτυρες του Ιεχωβά. Εντός ολίγου, τα νέα για την επίσκεψή τους είχαν διαδοθεί σε ολόκληρο το χωριό και ένα πλήθος από ενδιαφερόμενες γυναίκες μαζεύτηκε γύρω από τις αδελφές. Πιο κάτω στο δρόμο, μια ομάδα 16 αντρών περίμενε με ανυπομονησία τους αδελφούς. Οι οικοδεσπότες έβγαλαν γρήγορα τέσσερις καρέκλες για να καθήσουν οι ευαγγελιζόμενοι και κάποιος τους έφτιαξε καφέ. Οι ευαγγελιζόμενοι έδωσαν σε όλους έντυπα και, χρησιμοποιώντας αποτελεσματικά τη Γραφή, άρχισαν να μεταδίδουν την αλήθεια σε εκείνο το πλήθος.

Πολλοί έκαναν ερωτήσεις και όλοι άκουγαν προσεκτικά. Στο τέλος της επίσκεψης, πολλοί χωρικοί πλησίασαν τους αδελφούς για να τους αποχαιρετήσουν προσωπικά. Οι αδελφοί ανησύχησαν, όμως, όταν πλησίασε μια ηλικιωμένη κυρία με το μπαστούνι της σηκωμένο. «Θα σας τις βρέξω!» φώναξε, κουνώντας το μπαστούνι προς το μέρος τους. Τι είχαν κάνει οι ευαγγελιζόμενοι το οποίο είχε προσβάλει αυτή την κυρία; «Δώσατε βιβλίο σε όλους εκτός από εμένα!» εξήγησε. «Θέλω αυτό το μεγάλο, κίτρινο βιβλίο», είπε, δείχνοντας το βιβλίο με τις Βιβλικές Ιστορίες που είχε πάρει η γειτόνισσά της. Χωρίς χρονοτριβή, οι αδελφοί τής έδωσαν το τελευταίο αντίτυπο που τους είχε απομείνει.

ΚΗΡΥΓΜΑ ΣΤΟΥΣ ΡΟΜΑ

Στην ΠΓΔΜ υπάρχουν πολλοί Ρομά που μιλούν μεν τη γλώσσα της ΠΓΔΜ αλλά έχουν ως μητρική τους γλώσσα έναν τύπο της προφορικής γλώσσας ρόμανι ο οποίος αποτελεί μείγμα διαφόρων διαλέκτων της ρόμανι. Αναφέρεται ότι η πρωτεύουσα, τα Σκόπια, έχει τη μεγαλύτερη συνοικία στην οποία μιλιέται η ρόμανι στην Ευρώπη, με περίπου 30.000 κατοίκους. Στην περιοχή αυτή, που λέγεται Σούτο Ορίζαρι, υπάρχει ένα συγκρότημα δύο Αιθουσών Βασιλείας όπου συναθροίζονται οι τρεις τοπικές εκκλησίες που χρησιμοποιούν τη ρόμανι. Οι 200 ευαγγελιζόμενοι απολαμβάνουν τον αποδοτικό τομέα τους, όπου η αναλογία είναι 1 ευαγγελιζόμενος ανά 150 κατοίκους​—από τις καλύτερες στη χώρα. Ο αριθμός των 708 παρόντων στην Ανάμνηση το 2008 είναι ενδεικτικός της ευνοϊκής ανταπόκρισης από μέρους των Ρομά.

Ποιες προσπάθειες καταβάλλονται για να βοηθηθούν οι ταπεινοί και πεινασμένοι για την αλήθεια Ρομά ώστε να μάθουν σχετικά με το σκοπό του Θεού στη μητρική τους γλώσσα; Το σχέδιο της ειδικής ομιλίας για το 2007 μεταφράστηκε στη γλώσσα ρόμανι, και ένας πρεσβύτερος που καταγόταν από τους Ρομά εκφώνησε την ομιλία μπροστά σε 506 δεκτικά άτομα. Ευαγγελιζόμενοι και των τριών εθνοτήτων της χώρας ξεχείλισαν από χαρά όταν κυκλοφόρησε στη συνέλευση περιφερείας του 2007 το ειδικό βιβλιάριο Τι Απαιτεί ο Θεός από Εμάς; στη γλώσσα ρόμανι. Ως τότε, οι ευαγγελιζόμενοι διεξήγαν συνήθως τις Γραφικές μελέτες στη δική τους γλώσσα χρησιμοποιώντας έντυπα στη γλώσσα της ΠΓΔΜ. Τώρα, με το ειδικό βιβλιάριο Τι Απαιτεί ο Θεός στη γλώσσα ρόμανι, έχουν μεγάλη επιτυχία στο να αγγίζουν την καρδιά ειλικρινών ανθρώπων από το λαό των Ρομά.

Σήμερα οι 1.277 ευαγγελιζόμενοι των 21 εκκλησιών στην ΠΓΔΜ αγωνίζονται να ακολουθούν το παράδειγμα που έθεσε ο απόστολος Παύλος τον πρώτο αιώνα. Η ευνοϊκή ανταπόκριση πάμπολλων ανθρώπων που αναζητούν την αλήθεια στην ΠΓΔΜ δικαιώνει τη σύγχρονη εκστρατεία κηρύγματος που λαβαίνει χώρα σε αυτή την περιοχή.

Η Σύγχρονη Ιστορία της Σερβίας

Η Σερβία, στην καρδιά των Βαλκανίων, είναι μια χώρα με πολυποίκιλες πολιτιστικές καταβολές στην οποία ζουν άνθρωποι πολλών εθνικοτήτων. Εδώ στο Βελιγράδι ήταν που ιδρύθηκε γραφείο τμήματος το 1935 προκειμένου να φροντίζει για τις ανάγκες των περιοχών της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ανοίγοντας το δρόμο για συναρπαστική θεοκρατική αύξηση. Στα πρόσφατα χρόνια, πώς παρείχαν οι αδελφοί της Σερβίας βοήθεια στις νεοσύστατες χώρες της περιοχής;

Ενώ τα σύνορα των χωρών έκλειναν και το θρησκευτικό και φυλετικό μίσος εξαπλωνόταν, αδελφοί διαφόρων εθνικοτήτων συνεργάζονταν ειρηνικά στο γραφείο τμήματος του Ζάγκρεμπ, στην Κροατία. Τελικά όμως, καθώς μαινόταν η φυλετική και εθνική προκατάληψη έξω από τους τοίχους του Μπέθελ, οι Σέρβοι αδελφοί μας αναγκάστηκαν να φύγουν. Το 1992 η μετάφραση των σερβικών εντύπων άρχισε να γίνεται και πάλι στο Βελιγράδι της Σερβίας, όπως συνέβαινε σχεδόν 50 χρόνια νωρίτερα. Αυτή η κίνηση αποδείχτηκε και συνετή και έγκαιρη.

Υπήρχε μεγάλη ανάγκη για ανθρωπιστική βοήθεια στη Βοσνία, όπου λάβαιναν χώρα σφοδρές μάχες. Το γραφείο τμήματος της Αυστρίας είχε οργανώσει με αγάπη την αποστολή εφοδίων, και οι αδελφοί στη Σερβία ήταν στην καλύτερη θέση να παραδώσουν τα εφόδια σε περιοχές της Βοσνίας που ελέγχονταν από Σέρβους.

Μολονότι οι μάχες δεν μεταφέρθηκαν στη Σερβία, οι συνέπειες του πολέμου έγιναν αισθητές και εκεί. Το οικονομικό εμπάργκο δυσκόλευε την παραλαβή εντύπων που τυπώνονταν και αποστέλλονταν από τη Γερμανία. Όταν οι εκκλησίες δεν λάβαιναν τα πιο πρόσφατα περιοδικά, οι αδελφοί μας μελετούσαν απλώς παλιότερα άρθρα μέχρις ότου έφταναν νεότερα τεύχη. Τελικά, όμως, οι αδελφοί δεν έχασαν κανένα τεύχος των περιοδικών.

«ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ»

«Όταν φτάσαμε στη Σερβία το 1991», είπε ο απόφοιτος της Γαλαάδ Ντάνιελ Νίζαν, «η χώρα βρισκόταν σε μεγάλο πολιτικό αναβρασμό. Εντυπωσιαστήκαμε από το ζήλο που εκδήλωναν οι αδελφοί παρά την κρισιμότητα της κατάστασης γύρω τους. Θυμάμαι πόσο εκπλαγήκαμε η σύζυγός μου και εγώ όταν είδαμε περίπου 50 καινούρια άτομα να σηκώνονται για βάφτισμα την πρώτη ημέρα ειδικής συνέλευσης που παρακολουθήσαμε. Αυτό μας ενθάρρυνε πάρα πολύ».

Το ζεύγος Νίζαν βοήθησε σημαντικά στην οργάνωση του καινούριου γραφείου που είχε ιδρυθεί στο Βελιγράδι. Το αρχικό γραφείο μπορούσε να στεγάσει δέκα άτομα και βρισκόταν στην οδό Μιλοράντα Μιτρόβιτσα. Στον κάτω όροφο υπήρχε και Αίθουσα Βασιλείας. Καθώς η μεταφραστική ομάδα μεγάλωνε, χρειαζόταν περισσότερος χώρος. Τελικά βρέθηκε ένα οικόπεδο και ξεκίνησαν οι εργασίες οικοδόμησης. Προς τα τέλη του 1995, η οικογένεια Μπέθελ μετακόμισε στις νέες εγκαταστάσεις.

Καθώς οι συνθήκες δυσκόλευαν όλο και περισσότερο, πιο πολλοί άνθρωποι υποκινούνταν να ανταποκριθούν στην αλήθεια, και όσο αυξανόταν ο αριθμός των ευαγγελιζομένων τόσο αυξανόταν και η ανάγκη για στοργική επισκόπηση. Αυτή την ανάγκη την κάλυψαν εν μέρει ειδικοί σκαπανείς από την Ιταλία​—δραστήριοι και αυτοθυσιαστικοί ολοχρόνιοι υπηρέτες που πρόσφεραν πρόθυμα τον εαυτό τους. Αν και δεν ήταν εύκολο να μάθουν μια καινούρια γλώσσα και να προσαρμοστούν σε ένα άγνωστο πολιτισμικό περιβάλλον υπό συνθήκες πολέμου, όλοι αυτοί αποτέλεσαν «ενισχυτική βοήθεια» για τους αδελφούς μας στη Σερβία.​—Κολ. 4:11.

Οι σκαπανείς που ήρθαν από άλλες χώρες βοήθησαν ποικιλοτρόπως, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι «έφεραν μαζί τους τη θεοκρατική πείρα τους», είπε ο Ράινερ Σολτς, συντονιστής της Επιτροπής Χώρας στη Σερβία. Σήμερα 55 εκκλησίες στη Σερβία δέχονται με ευγνωμοσύνη τη βοήθεια 70 ειδικών σκαπανέων.

ΟΔΥΝΗΡΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ

Η Σερβία δεν μπορούσε να μην υποστεί τις οδυνηρές οικονομικές συνέπειες του πολέμου, ιδίως τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό. «Μέσα σε 116 μέρες από τον Οκτώβριο του 1993 ως τις 24 Ιανουαρίου 1994», αναφέρει μια πηγή, «ο συσσωρευτικός πληθωρισμός ήταν 500 τρισεκατομμύρια τοις εκατό». Η Μίρα Μπλαγκόγεβιτς, η οποία υπηρετεί στο Μπέθελ από το 1982, θυμάται ότι πήγαινε στην αγορά με μια τσάντα γεμάτη χρήματα απλώς και μόνο για να αγοράσει λίγα λαχανικά.

Μια άλλη αδελφή, η Γκόρντανα Σίρισκι, αφηγείται πως, όταν η μητέρα της πήρε τη σύνταξη του μήνα, τα χρήματα έφταναν μόνο για ένα ρολό χαρτιού τουαλέτας. «Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πώς μπόρεσαν οι άνθρωποι να επιβιώσουν όταν όλα τα αποκτήματά τους ξαφνικά έχασαν την αξία τους», είπε η Γκόρντανα. «Χάρη στην παγκόσμια αδελφότητά μας, εμείς λάβαμε βοήθεια από το εξωτερικό. Καθώς οι άνθρωποι έχαναν την πίστη τους στις τράπεζες και στην κυβέρνηση, πολλοί βρήκαν την πίστη στον Θεό, οι δε αδελφοί δέθηκαν πιο πολύ μεταξύ τους».

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

Επί χρόνια, οι μεταφραστικές ομάδες της Γιουγκοσλαβίας συνεργάζονταν στενά μεταξύ τους σε μία τοποθεσία στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας. Μετά την έναρξη του πολέμου, η κάθε μεταφραστική ομάδα μεταφέρθηκε στην αντίστοιχη χώρα της αλλά παράλληλα διατήρησε την επαφή με τη μεταφραστική ομάδα του Ζάγκρεμπ. Αυτό αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμο όταν η σερβική ομάδα άρχισε να εργάζεται στη Μετάφραση Νέου Κόσμου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών. Ο στόχος ήταν να κυκλοφορήσει το 1999 στη συνέλευση περιφερείας των Μαρτύρων του Ιεχωβά.

Ωστόσο, ενώ οι μεταφραστές ολοκλήρωναν τη μετάφραση της Γραφής, η χώρα προετοιμαζόταν για πόλεμο. Αναμφίβολα, οι βομβαρδισμοί θα καθιστούσαν ανεπαρκείς τις τηλεφωνικές επικοινωνίες, και έτσι θα ήταν δύσκολο για τους μεταφραστές να στέλνουν υλικό από το Βελιγράδι στο τυπογραφείο στη Γερμανία. Την Τρίτη 23 Μαρτίου, υπό την απειλή αεροπορικών επιδρομών, οι αδελφοί εργάστηκαν όλη τη νύχτα και μπόρεσαν να στείλουν τα ηλεκτρονικά αρχεία στη Γερμανία νωρίς το πρωί. Λίγες ώρες αργότερα άρχισε ο βομβαρδισμός, και η μεταφραστική ομάδα έσπευσε σε κάποιο καταφύγιο—με αγαλλίαση! Η χαρά τους ολοκληρώθηκε όταν κυκλοφόρησε η τυπωμένη Γραφή τέσσερις μήνες αργότερα στη συνέλευση του Βελιγραδίου. Κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών και των πολλών διακοπών στην ηλεκτροδότηση, οι αδελφοί εξακολούθησαν να μεταφράζουν άλλα έντυπα. Πολλές φορές, όμως, έπρεπε να σταματούν και να σπεύδουν σε ασφαλές μέρος. Ομολογουμένως, επρόκειτο για περίοδο γεμάτη άγχος, αλλά όλοι συμμετείχαν με χαρά στην παραγωγή της τόσο απαραίτητης πνευματικής τροφής.

