بگذار فطانت حافظ تو باشد
«تمیزْ ترا محافظت مینمود، و فطانتْ ترا نگاه میداشت.»—امثال ۲:۱۱.
۱. فطانت می‌تواند ما را از چه چیزهایی محافظت نماید؟
یَهُوَه از تو می‌خواهد که فطانت را در عمل نشان دهی. چرا؟ زیرا او می‌داند که فطانت تو را از خطرات گوناگون حفظ خواهد کرد. امثال ۲:۱۰-۱۹ با این گفته آغاز می‌شود: «زیرا که حکمت بدل تو داخل میشد، و معرفت نزد جان تو عزیز میگشت. تمیزْ ترا محافظت مینمود، و فطانتْ ترا نگاه میداشت.» فطانت تو را از چه چیز نگاه می‌دارد؟ چیزهایی از قبیل «راه شریر،» کسانی که راههای راستی را ترک می‌کنند، و افرادی که در طریقهای خویش کج‌رو می‌باشند.
۲. فطانت چیست، و مسیحیان بویژه آرزوی چه نوع فطانتی را دارند؟
۲ احتمالاً به یاد می‌آوری که فطانت، توانایی ذهن است و ذهن به وسیلهٔ آن، چیزی را از چیز دیگر تشخیص می‌دهد. شخصی که دارای فطانت است، متوجه تفاوتهایی که در عقاید یا مسائل وجود دارند می‌شود و از قضاوتی خوب برخوردار است. ما مسیحیان، بویژه آرزومند فطانت روحانیی هستیم که بر اساس معرفت دقیق کلام خدا باشد. هنگامی که نوشته‌های مقدس را مطالعه می‌کنیم، گویی سنگهای ساختمانی فطانت روحانی را استخراج می‌کنیم. آنچه که می‌آموزیم می‌تواند به ما کمک کند تصمیماتی اتخاذ کنیم که موجب خشنودی یَهُوَه شوند.
۳. چگونه می‌توانیم به فطانت روحانی دست یابیم؟
۳ هنگامی که خدا از سلیمان، پادشاه اسرائیل، پرسید چه برکتی می‌خواهد، این حکمران جوان گفت: «ببندهٔ خود دل فهیم عطا فرما تا قوم ترا داوری نمایم و در میان نیک و بد تمیز کنم.» سلیمان درخواست فطانت کرد، و یَهُوَه آن را در مقیاسی خارق‌العاده به وی عطا نمود. (۱پادشاهان ۳:۹؛ ۴:۳۰) برای دستیابی به فطانت لازم است دعا کنیم، و باید با کمک نشریات آموزنده‌ای که «غلام امین و دانا» فراهم می‌کند به مطالعهٔ کلام خدا بپردازیم. (متی ۲۴:۴۵-۴۷) این کار به ما کمک می‌کند تا فطانت روحانی خود را تا حدی که «در فهم رشید» شویم پرورش داده، بتوانیم ‹نیک را از بد تمیز [یا، تشخیص] دهیم.›—۱قرنتیان ۱۴:۲۰؛ عبرانیان ۵:۱۴.
نیاز ویژه به فطانت
۴. داشتن چشم «بسیط» به چه معناست، و چگونه می‌تواند به ما فایده برساند؟
۴ فطانت مناسب به ما امکان می‌دهد که بتوانیم بر طبق این گفتهٔ عیسی مسیح عمل کنیم: «لیکن اوّل ملکوت خدا و عدالت او را بطلبید که اینهمه [چیزهای مادی دیگر] برای شما مزید خواهد شد.» (متی ۶:۳۳) عیسی همچنین گفت: «چراغ بدن چشم است پس مادامیکه چشم تو بسیط است تمامئ جسدت نیز روشن است.» (لوقا ۱۱:۳۴) چشم، چراغی مجازیست. چشمِ «بسیط» یا ساده و بی‌تکلف، چشمی بی‌ریا و متمرکز است. چنین چشمی باعث می‌شود که فطانت نشان دهیم و بدون اینکه از لحاظ روحانی لغزش بخوریم، گام برداریم.
