یَهُوَه — خدایی که تعلیم می‌دهد
«همه از خدا تعلیم خواهند یافت.» — یوحنا ۶:۴۵.
۱. اکنون عیسی در کفرناحوم چه کار می‌کند؟
عیسی مسیح درست پس از معجزه‌هایی که انجام داد، اکنون در کنیسه‌ای در کفرناحوم، نزدیک دریای جلیل در حین تعلیم دادن دیده می‌شود. (یوحنا ۶:۱-۲۱،۵۹) خیلیها هنگامی که او میگوید: «از آسمان نزول کردم،» اظهار ناباوری می‌کنند. آنها زمزمه‌کنان می‌گویند: «آیا این عیسی پسر یوسف نیست که ما پدر و مادر او را می‌شناسیم؟ پس چگونه میگوید که از آسمان نازل شدم؟» (یوحنا ۶:۳۸،۴۲) عیسی آنها را سرزنش کرده و چنین اعلام می‌کند: «کسی نمیتواند نزد من آید مگر آنکه پدری که مرا فرستاد او را جذب کند و من در روز بازپسین او را خواهم برخیزانید.» — یوحنا ۶:۴۴.
۲. چه اساسی برای ایمان به وعدهٔ عیسی دربارهٔ رستاخیز وجود دارد؟
۲ چه وعدهٔ باشکوهی — رستاخیز یافتن در ایام آخر، زمانی که ملکوت خدا حکومت می‌کند! ما می‌توانیم به این وعده ایمان داشته باشیم، زیرا پدر، یعنی یَهُوَه خدا آن را تضمین می‌کند. (ایوب ۱۴:۱۳-۱۵؛ اشعیا ۲۶:۱۹) در واقع، یَهُوَه که تعلیم می‌دهد مردگان برخواهند خواست، «بزرگترین معلم» است. (ایوب ۳۶:۲۲، تودِیز انگلیش ورژن) پس از آن، عیسی تعلیم پدر را کانون توجه قرار می‌دهد و میگوید: «در انبیاء مکتوب است که همه از خدا تعلیم خواهند یافت.» — یوحنا ۶:۴۵.
۳. چه پرسشهایی را بررسی خواهیم کرد؟
۳ به طور حتم، این یک امتیاز خواهد بود که در میان کسانی باشیم که اشعیای نبی درباره‌شان گفت: «جمیع پسرانت از خداوند تعلیم خواهند یافت.» (اشعیا ۵۴:۱۳) آیا ما می‌توانیم جزء آنان باشیم؟ چه کسانی برای او مانند پسر بوده‌اند و تعالیم او را دریافت کرده‌اند؟ تعالیم حیاتی یَهُوَه که باید از آنها آگاه باشیم و بر طبق آنها عمل کنیم تا برکت او را به دست آوریم، چه تعالیمی هستند؟ یَهُوَه در گذشته چگونه تعلیم می‌داد، و آیا امروزه نیز به همان طریق تعلیم می‌دهد؟ اینها پرسشهایی هستند که بررسی خواهیم کرد.
پدر، معلم، شوهر
۴. اولین پسران یَهُوَه که تعالیم او را دریافت کردند، چه کسانی بودند؟
۴ هنگامی که یَهُوَه یگانه پسر مولود خود یعنی عیسی را پیش از آنکه او موجودیت انسانی یابد آفرید، ابتدا هم پدر و هم معلم شد. این شخص «کلمه» نامیده می‌شود، زیرا سخنگوی اصلی یَهُوَه است. (یوحنا ۱:۱،۱۴؛ ۳:۱۶) کلمه به عنوان ‹معمار نزد او [پدر]› خدمت کرد، و تعلیم پدرش را بخوبی یاد گرفت. (امثال ۸:۲۲،۳۰) او در حقیقت، واسطه یا وسیله‌ای شد که پدر از طریق وی همهٔ چیزهای دیگر، از جمله «پسران [روحی] خدا» را آفرید. چقدر آنها باید خوشحال شده باشند که توسط خدا آموزش می‌گرفتند! (ایوب ۱:۶؛ ۲:۱؛ ۳۸:۷؛ کولسیان ۱:۱۵-۱۷) سپس، اولین انسان یعنی آدم آفریده شد. او نیز ‹ابن اللّٰه› بود، و کتاب مقدس اظهار می‌کند که یَهُوَه به او تعلیم داد. — لوقا ۳:۳۸؛ پیدایش ۲:۷،۱۶،۱۷.
