Mam ya yem a me ne a kalara asu bikoen — Watchtower BIBLIOTHÈQUE EN LIGNE

Mam ya yem a me ne a kalara asu bikoen

NGÒN AWOM AI DZIA 3-9

BIDIMA BI MAM YA KALARA ZAMBA DZIA SALOMON 1-2

Nlang mfang éding

w15 1/15 30 ¶9-10

Ye o ne bi éding ya man ki?

⁹ Alug a seki é zeze ating mina bò ngeki é zeze afeb mina san a mis me édzoé, tegè ai éding zing. Ane été na, belug be ne bekristen be bele mbembe élat amu mfang éding o ne a zang dzaba. Ve akia éding afé? Ye éding é tii ai meting ya Bibel? (1 Yoh 4:8) Ye éding bot ya nda bot dzia be bele ngaa? Ye élat é ne a zang mimfang bemvoé? (Yoh 11:3) Ye éding ya yené a mimbòen? (Min. 5:15-20) Mfang éding ngeki éding é ne te man a zang belug é ne é mam mese ya bi ndem yen. Ndò fe éding ya tuene yené a mimbòen. Ndò hm, belug ba yeane dzeng mezen ya lere éding a zang dzaba, afiangʼen bò abui mam be bele! Mbòen té o ne dzam vòli na élat dzaba é tòbò ngul, beben be tòbò fe a mintak. Tò é vom ya bebondé mbò ba lat melug me bòn baba, belug ba yeane lere éding a zang dzaba a minkòbò ai a mimbòen, ndegben éding dzaba ya yi nang ve nnangʼen, be nga buguben fe.

¹⁰ Mimbembe mi mam mife mi ne fe kui éyòng belug ba lere éding a zang dzaba. Nkukuma Salomon a nga dzo ai ngòn Sulamite na a yi na a ve nyè “minsanga mi gold, metòn me silba me baa été.” A nga tamen nyè abui, nyè ai nyè na a ne abeng ane anguma ngòn, a fiè ane nlo dzobo.” (Dzia Sal. 1:9-11; 6:10) Veda ngòn mininga té é nga kanga é tii ai ndinding nnòni mintomba woé. Dzé é nga vòli nyè na a baala oyili a nga be bele ai éding dzié toa ane a nga be oyab ai nyè? Émen a ve bia éyalen. (Langʼa Dzia Salomon 1:2, 3.) A nga dugen tsog ‘é mendem me édingʼ a nga be a lerege nyè. A mis moé, mendem me éding meté me nga be “mbeng aloro wain” ya a ve nnem mot mintak, ai dzoé dié a nga be “ane mbòn wa nyum mbembe alobinda a ba soé a nlo”. (Sal. 23:5; 104:15) Ane été na, é mimbembe mimbòen mia lere éding mi ne bò na éding é ke osu na ya nang. A ntoa hm nfi na belug be kare lere éding a zang dzaba!

Metabi ya nsisim

w15 1/15 31 ¶11

Ye o ne bi éding ya man ki?

¹¹ Dzia Salomon é bele fe minyegelen asu bekristen be ne minkoé a ba yi na nge ba lug. Ngòn Sulamite é nga beki é dingʼi Salomon. A nga dzo ai bengon be bininga ya Yérusalem na: “Te mina vele éding abe ma ntié me beki bi ngong ya étéré.” (Dzia Sal. 2:7; 3:5) Asu dzé a nga dzo nala? Amu yi na é seki mbeng na ane wò yen mot o mbele ai nyè éding asu alug, tegè tam fas. É kristen ya yi na ya lug ya yeane bò odzibi, a yanga fe é mot ya a yem na a yi ding.

NGÒN AWOMO AI DZIA 10-16

BIDIMA BI MAM YA KALARA ZAMBA DZIA SALOMON 3-5

Abeng: nfi ya bi mimbembe mefulu

w15 1/15 30 ¶8

Ye o ne bi éding ya man ki?

⁸ É mendem me éding mese me ne a kalara Dzia Salomon ma bebe ki ve abeng ya nyòl. Bi tam yen é dzam nnòni mintomba a dzo é bebege akia ngòn Sulamite ya kòbò. (Langʼa Dzia Salomon 4:7, 11.) A dzo na biyié bi anyu bié bia “nyum ézezeg ane woé.” Asu dzé? Amu yi na é woé wa sò a bibab o ne ézezeg aloro é hi o ne a vien a be ndziki buri. “Woé ai menyang bi ne oyem woé a si”, nala a tilen na ane menyang ai woé, bibug bia kui anyu dié bi ne ébubut, bi toa fe mbeng. Éyòng nnòni mimtomba a dzo ai ngòn Sulamite na, “wò nyeb a bui . . . é dzom zing é ne abé é seki abe wò,” a dang ki ngemé ve abeng dié, a lere fe é mimbembe mefulu ya a bele.