۵. در خصوص معاملات تجاری، چه چیزی را باید دربارهٔ هدف جماعت مسیحی به خاطر بسپاریم؟
۵ بعضی از افراد به جای اینکه چشم خود را ساده نگه دارند، فریب معامله‌های تجاری را خورده‌اند و بدین وسیله زندگی خود و دیگران را دشوار کرده‌اند. اما نباید فراموش کنیم که جماعت مسیحی «ستون و بنیاد راستی» است. (۱تیموتاؤس ۳:۱۵) جماعت مانند ستون ساختمان، از راستی یا حقیقت خدا حمایت می‌کند، نه از کارهای تجاری شخص. جماعتهای شاهدان یَهُوَه مکانی نیستند که به منظور ترویج منافع، کالاها، یا خدمات تجاری برپا شده باشند. ما باید از انجام دادن امور تجاری شخصی در تالار ملکوت خودداری کنیم. فطانت به ما کمک می‌کند که ببینیم تالارهای ملکوت، جلسات مطالعهٔ کتاب جماعت، مجمع‌ها، و کنگره‌های شاهدان یَهُوَه محل معاشرت مسیحی و گفتگوی روحانی هستند. اگر روابط روحانی را برای ترویج هرگونه تجارت به کار ببریم، آیا این کار نشان نمی‌دهد که از ارزشهای روحانی قدردانی نمی‌کنیم؟ هرگز نباید از روابطی که در جماعت وجود دارد برای نفع مالی سوء استفاده کرد.
۶. چرا نباید در جلسه‌های جماعت، محصولات و خدمات تجاری را فروخت یا دربارهٔ آنها تبلیغ کرد؟
۶ برخی از افراد، از روابط تئوکراتیک برای فروش لوازم بهداشتی یا آرایش، محصولات ویتامینی، خدمات ارتباط از راه دور، مواد ساختمانی، سفرهای جهانگردی، برنامه‌ها و تجهیزات کامپیوتر، و غیره استفاده کرده‌اند. اما جلسات جماعت جایی برای فروش یا تبلیغ محصولات یا خدمات تجاری نیست. ما در صورتی می‌توانیم به این اصل بنیادی پی ببریم که به خاطر آوریم عیسی «همه را از هیکل بیرون نمود هم گوسفندان و گاوانرا و نقود صرّافانرا ریخت و تختهای ایشانرا واژگون ساخت. و به کبوترفروشان گفت اینها را از اینجا بیرون برید و خانهٔ پدر مرا خانهٔ تجارت مسازید!»—یوحنا ۲:۱۵، ۱۶.
دربارهٔ سرمایه‌گذاریها چه می‌توان گفت؟
۷. چرا در خصوص سرمایه‌گذاریها فطانت و احتیاط لازم است؟
۷ هنگام بررسی سرمایه‌گذاری بر روی تجارتی نامطمئن، هم فطانت و هم احتیاط لازم است. تصور کن که شخصی می‌خواهد پول قرض کند تا آن را به کار اندازد و اینچنین قولهایی می‌دهد: «تضمین می‌کنم که در این کار پول فراوانی است.» «ضرر نمی‌کنی. مطمئن باش که این کار سود دارد.» وقتی کسی چنین قولهایی می‌دهد، مواظب باش. او یا واقع‌بین نیست یا ریاکار است، زیرا سرمایه‌گذاری کردن بندرت سود به همراه دارد. در واقع، بعضی از افراد چرب‌زبان و بی‌احتیاط، اعضای جماعت را فریب داده‌اند. این امر ما را به یاد ‹مردمان بیدینی› می‌اندازد که در جماعت قرن اول رخنه کردند و ‹فیض خدا را به فجور تبدیل نمودند.› آنها مانند صخره‌های تیز زیر آب هستند که می‌توانند موجب جراحت شناگران و مرگ آنان گردند. (یهودا ۴، ۱۲) البته انگیزه‌های کلاه‌برداران با انگیزهٔ مرتدان متفاوت است، اما آنان نیز اعضای جماعت را به دام می‌اندازند.