Με πολύ κόπο και με την ευλογία του Ιεχωβά, τον Ιούλιο του 1999 η Μετάφραση Νέου Κόσμου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών κυκλοφόρησε στη σερβική γλώσσα. Οι παρόντες στη συνέλευση ξεχείλιζαν από χαρά και ευγνωμοσύνη για το ότι είχαν αυτή τη μετάφραση στη δική τους γλώσσα. Αργότερα, στις συνελεύσεις περιφερείας του 2006, κυκλοφόρησε ολόκληρη η σερβική Μετάφραση Νέου Κόσμου και στο κυριλλικό και στο λατινικό αλφάβητο.

ΕΝΤΕΙΝΕΤΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙΩΣΗ

Επειδή η επικρατούσα θρησκεία στη χώρα είναι η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, πολλοί θεωρούν ότι Σέρβος σημαίνει Ορθόδοξος. Πιστεύουν ότι δεν είναι Σέρβοι όσοι δεν ανήκουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Παρ’ όλα αυτά, το άγγελμα ελπίδας που μεταδίδουμε από την Αγία Γραφή έγινε αποδεκτό από πολλούς στη δεκαετία του 1990. Στο τέλος του πολέμου το 1999, ο αριθμός των ευαγγελιζομένων είχε σχεδόν διπλασιαστεί, φτάνοντας τους 4.026.

Αυτή η πνευματική ευημερία προκάλεσε τη μήνι της Ορθόδοξης Εκκλησίας πάνω στο λαό του Ιεχωβά. Υποδαυλίζοντας το αίσθημα του εθνικιστικού ζήλου, η εκκλησία προσπάθησε να σταματήσει το Χριστιανικό μας έργο κηρύγματος. Χρησιμοποιώντας κατάφωρη βία και χειραγωγώντας το νόμο, οι εναντιούμενοι επιχείρησαν να κάμψουν το ηθικό των αδελφών μας. Για παράδειγμα, 21 αδελφοί μας εξακολουθούσαν να βρίσκονται στη φυλακή επειδή παρέμεναν πολιτικά ουδέτεροι. Οι περισσότεροι αφέθηκαν ελεύθεροι λίγο μετά τον πόλεμο, ευγνώμονες στον Ιεχωβά για το ότι είχε ενισχύσει την πίστη τους σε όλη αυτή τη δοκιμασία.

Ξαφνικά, στις 9 Απριλίου 2001, το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εσωτερικών απαγόρευσε την εισαγωγή των εντύπων μας. Με ποια αιτιολογία; Ισχυρίστηκαν ότι τα έντυπά μας ασκούσαν αρνητική επιρροή στη νεολαία της χώρας. Στον κατάλογο των απαγορευμένων εντύπων περιλαμβανόταν και η Αγία Γραφή!

Εξαιτίας της αρνητικής δημοσιότητας στην τηλεόραση και στις εφημερίδες σχετικά με το έργο μας, μερικές φορές κάποιοι οικοδεσπότες αντιδρούσαν βίαια. «Μας γρονθοκοπούσαν ή μας χαστούκιζαν όταν κηρύτταμε από πόρτα σε πόρτα», ανέφερε ένας ειδικός σκαπανέας, και «άλλες φορές μας πετούσαν πέτρες». Επιπρόσθετα, μερικές Αίθουσες Βασιλείας υπέστησαν βανδαλισμούς. Σήμερα οι αδελφοί μας στη Σερβία έχουν τη νομική ελευθερία να συναθροίζονται, αν και χρειάζεται να ενεργούν με σύνεση.

Οι αδελφοί συνεχίζουν να κηρύττουν με ζήλο. Καταδεικνύουν ότι ο λαός του Ιεχωβά δεν είναι προκατειλημμένος και ότι εκδηλώνει γνήσια χριστοειδή αγάπη. Στα πρόσφατα χρόνια έχουν οργανωθεί επιτυχημένες εκστρατείες κηρύγματος στα πλαίσια των οποίων αδελφοί από άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν χρησιμοποιήσει το χρόνο των διακοπών τους για να βοηθήσουν στην κάλυψη μη ανατεθειμένων τομέων στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο. Εντούτοις, χρειάζεται να γίνει ακόμη πολύ έργο για να φτάσουν τα καλά νέα στους σχεδόν τρία εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν σε αυτές τις περιοχές.

Σήμερα το Μπέθελ στο Βελιγράδι είναι ένα συγκρότημα τριών κτιρίων τα οποία περιβάλλονται από θαλερούς κήπους. Τα τρία μέλη της Επιτροπής Χώρας επιβλέπουν το έργο μας στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο. Καθώς ο Ιεχωβά ευλογεί το λαό του σε αυτή την άλλοτε σπαρασσόμενη από τον πόλεμο περιοχή, το όνομα Σερβία μπορεί πλέον να φέρνει στο νου το ζήλο και την αποφασιστικότητα των Μαρτύρων του Ιεχωβά.

Η Σύγχρονη Ιστορία του Κοσσυφοπεδίου

Η ένταση ανάμεσα στη σερβική και στην αλβανική κοινότητα του Κοσσυφοπεδίου κατά τη δεκαετία του 1980 ξέσπασε σε ένοπλη σύρραξη στη δεκαετία του 1990, προκαλώντας πολλά δεινά και στενοχώριες. Αυτή η κατάσταση έδωσε στους αδελφούς και στις αδελφές μας την ευκαιρία να δείξουν «ανυπόκριτη αδελφική στοργή» στους ομοπίστους τους που προέρχονταν από όλες τις άλλες εθνότητες. (1 Πέτρ. 1:22) Επιπλέον, υπάκουσαν στην εντολή που έδωσε ο Χριστός «να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να προσεύχεστε για εκείνους που σας διώκουν». (Ματθ. 5:43-48) Εντούτοις, μερικές φορές αυτό δεν ήταν εύκολο.

«Οι αδελφοί που στο παρελθόν ήταν Μουσουλμάνοι δεν είναι πάντα ευπρόσδεκτοι από τους ενεργούς Μουσουλμάνους», εξηγεί ο Σαλίου Άμπαζι, πρώην Μουσουλμάνος που μιλάει την αλβανική γλώσσα, «οι δε οικογένειές μας συμπεραίνουν λανθασμένα ότι τους έχουμε εγκαταλείψει επειδή έχουμε επιλέξει καινούρια θρησκεία. Επίσης, εξαιτίας των εθνικών εντάσεων ανάμεσα σε Αλβανούς και Σέρβους, δεν είναι πάντα εύκολο για τους πρώην Μουσουλμάνους να κηρύττουν σε Σέρβους».

Παρ’ όλα αυτά, ένας πολυεθνικός όμιλος 30 ατόμων συναθροιζόταν στο σπίτι του Σαλίου. «Εκείνα τα χρόνια», θυμάται ο Σαλίου, «οι συναθροίσεις διεξάγονταν στη σερβική και λαβαίναμε τα έντυπά μας από το Βελιγράδι. Μια μέρα, ήρθαν ξαφνικά αστυνομικοί στο σπίτι μου. Οι αδελφοί από το Βελιγράδι είχαν μόλις φέρει τα έντυπα, και είχαμε καθήσει όλοι μαζί για να κάνουμε παρέα. Όταν είπα στους αστυνομικούς ότι εκείνοι ήταν αδελφοί μου, δεν μπορούσαν να διανοηθούν πώς ήταν δυνατόν Σέρβοι και Αλβανοί να είναι αδέλφια». Το 1998, αυτός ο όμιλος ευαγγελιζομένων μπόρεσε να νοικιάσει έναν χώρο για να χρησιμοποιείται ως Αίθουσα Βασιλείας στη μεγαλύτερη πόλη του Κοσσυφοπεδίου, την Πρίστινα.

Την άνοιξη του 1999 οι εντάσεις και ο εθνικισμός εκτραχύνθηκαν ανησυχητικά. «Ο γείτονάς μου με απείλησε ότι, αν εγώ και ο γιος μου δεν συμμετείχαμε στον πόλεμο, θα έκαιγαν το σπίτι μας», αφηγείται ο Σαλίου. «Το πολιτικό κλίμα επηρέασε πολύ άσχημα τον κόσμο. Επειδή δεν αναγνώριζαν την προηγούμενη σερβική κυβέρνηση, οι νόμοι δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν και οι άνθρωποι γίνονταν βίαιοι και έκαναν ό,τι τους άρεσε».

Όσο επιδεινωνόταν η πολιτική κατάσταση, η ζωή γινόταν όλο και πιο δύσκολη για τους Σέρβους στο Κοσσυφοπέδιο. Στη διάρκεια της σύρραξης του 1999, τόσο Σέρβοι όσο και Αλβανοί αναγκάστηκαν να διαφύγουν κατά χιλιάδες σε γειτονικές χώρες. Εντούτοις, παρά το γενικό κλίμα των σφοδρών εθνικών συγκρούσεων, ο Σαλίου διακινδύνευσε τη ζωή του προσφέροντας σε Σέρβους αδελφούς του καταφύγιο στο σπίτι του.

ΔΙΑΠΛΑΘΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ

«Το μίσος μεταξύ Σέρβων και Αλβανών ήταν έντονο», ανέφερε μια αδελφή. «Ήταν κάτι που μαθαίναμε από παιδιά. Ακόμη και με τη γνώση της αλήθειας, αυτά τα συναισθήματα δεν εξαλείφονται εύκολα. Πολλοί από εμάς έπρεπε να κάνουμε μεγάλες αλλαγές για να υιοθετήσουμε τον τρόπο σκέψης του Ιεχωβά. Εξαιτίας αυτού του μίσους, ενώ μάθαινα ότι ο Ιεχωβά είναι αγάπη, είχα την τάση να αποφεύγω μια αδελφή στην εκκλησία απλώς και μόνο επειδή ήταν Σέρβα. Καθώς συνέχιζα τη μελέτη μου, όμως, κατανόησα πως, μολονότι οι διδασκαλίες άλλων θρησκειών διχάζουν, η αλήθεια του Λόγου του Ιεχωβά ενώνει». Έχει βοηθήσει η αναμορφωτική δύναμη του Λόγου του Θεού αυτή την αδελφή να φορέσει τη νέα Χριστιανική προσωπικότητα; Η ίδια ανέφερε: «Σήμερα είμαι πολύ χαρούμενη που υπηρετώ στην ίδια εκκλησία με Σέρβους αδελφούς και αδελφές μου».​—Κολ. 3:7-11· Εβρ. 4:12.

Η αληθινή Χριστιανική ενότητα ξεχωρίζει μέσα σε αυτόν το θρησκευτικά διαιρεμένο κόσμο. Ενώ ο εθνικισμός υποκινούσε τους ανθρώπους να καίνε σπίτια και να πετούν χειροβομβίδες, οι αδελφοί μας ταξίδευαν στο Βελιγράδι της Σερβίας για μια συνέλευση τον Ιούλιο του 1998. Στο λεωφορείο επέβαιναν ειρηνικά Αλβανοί, Κροάτες, κάτοικοι της ΠΓΔΜ και Ρομά. Η Ντασουρίε Γκάσι, η οποία πήγαινε σε εκείνη τη συνέλευση για να βαφτιστεί, θυμάται: «Όταν οι στρατιώτες σταμάτησαν το λεωφορείο, μπορούσαμε να δούμε την έκπληξη που ήταν ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους. Εν μέσω όλων των εθνικών εντάσεων που επικρατούσαν σε αυτές τις χώρες, εμείς ήμασταν εκεί ενωμένοι ως ένας λαός​—ο λαός του Ιεχωβά».

Μια νεαρή που καταγόταν από τους Ρομά γνώρισε την αλήθεια όταν ήταν παιδί από τις θείες της οι οποίες ζούσαν στο εξωτερικό. Το πρώτο εμπόδιο που έπρεπε να ξεπεράσει ήταν το ότι δεν ήξερε γράμματα. Με κίνητρο την αγάπη της για τον Ιεχωβά, έμαθε να διαβάζει και να γράφει στη διάρκεια των τριών χρόνων που έκανε Γραφική μελέτη. Το δεύτερο εμπόδιο ήταν ο παππούς της, με τον οποίο ζούσε. «Έφευγα κρυφά από το σπίτι για να πάω στις συναθροίσεις», λέει η ίδια. Όταν όμως επέστρεφε, ο παππούς της την έδερνε. «Υπέφερα σωματικά λόγω της αλήθειας», αναφέρει, «αλλά δεν παραιτήθηκα. Αναλογιζόμουν τα όσα χρειάστηκε να υποφέρει ο πιστός Ιώβ. Η αγάπη μου για τον Ιεχωβά ήταν ισχυρή και ήμουν αποφασισμένη να μη σταματήσω τη μελέτη». Τώρα υπηρετεί ως σκαπάνισσα και διεξάγει Γραφική μελέτη με δύο κοπέλες που είναι αγράμματες. Αν και δεν έλαβε ποτέ σχολική εκπαίδευση, είναι ευγνώμων για τον τρόπο με τον οποίο την έχει εκπαιδεύσει η Σχολή Θεοκρατικής Διακονίας ώστε να διδάσκει άλλους.

Ο Αντέμ Γκραϊτσέβτσι ήταν Μουσουλμάνος προτού γνωρίσει την αλήθεια στη Γερμανία το 1993. Το 1999 επέστρεψε στην πατρίδα του, το Κοσσυφοπέδιο, και όπως πολλοί άλλοι καινούριοι Μάρτυρες, έπρεπε να υπερνικήσει την προκατάληψη και την εναντίωση της οικογένειάς του. «Όταν μάθαινα την αλήθεια», θυμάται ο Αντέμ, «με βοήθησε πολύ η γνώση τού ότι ο Σατανάς είναι ο άρχοντας του κόσμου και ότι εκείνος βρίσκεται πίσω από όλες τις ωμότητες που λαβαίνουν χώρα». Ο πατέρας του Αντέμ δεν είδε καθόλου ευνοϊκά την καινούρια Χριστιανική πίστη του γιου του και του είπε να διαλέξει ανάμεσα στον Ιεχωβά και στην οικογένειά του. Ο Αντέμ διάλεξε τον Ιεχωβά, συνέχισε να σημειώνει σταθερή πνευματική πρόοδο και σήμερα υπηρετεί ως Χριστιανός πρεσβύτερος. Είναι ευχάριστο πως, με το πέρασμα των χρόνων, ο πατέρας του Αντέμ μαλάκωσε και τώρα σέβεται περισσότερο την απόφαση του Αντέμ.