w00 11/1 11 ¶17

Akia Yéhova a yen mfuben ya mintsogen ai hi ya mimbòen

¹⁷ A tang é bot be nga bò Zamba mewog tegè ai bidzo a mis moé bia lang ngòn Sulamite. Mbol ngòn Sulamite té é nga be énanga é toa fe abeng mininga, é nga tié nnòni mintomba ai nkukuma Salomon minnem. Éyòng bia lang dzia Salomon, bia yen na ngòn Sulamite é nga baala ati dié a minkòbò ai nsaalen mvit mam ya bisok, nala a nga bò na bot ya ngòra dzié be kam nyè abui. Tò ane a nga ben Salomon, Yéhova a nga bò na a tili nlang woé. Nnòni mintomba ya Sulamite a nga be a dingʼi nyè fe a nga be a kama ati dié. A nga be yen nyè ane “afub a fere ongola éteré.” (Dzia Salomon 4:12) A nnam Israel ya okoba, bot be karege sié abeng mefub me bele bilòk ba di, befulawò ba nyum mbeng ai bilé bia wum bibuma. Mefub meté me nga be karege tòbò nferen ongola été, ongola té a bele ve mbè mbòk. (Yésaya 5:5) A mis me nnòni mintomba, ati ai abeng Sulamite a nga bò na a yen nyè ane mefub meté. A nga be a ngene ntut, a nga be fò mfuben. A nga baala éding dzié ai nnem woé ose asu é mot a yige nyè lug.

g04 12/22 9 ¶2-5

Abeng da dang nfi

Ye abeng da sò a nnem a ne fe mbeng asu é bot bevòk? Georgina, a nga lug ya dzam bò mimbu 10 ana a dzo na: “Mimbu mise mi, nnom wòm a nga ke osu a bò na me ding nyè asu abeng mefulu dié ane susuo ai bebela. Édzam la dang nfi énying dzié é ne na a fû Zamba nnem nala a vòli nyè na a yem me lere éding dzié, a kam fe ma. A lang ma a tang éyòng a nòng mintsigen mié, a bò fe na me woren na me ne nfi. Ma yem fò na a ding ma abui.”

Daniel ya a nga lug a mbu 1987 a timi na: “Me bele abeng mininga. Ane été na mininga wòm a nyeb a mis mama, ve abeng mefulu a bele ma tindi ma na me dang nyè ding abui. A nòng ngab ai é bot bevòk, ndò fe a ding bò na be tòbò mintak. A bele abeng mefulu me kristen. Asu té ndò ma ding me toa ai nyè.”

Émò Satan dzi, bia yeane ki langʼen bi bebege ve é mam ma yéné a mis. Bia yem na bot be ne nkomen kan kan, ve mot zing a seki dzam tòbò abeng akia ya a ne tegè ai atòn. Abeng ya nyòl a ne asu étun abog. Mfaa mbòk, bi ne dzam ve mengul ya bi mimbembe mefulu asu yi na abeng daan ya nnem été a yené. Bibel a dzo na: “Angòn a ne medugen! Abeng ékob zeze dzom. É mininga a mbara Yéhova nnye a kiebe ai metamen.” Mfaa mbòk fe, Bibel a bemé bia na: “Ane élòndi gold é ne a mbom ngoé, éye abeng mininga a ne tegè ai feg a ne nala.”—Min 11:22; 31:30.

Kalara Zamba ya yegele bia nfi ya “bò akia bot da yeane a nnem été, akia nyanga a ne te ndamen, nsisim o ne évovoé ai mvòè, ngò wò dang nfi a mis me Zamba.” (1 Pétrus 3:4) Ane été na, kan abeng té ndzò ya dang nfi aloro abeng ya nyòl. Ai mot ose a ne dò dzam bi.

Metabi ya nsisim

w06 11/15 18 ¶4

É mam bia yeane yem a kalara Dzia Salomon

2:7; 3:5—Amu dzé “bengòn ya Yérusalem” be nga kan sòng “ai minkòk ai bimvul ya mefan”? Bia yem na minkòk ai bimvul ya mefan bi ne é tsit da yéné abeng a mis tò a mimbòen miaba. Asu té nde ngòn Sulamite é nga tindi bengòn be bininga bevòk na be kan sòng é mam mese ma yéné mbeng a mis na ba yi ki fogo éding dzié nge a vele dzò asu Salomon amu yi na a ding mot mfe.

NGÒN AWOM AI DZIA 17-23

BIDIMA BI MAM YA KALARA ZAMBA DZIA SALOMON 6-8

Bò ane nfim seki ane mbè

it “Chant de Salomon, (Le)” ¶11

Dzam bò na Salomon a nga dzogè na ngòn Sulamite é dugen a nda dzié. Éyòng bendom boé be nga yen nyè, be nga sili na: “Za a sò a nkot nnam nyòli, a yege ndinding woé a nyòl?” (Dzia 8:5a) Be ndziki be be yeme na kal dzaba é nga baala oyili a nga be bele ai ndinding woé. Melu ya mvus, mbòk ya abe bò a nga dzo na: “Bi bele man kal a bele ki mebè. Bia yi bò kal dzaan ya amos ba yi nyè sili alug?” (8:8) Nde nyò mbòk a nga yalen na: “Nge a ne mfim bia yi nyè long ndil silba a yob, ve nge a ne mbè bia yi nyè dib ai mebam me kedar.” (8:9) Mbol a nga baala oyili a nga be bele ai ndinding woé, a dangʼa fe mebobela mese me nga be nyè osu (8:6, 7, 11, 12), a ntoa hm dzam dzo na: “Me ne mfim, mebè mama me ne ane minkum; asu té éyòng a bebe ma, a yen na mvòè é ne ma a nnem.”—8:10.

yp 188 ¶2

Akia afé Yéhova a yen adzo nkeen binòng osusua alug?

