درس ۳۴
سخنان بناکننده و مثبت
پیامی که خدا از ما خواسته است به دیگران برسانیم، خبری خوش است. عیسی گفت: «اول باید خبر خوش در بین همهٔ قوم‌ها موعظه شود.» (مرق ۱۳:۱۰) عیسی خود در این خصوص نمونه‌ای عالی گذاشت و بر «بشارت،» یعنی خبر خوش پادشاهی خدا تأکید کرد. (لو ۴:۴۳) موعظهٔ رسولان نیز «بشارت خدا» و ‹بشارت در مورد مسیح› خوانده شده است. (۱تسا ۲:۲؛ ۲قر ۲:۱۲) چنین پیامی سازنده و مثبت است.
ما هماهنگ با ‹بشارت جاودان که فرشته‌ای در دل آسمان آن را اعلام می‌کند،› مردم را ترغیب می‌کنیم که ‹از خدا بترسند و او را جلال دهند.› (مکا ۱۴:۶، ۷) ما در همه جا با مردم در مورد خدای حقیقی، نام او، خصوصیات بی‌نظیرش، اعمال فوق‌العاده‌اش، مقصود محبت‌آمیزش، آنچه از ما انتظار دارد و این که به آفریدگارمان پاسخگو هستیم، صحبت می‌کنیم. بخشی از خبر خوش این است که یَهُوَه خدا انسان‌های شریر را که او را بدنام کرده‌اند و زندگی را به کام دیگران تلخ کرده‌اند، از میان خواهد برد. با این حال، وظیفهٔ ما نیست که دیگران را قضاوت کنیم. میل قلبی ماست که شمار هر چه بیشتری از انسان‌ها پیام کتاب مقدّس را بپذیرند و خود طعم خوش به‌کارگیری این تعالیم را در زندگی بچشند.—امث ۲:۲۰-۲۲؛ یو ۵:۲۲.
بیش از حد به مطالب منفی نپردازید. شکی نیست که در زندگی جنبه‌های منفی بسیاری وجود دارد و ما نیز چشممان را به روی مشکلات زندگی نمی‌بندیم. حتی شاید شما بخواهید در موعظه برای شروع گفتگو، به مشکلی که در ذهن مردم محدوده‌تان است اشاره کنید و مختصراً در مورد آن صحبت کنید. اما اگر برای مدتی طولانی به شرح و بسط آن بپردازید، برای شنونده چندان مفید نخواهد بود. مردم مرتباً اخباری نگران‌کننده می‌شنوند و اگر شما نیز بیش از حد در مورد مشکلات با آنان صحبت کنید، ممکن است یا درِ خانه‌شان را به رویتان ببندند، یا گوششان را به سخنانتان. بجاست که در همان اوایلِ گفتگویتان سعی کنید موضوع را به سوی پیام زیبا و طراوت‌بخش کلام خدا سوق دهید. (مکا ۲۲:۱۷) بدین سان، حتی اگر شخص نخواهد به گفتگو ادامه دهد، شما پیامی مثبت در ذهن او قرار داده‌اید که چه بسا او را به فکر وادارد و در نوبتی دیگر بیشتر مایل به شنیدن پیام کتاب مقدّس باشد.
همچنین هنگام آماده کردن سخنرانی مسلّماً می‌توانید اطلاعات بسیاری در مورد مشکلات دنیا پیدا کنید. اما باید مراقب باشید شنوندگان خود را غرق اطلاعات منفی نکنید. اگر سخنران بیش از حد به بی‌کفایتی حاکمان، گزارش جنایات، اخبار خشونت‌ها و رواج تکان‌دهندهٔ امور غیراخلاقی بپردازد، چه بسا شنوندگانش را افسرده و غمگین سازد. تنها زمانی به جنبه‌ای منفی اشاره کنید که گفتن آن واقعاً مفید باشد. یک مورد آن زمانی است که بخواهید با اشارهٔ مختصر به این واقعیت‌ها نشان دهید که مطالب سخنرانی‌تان به‌موقع و بجاست. همچنین بدین وسیله می‌توانید عامل یک مشکل را معرفی کنید و نشان دهید که چرا راه حل کتاب مقدّس، عملی و مفید است. در صورت امکان، سعی کنید اطلاعاتی که در مورد مشکلات می‌دهید دقیق و مشخص باشد، اما بیش از حد به آن نپردازید.