Ο γιος του Αντέμ, ο Αντνάν, δεν ενδιαφερόταν καθόλου για τη θρησκεία όταν ήταν παιδί. Επιδόθηκε στις πολεμικές τέχνες και οι αντίπαλοί του τού έδωσαν το παρατσούκλι «Φονιάς». Τα εγκατέλειψε όλα, όμως, όταν η αλήθεια άγγιξε τελικά την καρδιά του. Σημείωσε καλή πρόοδο και βαφτίστηκε. «Λίγο μετά το βάφτισμά μου, χρειάστηκε να πάρω μια απόφαση», είπε. «Είχα καλή εργασία και έβγαζα αρκετά χρήματα. Αλλά από πνευματική άποψη υπέφερα και είχα λίγο χρόνο για τη διακονία. Αποφάσισα πως ήταν καιρός για αλλαγή, και έτσι παραιτήθηκα από την εργασία μου». Άρχισε το σκαπανικό, διορίστηκε διακονικός υπηρέτης και αργότερα προσκλήθηκε να παρακολουθήσει την πρώτη τάξη της Σχολής Διακονικής Εκπαίδευσης στην Αλβανία. Τώρα είναι πρεσβύτερος, και μαζί με τη σύζυγό του, τη Χεντίγιε, υπηρετεί ως ειδικός σκαπανέας. Πώς νιώθει για την απόφαση που πήρε; «Δεν θα μπορούσα να είμαι πιο ευτυχισμένος», λέει. «Δεν μετανιώνω καθόλου για το ότι διάλεξα την ολοχρόνια διακονία».

ΕΝΩΜΕΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Σήμερα, και οι έξι εκκλησίες του Κοσσυφοπεδίου χρησιμοποιούν νοικιασμένους χώρους ως Αίθουσες Βασιλείας. Μερικές εκκλησίες είναι μικρές, όπως αυτή στην πόλη Πετς, η οποία έχει 28 ευαγγελιζομένους. Δεδομένου ότι υπάρχουν πολύ λίγοι διορισμένοι αδελφοί, μερικές εκκλησίες δεν είναι σε θέση να έχουν δημόσια ομιλία κάθε εβδομάδα. Ωστόσο, συναθροίζονται πιστά κάθε εβδομάδα για τη Μελέτη Σκοπιάς και τις άλλες συναθροίσεις, όπως κάνουν επίσης οι αδελφοί και οι αδελφές στο Πετς.

Επί χρόνια η Επιτροπή Χώρας στη Σερβία ποίμαινε στοργικά τους αδελφούς στο Κοσσυφοπέδιο εν μέσω άκρως αντίξοων συνθηκών. Το 2000, ανταποκρινόμενο στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των αδελφών, το Κυβερνών Σώμα ανέθεσε στο γραφείο τμήματος της Αλβανίας τη φροντίδα για το έργο κηρύγματος στο Κοσσυφοπέδιο.

Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότεροι Μάρτυρες του Ιεχωβά στο Κοσσυφοπέδιο ήταν Σέρβοι, γι’ αυτό οι συναθροίσεις διεξάγονταν στη σερβική γλώσσα, οι δε αδελφοί χαίρονταν να βοηθούν τους αλβανόφωνους να παρακολουθούν το πρόγραμμα. Τώρα η κατάσταση έχει αντιστραφεί. Οι περισσότεροι αδελφοί στο Κοσσυφοπέδιο είναι Αλβανοί. Με εξαίρεση μια σερβόφωνη εκκλησία, οι άλλες εκκλησίες διεξάγουν τις συναθροίσεις στην αλβανική και οι αδελφοί μεταφράζουν με χαρά τις ομιλίες για να μπορούν να παρακολουθούν οι Σέρβοι αδελφοί. Οι συνελεύσεις διεξάγονται και στις δύο γλώσσες. Παραδείγματος χάρη, ολόκληρο το πρόγραμμα της συνέλευσης περιφερείας του 2008 παρουσιάστηκε στην αλβανική και μεταφράστηκε στη σερβική, ενώ κάποιες βασικές ομιλίες εκφωνήθηκαν στη σερβική από Κοσοβάρους πρεσβυτέρους. Ένας αδελφός το θέτει ως εξής: «Παρά το μίσος που επικρατεί έξω, μέσα στην αίθουσα εμείς είμαστε μία οικογένεια».

Αν και οι περισσότεροι κάτοικοι του Κοσσυφοπεδίου είναι Μουσουλμάνοι, σέβονται την Αγία Γραφή και πολλοί είναι διατεθειμένοι να συζητήσουν για τη θρησκεία. Οι αδελφοί στο Κοσσυφοπέδιο χάρηκαν πάρα πολύ με το νέο ανώτατο αριθμό των 164 ευαγγελιζομένων το 2008. Με απόλυτη εμπιστοσύνη στον Ιεχωβά, είναι αποφασισμένοι να συνεχίσουν να εργάζονται σκληρά για να καλύψουν τον τομέα τους, μεταδίδοντας τα καλά νέα σε ανθρώπους όλων των εθνικοτήτων.

Η Σύγχρονη Ιστορία του Μαυροβουνίου

Αυτό το άγνωστο μαργαριτάρι της Μεσογείου είναι μια πανέμορφη, μικρή χώρα στην Αδριατική Ακτή. Περικυκλωμένο από την Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο, τη Σερβία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο είναι μια χώρα με εκπληκτική ποικιλία και σαγηνευτική ομορφιά. Η χώρα έχει περίπου 293 χιλιόμετρα υπέροχης ακτογραμμής στην Αδριατική Θάλασσα. Το φαράγγι του ποταμού Τάρα είναι από τα βαθύτερα και μακρύτερα στην Ευρώπη. Η λίμνη Σκούταρι είναι η μεγαλύτερη στα Βαλκάνια και έχει ένα από τα μεγαλύτερα καταφύγια πουλιών στην Ευρώπη. Και όλα αυτά σε μια περιοχή που έχει έκταση μόλις το ένα τρίτο της Ελβετίας!

Ωστόσο, η ιστορία της χώρας χαρακτηρίζεται από πολέμους, διαμάχες και δεινά. Οι αγώνες των Μαυροβούνιων έχουν επηρεάσει βαθύτατα την παράδοση, τη νοοτροπία και τον πολιτισμό τους. Θεμελιώδες στοιχείο του πολιτισμού τους είναι ο θαυμασμός για ιδιότητες όπως η γενναιότητα, η ακεραιότητα, η αξιοπρέπεια, η ταπεινοφροσύνη, η αυτοθυσία και ο σεβασμός για τους άλλους. Πολλοί από τους ευπροσάρμοστους Μαυροβούνιους έχουν ενστερνιστεί τα καλά νέα της Βασιλείας και υπερασπίζονται με οσιότητα τη Βιβλική αλήθεια.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ

Μπορεί άραγε κάποιος από όσους παρευρέθηκαν στη μνημειώδη συνέλευση του 1991 στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας να ξεχάσει ποτέ την ενότητα και την αγάπη των αδελφών που συγκεντρώθηκαν εκεί από όλα τα μέρη της πρώην Γιουγκοσλαβίας; «Με την οσμή του πολέμου διάχυτη στον αέρα, το ταξίδι από το Μαυροβούνιο στην Κροατία ήταν επικίνδυνο», θυμάται ο Σάβο Τσέρπνιγιτς, ο οποίος είχε αρχίσει πρόσφατα να κάνει Γραφική μελέτη. «Μου προκάλεσε έκπληξη το γεγονός ότι έφτασαν τόσο πολλά λεωφορεία στη συνέλευση χωρίς πρόβλημα. Ακόμη πιο εντυπωσιακή ήταν η ειρήνη και η ενότητα μεταξύ των Μαρτύρων. Την πρώτη μέρα ήταν παρόντες εκατοντάδες αστυνομικοί, αλλά αφού κατάλαβαν ότι εμείς ήμασταν ειρηνικοί, τις επόμενες μέρες ήρθαν ελάχιστοι».

Πριν από την έναρξη του πολέμου, ένα αντρόγυνο ταξίδευε τακτικά από την Κροατία στο Μαυροβούνιο για να κάνουν μελέτη με τον Σάβο. Όταν έκλεισαν τα σύνορα, πώς θα συνέχιζε ο Σάβο τη Γραφική του μελέτη;

«Οι ενδιαφερόμενοι που ήταν πιο προχωρημένοι στη μελέτη τους έπρεπε να διδάξουν τους άλλους», εξηγεί ο Σάβο. «Εγώ μελετούσα το βιβλίο Μπορείτε να Ζείτε για Πάντα στον Παράδεισο στη Γη με έναν βαφτισμένο αδελφό. Αλλά όταν αυτό δεν ήταν πλέον εφικτό, ένα αβάφτιστο άτομο συνέχισε τη μελέτη μου. Το 1992, ο όμιλος που συναθροιζόταν για τη Μελέτη Βιβλίου Εκκλησίας και τη Μελέτη Σκοπιάς στην πόλη Χέρτσεγκ Νόβι είχε ήδη αυξηθεί σε 15 άτομα». Ο Σάβο, η σύζυγός του και η κόρη του συνέχισαν να σημειώνουν πρόοδο και βαφτίστηκαν το 1993. Σήμερα υπάρχει μια Αίθουσα Βασιλείας με 25 ευαγγελιζομένους σε αυτή τη γραφική παραθαλάσσια πόλη.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ένας όμιλος ευαγγελιζομένων συναθροιζόταν στην πρωτεύουσα Ποντγκόριτσα. Ο όμιλος συνέχισε να αυξάνει, και έτσι το 1997 έγιναν σχέδια για την αγορά ενός οικοπέδου όπου θα χτιζόταν μια Αίθουσα Βασιλείας. Το οικόπεδο που αγόρασαν οι αδελφοί είχε ένα τοιχίο το οποίο αποφάσισαν να διατηρήσουν για να κρύβει την αίθουσα από τα βλέμματα των περιοίκων. Αλλά ένας αστυνομικός που ζούσε στο υπόγειο της διπλανής πολυκατοικίας τούς ρώτησε αν θα μπορούσαν να γκρεμίσουν το τοιχίο για να φτάνει περισσότερο φως στο σκοτεινό του διαμέρισμα. Για να προαγάγουν καλές σχέσεις με το γείτονα, οι αδελφοί δέχτηκαν να γκρεμίσουν το τοιχίο και να το αντικαταστήσουν με έναν φράχτη. Τι ευλογία αποδείχτηκε αυτό το πνεύμα καλής γειτονίας!

Όταν άλλοι ένοικοι της πολυκατοικίας δημιούργησαν προβλήματα στους αδελφούς, ο αστυνομικός τούς προειδοποίησε ότι, αν επιχειρούσαν να επιτεθούν στην Αίθουσα Βασιλείας, θα φρόντιζε να τους ασκηθεί ποινική δίωξη. Τώρα οι αδελφοί έχουν μια όμορφη Αίθουσα Βασιλείας, καθώς και μια κατοικία για ειδικούς σκαπανείς και ένα μεγάλο σκεπαστό πάρκινγκ που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για συνελεύσεις περιοχής.

Τα πράγματα, όμως, δεν εξελίχθηκαν το ίδιο καλά για τους αδελφούς στην πόλη Νίκσιτς. Αγόρασαν ένα οικόπεδο το 1996, αλλά οι κάτοικοι της περιοχής ήταν ενάντιοι στην ανέγερση Αίθουσας Βασιλείας. Οι αδελφοί φύλαγαν το εργοτάξιο μέρα νύχτα, φοβούμενοι πιθανή δολιοφθορά από τους γείτονες. Μια μέρα κάποιος ντόπιος ιερέας μάζεψε έναν όχλο 200 ατόμων, οι οποίοι όρμησαν στο οικόπεδο με όπλα και ρόπαλα. Πυροβόλησαν στον αέρα και άρχισαν να γκρεμίζουν την Αίθουσα Βασιλείας τούβλο τούβλο. Οι αστυνομικοί στέκονταν εκεί δίπλα και παρατηρούσαν άπραγοι.

Όταν η κατάσταση δεν μπορούσε πια να τακτοποιηθεί ειρηνικά, οι αδελφοί έψαξαν για άλλο οικόπεδο. Τέσσερα χρόνια αργότερα βρήκαν ένα κτίριο το οποίο ανακαίνισαν και μετέτρεψαν σε Αίθουσα Βασιλείας. Στην αρχή δεν φαίνονταν να υπάρχουν προβλήματα με τους κατοίκους της περιοχής, αλλά έπειτα από λίγους μήνες η Αίθουσα Βασιλείας καταστράφηκε από φωτιά, κάτι που γεννούσε πολλές υποψίες. Ωστόσο, οι αδελφοί μας ήταν αποφασισμένοι και δεν παραιτήθηκαν. Άρχισαν ξανά τις εργασίες και ανοικοδόμησαν την αίθουσα. Έκτοτε δεν αντιμετώπισαν άλλα προβλήματα.

Οι τέσσερις εκκλησίες στο Μαυροβούνιο βρίσκονται υπό την επίβλεψη της Επιτροπής Χώρας της Σερβίας. Καθόσον η αναλογία είναι 1 ευαγγελιζόμενος ανά 2.967 κατοίκους, οι 201 ευαγγελιζόμενοι είναι ευγνώμονες για τη βοήθεια των 6 ειδικών σκαπανέων. Σε γενικές γραμμές, οι κάτοικοι του Μαυροβουνίου πιστεύουν ότι η θρησκεία σχετίζεται περισσότερο με την παράδοση παρά με την ανάγνωση της Αγίας Γραφής. Αλλά οι αδελφοί και οι αδελφές μας στο Μαυροβούνιο εγκαρτερούν όσια κηρύττοντας με τόλμη τα καλά νέα.