Éyòng mot a bò mam akia Zamba a yi asu adzo nkeen binòng osusua alug, a saala bebé bemam bese ba sò éyòng mot a bò melò, nnem o boo fe nyè amieng. Bibel a lèè bia nlang ngòn mininga zing é nga baala dzin dzié toa ane a nga be a mbeleya é mot a ding. A kèène dzo ai mintak mise na: “Me ne mfim, mebè mama me ne ane minkum.” A nga beki ane ‘mimbè mia vol yaabenʼ éyòng mia woren ane évundu mbòen mvit ma bisok ya lot. A nga be ane mfim moro ongola a be seki dzam yaa! A mbe fò a yeane na be loé nyè na “mfuben” émen a ntoa dzam kat mfaa ya be ndinding woé na: “asu té éyòng a bebe ma a yen na mvòè é ne ma a nnem”. É mvòè ngòn Sulamite é nga be é bele a nnem é nga kalen fe abe ndinding woé, be ntoa mintak ai étié dzaba.—Dzia Salomon 6:9, 10; 8:9, 10.

yp2 33

Mbembe mvulna—Ngòn Sulamite

Ngòn Sulamite ya yem na a yeane ki dzèè feg amu a ding mot. Asu té ndò a dzo ai bemvoé boé na: “Me nga bò na mi kan sòng . . . na te mia fogo nge a vele éding a nnem wòmò [ntié ose éding té ya beki biali a nnem wòmò été]”. A yem na, akia mot a woren mam éyòng a ding a ne dzam bò na a nòng mintsigen mia yeane ki. A yem fe na bot befe be ne nyè tindi na a yebe é mot nnem o seki abe nyè ai na nge a ndziki bò okala, minfasen mié mi ne dzam bò na a vus zen. Dzom té ndzò a nga be ane “mfim.”—Dzia Salomon 8:4, 10.

Ye wò fe wò yen mam ane éwolo ngòn mininga té? Ye o ne é mot a nòng abog ya fas mam tegè dang tong ve akia a woren mam? (Minkana 2:10, 11) Bot bezing be ne wò tindi na o dzeng na wò lug tò nde o seki ngomezen ya bò dò. Ngeki na wòmen o ne fe dzeng na wò tebe kan étié té. Bi tam nòng mvulna zing. Éyòng wò yen ane é bot ba dingʼen ba lot wò osu mbòk a bele ényò mbòk a wò, ye wò kare wu mekomenga, o nga yi fe na wò bò ane bò? Ye wò yi dzeng na wò lug é mot a seki mbò ésié Yéhova ngaa? Éyòng a nga bi é mot a ding nyè, ngòn Sulamite é nga bò mam ai feg amu a nga be éwolo a nsisim. O ne fe nyè vu!

Metabi ya nsisim

w15 1/15 29 ¶3

Ye o ne bi éding ya man ki?

³ Langʼa Dzia Salomon 8:6. Éyòng Bibel a belen ai bibug “nkabag ndoen Yah” asu adzo da bebe éding nala a yegele bia abui mam mefe. Mfang éding o ne “nkabag ndoen Yah” amu nnye a nga tié dzò. A nga kom mot évegele dzié asu té ndò mot a bele fulu éding. (Yén. 1:26, 27) Éyòng osu Adam a nga yen Éfa, é mininga Zamba a nga kom asu dié, bibug bi nga kui nyè anyu asu mininga woé bi nga be ve minkòbò mi éding. Tegè ai bisoo na Éfa a nga woren na a tii ai Adam amu “a nga nòngʼben abe nyè”. (Yén. 2:21-23) Mbol Yéhova nnye a nga bò na mot binam a bi fulu éding, dzom té ndzò fam ai mininga be ne dzam dingʼen, éding é ne te man, é toa ngul.

NGÒN AWOM AI DZIA 24-30

BIDIMA BI MAM YA KALARA ZAMBA YÉSAYA 1-2

Afiri asu é ba ba “dzugi amu bebe mimbòen miaba”

ip-1 14 ¶8

Ésia ai é bòn boé be ne melò

⁸ Nkuli medzo Yésaya a ke osu a dzo ai bòn be Yuda na: “Ngòa ayòng minsem, é bot be ne nkaan ai mbege ya bebe be mam, mvòng bebò minsem, bòn ya ba bò nkòt! Be maneya lig Yéhova, be maneya biandi Mfufub ya Israel, be maneya soé nyè oyab a mvus.” (Yésaya 1:4) Éyòng bebe mimbòen mi ne abui, mia kare bò ane adit mbege. Abog Abraham, Yéhova a nga dzo na minsem mi bot ya Sodome ai Gomorrhe mia “nemen.” (Yénésis 18:20) Bòn be Yuda be tele fe kan étié té amu nkuli medzo Yésaya a dzo na be ne “nkaan ai mbege ya bebe be mam.” A bare fe dzo na bòn be Yuda be ne “mvòng bebò minsem, bòn ya ba bò nkòt.” Tegè ai bisoo na be ne bòn melò. “Be maneya soé nyè oyab a mvus” ngeki na, ane nkongʼlen Bibel La Bible du Semeur a dzo: be nga lum Ésia wòbò mvus.