۵. آدم چه امتیاز گرانبهایی را از دست داد، ولی با وجود این یَهُوَه به چه کسانی تعلیم داد، و چرا؟
۵ متأسفانه، آدم با نافرمانی عمدی خود، این امتیاز را که همواره پسر خدا باشد از دست داد. از اینرو، فرزندان وی نتوانستند صرفاً بر اساس تولد، این رابطه را که پسر خدا باشند، به خود اختصاص دهند. با وجود این، یَهُوَه به انسانهای ناکاملی که از او راهنمایی می‌خواستند، تعلیم داد. برای نمونه، نوح ثابت کرد که «مردی عادل» است و ‹با خدا راه میرود،› و در نتیجه یَهُوَه به نوح تعلیم داد. (پیدایش ۶:۹،۱۳–۷:۵) ابراهیم با اطاعت خود ثابت کرد که «دوست خدا» است، و به این دلیل یَهُوَه به او نیز تعلیم داد. — یعقوب ۲:۲۳؛ پیدایش ۱۲:۱-۴؛ ۱۵:۱-۸؛ ۲۲:۱،۲.
۶. یَهُوَه چه کسی را به عنوان «پسر» خود در نظر گرفت، و این پسر چه نوع معلمی برای آنها بود؟
۶ مدتها پس از آن، در روزگار موسی، یَهُوَه به وسیلهٔ عهدی که با قوم اسرائیل بست با آنها رابطه برقرار کرد. در نتیجه این امت، قوم برگزیدهٔ او شد و به عنوان ‹پسرش› در نظر گرفته شد. خدا گفت: «اسرائیل پسر . . . منست.» (خروج ۴:۲۲،۲۳؛ ۱۹:۳-۶؛ تثنیه ۱۴:۱،۲) اسرائیلیان می‌توانستند بر اساس رابطه‌ای که به سبب آن عهد برقرار شده بود، همانطور که توسط اشعیای نبی نوشته شده است، بگویند: «تو ای یَهُوَه پدر ما . . . هستی.» (اشعیا ۶۳:۱۶) یَهُوَه مسئولیت پدرانهٔ خود را به عهده گرفت و از روی محبت به فرزند خود، اسرائیل، تعلیم داد. (مزمور ۷۱:۱۷؛ اشعیا ۴۸:۱۷،۱۸) در حقیقت، وقتی که آنها بی‌وفا شدند، او به طور رحیمانه‌ای از آنها درخواست کرد: «ای پسران مرتدّ رجوع نمائید.» — ارمیا ۳:۱۴.
۷. اسرائیل از چه رابطه‌ای با یَهُوَه برخوردار بود؟
۷ یَهُوَه در نتیجهٔ رابطه‌ای که به موجب عهد با اسرائیل برقرار شده بود، همچنین به طور مجازی شوهر آن امت شد، و آن امت، زن مجازی او گردید. اشعیای نبی در مورد او (زن) چنین نوشت: «آفرینندهٔ تو که اسمش یَهُوَه صبایوت است شوهر تو است.» (اشعیا ۵۴:۵؛ ارمیا ۳۱:۳۲) با وجود اینکه یَهُوَه به طور محترمانه‌ای نقش خود را به عنوان شوهر انجام داد، ولی امت اسرائیل زنی بی‌وفا شد. یَهُوَه گفت: «مثل زنیکه بشوهر خود خیانت ورزد همچنین شما ای خاندان اسرائیل بمن خیانت ورزیدید.» (ارمیا ۳:۲۰) یَهُوَه همواره مصرانه از پسران زن بی‌ایمانش درخواست می‌کرد که به سویش بازگردند؛ او به این امر که «معلم اعظم» آنان باشد، ادامه داد. — اشعیا ۳۰:۲۰، د ج؛ ۲ تواریخ ۳۶:۱۵.