Η Σύγχρονη Ιστορία της Σλοβενίας

Μέχρι την ανεξαρτητοποίησή της το 1991, η Σλοβενία αποτελούσε το βορειοδυτικό τμήμα της Γιουγκοσλαβίας. Αφότου έγινε ανεξάρτητη χώρα, η οικονομία της γνώρισε σταθερή ανάπτυξη, και το 2004 η Σλοβενία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά το σχετικά μικρό μέγεθός της, η χώρα διαθέτει μεγάλη ποικιλία τοπίων. Εδώ μπορεί κανείς να δει μεγαλοπρεπή αλπικά βουνά, ορεινές λίμνες, πυκνά δάση, τεράστια ασβεστολιθικά σπήλαια, καθώς και τη σαγηνευτική Σλοβενική Ριβιέρα. Σε λίγο περισσότερο από μία ώρα, μπορεί να κατεβεί κανείς από τις δροσερές αλπικές πλαγιές και να φτάσει στο γαλήνιο τοπίο των ελαιώνων και των αμπελώνων της Αδριατικής Ακτής. Επιπρόσθετα, τα πολιτιστικά και ιστορικά αξιοθέατα της Σλοβενίας προσφέρουν ατέλειωτες δυνατότητες εξερεύνησης. Ωστόσο, η ομορφιά αυτής της μικρής χώρας δεν περιορίζεται μόνο στα εθνικά πάρκα και στις ιστορικές πόλεις. Η Σλοβενία διαθέτει και πλούσια πνευματική κληρονομιά.

ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΚΑΠΑΝΕΙΣ

Αναμφίβολα θυμάστε ότι το Μάριμπορ ήταν η πόλη όπου κήρυτταν για τη νέα τους πίστη οι “κουρείς που πίστευαν στη Γραφή”. Ένα εστιατόριο, που αργότερα πήρε την αρμόζουσα ονομασία Νόβι Σβετ (Νέος Κόσμος), αποτελούσε βολικό χώρο συναθροίσεων για το μικρό όμιλο που σχηματίστηκε εκεί. Σήμερα, οι Σλοβένοι Μάρτυρες ευχαριστούν τον Ιεχωβά για το ότι διαθέτουν όμορφες Αίθουσες Βασιλείας όπου συναθροίζονται για να αποδίδουν λατρεία και να λαβαίνουν εκπαίδευση. Λόγω της αύξησης των ευαγγελιζομένων και χάρη στις βελτιωμένες συνθήκες κατά τη δεκαετία του 1990, συγκροτήθηκε μια Περιφερειακή Επιτροπή Οικοδόμησης. Με τη βοήθεια 100 και πλέον εθελοντών και με οικονομική ενίσχυση από το εξωτερικό, διάφορες εκκλησίες έχουν οικοδομήσει ή ανακαινίσει 14 Αίθουσες Βασιλείας από το 1995.

Δεν αυξήθηκε μόνο ο αριθμός των ευαγγελιζομένων αλλά και των τακτικών σκαπανέων​—από 10 το 1990 σε 107 το 2000. Ανάμεσα σε εκείνους τους ζηλωτές σκαπανείς ήταν και η Άνιτσα Κρίσταν, η οποία ήταν βαθιά αναμειγμένη στην πολιτική προτού δεχτεί την αλήθεια.

Αδελφοί και αδελφές που έχουν έρθει από άλλες χώρες για να υπηρετήσουν στη Σλοβενία έχουν δώσει μεγάλη ώθηση στο έργο κηρύγματος. Το 1992 έφτασαν εδώ οι πρώτοι ιεραπόστολοι, ο Φράνκο και η Ντέμπι Νταγκοστίνι. Όταν αυτοί έλαβαν νέο διορισμό στην Αφρική, δύο νέοι ιεραπόστολοι διορίστηκαν στη Σλοβενία, ο Ντάνιελ και η Κάριν Φριντλ από την Αυστρία. Πιο πρόσφατα, διορίστηκαν εδώ ο Τζέφρι και η Τόνια Πάουελ και ο Γιόκεν και η Μικαέλα Φίσερ. Όλοι αυτοί, μαζί με ειδικούς σκαπανείς από την Αυστρία, την Ιταλία και την Πολωνία, έφεραν μαζί τους τη βαθιά τους αγάπη για τον Ιεχωβά και την ένθερμη επιθυμία τους να βοηθήσουν άλλους.

ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ

Το 1994 συστάθηκε στο Μπέθελ Γραφείο Πληροφοριών για Νοσοκομεία και σχηματίστηκαν δύο Επιτροπές Προσέγγισης Νοσοκομείων. Μερικοί αδελφοί που διορίστηκαν σε αυτές τις επιτροπές συναντήθηκαν με τον υπουργό υγείας, ο οποίος κατόπιν οργάνωσε σύσκεψη με τους διευθυντές όλων των νοσοκομείων στη Σλοβενία. Οι αδελφοί εξήγησαν τη λειτουργία των Επιτροπών Προσέγγισης Νοσοκομείων και διευκρίνισαν το λόγο για τον οποίο οι Μάρτυρες του Ιεχωβά αρνούνται τις μεταγγίσεις αίματος. Αυτό οδήγησε σε καλή συνεργασία μεταξύ των γιατρών και των ασθενών τους που αρνούνται τις μεταγγίσεις αίματος και έδωσε το έναυσμα για να δημοσιευτούν σε ιατρικά περιοδικά διάφορα άρθρα που εξηγούν την αναίμακτη θεραπεία.

Το 1995 πραγματοποιήθηκε από γιατρούς στη Σλοβενία η πρώτη εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς χωρίς τη χρήση αίματος. Τα μέσα ενημέρωσης προσέδωσαν δημοσιότητα στην επιτυχή επέμβαση, ενώ ο χειρουργός και ο αναισθησιολόγος έγραψαν ένα επιστημονικό άρθρο για αυτό το γεγονός. Έτσι λοιπόν, έχει ανοίξει η πόρτα για την αναίμακτη ιατρική, και υπάρχουν περισσότεροι γιατροί που είναι διατεθειμένοι να σεβαστούν την επιλογή των Μαρτύρων του Ιεχωβά όσον αφορά τη θεραπευτική αγωγή.

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΕΝΟΣ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΟΥ ΑΓΡΟΥ

Μετά τις πολιτικές αλλαγές του 1991, το Κυβερνών Σώμα αποφάσισε την ίδρυση ενός γραφείου στη Σλοβενία προκειμένου να φροντίζει καλύτερα για τις δραστηριότητες της Βασιλείας. Αποκτήθηκε ένα μονώροφο κτίριο στο κέντρο της Λουμπλιάνας, της πρωτεύουσας της Σλοβενίας. Οι χώροι ανακαινίστηκαν, και την 1η Ιουλίου 1993 το κτίριο ήταν έτοιμο για τη μετακόμιση των Μπεθελιτών. Στην αρχή, η οικογένεια Μπέθελ αποτελούνταν από 10 μέλη, αλλά μέσα σε μία δεκαετία ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 35. Γι’ αυτό, νοικιάστηκε ένα γειτονικό κτίριο για να στεγάσει την κουζίνα, την τραπεζαρία και το πλυντήριο. Παράλληλα, οι Μπεθελίτες μετακόμισαν σε γειτονικά διαμερίσματα ώστε να υπάρχει περισσότερος χώρος για γραφεία. Το γραφείο της Σλοβενίας άρχισε να λειτουργεί ως γραφείο τμήματος των Μαρτύρων του Ιεχωβά το 1997.

Όταν το Κυβερνών Σώμα ενέκρινε την οικοδόμηση καινούριου γραφείου τμήματος στη Σλοβενία, οι αδελφοί άρχισαν να αναζητούν κατάλληλη τοποθεσία. Αφού εξέτασαν περίπου 40 διαφορετικά οικόπεδα, επέλεξαν ένα κοντά στην πόλη Κάμνικ, 20 χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα, στους πρόποδες πανέμορφων αλπικών κορυφών. Εντός ολίγου, έγιναν οι μελέτες σύμφωνα με τους κανόνες της πολεοδομίας, βγήκαν οι οικοδομικές άδειες, έγινε η αγορά του οικοπέδου, υπογράφτηκαν συμβόλαια με μια κατασκευαστική εταιρία και προσκλήθηκαν διεθνείς υπηρέτες για να συμμετάσχουν στο έργο. Τα πάντα φαίνονταν έτοιμα για να αρχίσουν οι εργασίες.

Όταν όμως μαθεύτηκαν τα νέα για το οικοδομικό έργο, οι γείτονες εκδήλωσαν αμέσως την εναντίωσή τους. Την ημέρα κατά την οποία είχε προγραμματιστεί η έναρξη των εργασιών, ήρθαν διαδηλωτές και απέκλεισαν με οδοφράγματα την πρόσβαση στο εργοτάξιο. Έπειτα από λίγο έβγαλαν πανό που εξέφραζαν την εναντίωσή τους. Έξι ημέρες αργότερα, κατά το μεσημέρι, έφτασαν 30 περίπου αστυνομικοί για να προστατέψουν τους εργάτες του δήμου που είχαν την εντολή να απομακρύνουν τα οδοφράγματα των διαδηλωτών, οι οποίοι μάλιστα προπηλάκισαν τους αστυνομικούς. Εν τω μεταξύ, οι εργασίες είχαν αναβληθεί, οπότε εκείνη την ημέρα δεν ήταν παρόντες ούτε αδελφοί ούτε κάποιοι από την κατασκευαστική εταιρία. Με δεδομένη την αναβολή των εργασιών, η εναντίωση άρχισε να υποχωρεί και οι αδελφοί μας προσπάθησαν να βρουν ειρηνική λύση.

Οι διαδηλωτές είχαν ξηλώσει τρεις φορές την περίφραξη του εργοταξίου, αλλά οι εργασίες άρχισαν τελικά έπειτα από έναν μήνα και συνεχίστηκαν χωρίς άλλα εμπόδια. Στην πραγματικότητα, αυτό που ξεκίνησε ως επίθεση κατά του λαού του Ιεχωβά εξελίχθηκε σε ευλογία επειδή το ζήτημα προσέλαβε μεγάλη δημοσιότητα στα μέσα ενημέρωσης. Παρουσιάστηκαν πάνω από 150 ρεπορτάζ για το οικοδομικό έργο στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα και στις εφημερίδες. Η οικοδόμηση ολοκληρώθηκε έπειτα από 11 περίπου μήνες, και τον Αύγουστο του 2005 η οικογένεια Μπέθελ μετακόμισε στις καινούριες εγκαταστάσεις της.

Έκτοτε, οι σχέσεις ανάμεσα στους αδελφούς και στους γείτονές τους έχουν αλλάξει ριζικά. Πολλοί γείτονες έχουν επισκεφτεί τις εγκαταστάσεις του γραφείου τμήματος. Κάποιος πρώην εναντιούμενος έδειξε αργότερα μεγάλο ενδιαφέρον για το οικοδομικό έργο. Ρώτησε να μάθει περισσότερα για εμάς και για τα όσα θα λάβαιναν χώρα μέσα στο κτίριο. Όταν έκανε ξενάγηση στις εγκαταστάσεις, εντυπωσιάστηκε από το φιλικό καλωσόρισμα που του επιφυλάχθηκε καθώς και από την καθαριότητα του κτιρίου. «Οι γείτονες με ρωτούν αν είμαι τώρα με το μέρος σας», είπε στους αδελφούς, «και εγώ τους απαντώ: “Όσο ήμουν εναντίον τους προηγουμένως, τόσο είμαι τώρα υπέρ των Μαρτύρων του Ιεχωβά επειδή είναι καλοί άνθρωποι”».

Η 12η Αυγούστου 2006 ήταν η χαρμόσυνη μέρα κατά την οποία ο Θεοντόρ Τζάρας από το Κυβερνών Σώμα εκφώνησε την ομιλία αφιέρωσης μπροστά σε ένα ακροατήριο 144 ατόμων από περίπου 20 διαφορετικές χώρες. Σε μια ειδική σύναξη στη Λουμπλιάνα, εκφώνησε άλλη μία ομιλία μπροστά σε 3.097 ακροατές από όλα τα μέρη της Σλοβενίας, καθώς και από την Κροατία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

ΛΑΜΠΡΟ ΜΕΛΛΟΝ

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Σλοβενία αντικρίζουν το μέλλον έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη στην καθοδήγηση και στην ευλογία του ουράνιου Πατέρα τους. Στη συνέλευση περιφερείας του 2004, είχαν τη μεγάλη χαρά να λάβουν τη Μετάφραση Νέου Κόσμου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών στη σλοβενική. Τώρα που έχουν την υποστήριξη ενός άρτια εξοπλισμένου καινούριου γραφείου τμήματος καθώς και πολλούς σκληρά εργαζόμενους σκαπανείς, είναι αποφασισμένοι να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους για το κήρυγμα και τη μαθήτευση.​—Ματθ. 28:19, 20.

Στη Σλοβενία, μια χώρα κατ’ εξοχήν Ρωμαιοκαθολική, η κομμουνιστική περίοδος παρήγαγε πολλούς αθεϊστές. Επιπρόσθετα, πολλοί άνθρωποι είναι καταβαρημένοι από τις ανησυχίες της ζωής ή έχουν παγιδευτεί στα δίχτυα του υλισμού. Άλλοι ενδιαφέρονται περισσότερο για τον αθλητισμό ή τη διασκέδαση. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν άτομα με ειλικρινή καρδιά που ελκύονται από τις υποσχέσεις του Θεού όπως εκτίθενται αυτές στην Αγία Γραφή.

Το έργο συνεχίζει να προοδεύει. Τον Αύγουστο του 2008 επιτεύχθηκε ανώτατος αριθμός από 1.935 ευαγγελιζομένους, και περίπου το ένα τέταρτο από αυτούς συμμετείχε σε κάποια μορφή σκαπανικού. Ο ξενόγλωσσος αγρός περιλαμβάνει τώρα την αγγλική, την αλβανική, την κινεζική, την κροατική και τη σερβική, όπως επίσης και τη σλοβενική νοηματική γλώσσα. Ανόμοια με την ταπεινή αρχή του έργου στη Σλοβενία, τότε που κήρυτταν τα καλά νέα μόνο δύο κουρείς, ένα μεγάλο πολυεθνικό πλήθος από ζηλωτές κήρυκες ψάχνουν τώρα να βρουν τους άξιους οι οποίοι επιθυμούν να υπηρετήσουν τον αληθινό Θεό, τον Ιεχωβά.​—Ματθ. 10:11.