۸. چه چیزی در رابطه با تجارتهای نامطمئنی که به ظاهر پرمنفعت هستند، رخ داده است؟
۸ حتی مسیحیانی که حسن نیت دارند، دربارهٔ تجارتهای نامطمئنی که به ظاهر پرمنفعت هستند، اطلاعاتی در اختیار مسیحیان دیگر قرار داده‌اند و سپس دریافته‌اند که خود و کسانی که روش آنان را دنبال کردند، پولی را که سرمایه‌گذاری کرده بودند از دست دادند. در نتیجه، تعدادی از مسیحیان امتیازاتی را که در جماعت داشتند از دست داده‌اند. موقعی که معلوم شود این تجارتهای نامطئن که برای سریع پول درآوردن است، نقشه‌های فریبکارانه‌ای بودند، تنها کسی که سود می‌برد شخص کلاه‌بردار است که اغلب فوراً ناپدید می‌شود. فطانت چگونه شخص را یاری می‌دهد تا از چنین اوضاعی دوری جوید؟
۹. چرا برای سنجیدن ادعاهایی که در مورد سرمایه‌گذاریها می‌شود، فطانت لازم است؟
۹ فطانت به این معناست که بتوانیم آنچه را گنگ و مبهم است درک کنیم. این توانایی برای سنجیدن ادعاهایی که در مورد سرمایه‌گذاریها می‌شود، لازم است. مسیحیان به یکدیگر اطمینان می‌کنند، و برخی از افراد شاید چنین فکر کنند که برادران و خواهران روحانی آنان درگیر تجارتهای نامطمئن که داراییهای هم‌ایمانانشان را به خطر اندازد، نمی‌شوند. اما این واقعیت که تاجر فردی مسیحی است، تضمینی بر این امر نمی‌باشد که او در امور تجاری بی‌همتاست و یا کسب و کار او موفقیت به همراه خواهد داشت.
۱۰. چرا برخی از مسیحیان از هم‌ایمانان خود وامهای تجاری میخواهند، و برای اینگونه سرمایه‌گذاریها چه اتفاقی می‌تواند بیفتد؟
۱۰ بعضی از مسیحیان وقتی می‌بینند مؤسسات معتبری که وام می‌دهند، هرگز برای داد و ستدهای پرمخاطره‌شان به آنان پول قرض نمی‌دهند، از هم‌ایمانان خود درخواست وامهای تجاری می‌کنند. عدهٔ بسیاری فریب خورده، باور کرده‌اند که فقط با سرمایه‌گذاری کردن پول خود، بدون اینکه زیاد کار کنند یا اصلاً نیازی به کار کردن داشته باشند، سریع به پول هنگفت دست می‌یابند. برخی از افراد به خاطر زرق و برقی که در سرمایه‌گذاری وجود دارد جذب آن شده‌اند و سرانجام پس‌انداز تمام زندگی خود را از دست داده‌اند! فردی مسیحی با این انتظار که فقط در عرض دو هفته ۲۵ درصد بهره بگیرد، پول زیادی را سرمایه‌گذاری کرد. با اعلام ورشکستگی شرکت، او همهٔ پول خود را از دست داد. در تجارت نامطمئن دیگری، شخصی که کارش بساز و بفروش بود از افراد دیگر جماعت پول زیادی قرض کرد. او به طور نامعقولانه‌ای قول بهره‌های زیادی را داد، اما ورشکست گردید و وجوهی را که قرض کرده بود از دست داد.
وقتی که تجارتهای نامطئن شکست می‌خورند
۱۱. پولس در رابطه با طمع و عشق به پول چه پندی داد؟
۱۱ شکستهای تجاری مسیحیانی که درگیر تجارتهای نامطمئن و نادرست شده‌اند منجر به یأس آنان گشته، باعث شده است که حتی از لحاظ روحانی لطمه بخورند. کوتاهی در این امر که بگذاریم فطانت حافظ ما باشد، به اندوه و دلخوری منتج شده است. طمع، عدهٔ بسیاری را به دام انداخته است. پولس نوشت: «طمع در میان شما هرگز مذکور هم نشود چنانکه مقدّسین را میشاید» (افسسیان ۵:۳) و چنین اخطار داد: «آنانیکه میخواهند دولتمند شوند گرفتار میشوند در تجربه و دام و انواع شهوات بی‌فهم و مضرّ که مردم را به تباهی و هلاکت غرق میسازند. زیرا که طمع [یا، «عشق به پول،» د ج] ریشهٔ همهٔ بدیها است که بعضی چون در پی آن میکوشیدند از ایمان گمراه گشته خود را به اقسام دردها سفتند.»—۱تیموتاؤس ۶:۹، ۱۰.