ip-1 28-29 ¶15-17

“Zaani bi man tak mam a zang dzaan”

¹⁵ Mbol a yen bò ngòl, Yéhova a kòbò ai bò ai king mvam. “‘Zaani bi man tak mam a zang dzaan,ʼ nala Yéhova a dzo. ‘Nge minsem miaan mia vié a zoong mia yi fum ane sut; tò mia vié ane meki mia yi bò ane mimvòt mi ntomba.ʼ” (Yésaya 1:18) Bot bezing ba tuene ki wog bibug ya metari me éfus dzi. Bi bele mvulna nkongʼlen Bibel Bible en français courant a dzo vom té na: “Zaani bi langʼen”, a ntoa ve ane mimfaa mise mibè mia yeane ai bidzo ai na mot ose ya be bò a yeane bò mam mezing asu yi na adzo a komben. Ve seki éye ane nala. Yéhova a bele ki bidzo bizing mfaa élat é ne a zang nyè ai ayòng té, mbò be nga bò melò tegè yem baala oyili waba. (Deutéronòm 32:4, 5) Éfus té ya lere ki na minlang mité mia bòben a zang é bot be bele nkong mbòk, ve man ékoen asu yi na susuo a yené. É ne ve ane Yéhova a ke ai bò a dzòs.

¹⁶ Nyenen mam té o ne dzam bò na bi mbara, veda bia yem na Yéhova a ne Ntsig medzo a ne mvam ai ngòl aloro bot bese. Fulu bidzuga dzié é ne tegè ai avegʼen. (Salmen 86:5) Nyè étam a ne dzam bò na é minsem mi bòn bisrael mia “vié ane meki” mi man “fum ane sut”. Mot zing, mimbòen mizing ngeki ngogelen zing é seki dzam vaa nsem. Bidzuga bi Yéhova mbiè étam bi ne dzam vaa minsem. Asu yi na Yéhova a dzu bia, bia yeane dzala mam mezing ane ésingi minsem ai nnem ose.

¹⁷ Asu yi na a lere nfi ya bebela té, Yéhova a bâlen na—minsem mia “vié a zoong” mia yi vengʼen ane mimvòt mi ntomba mi ne mkpamen, mi fumu fe. Yéhova a yi na bi yem na a dzu fò minsem miaan, tò é mi mi ne ngul abui nge bia singi fò ai nnem waan ose. É ba ba tsog na Zamba a seki bò dzam dzu be ne dzam bebe mvulna Manassé. A nga bò é mam me ne nyié me toa fe abé abui a mis me Yéhova—a tang abui mimbu. Dzam da a nga singi minsem mié ndò fe Zamba a nga dzu nyè. (2 Kronika 33:9-16) Yéhova a yi na bi bese tò é ba be nga bò minsem mi ne ngul abui bi yem na bi ngene bi bele zen ya dugen “tak mam” ai nyè.

Metabi ya nsisim

ip-1 39 ¶9

Nda Yéhova é ne a yob aloro é ma mevòk

⁹ A ne été na, bebò bisié be Yéhova ya melu ma ba togen ki fe a nkol tempel. Nkan bita Roma o nga man bug tempel Yéhova a Yérusalem a mbu 70 A.D. Ndò fe Paul a nga timi na tempel ya Yérusalem ai tabernakel ya bi nga be osusua nyè, bi nga be mendem. Bi nga be ndem ébem é ne anen, é dzi ya nsisim, “mfang ébem ya Yéhova émen a nga long, seki mot binam.” (Hébréa 8:2) Ébem ya nsisim té é nga be zen ya subu Yéhova babi ai a kang nyè ai zen ya metunenga me Yésus Kristu. (Hébréa 9:2-10, 23) Dzam deda fe, “Nkol tempel Yéhova” ya Yésaya 2:2 a dzo ai wò o ne mfufub ékang Yéhova a wò lot é bikang bise bevòk é melu maan ma. É ba ba kang Yéhova ba toben ki fe bò bese a nguma vom zing; ve ba kang Yéhova be toa king dzia.

NGÒN AWOM AI BÈ 1-7

BIDIMA BI MAM YA KALARA ZAMBA YÉSAYA 3-5

Yéhova a nga be yanga na bebò bisié boé be ke osu a bò nyè mewog amu nala wa yeane ai nyè

ip-1 73-74 ¶3-5

Amala ai élé wain ya wum ki bibuma!