Η περιοχή των Βαλκανίων που ήταν στο παρελθόν γνωστή με το όνομα Γιουγκοσλαβία έχει γνωρίσει πολλές συγκρούσεις, θλίψεις και δεινά. Ωστόσο, μέσα σε αυτό το κλίμα θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και εθνοτικού μίσους, η αγάπη που υπάρχει μεταξύ του λαού του Ιεχωβά έχει προσδιορίσει τα μέλη του ως αληθινούς μαθητές του Χριστού και έχει εξυψώσει την αληθινή λατρεία του Ιεχωβά πολύ πιο πάνω από οτιδήποτε έχει να προσφέρει αυτός ο κόσμος. Αυτή η αγάπη, που αντανακλά την αγάπη του Θεού, παρακινεί όλο και περισσότερους ανθρώπους να ενστερνιστούν την αγνή λατρεία και βοηθάει τους αδελφούς μας να παραμένουν σταθεροί, αποφασισμένοι να υπηρετούν ενωμένα τον Ιεχωβά για πάντα.​—Ησ. 2:2-4· Ιωάν. 13:35.

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 165]

Μολονότι οι εθνικές και οι θρησκευτικές προκαταλήψεις μαίνονταν εντός των συνόρων της Γιουγκοσλαβίας, οι αδελφοί μας ήταν ενωμένοι

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 173]

“Μήπως είμαι εδώ για να ευαρεστώ ανθρώπους; Όχι! Μήπως εξαρτάται η ζωή μου από το τι μπορεί να λένε, να σκέφτονται ή να κάνουν άλλοι; Όχι!”

[Πλαίσιο στη σελίδα 144]

Αντιθέσεις Εντός της Πρώην Γιουγκοσλαβίας

Αν ρωτήσετε μια ομάδα ανθρώπων για τις διαφορές εντός της πρώην Γιουγκοσλαβίας, είναι πολύ πιθανό ότι θα λάβετε ποικίλες απαντήσεις. Εκεί που θα συμφωνήσουν όλοι είναι ότι υπήρχαν εφτά ξεχωριστοί λαοί οι οποίοι είχαν διαφορετικές θρησκείες και μάλιστα μιλούσαν ξεχωριστές γλώσσες με διαφορετικά αλφάβητα. Οι εθνοτικές ομάδες διακρίνονται κυρίως από τη θρησκεία τους. Πριν από 1.000 και πλέον χρόνια, ο Χριστιανικός κόσμος χωρίστηκε σε αυτούς που ανήκαν στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και σε εκείνους που ομολογούσαν την Ορθόδοξη πίστη. Η διαχωριστική γραμμή διέρχεται ακριβώς από την καρδιά της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Οι κάτοικοι της Κροατίας και της Σλοβενίας είναι ως επί το πλείστον Ρωμαιοκαθολικοί, ενώ στη Σερβία και στην ΠΓΔΜ είναι κυρίως Ορθόδοξοι. Στη Βοσνία υπάρχει ένα συνονθύλευμα Ισλαμιστών, Καθολικών και Ορθοδόξων.

Η διαίρεση των ανθρώπων δεν οφείλεται μόνο στη θρησκεία, αλλά και στη γλώσσα. Οι περισσότεροι κάτοικοι της πρώην Γιουγκοσλαβίας, με εξαίρεση αυτούς του Κοσσυφοπεδίου, μιλούν μια γλώσσα του νότιου σλαβικού κλάδου. Αν και η κάθε χώρα έχει τη δική της γλώσσα, η χρήση πολλών κοινών λέξεων καθιστά εφικτή την επικοινωνία μεταξύ Σέρβων, Κροατών, Βόσνιων και Μαυροβούνιων. Αυτό ισχύει λιγότερο όσον αφορά το Κοσσυφοπέδιο, την ΠΓΔΜ και τη Σλοβενία. Μολονότι έγιναν προσπάθειες στα τέλη του 19ου αιώνα για ενοποίηση των γλωσσών που παρουσίαζαν ομοιότητες, η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991 έθεσε τέλος σε αυτό το εγχείρημα. Την τελευταία δεκαετία, όλες οι χώρες έχουν προσπαθήσει να εδραιώσουν την ιδιαιτερότητά τους χρησιμοποιώντας ορισμένες λέξεις έναντι άλλων.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 148]

Ωρολογοποιός Διαδίδει την Αλήθεια στη Σλαβονία

Τη δεκαετία του 1930, ο Άντουν Αμπράμοβιτς περιόδευε στα χωριά της Κροατίας επισκευάζοντας ρολόγια. Σε ένα πανδοχείο βρήκε κάποιο βιβλιάριό μας. Μόλις το διάβασε, αμέσως συνειδητοποίησε ότι περιείχε την αλήθεια και η καρδιά του σκίρτησε. Αυτό τον υποκίνησε να γράψει στο γραφείο τμήματος ζητώντας και άλλα έντυπα. Πριν περάσει πολύς καιρός, έγινε αφιερωμένος υπηρέτης του Ιεχωβά. Έκτοτε, όταν περιόδευε στα χωριά, δεν επισκεύαζε μόνο τα ρολόγια των ανθρώπων, αλλά τους έδινε και μαρτυρία. Μια τέτοια κάλυψη ήταν σημαντική για το έργο κηρύγματος, επειδή το έργο τελούσε υπό απαγόρευση. Σε ένα μικρό μέρος που το έλεγαν Πρίβλακα, βρήκε κάποια άτομα τα οποία ενστερνίστηκαν ολόκαρδα την αλήθεια. Με τον καιρό, σχηματίστηκε μια μικρή εκκλησία. Από εκεί η αλήθεια μεταδόθηκε στο Βίνκοφτσι και στη γύρω περιοχή.

Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο αδελφός Αμπράμοβιτς βοήθησε στην εκτύπωση εντύπων υπό την επιφάνεια, τα οποία διανέμονταν σε όλη τη Γιουγκοσλαβία. Εξαιτίας της γεμάτης ζήλο δράσης του, ήταν μεταξύ των 14 αδελφών που καταδικάστηκαν σε πολυετή φυλάκιση το 1947. Μετά την αποφυλάκισή του, υπηρέτησε ως περιοδεύων επίσκοπος. Ο ζήλος του στην υπηρεσία του Ιεχωβά παρέμεινε ισχυρός καθ’ όλη τη ζωή του.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 151]

Διευθυντής Ορχήστρας Γίνεται Σκαπανέας

Πριν από πολλά χρόνια στην περιοχή που σήμερα είναι γνωστή ως Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ο διευθυντής της Ορχήστρας της Βασιλικής Φρουράς, ο Άλφρεντ Τούτσεκ, έλαβε Βιβλικά έντυπα από έναν συνάδελφό του, τον Φριτς Γκρόγκερ. Πιθανώς στα τέλη της δεκαετίας του 1920, ο Άλφρεντ επικοινώνησε με την Εταιρία του Φάρου στο Μάριμπορ και δήλωσε ότι ήθελε να γίνει τακτικός σκαπανέας. Με τον καιρό, έγινε ένα από τα πρώτα άτομα που έκαναν σκαπανικό στη Γιουγκοσλαβία. Μολονότι ο μισθός του ως διευθυντή της στρατιωτικής ορχήστρας ήταν πολύ καλός, η αγάπη του για τον Ιεχωβά τον ώθησε να παραιτηθεί από την εργασία του και να μην “κοιτάξει τα πράγματα που βρίσκονταν πίσω”. (Λουκ. 9:62) Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ταξίδευε με τους σκαπανείς από τη Γερμανία και συμμετείχε στην προβολή του «Φωτοδράματος της Δημιουργίας». Βοήθησε επίσης στην ετοιμασία καρτών τομέα για τη διοργάνωση του έργου κηρύγματος στη Γιουγκοσλαβία. Το 1934 παντρεύτηκε μια από τις Γερμανίδες σκαπάνισσες, τη Φρίντα. Ο πρώτος τους διορισμός ήταν στο Σεράγεβο της Βοσνίας. Αργότερα, το κήρυγμα των καλών νέων τούς οδήγησε σε μέρη της ΠΓΔΜ, του Μαυροβουνίου, της Κροατίας και της Σερβίας. Στην αρχή, ταξίδευαν ως επί το πλείστον με ποδήλατο, αργότερα όμως χρησιμοποιούσαν μοτοποδήλατο. Μολονότι εκείνον τον καιρό δεν υπήρχε πρόθυμη ανταπόκριση στα καλά νέα και το έργο κηρύγματος τελούσε υπό απαγόρευση, αυτοί αντιλαμβάνονταν πόσο σπουδαίο ήταν να προσεγγίζουν όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 155, 156]

Υπηρεσία και με Καλή Υγεία και με Κλονισμένη

Ο Μάρτιν Πέτσιγκερ υπηρέτησε σε αρκετές χώρες της κεντρικής Ευρώπης προτού διοριστεί επίσκοπος μιας ομάδας σκαπανέων στη Γιουγκοσλαβία. Τότε ήταν που γνώρισε την Γκέρτρουτ Μέντε, μια ζηλώτρια σκαπάνισσα από τη Γερμανία, την οποία αργότερα παντρεύτηκε. Για τους σκαπανείς, η ιατρική περίθαλψη ήταν ένα ζήτημα για το οποίο έπρεπε να εμπιστεύονται πλήρως στον Ιεχωβά. Αν και δεν είχαν ασφάλιση, λάβαιναν πάντα την απαιτούμενη βοήθεια. Σε μερικές κρίσιμες καταστάσεις, ο Ιεχωβά χρησιμοποίησε άτομα που ήταν πρόθυμα να προσφέρουν βοήθεια. Για παράδειγμα, όταν ο αδελφός Πέτσιγκερ αρρώστησε σοβαρά στο Ζάγκρεμπ, η αδελφή Μέντε ήταν παρούσα για να του συμπαρασταθεί.

Η Γκέρτρουτ θυμάται: «Στα μέσα της δεκαετίας του 1930, ο Μάρτιν και εγώ λάβαμε διορισμό να υπηρετήσουμε στο Σεράγεβο. Αλλά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα περιμέναμε. Ένα βράδυ ο Μάρτιν δεν ένιωθε καλά, και τη νύχτα ανέβασε πυρετό που έφτασε σχεδόν τους 40 βαθμούς. Το επόμενο πρωί, όταν πήγα στο μέρος όπου έμενε για να δω πώς ήταν, η σπιτονοικοκυρά του ανησυχούσε για την κατάστασή του. Προσπαθήσαμε μαζί να τον κάνουμε καλά με ένα τοπικό γιατροσόφι​—βρασμένο κρασί με πολλή ζάχαρη. Ωστόσο, η κατάστασή του δεν βελτιώθηκε. Τηλεφώνησα σε αρκετούς γιατρούς που βρήκα στον τηλεφωνικό κατάλογο, αλλά κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να έρθει αμέσως. Όλοι έβρισκαν κάποια δικαιολογία.

»Η σπιτονοικοκυρά πρότεινε να τηλεφωνήσω στο νοσοκομείο, και έτσι μίλησα με τον επικεφαλής του νοσοκομείου και του εξήγησα ότι ο Μάρτιν ήταν άρρωστος και είχε πυρετό που είχε φτάσει τους 40 βαθμούς. Ο άνθρωπος αυτός ήταν πολύ φιλικός και έστειλε ασθενοφόρο. Όταν έβαζαν τον Μάρτιν στο ασθενοφόρο, η σπιτονοικοκυρά μού είπε: “Δεν πρόκειται να τον ξαναδείς”.

»Σαν να μην έφτανε αυτή η στενοχώρια, υπήρχε και το πρόβλημα των χρημάτων. Τα μόνα χρήματα που διαθέταμε εμείς οι σκαπανείς ήταν αυτά που λαβαίναμε ως συνεισφορά για τα έντυπα, χρήματα που μετά βίας έφταναν για να ζήσουμε. Δεν ξέραμε τι να κάνουμε ούτε ξέραμε πόσο θα κόστιζε η θεραπεία. Ο Δρ Τάλερ εξέτασε τον Μάρτιν και έκανε τη διάγνωση: “Ο Μάρτιν έχει πλευρίτιδα και χρειάζεται εγχείρηση. Θα περάσει κάποιο διάστημα μέχρι να αναρρώσει”.

»Ο Δρ Τάλερ πρέπει να κατάλαβε τη δεινή οικονομική μας κατάσταση επειδή είπε: “Επιθυμία μου είναι να βοηθάω ανθρώπους με πίστη σαν τη δική σας”, και δεν χρέωσε τίποτα για την εγχείρηση του Μάρτιν. Με τη βοήθεια του Ιεχωβά, καταφέραμε να αντεπεξέλθουμε σε εκείνη τη δύσκολη κατάσταση. Εξαιτίας της αρρώστιας του Μάρτιν, δεν μπορούσαμε να πάμε στο Σεράγεβο αλλά έπρεπε να επιστρέψουμε στη Γερμανία».

[Εικόνα]

Ο Μάρτιν Πέτσιγκερ στη Γερμανία, 1931

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 161, 162]

Την Ημέρα Δουλειά, τη Νύχτα Εκτύπωση

ΛΙΝΑ ΜΠΑΜΠΙΤΣ

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ 1925

ΒΑΦΤΙΣΤΗΚΕ 1946

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Υπηρετεί στο Μπέθελ από το 1953, όταν νομιμοποιήθηκε το έργο. Βοήθησε στην εκτύπωση και στην αποστολή περιοδικών και άλλων εντύπων. Σήμερα υπηρετεί πιστά στο Μπέθελ του Ζάγκρεμπ.

ΟΤΑΝ οι αδελφοί αποφυλακίστηκαν, έγιναν γρήγορα προετοιμασίες για να αρχίσει η παραγωγή των περιοδικών. Αλλά υπήρχαν λίγοι αδελφοί και πολλή εργασία που έπρεπε να γίνει. Όταν συνειδητοποίησα την κατάσταση, αποφάσισα να προσφέρω και εγώ τις υπηρεσίες μου, αν και είχα κοσμική εργασία. Ήθελα όμως πολύ να βοηθήσω. Γι’ αυτό, δούλευα όλη την ημέρα στην κοσμική μου εργασία και κατόπιν συνέχιζα μέχρι αργά τη νύχτα στην εκτύπωση των εντύπων.