۱۲. اگر مسیحیان بخواهند با یکدیگر تجارت کنند، چه چیزی را بویژه باید به خاطر بسپارند؟
۱۲ اگر فرد مسیحی عشق به پول را در خود پرورش دهد، می‌تواند از لحاظ روحانی ضرر بسیار به خود برساند. فریسیان عاشق پول بودند، و این خصلت اشخاص بسیاری در این ایام آخر است. (لوقا ۱۶:۱۴؛ ۲تیموتاؤس ۳:۱، ۲) فرد مسیحی، برعکس باید طوری زندگی کند که ‹نگذارد عشق به پول حاکم زندگی‌اش شود.› (عبرانیان ۱۳:۵، انجیل شریف ) البته مسیحیان می‌توانند با یکدیگر داد و ستد کنند یا تجارتی را با همدیگر آغاز نمایند. اما گفتگوها و مذاکراتی که انجام می‌دهند باید از امور مربوط به جماعت جدا نگه داشته شود. به خاطر بسپار: حتی با برادران روحانی، قراردادهای تجاری را همیشه کتباً ثبت کن. مقالهٔ «به طور کتبی بنویس!» که در مجلهٔ بیدار شوید! ۸ فوریهٔ ۱۹۸۳، صفحه‌های ۱۳ تا ۱۵ (انگل.) به چاپ رسیده است، در این مورد به ما کمک می‌کند.
۱۳. امثال ۲۲:۷ را چگونه در مورد تجارتهای نامطمئن به کار می‌بری؟
۱۳ امثال ۲۲:۷ به ما می‌گوید: «مدیون غلام طلب‌کار میباشد.» غلام ساختن خودمان یا برادرمان، اغلب غیرعاقلانه است. هنگامی که کسی از ما می‌خواهد برای تجارتی نامطمئن به او پول قرض دهیم، عاقلانه است که توانایی او را در پرداخت آن وجه بررسی نماییم. ببینیم آیا او به قابل اعتماد و مطمئن بودن معروف است؟ البته باید بر این امر واقف باشیم که چنین قرض‌دادنی می‌تواند به معنای از دست دادن آن پول باشد، زیرا بسیاری از تجارتهای نامطمئن با شکست مواجه میشوند. قرارداد به خودی خود تجارتی موفق را تضمین نمی‌کند. به طور حتم این عدم دوراندیشی است که شخص بیش از مقداری که بتواند متحمل خسارت شود، پول خود را در کسب و کاری به مخاطره اندازد.
۱۴. اگر به مسیحی هم‌ایمانی که تجارتش شکست خورده است پول قرض داده‌ایم، چرا لازم است که فطانت نشان دهیم؟
۱۴ اگر پولی را برای اهداف تجاری به فردی مسیحی قرض بدهیم و آن پول از بین برود، ولی اعمال ریاکارانه‌ای صورت نگرفته باشد، لازم است که از خود فطانت نشان دهیم. اگر آن شکست تجاری تقصیر هم‌ایمانی که پول را قرض کرد نبود، آیا می‌توانیم بگوییم که سرمان کلاه رفته؟ خیر، از آنجایی که داوطلبانه قرض دادیم و احتمالاً بهرهٔ آن را نیز می‌گرفتیم، کار نادرستی صورت نگرفته است. چون ریاکاریی در کار نبوده است، زمینه‌ای برای اقدام قانونی برضد قرض‌گیرنده نداریم. اقامهٔ دعوی کردن از مسیحی هم‌ایمان و درستکاری که مجبور شده است به خاطر شکست تجارتی نامطمئن ولی خیرخواهانه، ورشکستگی خود را قانوناً ثبت کند، چه سودی دارد؟—۱قرنتیان ۶:۱.
۱۵. در صورت اعلام ورشکستگی لزوم بررسی چه عواملی وجود دارد؟
۱۵ افرادی که دچار شکست تجاری میشوند، گاهی اوقات برای رهایی از آن وضعیت اعلام ورشکستگی می‌کنند. از آنجایی که مسیحیان هرگز دِینی را که دارند فراموش نمی‌کنند، عده‌ای حتی پس از آنکه به طور قانونی از برخی بدهکاریها معاف شدند، خود را موظف حس کرده‌اند که چنانچه طلبکاران مایل باشند که پولشان پرداخت شود، سعی کنند وجوه لغوشده را بپردازند. اما اگر قرض‌گیرنده پول برادر خود را از دست بدهد و سپس خود مجلل زندگی کند، چه می‌توان گفت؟ یا اگر قرض‌گیرنده برای پرداخت وجهی که قرض کرده بود پول کافی به دست آورد اما تعهد اخلاقیی را که از لحاظ مالی نسبت به برادر خود دارد نادیده بگیرد چه می‌شود؟ در آنصورت در مورد صلاحیتهای قرض‌گیرنده برای خدمت در وظیفه‌ای پرمسئولیت در جماعت، شک و تردید ایجاد می‌شود.—۱تیموتاؤس ۳:۳، ۸؛ برج دیده‌بانی ۱۵ سپتامبر ۱۹۹۴، صفحه‌های ۳۰-۳۱ (انگل.) ملاحظه شود.