³ Bibug bi Yésaya bité bia tindi bi na bi tuene bèè alò. Abui bot ba yem na a sié afub wain da sili abui mengul, asu té ndò bia tuene wog bibug bi Yésaya. É bot ba bè bilé bi wain é melu maan ma, ba bè ki mefès ya bibuma bi wain, ve bisòk bi élé wain éfe ya wum bibuma bia “vié,” bi toa fe “mbeng”—A ne été na, ba bè ésòk té é vom “si é ne mbeng,” asu yi na é nang fe mbeng.

⁴ Wò yeane ve abui mengul asu yi na élé wain é buguben. Yésaya a dzo na ésié té é ne ngul abui amu wò ‘séné si o vaagi mekòk.ʼ—Wò belen ai mekòk meté asu yi na “o long nkum.” Okoba, benòni be karege bet akia minkum mité na be baala mefub ai tsit dzaba amu minwuwub. Mfa mbòk, mot a mbe dzam long mfim ai mekòk meté ane ongola asu yi na a baala afub wain dié. (Yésaya 5:5) Be karege fe bò nala asu yi na te mveng ya man sigi ai mbembe si a nkol a si.

⁵ Amvus abui ésié té, é mot a ne ai afub, a yeane yanga na bilé bité bi wum abeng bibuma. Ntié a yanga dzam té, a komezen é dzom ya yi miat bibuma asu yi na wain a kui. Ve, ye bilé bité bi he wum mimbembe bibuma ngaa? Tegè, bilé bité bi man wum bebe bibuma.

ip-1 76 ¶8-9

Amala ai élé wain ya wum ki bibuma!

⁸ Yésaya a loé Yéhova na, é nyò a bè mefub bilé bi wain, “ndinding wòmò.” (Yésaya 5:1) Nge Yésaya a loé Yéhova akia té, nala a tilen na mbembe élat a ne a zang dzaba. (Bebege fe Yiob 29:4; Salmen 25:14.) Afiangʼen bò nala, éding nkuli medzo a bele asu Yéhova é seki ngul abui aloro éding ya Zamba a nga lere “afub wain dié”—ayòng é men a nga ‘bè.ʼ—Bebege fe Eksodus 15:17; Salmen 80:8, 9.

⁹ Yéhova a nga “bè” ayòng dié a nnam Canaan, a ve dò memvéndé a me nga be asu daba ane ongola, ongola té a nga be kamen ai bò na te ba bò mam ane é meyòng mevòk. (Eksodus 19:5, 6; Salmen 147:19, 20; Éfesi 2:14) Ndò fe, Yéhova a nga ve bò betsig mintol, beprista, ai bekuli medzo na be ve bò betebega. (2 Minkukuma 17:13; Malaki 2:7; Mimbòen 13:20) Éyòng ése bot be karege lumen ai bòn bisrael, Yéhova a karege bò lom bekoré. (Hébréa 11:32, 33) Yéhova a bele mekiebe na a sili na: “Dzé fe éfe ma yeane bò asu afub wain dama a me beki bò?”

w06 6/15 18 ¶1

“Baala afub wain di”!

Yésaya a nga veg “nda Israel” ai afub wain a nga wum “bebe bibuma,” ngeki “bibuma bi ne bibòl.” (Yésaya 5:2, 7; atòn) Bebe bibuma be ne mebòt, tegè ai minson, ve mefès a nnem étéré. Be seki dzam kom meyòk ai biè ngeki a nyu wain ya étéré—bi ne ndem ayòng a ne melò, a bibuma bi ne ve abé abé. Seki é mot a nga bè afub wain nyè a nga bò na bibuma bi tòbò abé. Yéhova a nga bò é dzam ase a nga sili asu yi na ayòng té a bié abeng bibuma. A nga sili na: “Dzé fe éfe ma yeane bò asu afub wain dama a me beki bò?” Yésaya 5:4.

w06 6/15 18 ¶2

“Baala afub wain di”!

Mbol afub wain Israel a nga wum bebe bibuma, Yéhova a nga dzo na a yi man bug mfim a nga long na o baala bò. A yi ki fe nòng ndzug ai afub wain té nge a séné si dzié. Mveng ya yi ki fe nòng asu dié, bebe bilòk ai biyò bia yi nyè bomen.—Yésaya 5:5, 6.

Metabi ya nsisim

ip-1 80 ¶18-19

Amala ai élé wain ya wum ki bibuma!

¹⁸ A Israel ya okoba, nnam ose o nga be wogè ai Yéhova. Nda bot ése é nga be bele nguma élig ya Yéhova a nga ve bò, be nga be dzam kolé afola si daba na ba nòng mòni ngeki a zeze, ve tegè kuen ai dò “amos zing.” (Lévitikus 25:23) Mvéndé té é nga be baala si asu yi na te si ya man wogè ai nguma mot mbòk. É nga be fe é baala menda mebot na te ba ku a meboa. Ve bot bevòk ya Yuda be karege dug é ba bevòk na be man fari mesi maba. Mika a til na: “Be nga tam éza mefub ndò be nga man fari, éza menda ndò be nga man nòng, be nga nòng mot nda dzié ése, mot ai ngab élig dzié.” (Mika 2:2) Ve Minkana 20:21 a bemé na: “Akuma da nòngʼben avol avol da yi ki kèène sò ai maa.”