Εκείνον τον καιρό, το γραφείο τμήματος δεν είχε ακόμη ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στην πόλη. Γι’ αυτό, ένα ηλικιωμένο αντρόγυνο, ο Πέταρ και η Γέλενα Γέλιτς, πρόσφεραν την γκαρσονιέρα τους για την πολυγράφηση των εντύπων. Η γκαρσονιέρα είχε διαστάσεις μόνο 4,5 μέτρα επί 4,5 μέτρα. Βάζαμε στο κρεβάτι ένα ξύλινο τελάρο με ένα τεντωμένο σεντόνι πάνω του για να στοιβάζουμε τις τυπωμένες σελίδες. Δίπλα στο κρεβάτι υπήρχε ένα τραπέζι όπου είχαμε το χειροκίνητο πολύγραφο. Παρήγαμε περίπου 800 σελίδες την ώρα. Δεν ήταν και πολλές σε σύγκριση με αυτές που παράγουν τα σύγχρονα πιεστήρια, αλλά εμείς ήμασταν ικανοποιημένοι από το γεγονός ότι, με υπομονή και πολύ κόπο, μπορούσαμε να παράγουμε όλα τα έντυπα που χρειάζονταν.

Ήταν πολύ συγκινητικό να βλέπουμε τον αδελφό και την αδελφή Γέλιτς να περιμένουν υπομονετικά ωσότου τελειώσουμε εμείς την εργασία και κατόπιν να μετακινούν τις στοίβες με τις τυπωμένες σελίδες για να ξαπλώσουν στο κρεβάτι. Ποτέ δεν παραπονέθηκαν. Απεναντίας, ήταν ευτυχισμένοι και τα μάτια τους έλαμπαν από χαρά επειδή μπορούσαν να υποστηρίζουν το έργο της Βασιλείας με αυτόν τον τρόπο. Όποτε μπορούσε, η Γέλενα μαζί με άλλες ηλικιωμένες αδελφές βοηθούσε στη συναρμολόγηση, στη συρραφή και στο δίπλωμα των τυπωμένων σελίδων. Η βοήθειά τους ήταν ανεκτίμητη.

Το 1958 αποκτήσαμε ηλεκτρικό πολύγραφο και έτσι η εκτύπωση έγινε ευκολότερη. Η παραγωγή των περιοδικών, που ξεκίνησε με 20 μόνο αντίτυπα το 1931, έφτασε τα 2.400 αντίτυπα σε τρεις γλώσσες​—κροατική, σερβική (κυριλλικό αλφάβητο) και σλοβενική—​στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Αν και δεν μπορούσαμε να παράγουμε βιβλία, τυπώναμε πολλά βιβλιάρια. Το 1966 είχαμε το μεγαλύτερο εκτυπωτικό μας επίτευγμα. Το βιβλίο Πράγματα, εις τα Οποία Είναι Αδύνατον να Ψευσθή ο Θεός παράχθηκε από έναν ντόπιο τυπογράφο με τη μορφή 12 βιβλιαρίων. Το κάθε σετ 12 βιβλιαρίων αποτελούσε ένα πλήρες βιβλίο. Για τις τρεις γλώσσες, τυπώσαμε 600.000 βιβλιάρια ώστε να παραγάγουμε 50.000 βιβλία.

Σήμερα υπηρετώ στο Μπέθελ του Ζάγκρεμπ. Αναλογιζόμενη με χαρά τα χρόνια υπηρεσίας μου, βλέπω πώς έχει ευλογήσει ο Ιεχωβά το έργο σε όλες τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 176, 177]

«Αύριο Όλα Μπορεί να Είναι Διαφορετικά»

ΙΒΙΤΣΑ ΖΕΜΛΙΑΝ

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ 1948

ΒΑΦΤΙΣΤΗΚΕ 1961

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Φυλακίστηκε πέντε φορές επειδή παρέμεινε ουδέτερος. Αργότερα υπηρέτησε ως επίσκοπος περιοχής των σαββατοκύριακων, και σήμερα υπηρετεί ως πρεσβύτερος σε εκκλησία του Ζάγκρεμπ.

ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ μου ήταν στην αλήθεια, και η αλήθεια ήταν το επίκεντρο των συζητήσεών μας στο σπίτι. Όταν με κάλεσαν για στρατιωτική υπηρεσία, παρουσιάστηκα και δήλωσα ότι ήμουν ουδέτερος. Αφού εξήγησα τη στάση μου, πέρασα στρατοδικείο και καταδικάστηκα σε εννιά μήνες φυλάκιση. Όταν αποφυλακίστηκα, βρήκα να με περιμένει μια ακόμη κλήση για στρατιωτική υπηρεσία. Πέρασα ξανά στρατοδικείο, και αυτή τη φορά καταδικάστηκα σε έναν χρόνο φυλάκιση. Όταν αποφυλακίστηκα, με περίμενε τρίτη κλήση και νέο στρατοδικείο. Αυτή τη φορά η ποινή μου ήταν 15 μήνες στη φυλακή. Την τέταρτη φορά καταδικάστηκα σε 20μηνη φυλάκιση και την πέμπτη φορά σε δύο χρόνια​—συνολικά, πάνω από έξι χρόνια στη φυλακή. Όλα αυτά συνέβησαν μεταξύ του 1966 και του 1980.

Δύο φορές στάλθηκα στο Γκόλι Ότοκ, στην Αδριατική Θάλασσα. Ολόκληρο το νησί ήταν φυλακή για πολιτικούς κρατούμενους. Μου συμπεριφέρονταν σαν να ήμουν πολιτικός κρατούμενος. Η δουλειά μας ήταν να «γεμίζουμε τη θάλασσα». Κουβαλούσαμε πέτρες μέσα σε ένα ξύλινο κιβώτιο από τη μια πλευρά του νησιού στην άλλη και τις ρίχναμε στη θάλασσα. Το κάθε φορτίο ζύγιζε πάνω από 100 κιλά. Έπειτα γυρίζαμε πίσω για να κουβαλήσουμε άλλο ένα φορτίο με πέτρες, ακολουθώντας ολημερίς την ίδια άσκοπη διαδικασία.

Τη δεύτερη φορά που στάλθηκα στο Γκόλι Ότοκ, υπήρχε η συνήθεια να κλείνουν τον κάθε νεοφερμένο στην απομόνωση για έναν μήνα. Ήταν τρομερό να είσαι κλειδωμένος και ολομόναχος. Εκείνη την περίοδο προσευχήθηκα όσο ποτέ προηγουμένως. Δεν είχα ούτε Γραφή ούτε Γραφικά έντυπα. Αυτή η απόλυτη απομόνωση ήταν πάρα πολύ δύσκολη για εμένα. Η μόνη ενθάρρυνση που έλαβα ήταν ένα γράμμα από τους γονείς μου. Τότε, όμως, ένιωσα την ισχύ των λόγων του αποστόλου Παύλου: «Όταν είμαι αδύναμος, τότε είμαι δυνατός». (2 Κορ. 12:10) Πόσο ευτυχισμένος και δυνατός ήμουν όταν αποφυλακίστηκα και κατόπιν βρήκα εργασία!

Σε μια άλλη φυλακή, έπρεπε να παρουσιαστώ σε έναν ψυχολόγο που ήταν πολύ απότομος και με εξύβρισε. Άρχισε να μου φωνάζει, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι δεν ήμουν φυσιολογικός. Δεν μου επέτρεψε να πω τίποτα για να απολογηθώ. Την επομένη, ο ψυχολόγος με κάλεσε ξανά και μου είπε με εντελώς διαφορετικό τόνο φωνής: «Σκέφτηκα την περίπτωσή σου, και νομίζω ότι αυτή η φυλακή δεν είναι κατάλληλος τόπος για εσένα. Θα σου βρω δουλειά έξω από τη φυλακή». Και προς έκπληξή μου, το έκανε όντως. Δεν γνωρίζω τι τον υποκίνησε να αλλάξει γνώμη, αλλά κατάλαβα ότι ποτέ δεν χρειάζεται να φοβόμαστε ή να νομίζουμε ότι δεν υπάρχει διέξοδος. Αύριο όλα μπορεί να είναι διαφορετικά. Ευχαριστώ τον Ιεχωβά για όλες τις εμπειρίες που με έφεραν πιο κοντά του.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 179]

«Επιτρέπεται να Μιλούν για το Ποδόσφαιρο;»

ΧΕΝΡΙΚ ΚΟΒΑΤΣΙΤΣ

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ 1944

ΒΑΦΤΙΣΤΗΚΕ 1962

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Υπηρέτησε ως περιοδεύων επίσκοπος των σαββατοκύριακων το 1973, και κατόπιν από το 1974 ως το 1976 διορίστηκε ολοχρόνιος περιοδεύων επίσκοπος. Τώρα είναι μέλος της Επιτροπής του Τμήματος της Κροατίας.

ΠΟΤΕ δεν ξέραμε αν θα γυρίζαμε στο σπίτι μας από τη διακονία. Συχνά η αστυνομία μάς συλλάμβανε και μας ανέκρινε. Οι παρανοήσεις ήταν συνηθισμένο φαινόμενο.

Μια φορά στο αστυνομικό τμήμα, μου είπαν ότι επιτρεπόταν να μιλάμε για τον Θεό μόνο σε μέρη εγκεκριμένα γι’ αυτόν το σκοπό, όχι στους δρόμους ή από σπίτι σε σπίτι. Όπως ο Νεεμίας, έκανα μια σύντομη προσευχή ζητώντας από τον Ιεχωβά να με βοηθήσει να βρω τα σωστά λόγια. Ρώτησα, λοιπόν, τον αστυνομικό που με ανέκρινε: «Οι άνθρωποι εδώ επιτρέπεται να μιλούν για το ποδόσφαιρο μόνο στο γήπεδο ή και σε άλλα μέρη;» Εκείνος απάντησε ότι μπορούν να μιλούν για το ποδόσφαιρο οπουδήποτε. Τότε εγώ είπα: «Άρα λοιπόν, μπορείτε ασφαλώς να μιλάτε και για τον Θεό οπουδήποτε, όχι μόνο στην εκκλησία ή σε κάποιον χώρο λατρείας». Αν και ανέκριναν το συνεργάτη μου και εμένα επί πέντε ώρες, τελικά μας άφησαν ελεύθερους.

Ανατρέχοντας στα 40 χρόνια υπηρεσίας μας, η σύζυγός μου η Άνα και εγώ μπορούμε να πούμε ότι δεν θα τα αλλάζαμε με τίποτα στον κόσμο. Και οι δύο μαζί είχαμε το προνόμιο να βοηθήσουμε σχεδόν 70 άτομα να γνωρίσουν την αλήθεια. Ο κάθε διορισμός τον οποίο μας επιφυλάσσει ο Ιεχωβά είναι σίγουρο ότι εμπλουτίζει τη ζωή μας.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 195, 196]

Υποσχεθήκαμε ότι θα Επιστρέψουμε

ΧΑΛΙΜ ΤΣΟΥΡΙ

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ 1968

ΒΑΦΤΙΣΤΗΚΕ 1988

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Βοήθησε στην οργάνωση και στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας στο Σεράγεβο. Τώρα υπηρετεί ως πρεσβύτερος, μέλος της Επιτροπής Προσέγγισης Νοσοκομείων και νομικός εκπρόσωπος των Μαρτύρων του Ιεχωβά στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

ΤΟ 1992, το Σεράγεβο τέθηκε υπό πολιορκία. Όταν δεν είχαμε καινούρια έντυπα, μελετούσαμε παλιότερα περιοδικά. Με μια παλιά γραφομηχανή, οι αδελφοί παρήγαν αντίγραφα από διαθέσιμα άρθρα μελέτης. Αν και υπήρχαν μόνο 52 ευαγγελιζόμενοι, είχαμε πάνω από 200 παρόντες στις συναθροίσεις μας και διεξήγαμε περίπου 240 Γραφικές μελέτες.

Το Νοέμβριο του 1993, στη χειρότερη περίοδο του πολέμου, γεννήθηκε η κόρη μας, η Αριγιάνα. Ήταν δύσκολος καιρός για να έρθει στον κόσμο ένα παιδί. Κάποια φορά δεν είχαμε τρεχούμενο νερό ούτε ρεύμα επί εβδομάδες. Χρησιμοποιούσαμε έπιπλα ως καύσιμη ύλη, ενώ για να πάμε στις συναθροίσεις περνούσαμε από επικίνδυνες περιοχές. Οι ελεύθεροι σκοπευτές πυροβολούσαν αδιακρίτως, και έτσι έπρεπε να τρέχουμε για να περάσουμε από κάποιους δρόμους και οδοφράγματα.

Μια ήσυχη μέρα, η σύζυγός μου, το μωρό μας, ο αδελφός Ντράζεν Ράντισιτς και εγώ επιστρέφαμε από τη συνάθροιση όταν ξαφνικά ακούσαμε ριπές από πολυβόλο όπλο. Ξαπλώσαμε στο οδόστρωμα, αλλά μια σφαίρα με χτύπησε στο στομάχι. Ο πόνος ήταν έντονος. Πολλοί άνθρωποι είδαν από το παράθυρό τους τι συνέβη, και ορισμένοι θαρραλέοι νεαροί έτρεξαν από τα σπίτια τους για να μας απομακρύνουν από τα πυρά. Μεταφέρθηκα εσπευσμένα στο νοσοκομείο, όπου ήθελαν να μου κάνουν επειγόντως μετάγγιση αίματος. Εξήγησα στο γιατρό ότι η συνείδησή μου δεν μου επέτρεπε να δεχτώ μετάγγιση αίματος. Εκείνοι με πίεσαν να το ξανασκεφτώ, αλλά εγώ ήμουν αποφασισμένος και προετοιμασμένος να αντιμετωπίσω τις συνέπειες. Στο τέλος έκαναν την εγχείρηση, που διήρκεσε δυόμισι ώρες, και ανέρρωσα χωρίς μετάγγιση αίματος.

Μετά την εγχείρηση, χρειαζόμουν ανάπαυση, αλλά αυτό ήταν αδύνατον εξαιτίας του πολέμου. Αποφασίσαμε, λοιπόν, να επισκεφτούμε την οικογένειά μας στην Αυστρία. Ωστόσο, ο μόνος τρόπος διαφυγής από το Σεράγεβο ήταν μέσα από μια σήραγγα κάτω από το αεροδρόμιο. Η σήραγγα είχε μήκος 900 μέτρα και ύψος 1,20 μέτρα. Η σύζυγός μου κρατούσε το μωρό και εγώ προσπαθούσα να μεταφέρω τις αποσκευές. Αλλά εξαιτίας της εγχείρησης, χρειάστηκε να με βοηθήσει και εκείνη.