در صورت کلاهبرداری چه می‌توان گفت؟
۱۶. چنانچه به نظر رسد که قربانی کلاهبرداری تجاری شده‌ایم، چه اقداماتی می‌توانیم انجام دهیم؟
۱۶ فطانت به ما کمک می‌کند تا درک کنیم که همهٔ سرمایه‌گذاریها سود به همراه نمی‌آورند. اما اگر کلاهبرداری صورت گرفته باشد، چه می‌توان گفت؟ کلاهبرداری این است که «عمداً از فریب، حقه‌بازی، یا تحریف حقیقت استفاده شود تا شخص دیگر به واگذار کردن چیزهای باارزشی که به او تعلق دارد یا واگذاری حقی قانونی، ترغیب شود.» عیسی مسیح نکات اصلی اقداماتی را که شخص هنگامی که فکر می‌کند فردی هم‌ایمان سر او کلاه گذاشته است می‌تواند انجام دهد، شرح داد. عیسی بر طبق متی ۱۸:۱۵-۱۷ گفت: «اگر برادرت بتو گناه کرده باشد برو و او را میان خود و او در خلوت الزام کن هرگاه سخن ترا گوش گرفت برادر خود را دریافتی. و اگر نشنود یک یا دو نفر دیگر با خود بردار تا از زبان دو یا سه شاهد هر سخن ثابت شود. و اگر سخن ایشانرا ردّ کند بکلیسا بگو و اگر کلیسا را قبول نکند در نزد تو مثل خارجی یا باجگیر باشد.» مَثَلی که عیسی پس از این گفته بیان کرد، نشان می‌دهد که او به گناهانی از قبیل کلاهبرداری که در امور مالی رخ می‌دهد، می‌اندیشید.—متی ۱۸:۲۳-۳۵.
۱۷، ۱۸. اگر کسی که ادعای مسیحی بودن می‌کند سر ما را کلاه بگذارد، فطانت چگونه می‌تواند از ما محافظت کند؟
۱۷ البته اگر گواه یا حتی نشانه‌ای از کلاهبرداری وجود نداشته باشد، هیچ دلیلی بر اساس کتاب مقدس وجود ندارد که اقداماتی را که در متی ۱۸:۱۵-۱۷ توصیف شده است، انجام دهیم. اما اگر کسی که ادعای مسیحی بودن می‌کند، سر ما را کلاه بگذارد، چه می‌شود؟ فطانت می‌تواند ما را از اقدام به کاری که ممکن است جماعت را بد جلوه دهد، محافظت نماید. پولس به هم‌ایمانان مسیحی خود نصیحت کرد به جای اینکه برادری را به دادگاه ببرند، بگذارند خود مظلوم و حتی مغبون شوند.—۱قرنتیان ۶:۷.
۱۸ برادران و خواهران واقعی ما، مانند باریشوع جادوگر ‹پر از مکر و خباثت› نیستند. (اعمال ۱۳:۶-۱۲) بنابراین بیاییم هنگامی که در تجارتهای نامطمئنی که هم‌ایمانانمان در آن شرکت دارند، پولی از دست می‌رود، فطانت را به کار ببریم. اگر به این می‌اندیشیم که دست به اقدام قانونی بزنیم، باید اثرات احتمالی آن را بر روی خودمان، فرد یا افراد دیگر، جماعت، و افراد خارج از جماعت در نظر بگیریم. پیگیری پرداخت خسارت می‌تواند مقدار زیادی از وقت، توان، و امکانات دیگرمان را هدر دهد. نتیجهٔ این کار فقط ثروتمند کردن وکلای دعاوی و متخصصان دیگر است. متأسفانه عده‌ای از مسیحیان چون بیش از حد غرق این امور شده‌اند، امتیازات تئوکراتیک خود را از دست داده‌اند. اگر در این مورد از مسیر اصلی منحرف شویم، شیطان را خوشحال می‌کنیم، اما ما می‌خواهیم دل یَهُوَه را شاد کنیم. (امثال ۲۷:۱۱) از طرف دیگر، قبول خسارت می‌تواند مانع غم و اندوه شود و برای ما و پیران وقت بسیاری باقی بگذارد. به حفظ صلح در جماعت کمک می‌کند و ما را قادر می‌سازد که همیشه اول ملکوت را بجوییم.