۸. با وجود اینکه یَهُوَه، اسرائیل را به عنوان امت رد کرد، ولی هنوز دارای چه زن اصلی مجازیی است؟
۸ هنگامی که اسرائیل پسر او، یعنی عیسی مسیح را رد کرد، سرانجام، خدا نیز او (اسرائیل) را رد کرد. بنابراین، آن امت یهودی، دیگر زن مجازی وی نبود، خدا نیز دیگر پدر و معلم پسران خودسر او نبود. (متی ۲۳:۳۷،۳۸) ولی اسرائیل فقط زنی نمونه‌ای یا سمبولیک بود. پولس رسول از اشعیا ۵۴:۱ که دربارهٔ زن ‹عاقره› یا نازا صحبت می‌کند، اقتباس کرد، زنی که با «زن منکوحه» یعنی امت اسرائیل ذاتی، متفاوت بوده و متمایز از اوست. پولس اظهار می‌کند که مسیحیان مسح‌شده فرزندان زن «نازاد» که او وی را «اورشلیم بالا» می‌نامد، هستند. این زن اصلی مجازی، سازمان آسمانی خداست که از مخلوقات روحی تشکیل می‌شود. — غلاطیان ۴:۲۶،۲۷.
۹. الف) عیسی هنگام صحبت در مورد این گفته که ‹پسرانت از خداوند تعلیم خواهند یافت›، به چه کسانی اشاره کرد؟ ب) مردم بر چه اساسی پسران روحی خدا می‌شوند؟
۹ بنابراین، هنگامی که عیسی در کنیسهٔ کفرناحوم، این نبوت اشعیا را که «جمیع پسرانت از خداوند تعلیم خواهند یافت» نقل کرد، دربارهٔ کسانی صحبت می‌کرد که ‹پسران› «اورشلیم بالا،» سازمان آسمانی زن‌مانند خدا، می‌شدند. آن شنوندگان یهودی با پذیرش تعالیم نمایندهٔ آسمانی خدا، یعنی عیسی مسیح، می‌توانستند فرزندان زن آسمانی خدا که سابقاً نازا بود، شوند و یک «امّت مقدّس» یعنی «اسرائیل خدا» را تشکیل دهند. (۱پطرس ۲:۹،۱۰؛ غلاطیان ۶:۱۶) یوحنای رسول با توصیف فرصت بی‌نظیری که عیسی برای پسر روحی خدا شدن فراهم ساخت، چنین نوشت: «بنزد خاصّان خود آمد و خاصّانش او را نپذیرفتند. و امّا بآ‌ن کسانیکه او را قبول کردند قدرت داد تا فرزندان خدا گردند یعنی بهر که باسم او ایمان آورد.» — یوحنا ۱:۱۱،۱۲.
تعالیم حیاتی یَهُوَه
۱۰. یَهُوَه، بلافاصله پس از سرکشی در عدن، در خصوص «ذریّت» چه تعلیمی داد، و هویت چه کسی به عنوان این ذریت به اثبات رسید؟
۱۰ یَهُوَه به عنوان پدری بامحبت، فرزندانش را در مورد مقصودهایی که دارد آگاه می‌کند. از اینرو وقتی که فرشته‌ای سرکش، اولین زوج انسانی را به نافرمانی ترغیب کرد، یَهُوَه آنها را بلافاصله آگاه ساخت که برای تحقق بخشیدن به مقصود خود، یعنی تبدیل زمین به یک بهشت، چه کار خواهد کرد. او گفت که بین ‹آن مار قدیمی› که شیطان ابلیس است «و زن» عداوت خواهد گذاشت. سپس توضیح داد که «ذریّت» زن، «سر» شیطان را به طور مهلکی خواهد کوبید. (پیدایش ۳:۱-۶،۱۵؛ مکاشفه ۱۲:۹؛ ۲۰:۹،۱۰) همانطور که متوجه شدیم، زن که بعداً به عنوان «اورشلیم بالا» شناخته شد، سازمان آسمانی خداست که متشکل از مخلوقات روحی می‌باشد. ولی «ذریّت» او کیست؟ او پسر خدا، عیسی مسیح است؛ کسی که از آسمان فرستاده شد و سرانجام شیطان را نابود خواهد کرد. — غلاطیان ۴:۴؛ عبرانیان ۲:۱۴؛ ۱یوحنا ۳:۸.