¹⁹ Yéhova a ve ngaaga na é biem bise bot beté be nga fari a yi biè man nòng. É menda be nga nòng ma yi bò “tegè ai bot a nnem été.” É mesi be nga ke ba fari ma yi ki wum bidi. Bia yem ki akia ya ngaaga té ya yi toben. Dzam bò na mam meté me yige toben abim zing, énying ba yi nying éyòng ba yi ke a minkom a Babilon.—Yésaya 27:10.

NGÒN AWOM AI BÈ 8-14

BIDIMA BI MAM YA KALARA ZAMBA YÉSAYA 6-8

“Ma nyò! Lomo ma!”

ip-1 93-94 ¶13-14

Yéhova Zamba a ne a mfufub Tempel woé

¹³ Mvogelen Yésaya. “Me nga wog king Yéhova é dzo na: ‘Za ma yi lom, ai za a yi ke asu daan?ʼ Ndò me nga dzo na: ‘Ma nyò! Lomo ma.ʼ”(Yésaya 6:8) Nsili Yéhova a nga sili o nga be bele nsongʼen na Yésaya a yalen; a ne été na, nkuli medzo zing mfe a seki a nyenen té. Nsili té o ne hm mbanden ya Yéhova a banda Yésaya na a tòbò mot minlomen woé. Ve asu dzé Yéhova a sili na, “Za a yi ke asu daan?” Yéhova a dzo ki na “asu dama” ve a dzo na “asu daan,” nala a tilen na Yéhova a bag mot mfe a minlang mité. Za? Ye seki mbang Mòn woé ya wa yi tòbò Yésus Kristu ngaa? Mòn woé té nnye a nga dzo ai nyè na, “Nkomen mot a fulen ai bia.” (Yénésis 1:26; Minkana 8:30, 31) Owé, Mòn woé té a ne a yob a mgba dzié.—Yohannes 1:14.

¹⁴ Yésaya a yalen tegè tigibi! Tegè mbara dzom zing, ndò a dzo na: “Ma nyò! Lomo ma.” A sili ki émen é maan a yi bi asu nlomen té. Fulu ya yem ve nyémen nguma a be Yéhova é ne fò mbembe mvulna asu bia bebò bisié be Zamba ya melu ma, bi bege mbege na ‘bia ke bia kat mbembe foé ya Édzoé Zamba a si ése.ʼ (Matéus 24:14) Ane Yésaya, bia bò ésié té ai évak “a meyòng mese,” afiangʼen bò ébiandi bia toben ai dzò. Ai ane Yésaya, bia ke osu ai afiri a minnem amu bia yem na nlomen té wa sò bia abe Medang boro ya si ése.

ip-1 95 ¶15-16

Yéhova Zamba a ne a mfufub Tempel woé

¹⁵ Étoa di Yéhova a kat dzé Yésaya a yeane dzo ai éyalen a yi bi: “Keleg, o kat é bot ba na: ‘Mina yi vogolo, a vogolo, ve tege wog; mina yi bebe, a bebe, ve tege yègè dzom zingʼ. Bòg nnem ya é bot ba alet, melò maba adit; o dib mis maba; be za yen ai mis maba, a wog ai melò maba, a yem ai minnem miaba; be za vengʼen, be siében.” (Yésaya 6:9, 10) Ye nala a tilen na Yésaya a yeane kòbò ai Yuden a susuo ai nnem alet, ai nget mbol yi na Yuden be kanga a mbe élat ai Yéhova? Tegè fò! Yésaya a wog ai ayòng Yuden, a tii ai ayòng Yuden. Ve bibug bi Yéhova bia lere dzé ya Yuden ba yi bò éyòng ba yi wog foé Yésaya afiangʼen bò évak a bele ai ésié dzié.

¹⁶ Yuden beben be nga dzeng évus dzaba. Yésaya a yi bâlen abui biyòng, ve Yuden ba yi ki yebe nge a vogolo foé dzié. Abui ba yi bò nlo ai nnem alet, ane be ne ndòg a melò ai ndim a mis. Éyòng Yésaya a ke abui biyòng na a ke kat Yuden é mefoé ma sò abe Yéhova, a yi na a lere na Yuden ba yi ki na be vogolo Ébug Zamba. Mimbòen miaba mia yi lere na ba yebe ki Ébug Zamba—Mfufub ntilen—énying dzaba. Dzam deda fe amos ye ana! Abui ba ben vogolo Beboala be Yéhova éyòng ba tsam mbembe foé ya Édzoé.