Είναι δύσκολο να περιγράψουμε τη χαρά που μας έφερε η παραμονή μας στην Αυστρία. Όταν φύγαμε από το Σεράγεβο, υποσχεθήκαμε στους αδελφούς μας και στον Δημιουργό μας ότι θα επιστρέψουμε. Ήταν πολύ δύσκολο να αφήσουμε την οικογένειά μας στην Αυστρία, ιδίως τη μητέρα μου. Τους εξηγήσαμε, όμως, πως είχαμε υποσχεθεί στον Θεό ότι θα επιστρέφαμε στο Σεράγεβο αν μας βοηθούσε να διαφύγουμε και να βρούμε λίγη ανάπαυση. Πώς θα μπορούσαμε τώρα να πούμε στον Θεό: «Σε ευχαριστούμε που μας βοήθησες να έρθουμε εδώ. Μας αρέσει πολύ εδώ, και τώρα δεν θέλουμε να φύγουμε»; Επίσης, οι αδελφοί στο Σεράγεβο μας χρειάζονταν. Σε όλα αυτά, η σύζυγός μου η Άμρα με στήριξε πάρα πολύ.

Έτσι λοιπόν, το Δεκέμβριο του 1994 φτάσαμε στη σήραγγα στο Σεράγεβο. Αυτή τη φορά ήμασταν απέξω και ετοιμαζόμασταν να μπούμε μέσα στην πόλη. Οι άνθρωποι που μας έβλεπαν να επιστρέφουμε μέσω της σήραγγας ρωτούσαν: «Μα τι κάνετε; Όλοι θέλουν να φύγουν, και εσείς γυρίζετε πίσω στην πολιορκημένη πόλη;» Δεν μπορώ να βρω λόγια για να περιγράψω την υπέροχη επανένωσή μας με τους αδελφούς μας στην Αίθουσα Βασιλείας του Σεράγεβο. Ποτέ δεν μετανιώσαμε που επιστρέψαμε.

[Πλαίσιο στη σελίδα 210]

Τα Νησιά της Κροατίας

Στην ακτογραμμή της Κροατίας, μήκους 1.778 χιλιομέτρων, υπάρχουν διάσπαρτα 1.000 και πλέον νησιά, εκ των οποίων περίπου τα 50 κατοικούνται. Η έκταση των νησιών κυμαίνεται από λιγότερο του ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου μέχρι 400 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Οι νησιώτες ως επί το πλείστον ψαρεύουν, καθώς επίσης καλλιεργούν ελιές, αμπέλια και περιβόλια. Το Εθνικό Πάρκο Κόρνατι, ένα αρχιπέλαγος που αποτελείται από 140 νησιά και βραχονησίδες, προσφέρεται για θεαματικές καταδύσεις. Στα νησιά Κράπανι και Ζλάριν οι κάτοικοι βουτούν για κοράλλια και σφουγγάρια. Το νησί Χβαρ παράγει λεβάντα, μέλι και έλαιο δεντρολίβανου. Οι κάτοικοι του άγονου νησιού Παγκ παράγουν ένα εκλεκτό τυρί από το γάλα των ανθεκτικών στις κακουχίες προβάτων που τρέφονται με τους θάμνους και τα αλατόχορτα του νησιού.

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά καταβάλλουν ειδικές προσπάθειες για να προσεγγίσουν όλους τους κατοίκους. Μερικοί δεν έχουν παρά να διασχίσουν μια γέφυρα για να φτάσουν σε κάποιο νησί, ενώ άλλοι πρέπει να πάρουν το φέριμποτ. Σε πολλούς Μάρτυρες αρέσει να οργανώνουν ομαδικές ειδικές εκστρατείες, αφιερώνοντας ένα διήμερο για να κηρύξουν σε κάποιο νησί. Η συνομιλία με τους νησιώτες, όμως, μπορεί να παρουσιάζει δυσκολίες επειδή αυτοί έχουν αναπτύξει μια ιδιόμορφη διάλεκτο κάπως δυσνόητη για τους στεριανούς.

Το ευτυχές είναι ότι οι νησιώτες ανταποκρίνονται στα καλά νέα, και το νησί Κόρτσουλα έχει μία εκκλησία με 52 ευαγγελιζομένους. Η απομονωμένη τοποθεσία όπου βρίσκεται η εκκλησία δυσκολεύει αρκετά τους ομιλητές που έρχονται για να εκφωνήσουν τη δημόσια διάλεξη. Αλλά οι προσπάθειές τους βοηθούν αυτή την απομονωμένη εκκλησία να παραμένει ενωμένη με την παγκόσμια Χριστιανική αδελφότητα.​—1 Πέτρ. 5:9.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 224]

«Παρουσιάστηκα στη Φυλακή 11 Μέρες Νωρίτερα»

ΠΑΒΛΙΝΑ ΜΠΟΓΚΟΕΒΣΚΑ

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ 1938

ΒΑΦΤΙΣΤΗΚΕ 1972

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Άρχισε το σκαπανικό το 1975 και έγινε το πρώτο άτομο που διορίστηκε ειδικός σκαπανέας στην ΠΓΔΜ το 1977. Έχει βοηθήσει 80 άτομα να γνωρίσουν την αλήθεια.

ΠΟΛΛΕΣ φορές με ανέφεραν στην αστυνομία όταν κήρυττα, και οι αστυνομικοί με οδηγούσαν στο τμήμα όπου με ανέκριναν​—ενίοτε επί ώρες. Επανειλημμένα πλήρωσα πρόστιμο. Στο δικαστήριο, κατηγορήθηκα ψευδώς ότι ήμουν πολιτικός εχθρός του Κράτους και ότι προωθούσα την προπαγάνδα της Δύσης. Μια φορά καταδικάστηκα σε 20 μέρες φυλακή και μια άλλη φορά σε 30 μέρες.

Την 20ήμερη ποινή μου έπρεπε να την εκτίσω ακριβώς όταν επρόκειτο να διεξαχθεί κάποια συνέλευση περιφερείας. Παρακάλεσα το δικαστήριο να αναβάλει την ποινή μου, αλλά η έκκλησή μου δεν εισακούστηκε, γι’ αυτό αποφάσισα να παρουσιαστώ στη φυλακή 11 μέρες νωρίτερα. Οι αρμόδιοι της φυλακής εξεπλάγησαν που με είδαν εκεί. Δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι είναι δυνατόν να θέλει κανείς να πάει στη φυλακή όσο γίνεται πιο γρήγορα. Είχα την ευκαιρία να δώσω μαρτυρία, και εκείνοι υποσχέθηκαν να κάνουν ό,τι μπορούν για να με υποστηρίξουν. Έντεκα μέρες αργότερα κάποιος αστυνομικός ήρθε στη φυλακή για να δει αν είχα παρουσιαστεί. Φανταστείτε την έκπληξή του όταν οι αρμόδιοι της φυλακής τον πληροφόρησαν ότι βρισκόμουν ήδη εκεί 11 μέρες! Τελικά μπόρεσα να παρακολουθήσω τη συνέλευση.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 232]

“Πρόσφεραν Ό,τι Καλύτερο Διέθεταν”

ΣΑΝΤΟΡ ΠΑΛΦΙ

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ 1933

ΒΑΦΤΙΣΤΗΚΕ 1964

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Οι γονείς του γνώρισαν την αλήθεια σε στρατόπεδο που εγκατέστησαν οι Παρτιζάνοι λίγο μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπηρέτησε ως περιοδεύων επίσκοπος των σαββατοκύριακων και είναι τώρα μέλος της Επιτροπής Χώρας στη Σερβία.

ΕΠΕΙΔΗ η οικογένειά μου έχει ουγγρική καταγωγή, για μικρό χρονικό διάστημα μας έστειλαν σε ένα στρατόπεδο που είχαν στήσει οι Παρτιζάνοι. Αυτό όμως αποδείχτηκε ευλογία, επειδή εκεί γνώρισαν την αλήθεια οι γονείς μου. Ως έφηβος, εγώ δεν ενδιαφερόμουν ιδιαίτερα για την αλήθεια. Αλλά ο αδελφός Φραντς Μπραντ, ο οποίος έμεινε στο σπίτι μας για δύο περίπου χρόνια, με επηρέασε σημαντικά. Όταν μου ζήτησε να μεταφράσω ένα ουγγρικό έντυπο στη σερβική γλώσσα, εγώ συμφώνησα νομίζοντας ότι πρόσφερα χρήσιμη υπηρεσία. Αργότερα έμαθα ότι δεν χρειαζόταν τη μετάφραση​—ήθελε απλώς να βεβαιωθεί ότι θα διάβαζα το έντυπο. Η τακτική του απέδωσε, και έπειτα από κάποιο διάστημα, το 1964, βαφτίστηκα.

Μία από τις μεγαλύτερες χαρές που απόλαυσα ήταν η υπηρεσία μου ως περιοδεύοντα επισκόπου. Αυτή η υπηρεσία δεν ήταν πάντοτε εύκολη, επειδή οι αδελφοί είχαν περιορισμένους πόρους. Σε πολλές περιπτώσεις, ολόκληρη η οικογένεια και εγώ κοιμόμασταν στο ίδιο δωμάτιο. Όλες οι θυσίες άξιζαν τον κόπο. Πόσο θαυμάσιο ήταν να βλέπω τη χαρά των αδελφών, οι οποίοι περίμεναν με λαχτάρα την επίσκεψη! Έκαναν όλα όσα μπορούσαν για να προσφέρουν ό,τι καλύτερο διέθεταν. Πώς θα μπορούσα να μην είμαι ευγνώμων;

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 236, 237]

«Πού Μπορώ να Βρω Αυτούς τους Ανθρώπους;»

ΑΓΚΡΟΝ ΜΠΑΣΟΤΑ

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ 1973

ΒΑΦΤΙΣΤΗΚΕ 2002

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Ήταν στρατιώτης στον Απελευθερωτικό Στρατό του Κοσσυφοπεδίου και τώρα υπηρετεί ως τακτικός σκαπανέας και διακονικός υπηρέτης.

ΟΤΑΝ είδα όλα τα φρικτά πράγματα που συνέβαιναν στον πόλεμο, όπως το φόνο μικρών παιδιών, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι δεν πρέπει να υπάρχει Θεός. “Αν υπάρχει”, σκεφτόμουν, “γιατί δεν κάνει κάτι για όλα τα παθήματα;” Η πίστη μου κλονίστηκε ακόμη περισσότερο όταν είδα πώς υποστήριζαν οι θρησκευτικοί ηγέτες των Μουσουλμάνων τον πόλεμο εναντίον των Σέρβων. Πριν από τον πόλεμο ήμουν Μουσουλμάνος, αλλά μέχρι το τέλος του πολέμου είχα καταλήξει να είμαι άθεος και είχα προσχωρήσει στον Απελευθερωτικό Στρατό του Κοσσυφοπεδίου. Μολονότι ήμουν σε αυτό το κίνημα μόνο λίγο καιρό, έχαιρα μεγάλου σεβασμού και έλαβα πολλά προνόμια. Αυτό με έκανε να γίνω επιθετικός και υπερήφανος, επειδή ό,τι έλεγα πραγματοποιούνταν.

Δυστυχώς, εκδήλωνα αυτή τη στάση και προς τη σύζυγό μου. Θεωρούσα ότι έπρεπε να κάνει ό,τι της έλεγα και να υπακούει πάντα στις εντολές μου. Η σύζυγός μου η Μέριτα είχε έρθει σε επαφή με τους Μάρτυρες στη διάρκεια του πολέμου και είχε κάποια έντυπά τους. Ένα βράδυ πριν πέσουμε για ύπνο, μου είπε: «Πάρ’ τα αυτά και διάβασέ τα. Μιλάνε για τον Θεό». Έγινα έξαλλος που νόμιζε πως θα μπορούσε αυτή να με διδάξει για τον Θεό. Για να αποφύγει την περαιτέρω αντιπαράθεση, η Μέριτα πήγε στην κρεβατοκάμαρα και κοιμήθηκε.

Όταν έμεινα μόνος με τα έντυπα μπροστά μου, αποφάσισα να διαβάσω το βιβλιάριο Τι Απαιτεί ο Θεός από Εμάς; Έπειτα διάβασα το βιβλιάριο Ο Καιρός για Αληθινή Υποταγή στον Θεό. Καθότι ήμουν Μουσουλμάνος, έμεινα έκπληκτος με το γεγονός ότι το βιβλιάριο παρέθετε από το Κοράνιο. Ύστερα διάβασα μερικά τεύχη της Σκοπιάς και του Ξύπνα! Αργότερα εκείνη τη νύχτα, μπήκα στην κρεβατοκάμαρα και ξύπνησα τη σύζυγό μου. «Από ποιους τα πήρες αυτά;» ρώτησα. «Πού μπορώ να βρω αυτούς τους ανθρώπους;»

Τα όσα είχα διαβάσει με άγγιξαν ειλικρινά, αλλά η σύζυγός μου ήταν επιφυλακτική και φοβόταν για το τι μπορεί να έκανα. Παρ’ όλα αυτά, εκείνη τη νύχτα τηλεφωνήσαμε σε κάποια Μάρτυρα του Ιεχωβά και μάθαμε πότε και πού είχαν τη συνάθροισή τους. Το επόμενο πρωί πήγαμε στη συνάθροιση. Εντυπωσιάστηκα πολύ με την καλοσύνη και το καλωσόρισμα των αδελφών! Δεν πίστευα ότι μπορούσαν να υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι στη γη. Καταλάβαινα πως ήταν διαφορετικοί. Στη διάρκεια της συνάθροισης είχα μια ερώτηση και ήθελα να λάβω αμέσως απάντηση​—μάλιστα σήκωσα το χέρι μου για να την υποβάλω. Οι πρεσβύτεροι δεν ήξεραν γιατί ήμουν τόσο ανυπόμονος να τους μιλήσω, γι’ αυτό ήταν κάπως ανήσυχοι. Πόσο θα πρέπει να ανακουφίστηκαν όταν συνειδητοποίησαν πως ήθελα απλώς να μάθω τι χρειαζόταν να κάνω για να γίνω Μάρτυρας του Ιεχωβά!