اغلب نه ممکن است و نه بجا که اطلاعات منفی را از سخنرانی کاملاً حذف کرد. دشواری کار در این است که اشاره به جنبه‌های مثبت و منفی به اندازه‌ای باشد که سخنرانی‌تان در کل برای شنوندگان سازنده باشد. برای این منظور، باید ببینید چه مطلبی در سخنرانی خود بگنجانید، چه مطلبی را حذف کنید و روی چه مطلبی تأکید کنید. عیسی در موعظهٔ بالای کوه به شنوندگانش تذکر داد که از شیوهٔ خودکامانهٔ فَریسیان و علمای دین بپرهیزند و چند نمونه از اعمال آنان را نیز برشمرد. (مت ۶:۱، ۲، ۵، ۱۶) اما او بیش از حد به چنین نمونه‌های منفی‌ای نپرداخت، بلکه بیشتر اهمیت معیارهای خدا و عمل کردن به آن‌ها را برجسته ساخت. (مت ۶:۳، ۴، ۶-۱۵، ۱۷-۳۴) تأثیر سخنان عیسی فوق‌العاده مثبت بود.
لحن سخنان خود را مثبت نگاه دارید. اگر از شما خواسته شده است که در جماعت خود، در مورد جنبه‌هایی از فعالیت‌های مسیحی گفتاری دهید، سعی کنید سخنانتان سازنده باشد، نه انتقادآمیز. همچنین لازم است خود نیز به آنچه دیگران را به انجام آن ترغیب می‌کنید، عمل کنید. (روم ۲:۲۱، ۲۲؛ عبر ۱۳:۷) سخنانتان از روی محبت به برادرانتان باشد، نه از روی آزردگی یا عصبانیت از دست آنان. (۲قر ۲:۴) اگر اطمینان داشته باشید که هم‌ایمانانتان می‌خواهند یَهُوَه را خشنود کنند، آنچه می‌گویید نیز منعکس‌کنندهٔ این اطمینان شما خواهد بود و بدین سان نتیجهٔ بهتری به دست خواهید آورد. دقت کنید که پولُس رسول چگونه این اعتماد به برادران خود را در نوشته‌هایش ابراز داشته است؛ برای مثال در اول تِسالونیکیان ۴:۱-۱۲؛ دوم تِسالونیکیان ۳:۴، ۵ و در فیلیمون ۴، ۸-۱۴، ۲۱.
گاه پیران مسیحی لازم است در مورد رفتاری نابجا هشداری دهند. در چنین مواردی فروتنی سبب می‌شود این کار را با ملایمت انجام دهند. (غلا ۶:۱) شیوهٔ بیان پیر مسیحی باید چنان باشد که نشان دهد برای اعضای جماعت حرمت بسیار قائل است. (۱پطر ۵:۲، ۳) کتاب مقدّس اشاره می‌کند که به‌ویژه مردان جوان باید به این امر بسیار توجه کنند. (۱تیمو ۴:۱۲؛ ۵:۱، ۲؛ ۱پطر ۵:۵) اگر نیاز به توبیخ، تأدیب و سامان دادن به امور باشد، سخنانتان باید کاملاً بر مبنای مطالبی باشد که در کتاب مقدّس آمده است. (۲تیمو ۳:۱۶) سخنران هرگز نباید آیات را به گونه‌ای تفسیر کند یا تغییر شکل دهد که صرفاً نکته‌ای را که خود قویاً به آن اهمیت می‌دهد، از آن بیرون بکشد. حتی زمانی که باید پندی داده شود، بهتر است تأکید بر این باشد که چگونه از عملی خطا دوری کنیم، چگونه بر مشکلات فائق آییم، چگونه مسیر خود را اصلاح کنیم و این که احکام یَهُوَه چگونه ما را محفوظ می‌دارد. بدین سان در طول سخنرانی لحن مثبت و سازندهٔ آن حفظ می‌شود.—مز ۱۱۹:۱، ۹-۱۶.
هنگام آماده کردن سخنرانی دقت کنید چگونه می‌خواهید هر نکتهٔ اصلی و کل سخنرانی را به پایان برسانید. مطلبی که در خاتمه می‌گویید، بیشتر در خاطر شنوندگان می‌ماند. حال سؤال اینجاست که آنچه می‌گویید، مثبت است یا منفی؟
هنگام گفتگو با هم‌ایمانانتان. خادمان یَهُوَه به معاشرت با یکدیگر در جلسات مسیحی اهمیت بسیار می‌دهند؛ زیرا بدین طریق از لحاظ روحانی نیرویی تازه می‌یابند. کتاب مقدّس به ما تأکید می‌کند که در گردهمایی‌های مسیحی‌مان ‹یکدیگر را تشویق کنیم.› (عبر ۱۰:۲۵) آری ما، هم از سخنرانی‌ها و پاسخ‌ها تشویق می‌شویم و هم از معاشرت با یکدیگر قبل و بعد از جلسات.
البته کاملاً طبیعی است که با برادران و خواهرانمان در مورد اتفاق‌های روزمره گفتگو کنیم، اما واضح است که گفتگو در مورد امور روحانی بسیار تشویق‌کننده‌تر است. برای مثال، صحبت در مورد اتفاق‌های تشویق‌کننده در فعالیت‌های مسیحی‌مان. نشان دادن توجهی بجا و از روی خلوص نیّت به برادران و خواهرانمان نیز برای آنان مفید و سازنده است.