۱۱، ۱۲. چگونه یَهُوَه تعلیم حیاتی خویش را در خصوص «ذریّت» گسترش داد؟
۱۱ هنگامی که یَهُوَه به ابراهیم قول داد: «هر آینه ترا برکت دهم و ذریّت ترا کثیر سازم مانند ستارگان آسمان . . . و از ذریّت تو جمیع امتّهای زمین برکت خواهند یافت»، این تعلیم حیاتی را در خصوص «ذریّت» گسترش داد. (پیدایش ۲۲:۱۷،۱۸) یَهُوَه از پولس رسول استفاده کرد تا توضیح دهد که عیسی مسیح ذریت وعده داده شدهٔ ابراهیم است، ولی اشخاص دیگری نیز بخشی از این «ذریّت» خواهند شد. پولس نوشت: «امّا اگر شما از آنِ مسیح میباشید هر آینه نسل ابراهیم و بر حسب وعده وارث هستید.» — غلاطیان ۳:۱۶،۲۹.
۱۲ یَهُوَه همچنین آشکار کرد که مسیح، یعنی ذریت، از خاندان پادشاهی یهودا خواهد آمد و «اطاعت امّتها» متعلق به او خواهد بود. (پیدایش ۴۹:۱۰) یَهُوَه در خصوص داوود پادشاه که از سبط یهودا بود، قول داد: «ذرّیت وی را باقی خواهم داشت تا ابدالآباد، و تخت او را مثل روزهای آسمان. ذرّیت او باقی خواهد بود تا ابدالاباد، و تخت او بحضور من مثل آفتاب.» (مزمور ۸۹:۳،۴،۲۹،۳۶) هنگامی که فرشته جبرائیل، تولد عیسی را اعلام کرد، توضیح داد که این بچه، حاکم منصوب‌شدهٔ خدا، ذریت داوود است. جبرائیل گفت: «او بزرگ خواهد بود و به پسر حضرت اعلی مسمّی شود و خداوند خدا تخت پدرش داود را بدو عطا خواهد فرمود . . . و سلطنت او را نهایت نخواهد بود.» — لوقا ۱:۳۲،۳۳؛ اشعیا ۹:۶،۷؛ دانیال ۷:۱۳،۱۴.
۱۳. برای برخورداری از برکت یَهُوَه، چگونه باید به تعلیم او پاسخ دهیم؟
۱۳ برای اینکه از برکت یَهُوَه برخوردار شویم، باید از این تعلیم حیاتی در مورد ملکوت خدا آگاهی داشته و بر طبق آن عمل کنیم. باید بر این موضوع که عیسی از آسمان آمد و پادشاه منصوب‌شدهٔ خداست — ذریت ملوکانه‌ای که بر بازگرداندن بهشت بر روی زمین، نظارت خواهد کرد — و مردگان را زنده خواهد کرد، ایمان داشته باشیم. (لوقا ۲۳:۴۲،۴۳؛ یوحنا ۱۸:۳۳-۳۷) وقتی که عیسی در کفرناحوم دربارهٔ زنده کردن مردگان سخن گفت، باید برای یهودیان روشن و آشکار می‌بود که او از حقیقت صحبت می‌کند. چرا که فقط چند هفته قبل، احتمالاً همانجا در کفرناحوم، او دختر ۱۲ سالهٔ رئیس کنیسه را زنده کرده بود! (لوقا ۸:۴۹-۵۶) مطمئناً ما نیز دلیل کافی در اختیار داریم تا بر تعلیم امیددهندهٔ یَهُوَه در مورد ملکوتش، ایمان داشته باشیم و در هماهنگی با آن عمل کنیم!