Άρχισα να μελετώ τη Γραφή την ίδια κιόλας μέρα. Οι πολλές αλλαγές που ήθελα να κάνω στην προσωπικότητά μου δεν ήταν εύκολες. Ήθελα να σταματήσω το κάπνισμα και ένιωθα ότι έπρεπε να κόψω τις επαφές με τους πρώην φίλους μου. Με προσευχή και τακτική παρακολούθηση των συναθροίσεων, μετανόησα για την προηγούμενη πορεία της ζωής μου και φόρεσα τη νέα προσωπικότητα. Πόσο άλλαξε η αλήθεια τη ζωή τόσο τη δική μου όσο και της οικογένειάς μου! Τώρα η σύζυγός μου και εγώ υπηρετούμε ως τακτικοί σκαπανείς, και το 2006 διορίστηκα διακονικός υπηρέτης. Μπορώ τώρα να βοηθάω άλλους να καταλάβουν γιατί υποφέρουν οι άνθρωποι και πώς θα λύσει ο Ιεχωβά όλα μας τα προβλήματα σύντομα.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 249, 250]

«Φαίνεται πως ο Ιεχωβά τούς Έκλεινε τα Μάτια»

ΓΙΑΝΕΖ ΝΟΒΑΚ

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ 1964

ΒΑΦΤΙΣΤΗΚΕ 1983

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Εξέτισε ποινή τριετούς φυλάκισης για την πίστη του και τώρα είναι μέλος της Επιτροπής του Τμήματος της Σλοβενίας.

ΤΟ Δεκέμβριο του 1984, η στρατολογία μού έστειλε επανειλημμένα κλήσεις για να καταταχθώ στο στρατό. Όταν κόλλησαν το ειδοποιητήριο στην πόρτα μου με την απειλή ότι θα ερχόταν να με πάρει η στρατονομία, αποφάσισα να παρουσιαστώ στο στρατόπεδο για να τους εξηγήσω τη στάση μου. Η προσπάθειά μου δεν καρποφόρησε, και έτσι αποφάσισαν να κάνουν ό,τι μπορούσαν για να με αναγκάσουν να γίνω στρατιώτης. Μου ξύρισαν το κεφάλι, μου πήραν τα πολιτικά μου ρούχα και μου έδωσαν στρατιωτική στολή. Όταν αρνήθηκα τη στολή, μου τη φόρεσαν διά της βίας, και μετά έβαλαν ένα στυλό στο χέρι μου και προσπάθησαν να με αναγκάσουν να υπογράψω το έντυπο κατάταξης στο στρατό, κάτι που αρνήθηκα.

Αρνήθηκα επίσης να συμμετάσχω σε δραστηριότητες όπως οι πρωινές ασκήσεις και ο χαιρετισμός της σημαίας. Όταν τέσσερις στρατιώτες με οδήγησαν στο προαύλιο και με διέταξαν να κάνω τις ασκήσεις, εγώ δεν σήκωσα τα χέρια μου. Προσπαθούσαν να μου σηκώσουν τα χέρια ώσπου κατάλαβαν πόσο γελοία ήταν η εικόνα. Με σημάδεψαν με τουφέκι και απείλησαν ότι θα με σκοτώσουν. Μερικές φορές προσπάθησαν να με δωροδοκήσουν με καφέ και γλυκά.

Η αποφασιστικότητά μου έκανε μερικούς να κλάψουν. Άλλοι έγιναν έξω φρενών όταν αρνήθηκα να φτύσω τη φωτογραφία του στρατηγού Τίτο την οποία έφεραν μπροστά στο πρόσωπό μου. Έπειτα από δύο μέρες, προσπάθησαν να με αναγκάσουν να πάρω όπλο, κάτι που επίσης αρνήθηκα. Αυτό χαρακτηρίστηκε στρατιωτικό αδίκημα, και έτσι με έκλεισαν στο πειθαρχείο για έναν μήνα. Κατόπιν φυλακίστηκα αρκετές εβδομάδες σε ένα κελί στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας, περιμένοντας την απόφαση του δικαστηρίου. Όλη τη νύχτα άφηναν αναμμένο ένα κόκκινο φως στο κελί, και μόνο αν ο υπεύθυνος είχε καλή διάθεση μου επέτρεπαν να πάω στην τουαλέτα.

Τελικά καταδικάστηκα σε τριετή φυλάκιση σε ένα νησί της Αδριατικής που λεγόταν Γκόλι Ότοκ, όπου έστελναν τους χειρότερους καταδίκους. Με οδήγησαν σε αυτή τη φυλακή, η οποία ήταν διαβόητη για τη βία που επικρατούσε μεταξύ των τροφίμων, με τα χέρια αλυσοδεμένα επειδή αρνήθηκα να πολεμήσω. Εκεί συνάντησα άλλους τέσσερις Μάρτυρες που είχαν φυλακιστεί λόγω της ουδέτερης στάσης τους.

Δεν μας επέτρεπαν να φέρουμε μέσα στη φυλακή Αγία Γραφή ή οποιαδήποτε άλλα έντυπα. Ωστόσο, υπήρχε ήδη μια Γραφή εκεί. Η οικογένειά μου μού έστελνε ταχυδρομικώς τη Σκοπιά σε ένα κουτί με ψεύτικο πάτο. Οι φύλακες δεν βρήκαν ποτέ τα έντυπά μας ούτε ανακάλυψαν ποτέ ότι διεξήγαμε συναθροίσεις. Μερικές φορές, όταν έμπαιναν μέσα οι φύλακες, είχαν αφεθεί κάποια έντυπα ακριβώς μπροστά τους, αλλά φαίνεται πως ο Ιεχωβά τούς έκλεινε τα μάτια γιατί δεν παρατηρούσαν τίποτα.

Έπειτα από έναν χρόνο μεταφέρθηκα στη Σλοβενία για να ολοκληρώσω την ποινή μου. Παντρεύτηκα τη Ράχελα ενώ βρισκόμουν στη φυλακή. Όταν τελικά αποφυλακίστηκα, άρχισα το σκαπανικό μαζί με τη σύζυγό μου, και από το 1993 υπηρετούμε στο Μπέθελ της Σλοβενίας.

[Πίνακας/​Γράφημα στη σελίδα 244, 245]

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ​—Χώρες της Πρώην Γιουγκοσλαβίας

Δεκαετία του 1920 Μια μικρή ομάδα συναθροίζεται στο Μάριμπορ της Σλοβενίας για Γραφικές συζητήσεις.

Δεκαετία του 1930 Γερμανόφωνοι σκαπανείς στέλνονται στη Γιουγκοσλαβία.

1935 Ιδρύεται γραφείο τμήματος στο Βελιγράδι της Σερβίας για να επιβλέπει το έργο.

1940

1941 Εισβάλλει ο γερμανικός στρατός και επακολουθεί σφοδρός διωγμός.

1950

1953 Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά καταχωρίζονται νομικά, αλλά το έργο από σπίτι σε σπίτι βρίσκεται υπό απαγόρευση.

1960

1969 Σε αυτό το στάδιο στη Νυρεμβέργη της Γερμανίας διεξάγεται διεθνής συνέλευση.

1970

1990

1991 Διεξάγεται η πρώτη διεθνής συνέλευση στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας. Φτάνουν οι πρώτοι εκπαιδευμένοι στη Γαλαάδ ιεραπόστολοι. Ανοίγει γραφείο στη Σλοβενία υπό την επίβλεψη του γραφείου τμήματος της Αυστρίας. Ξεσπάει ο πόλεμος.

1993 Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά καταχωρίζονται στην ΠΓΔΜ.

1994 Συγκροτείται Επιτροπή Προσέγγισης Νοσοκομείων στη Σλοβενία.

2000

2003 Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά λαβαίνουν νομική αναγνώριση στην Κροατία. Γίνεται η αφιέρωση του καινούριου Μπέθελ στην ΠΓΔΜ.

2004 Η Μετάφραση Νέου Κόσμου των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών κυκλοφορεί στη σλοβενική.

2006 Γίνεται η αφιέρωση του καινούριου γραφείου τμήματος στη Σλοβενία. Ολόκληρη η Αγία Γραφή​—Μετάφραση Νέου Κόσμου κυκλοφορεί στην κροατική, στη σερβική και στη γλώσσα της ΠΓΔΜ. Σχηματίζεται κινεζικός όμιλος στο Βελιγράδι της Σερβίας.

2007 Εκφωνείται για πρώτη φορά η ειδική ομιλία στη γλώσσα ρόμανι στην ΠΓΔΜ. Κυκλοφορεί το πρώτο έντυπο στη γλώσσα ρόμανι.

2010

[Γράφημα]

(Βλέπε έντυπο)

Σύνολο Ευαγγελιζομένων

Σύνολο Σκαπανέων

14.000

10.500

7.000

3.500

1940 1950 1960 1970 1990 2000 2010

[Χάρτες στη σελίδα 147]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΤΣΕΧΙΑ

ΑΥΣΤΡΙΑ

ΒΙΕΝΝΗ

ΣΛΟΒΑΚΙΑ

ΜΠΡΑΤΙΣΛΑΒΑ

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

ΕΛΛΑΔΑ

ΑΛΒΑΝΙΑ

ΤΙΡΑΝΑ

ΙΟΝΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ

ΙΤΑΛΙΑ

ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΠΡΩΗΝ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ

ΣΛΟΒΕΝΙΑ

ΛΟΥΜΠΛΙΑΝΑ

Μάριμπορ

Κάμνικ

ΚΡΟΑΤΙΑ

ΖΑΓΚΡΕΜΠ

ΣΛΑΒΟΝΙΑ

Όσιγεκ

Βούκοβαρ

Βίνκοφτσι

Πρίβλακα

Γιασένοβατς

Σίμπενικ

Σπλιτ

ΔΑΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΚΤΕΣ

Γκόλι Ότοκ

Παγκ

Κόρνατ

Ζλάριν

Κράπανι

Χβαρ

Κόρτσουλα

ΒΟΣΝΙΑ- ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ

ΣΕΡΑΓΕΒΟ

Μπίχατς

Μπάνια Λούκα

Τούζλα

Τράβνικ

Ζένιτσα

Βάρες

Μόσταρ

ΣΕΡΒΙΑ

ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ

ΒΟΪΒΟΔΙΝΑ

Μπορ

ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ

ΠΟΝΤΓΚΟΡΙΤΣΑ

Νίκσιτς

Χέρτσεγκ Νόβι

Τάρα

Λίμνη Σκούταρι

ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ

Πετς

Πρίστινα

ΠΓΔΜ

ΣΚΟΠΙΑ

Τέτοβο

Κότσανι

Στριπ

Κίτσεβο

Στρούμιτσα

Ρέσεν

Σημείωση: Τα Ηνωμένα Έθνη ανακοίνωσαν ότι «το Κοσσυφοπέδιο κήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία το Φεβρουάριο [του 2008]». Για να επιλυθεί η διχογνωμία όσον αφορά την πολιτική υπόσταση του Κοσσυφοπεδίου, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ έχει ζητήσει «συμβουλευτική γνωμοδότηση από το Διεθνές Δικαστήριο».

[Ολοσέλιδη εικόνα στη σελίδα 142]

[Εικόνα στη σελίδα 145]

Φραντς Μπραντ

[Εικόνες στη σελίδα 146]

Ο Ρούντολφ Κάλε και μία από τις γραφομηχανές του

[Εικόνα στη σελίδα 149]

Κήρυγμα στη Σλοβενία με νοικιασμένο φορτηγό

[Εικόνα στη σελίδα 154]

Οι πρώτοι σκαπανείς αντιμετώπιζαν πολλές προκλήσεις

[Εικόνα στη σελίδα 157]

Ο Άλφρεντ και η Φρίντα Τούτσεκ με τα ποδήλατά τους

[Εικόνα στη σελίδα 158]

Ο Ρούντολφ Κάλε μπροστά από το Μπέθελ στο Βελιγράδι της Σερβίας

[Εικόνες στη σελίδα 168]

Ο Φρανκ Ντροζγκ και ένα αντίγραφο της επιστολής του

[Εικόνα στη σελίδα 180]

Δεξιά: Ο στάβλος που μετατράπηκε σε Αίθουσα Βασιλείας στη Λουμπλιάνα της Σλοβενίας

[Εικόνα στη σελίδα 180]

Κάτω: Μία από τις πρώτες Αίθουσες Βασιλείας στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας

[Εικόνα στη σελίδα 182]

Στόγιαν Μπογκάτινοφ

[Εικόνες στη σελίδα 184, 185]

Στο φόντο: Διεθνής Συνέλευση 1969 «Επί Γης Ειρήνη», Νυρεμβέργη, Γερμανία· αριστερά: τρένο από τη Γιουγκοσλαβία για τη συνέλευση· δεξιά: Νάθαν Νορ

[Εικόνα στη σελίδα 188]

Τζούρο Λάντιτς

[Εικόνες στη σελίδα 192]

Ομιλία από τον Μίλτον Χένσελ, και το βάφτισμα στη Διεθνή Συνέλευση του 1991 «Άνθρωποι που Αγαπούν τη Θεϊκή Ελευθερία», στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας

[Εικόνα στη σελίδα 197]

Η Λιλιάνα με τις κόρες της

[Εικόνες στη σελίδα 199]

Εφόδια για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας μεταφέρθηκαν με φορτηγό από την Αυστρία

[Εικόνα στη σελίδα 200]

Η οικογένεια Τζόρεμ, 1991

[Εικόνα στη σελίδα 204]

Βάφτισμα σε βαρέλι για ψάρια στη Ζένιτσα, 1994

[Εικόνες στη σελίδα 209]

Στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας αποθηκεύονταν εφόδια ανθρωπιστικής βοήθειας

[Εικόνα στη σελίδα 215]

Έλκε και Χάιντς Πόλακ

[Εικόνες στη σελίδα 216]

Η Επιτροπή του Τμήματος της Κροατίας και το γραφείο τμήματος

[Εικόνα στη σελίδα 228]

Παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στη Βοσνία

[Εικόνες στη σελίδα 233]

Η Επιτροπή Χώρας στη Σερβία και οι εγκαταστάσεις του Μπέθελ στο Βελιγράδι

[Εικόνα στη σελίδα 235]

Σαλίου Άμπαζι

[Εικόνες στη σελίδα 243]

Κήρυγμα στην Ποντγκόριτσα· Αίθουσα Βασιλείας στην Ποντγκόριτσα

[Εικόνα στη σελίδα 247]

Η παλιά πόλη Πίραν, Σλοβενία

[Εικόνα στη σελίδα 251]

Το προηγούμενο γραφείο τμήματος στη Λουμπλιάνα, 2002

[Εικόνα στη σελίδα 253]

Το γραφείο τμήματος στο Κάμνικ της Σλοβενίας, 2006

[Εικόνα στη σελίδα 254]

Η Επιτροπή του Τμήματος της Σλοβενίας