ip-1 99 ¶23

Yéhova Zamba a ne a mfufub Tempel woé

²³ Éyòng Yésus a nga nòng mvulna Yésaya, a nga be a lerege na nkulen adzo Yésaya wa toben abog dié. Abog Yésus, ayòng Yuden ase a nga be a fulen ai Yuden ya abog Yésaya. Be nga ben yen mimbòen mié, be ben fe na be vogolo foé dzié, ndò be nga kèène ke a ndzang (Matéus 23:35-38; 24:1, 2) Nala a nga bòben éyòng bezimbi ya Roma ai ntebe osu wòbò Titus be nga ke lumen ai Yérusalem a mbu 70 A.D. ndò be nga man tsam tisòn ai tempel. Ve Yuden bezing be nga vogolo Yésus, be bò fe beyègè boé. Yésus a nga tamen bò na ‘mvòmʼ ai mina (Matéus 13:16-23, 51) A nga kat bò na abog ba yi yen “nsamba bita o maneya kòren tisòn Yérusalem ase”, da yi sili na be “tub a minkol”. (Lukas 21:20-22) Ndò “mfufub mvòng” o nga lere mbunen, ndò o nga bò mfufub ayòng “Israel Zamba” a nga koreben.—Galati 6:16.

Metabi ya nsisim

w06 12/1 9 ¶4

É mam bia yeane yem a kalara Yésaya—I

7:3, 4—Amu dzé Yéhova a nga koré mbe nkukuma Ahaz? Nkukuma ya Syrie ai nyò ya Israel be nga woé oyili na be tsiren nkukuma Ahaz ya Yuda ai be tele afola dié mòn Tabeel a ndziki be a yeane ai étòa té—amu a nga beki mvòng David. Mbe ntaan té a yige bò na oyili ya Yéhova a nga bò ai David asu Édzoé o bò te toben. Yéhova a nga koré Ahaz mbol yi na a baala é mvòng bot ya yi ke kui abe “Étòng ntomba ya mvòè” be mbe yanga.—Yésaya 9:6.

NGÒN AWOM AI BÈÈ 15-21

BIDIMA BI MAM YA KALARA ZAMBA YÉSAYA 9-10

Nkulen adzo wò bebe “Moro Mfiè”

ip-1 125-126 ¶16-17

É ngaaga ya bebe Étòng ntomba ya mvòè

¹⁶ Owé. “amvus té”, ane nkulen adzo Yésaya wò lere, abog té da toben ai ésié ékat foé Yésus a nga bò éyòng a nga be a si mu. Yésus a nga dang lot abui abog ya énying dzié a Galiléa. A Galiléa ngò Yésus a nga tari ésié ékat foé dzié a béndégé na: “Édzoé ya yob é ntòya babi” (Matéus 4:17). A Galiléa ngò Yésus a nga bò ékat mam ya nkol, a tòb fe apostel boé, a bò asimba osu dié, vom té fe ngò a nga bò na beyègè boé dzam bò mintet mitan be toben ai nyè amvus akuli sòng dié. (Matéus 5:1–7:27; 28:16-20; Markus 3:13, 14; Yohannes 2:8-11; 1 Kòrinti 15:6) Nala ngò Yésus a nga dzali nkulen adzo Yésaya ai zen yi na a nga maa “Si Zabulon ai si Nephtali”. Ane été na, Yésus a ndziki bò ésié ékat foé ve nyiène a Galiléa. Mbol a bò ékat foé a nnam ose, Yésus a nga “lugu” ayòng Israel ai nda bot Yuda.

¹⁷ Ve amu dzé Matéus a kòbò adzo “moro mfiè” ya Galiléa? Nala té a nga be fe nkulen adzo profet Yésaya. Yésaya a nga tili na: “Bot ya be nga wulu a dibi étéré be maneya yen moro mfiè. Éba be nga tòa a si ya afib dibi, mfiè o maneya fié abe bò”. (Yésaya 9:2) A ntet mimbu osu ya A.D., évus nyebe é nga dzali si ése akia yi na, mfié ya bebela tegè fe tuene yené. Be tebe osu ya nyebe Yuden be nga ndamen adzo té abui amu be nga ke timbi a metum ya nyebe waba, “be nga ndamen mvéndé Zamba asu metum maba”. É bot be nga be édzòri nyòl, be tongʼo “mindindim be lere zen” beté a be nga be be tibili bò (Matéus 23:2-4, 16) Éyòng Yésus Messias a nga sò, mis me abui bot a be nga be édzòri nyòl me nga tuene yaaben. (Yohannes 1:9, 12) Ésié ya Yésus a nga bò éyòng a nga be a si ai bemaa be tii ai zen ya metunega a nga ve, nkuli medzo Yésaya a nga mana timi mam meté mese na me ne “moro mfiè.”—Yohannes 8:12.

ip-1 126-128 ¶18-19

É ngaaga ya bebe Étòng ntomba ya mvòè

¹⁸ Éba be nga yebe mfiè, be nga be bele abui bamu yi na be taag. Yésaya a ke osu a dzo na: O nga mana buli ayòng; o nga mana néné mintak mié. Be taag asu doé ane mintak abog mekoé bidi, ane mbol bot ba taag abog ba kaben biem bi nsa.” (Yésaya 9:3) Ai zen ya ésié ékat foé Yésus ai beyègè boé be nga bò, abui bot be nga be be bele mbembe étié nnem be nga yebe foé té be lerege na ba yi na ba lugu Yéhova ai nsisim ai bebela. (Yohannes 4:24) Mimbu mi nyin mi ndziki kui, ndò bizug bi bot bi nga yebe na ba bò bekristen. Bot toyina élè be nga duben amos pentécost ya mbu 33 ya A.D. Amvus étun abog, “tang bot é nga kui ane bakura betan na” (Mimbòen 2:41; 4:4) Ane beyègè be lerege mfiè ai évak ése, “tang beyègè é nga bulu nen a Yérusalem, éyegen abui beprista é nga wog nyebe”—Mimbòen 6:7.