۱۴، ۱۵. الف) ملکوت یَهُوَه تا چه حد برای عیسی حائز اهمیت است؟ ب) چه چیزی را باید دربارهٔ ملکوت یَهُوَه درک کنیم و قادر باشیم آن را توضیح دهیم؟
۱۴ عیسی زندگی زمینی خود را به تعلیم دربارهٔ ملکوت یَهُوَه اختصاص داد. او این ملکوت را موضوع موعظه‌اش ساخت، و حتی به پیروانش آموخت که برای آن دعا کنند. (متی ۶:۹،۱۰؛ لوقا ۴:۴۳) یهودیان مادرزاد در شرف این بودند که «پسران ملکوت» شوند، ولی به سبب فقدان ایمان، اکثر آنان موفق به کسب این امتیاز نشدند. (متی ۸:۱۲؛ ۲۱:۴۳) عیسی اظهار کرد که فقط ‹گله‌ای کوچک› این امتیاز را که «ابنای ملکوت» شوند، کسب می‌کنند. این «ابنا» در ملکوت آسمانی مسیح ‹با او هم‌ارث› می‌شوند. — لوقا ۱۲:۳۲؛ متی ۱۳:۳۸؛ رومیان ۸:۱۴-۱۷؛ یعقوب ۲:۵.
۱۵ مسیح چند نفر را به عنوان وارث ملکوت به آسمان می‌برد تا با او بر زمین حکمرانی کنند؟ بر طبق گفتهٔ کتاب مقدس، فقط ۰۰۰,۱۴۴ نفر. (یوحنا ۱۴:۲،۳؛ ۲تیموتاؤس ۲:۱۲؛ مکاشفه ۵:۱۰؛ ۱۴:۱-۳؛ ۲۰:۴) ولی عیسی گفت که ‹گوسفندان دیگری› دارد که تابعان زمینی این ملکوت خواهند بود. اینان تا ابد بر روی زمین بهشتی از سلامت و صلح کامل برخوردار خواهند بود. (یوحنا ۱۰:۱۶؛ مزمور ۳۷:۲۹؛ مکاشفه ۲۱:۳،۴) ما باید تعلیم یَهُوَه را دربارهٔ ملکوت درک کنیم و قادر به توضیح آن باشیم.
۱۶. کدام تعلیم حیاتی یَهُوَه را باید بیاموزیم و بر طبق آن عمل کنیم؟
۱۶ پولس رسول تعلیم حیاتی دیگری را که یَهُوَه در اختیار می‌گذارد، مشخص کرد. او گفت: «خود شما از خدا آموخته شده‌اید که یکدیگر را محبت نمائید.» (۱تسالونیکیان ۴:۹) ما برای خوشنود کردن یَهُوَه باید چنین محبتی را نشان دهیم. کتاب مقدس میگوید: «خدا محبّت است» و ما باید در نشان دادن محبت، او را سرمشق قرار دهیم. (۱یوحنا ۴:۸؛ افسسیان ۵:۱،۲) متأسفانه اکثر مردم به طور اسفباری در یادگیری این امر که همنوعان خود را دوست داشته باشند، کوتاهی کرده‌اند، کاری که خدا به ما آموزش می‌دهد تا آن را انجام دهیم. در مورد ما چه می‌توان گفت؟ آیا ما به این تعلیم یَهُوَه پاسخ مثبت داده‌ایم؟
۱۷. از طرز فکر چه کسی باید تقلید کنیم؟
۱۷ این امری حیاتی است که پذیرای همهٔ تعالیم یَهُوَه باشیم. امیدواریم نگرش ما مانند نگرش مزمورنویس کتاب مقدس باشد که نوشت: «ای خداوند طریقهای خود را بمن بیاموز، و راههای خویش را بمن تعلیم ده. مرا براستئ خود سالک گردان و مرا تعلیم ده.» «فرایض خود را بمن بیاموز. خردمندئ نیکو و معرفت را بمن بیاموز . . . داوریهای خود را بمن بیاموز.» (مزمور ۲۵:۴،۵؛ ۱۱۹:۱۲،۶۶،۱۰۸) اگر احساسات تو مشابه احساسات مزمورنویس است، می‌توانی در میان گروه عظیمی باشی که از یَهُوَه تعلیم می‌گیرند.