ما باید بسیار مراقب باشیم که دنیا تأثیری ناخواسته و نابجا بر ما نگذارد. پولُس در نامهٔ خود به مسیحیان اِفِسُس نوشت: «حال که فریب را کنار گذاشته‌اید، هر یک از شما به همسایهٔ خود راست بگوید.» (افس ۴:۲۵) کسی که می‌خواهد از فریب دوری کند و راست بگوید، امور یا افرادی را که دنیا از آن‌ها بت ساخته است، بزرگ جلوه نمی‌دهد. عیسی نیز ما را از «قدرت فریبندهٔ ثروت» برحذر داشت. (مت ۱۳:۲۲) پس باید مراقب باشیم وقتی با یکدیگر صحبت می‌کنیم، با جذاب جلوه دادن دارایی و ثروت، این فریب را اشاعه ندهیم.—۱تیمو ۶:۹، ۱۰.
هنگامی که پولُس رسول مسیحیان را ترغیب کرد که سخنانشان بناکننده باشد، تذکر داد که نباید برادری را که به دلیل «ایمانی ضعیف» از بعضی چیزها پرهیز می‌کند، حقیر شماریم یا قضاوت کنیم. «ایمانی ضعیف» در اینجا به این معناست که شخص به‌درستی پی نبرده است که آزادی مسیحی به چه مفهوم است. پس برای آن که سخنان ما سازنده باشد، باید پیشینه و میزان پیشرفت روحانی شنوندهٔ خود را در نظر بگیریم. چقدر تأسف‌بار است که با قرار دادن «سنگ لغزش یا مانعی در مقابل برادر [یا خواهر] خود» ایمان او را خدشه‌دار کنیم!—روم ۱۴:۱-۴، ۱۳، ۱۹.
فردی که در زندگی مشکلی جدّی همچون بیماری‌ای مزمن دارد، به‌ویژه به سخنان بناکننده نیاز دارد. چنین فردی احتمالاً هر بار برای حضور در جلسات تلاشی بسیار به خرج می‌دهد. کسانی که از وضعیت او باخبرند شاید در مورد وضع جسمی او سؤال کنند و مسلّماً شخص نیز از توجهی که برادرانش به او نشان می‌دهند، بسیار سپاسگزار است. اما شاید صحبت در مورد وضعیت جسمی چنین شخصی، تشویق‌کننده‌ترین موضوع برای صحبت با او نباشد. سخنی در قدردانی از شخص و تحسین او مسلّماً برایش بسیار دلنشین‌تر است. شاید می‌بینید که او همچنان به یَهُوَه عشق و محبت دارد و با پایداری شرایط دشوارش را تحمّل می‌کند. ممکن است جوابی که در جماعت داده است، باعث تشویقتان شده است. پس شاید بهتر باشد به جای آن که در مورد ضعف یا بیماری‌اش از او سؤال کنید، در مورد نقاط قوّتش و این که چه تأثیر مثبتی برای جماعت دارد با او صحبت کنید.—۱تسا ۵:۱۱.
برای آن که سخن ما بناکننده باشد، باید دید یَهُوَه را نسبت به موضوع صحبتمان مد نظر داشته باشیم. در اسرائیل باستان، کسانی که بر ضدّ نمایندهٔ یَهُوَه صحبت می‌کردند یا از مَنّا، خوراکی که یَهُوَه در اختیارشان قرار داده بود ایراد می‌گرفتند، شدیداً باعث ناخوشنودی یَهُوَه شدند. (اعد ۱۲:۱-۱۶؛ ۲۱:۵، ۶) وقتی ما برای پیران مسیحی احترام قائل می‌شویم و بابت خوراک روحانی‌ای که غلام امین و دانا در اختیارمان قرار می‌دهد، قدردانی می‌کنیم، در واقع نشان می‌دهیم که از گزارش فوق درس عبرت گرفته‌ایم.—۱تیمو ۵:۱۷.
در جمع برادرانمان به‌ندرت پیش می‌آید که هیچ موضوع بناکننده‌ای نیابیم که در مورد آن صحبت کنیم. اما اگر برادری مطلبی بسیار انتقادآمیز پیش کشید، چطور؟ در این صورت بجاست قدم پیش بگذاریم و موضوع صحبت را به سمتی سوق دهیم که بناکننده باشد.
باشد که در خدمت موعظه، هنگام سخنرانی از روی سکو و طی گفتگو با هم‌ایمانانمان از خود بصیرت نشان دهیم و از گنجینهٔ دلمان ‹سخنی نیکو برای بنای دیگران به زبان آوریم؛ سخنی که نیازی را برآورده سازد تا به شنوندگان فایده رساند.›—افس ۴:۲۹.