¹⁹ Ane éba ba tag abog mekoé bidi ngeki éba ba tag abog ba kaben biem bi nsa amvus bita, beyègè be Yésus be nga be be tag éyòng tang dzaba é karege bet ayob. (Mimbòen 2:46, 47) Ane abog a nga be a loro, Yéhova a nga bò na mfiè o yené a zang meyòng biku. (Mimbòen 14:27) Ndò fe, bot ya abui meyòng be nga be be tag amu zen yi na be subu Yéhova babi é yaabeneya asu daba.—Mimbòen 13:48.

ip-1 128-129 ¶20-21

É ngaaga ya bebe Étòng ntomba ya mvòè

²⁰ Mimbòen ya ésié Messias mia yi ki mana, ane bia yen a bibug bi Yésaya: Asu ébongʼlo ya mbege woé ai ntum ya étul dzié, éngeng ya mkpele woé, o nga mana bug ane amos ya madian”. (Yésaya 9:4) Mintet mimbu amvus, osusua abog Yésaya, bot ya Madian mbamena ai éba ya Moab be nga tindi bòn bisrael na be ku a nsem. (Nòmber 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Amvus yi hala, ndò bemadianite be nga tibili bòn bisrael, be mana tsam mal maba ai mefub maba a tang mimbu zamgbal. (Betsig minto 6:1-6) Ve amvus hala, ndò Yéhova a nga belen ai mbò ésié woé Gédéon na a mana tsam nkan bita ya Madian. (Betsig minto 6:7-16; 8:28) É melu ma zu, Yésus Kristu Gédéon Nnen, a yi mana tsam minzizing mia lumen ai ayòng Yéhova. (Akuli mam 17:14; 19:11-21) Ndò, “ane amos ya Madian”, seki ngul mot binam, ve ngul Yéhova é ndzò ya yi tsam minzizing mié. (Betsig Minto 7:2-22) Bebò bisié be Yéhova be nga dzugi ki fe amu étibili!

²¹ Éyòng Yéhova a lere ngul dzié ai zen ya bita, nala a tilen ki na bita bi ne mbeng. Yésus a nga kui a sòng a ne Étòng Ntomba ya Mvòè, éyòng a yi tsam minzizing mié, nala a yi bò metari me mvòè ya kòm ése. Yésaya a bag fe na bikpélé bita bise bia yi dig a nduen: “É ngob bita ése ya bò na si é tsigiren ane ya tiri si, ai biwòmen bise bi ne mbigeren a meki étéré bia yi digiben ane ndzaag ya nduen.” (Yésaya 9:5) Bia yi ki fe bare woren é bezimbi ba bò na bi mbara ai bidung mengob bita miaba. Bia yi ki bare yen biwòmen a bi bege meki bia wogé ai éba be ne bebò bita. Bita bia yi man!—Salmen 46:9.

Metabi ya nsisim

ip-1 130 ¶23-24

É ngaaga ya bebe Étòng ntomba ya mvòè

²³ Nleb a ne é mot a ve melebega, ngeki ntsogen woé. Éyòng Yésus Kristu a nga be a si mu, a nga ve bot abeng melebega. A Bibel bia lang na: “minkunda mi bot mi kama amu nyegelen woé” (Matéus 7:28) Yésus a ne nleb a ne feg ai a yem fe tebe étié é mot mbòk, a tuene fe yem étié mot ose. Melebega moé me seki ve na a ve wò bidzo ngeki na a lere na o bele meku. Abui biyòng, melebega a ve me ne betebega ai mebéndé ma lere fulu éding dzié. Melebega me Yésus me ne sug ya mbeng amu me ne melebega me feg, me ntòa ntut ai tegè na o nga sama éyòng wò tong mò. Melebega me Yésus ma ve énying kòm éyòng wò furi mò a mimbòen.—Yohannes 6:68.

²⁴ Melebega me Yésus ma sò ki abe émen. Yésus émen a dzo na: “Ayegele dama da sò ki abe mamen.” (Yohannes 7:16) Dzam deda fe ane abe Salomon, Yéhova Zamba nnye a ne tin feg Yésus. (1 Minkukuma 3:7-14; Matéus 12:42) Éba ba ve melebega ékoen bekristen ba yeane tong mvulna Yésus a zen yi na ba ve é melebega ma sò Ébug Zamba abog ase ya ba bò dò.—Minkana 21:30.

NGÒN AWOM AI BÈ 22-28

BIDIMA BI MAM YA KALARA ZAMBA YÉSAYA 11-13

Dzé Bibel a nga dzo é bebege Messias?

ip-1 159 ¶4-5