گروه عظیم تعلیم‌یافتگان
۱۸. اشعیای نبی وقوع چه رویدادی را برای زمان ما پیشگویی کرد؟
۱۸ اشعیای نبی پیشگویی کرد که در زمان ما چه اتفاقی خواهد افتاد: «در ایّام آخر واقع خواهد شد که کوهِ خانهٔ خداوند بر قلّهٔ کوهها ثابت خواهد شد . . . و قومهای بسیار عزیمت کرده خواهند گفت، بیائید تا بکوه خداوند و بخانهٔ خدای یعقوب برآئیم تا طریقهای خویشرا بما تعلیم دهد.» (اشعیا ۲:۲،۳؛ میکاه ۴:۲) این اشخاصی که از یَهُوَه تعلیم می‌گیرند، چه کسانی هستند؟
۱۹. چه اشخاصی امروزه در زمرهٔ کسانی محسوب می‌شوند که از یَهُوَه تعلیم می‌گیرند؟
۱۹ آنها افراد دیگری را بجز کسانی که با مسیح در آسمان حکمرانی خواهند کرد، دربر می‌گیرند. همانطور که قبلاً ذکر شد، عیسی گفت، علاوه بر «گلهٔ کوچک» که وارثان ملکوت هستند، ‹گوسفندان دیگری› نیز دارد، یعنی تابعان زمینی ملکوت. (یوحنا ۱۰:۱۶؛ لوقا ۱۲:۳۲) «گروهی عظیم» که از «عذابِ سخت» زنده می‌مانند، از طبقهٔ گوسفندان دیگر هستند و بر اساس ایمانشان به خون ریخته‌شدهٔ عیسی، از وضعیت مطلوبی در مقابل یَهُوَه برخوردارند. (مکاشفه ۷:۹،۱۴) با وجود اینکه گوسفندان دیگر به طور مستقیم در زمرهٔ ‹پسرانی› که در اشعیا ۵۴:۱۳ از آنها صحبت می‌شود محسوب نمی‌شوند، ولی برکت تعلیم گرفتن از یَهُوَه نصیبشان شده است. به این دلیل، به طور شایسته‌ای خدا را «پدر» خطاب می‌کنند، زیرا او در واقع از طریق «پدر ابدی» یعنی عیسی مسیح، پدربزرگ آنها خواهد بود. — متی ۶:۹؛ اشعیا ۹:۶، د ج.
یَهُوَه چگونه تعلیم می‌دهد
۲۰. یَهُوَه به چه شیوه‌هایی تعلیم می‌دهد؟
۲۰ یَهُوَه به شیوه‌های گوناگونی تعلیم می‌دهد. برای مثال، او این کار را به وسیلهٔ کارهای خلق‌شدهٔ خود انجام می‌دهد که بر وجود او و حکمت عظیمش گواهی می‌دهند. (ایوب ۱۲:۷-۹؛ مزمور ۱۹:۱،۲؛ رومیان ۱:۲۰) به علاوه، او با برقراری ارتباط مستقیم آموزش می‌دهد، همانطور که در تعلیم به عیسی پیش از آنکه وی موجودیت انسانی یابد، این کار را انجام داد. به همین نحو، او در سه موقعیت که به ثبت رسیده‌اند، به طور مستقیم از آسمان با مردم روی زمین صحبت کرد. — متی ۳:۱۷؛ ۱۷:۵؛ یوحنا ۱۲:۲۸.
۲۱. یَهُوَه بویژه از کدام فرشته به عنوان نمایندهٔ خود استفاده کرد، ولی چگونه می‌دانیم که از فرشتگان دیگر نیز استفاده شد؟
۲۱ یَهُوَه از فرشتگان به عنوان نمایندگان خود در تعلیم دادن استفاده می‌کند، از جمله، نخستزادهٔ خود، «کلمه.» (یوحنا ۱:۱-۳) با اینکه یَهُوَه می‌توانست به طور مستقیم با آدم، پسر بشری و کامل خویش، در باغ عدن صحبت کند، احتمالاً از عیسی پیش از آنکه وی موجودیت انسانی یابد استفاده کرد تا از طرف او صحبت کند. (پیدایش ۲:۱۶،۱۷) این شخص احتمالاً «فرشتهٔ خدا که پیش [«جلوی»، د ج] اُردوی اسرائیل میرفت» بود و یَهُوَه درباره‌اش چنین دستور داده بود: «آواز او را بشنو.» (خروج ۱۴:۱۹؛ ۲۳:۲۰،۲۱) شکی وجود ندارد که عیسی پیش از آنکه موجودیت انسانی یابد، «سردار لشکر خداوند» نیز بود که بر یوشع ظاهر شد تا او را تقویت کند. (یوشع ۵:۱۴،۱۵) یَهُوَه در تعلیم دادن از فرشتگان دیگر نیز استفاده می‌کند، مانند فرشتگانی که در ارائهٔ شریعتش به موسی، از آنها استفاده کرد. — خروج ۲۰:۱؛ غلاطیان ۳:۱۹؛ عبرانیان ۲:۲،۳.
۲۲. الف) یَهُوَه از چه کسانی برای تعلیم بر روی زمین استفاده کرده است؟ ب) نخستین وسیله‌ای که یَهُوَه از طریق آن به انسانها تعلیم می‌دهد، چیست؟
۲۲ گذشته از این، یَهُوَه خدا برای تعلیم دادن، از نمایندگان انسانی نیز استفاده می‌کند. در اسرائیل، والدین باید به فرزندان خود تعلیم می‌دادند؛ انبیا، کاهنان، سروران و لاویان شریعت یَهُوَه را به آن قوم تعلیم می‌دادند. (تثنیه ۱۱:۱۸-۲۱؛ ۱سموئیل ۱۲:۲۰-۲۵؛ ۲ تواریخ ۱۷:۷-۹) عیسی سخنگوی اصلی خدا بر روی زمین بود. (عبرانیان ۱:۱،۲) عیسی بارها گفت که آنچه او تعلیم می‌دهد دقیقاً چیزیست که از پدر یاد گرفته است، بنابراین، شنوندگان او در واقع از یَهُوَه تعلیم می‌گرفتند. (یوحنا ۷:۱۶؛ ۸:۲۸؛ ۱۲:۴۹؛ ۱۴:۹،۱۰) یَهُوَه گفته‌های خود را به ثبت رسانده است و در روزگار ما در درجهٔ اول به وسیلهٔ این نوشته‌های مقدس و الهام‌شده به انسانها تعلیم می‌دهد. — رومیان ۱۵:۴؛ ۲تیموتاؤس ۳:۱۶.
۲۳. چه سؤالهایی در مقالهٔ بعدی بررسی خواهند شد؟
۲۳ ما در زمان مهمی زندگی می‌کنیم، چون نوشته‌های مقدس وعده می‌دهند که ‹در ایام آخر [که ما در این ایام زندگی می‌کنیم] قومهای بسیاری دربارهٔ طریقهای یَهُوَه تعلیم خواهند یافت.› (اشعیا ۲:۲،۳) این تعلیم چگونه فراهم می‌شود؟ ما باید چه کار کنیم تا از برنامهٔ وسیع آموزشی یَهُوَه که در حال حاضر رو به پیشرفت است، بهره‌مند شویم و در آن شرکت کنیم؟ در مقالهٔ بعدی، اینگونه سؤالات را بررسی خواهیم کرد.
چگونه پاسخ می‌دهی؟
◻ چگونه یَهُوَه یک پدر، معلم، و شوهر شد؟
◻ یَهُوَه در مورد «ذریّت» چه تعلیمی می‌دهد؟
◻ ما باید به چه تعلیم حیاتیی که توسط خدا داده می‌شود، توجه کنیم؟
◻ یَهُوَه چگونه تعلیم می‌دهد؟
[تصویر در صفحهٔ ۲۳]
زنده کردن دختر یایرُس زمینه‌ای را برای ایمان داشتن به قول عیسی راجع به رستاخیز فراهم آورد