فطانت و تصمیم‌گیری
۱۹. هنگام تصمیم‌گیریهایی که با نگرانی همراه هستند، فطانت روحانی و دعا چه کاری می‌توانند برای ما انجام دهند؟
۱۹ تصمیم‌گیری در مورد امور مالی یا تجاری می‌تواند تا حدی نگران‌کننده باشد. اما فطانت روحانی به ما کمک می‌کند تا عوامل گوناگون را بسنجیم و تصمیمی عاقلانه بگیریم. علاوه بر این، اگر صمیمانه در دعا به یَهُوَه توکل کنیم، «سلامتئ [یا، «صلح،» د ج ] » خدا را برایمان به همراه خواهد داشت. (فیلپیان ۴:۶، ۷) صلح خدا، آرامش و راحتی خیال است که از رابطهٔ شخصی و نزدیک با یَهُوَه ناشی می‌شود. چنین صلحی به طور حتم می‌تواند به ما کمک کند تا هنگامی که با تصمیمات مشکل مواجه می‌شویم، تعادل خود را حفظ نماییم.
۲۰. در رابطه با امور تجاری و جماعت، در انجام دادن چه کاری باید مصمم باشیم؟
۲۰ بیاییم مصمم باشیم که نگذاریم درگیریهای تجاری، صلح ما یا جماعت را بر هم بزند. ما باید به خاطر بسپاریم که جماعت مسیحی برای این است که ما را از لحاظ روحانی یاری نماید، نه اینکه مرکز کارهای تجاری باشد. امور تجاری همیشه باید از فعالیتهای جماعت جدا نگه داشته شود. هنگامی که شروع به تجارتهای نامطمئن می‌کنیم، باید فطانت و احتیاط را به کار ببریم. بیاییم همیشه در اینگونه امور، دید متعادلی را حفظ کنیم و اول جویای منافع ملکوت شویم. چنانچه تجارت نامطمئنی که هم‌ایمانانمان در آن شرکت دارند با شکست مواجه شود، نهایت سعی خود را به عمل آورده، کاری را انجام دهیم که به نفع همهٔ کسانی است که در ارتباط با آن می‌باشند.
۲۱. در هماهنگی با فیلپیان ۱:۹-۱۱ چگونه می‌توانیم فطانت نشان دهیم و بر طبق آن عمل کنیم؟
۲۱ به این امید که به جای نگرانی بیش از حد برای امور مالی و کارهای کم‌اهمیت‌تر دیگر، همهٔ ما دل خود را به فطانت مایل گردانیم، برای راهنمایی به خدا دعا کنیم، و منافع ملکوت را در درجهٔ اول حفظ کنیم. باشد که در هماهنگی با دعای پولس، ‹محبت ما در معرفت و کمال فهم بسیار افزونتر شود تا چیزهای بهتر را برگزینیم و بیلغزش باشیم.› بیاییم اکنون که مسیح پادشاه بر تخت آسمانی خود نشسته است، در همهٔ جنبه‌های زندگی فطانت روحانی نشان دهیم. و ‹از میوهٔ عدالت که بوسیلهٔ عیسی مسیح برای تمجید و حمد خدا [سلطان تعالی خداوند یَهُوَه] است، پر شویم.›—فیلپیان ۱:۹-۱۱.
چگونه پاسخ می‌دهی؟
◻ فطانت چیست؟
◻ چرا در مورد معامله‌های تجاری در میان مسیحیان، نیاز ویژه‌ای به نشان دادن فطانت وجود دارد؟
◻ اگر حس کنیم که فردی هم‌ایمان سر ما کلاه گذاشته است، فطانت چه کمکی می‌تواند به ما بکند؟
◻ فطانت چه نقشی در تصمیم‌گیری هایمان دارد؟
[تصویر در صفحهٔ ۱۴]
فطانت به ما کمک خواهد کرد تا پند عیسی را به کار برده، همیشه اول ملکوت را بطلبیم
[تصاویر در صفحهٔ ۱۶]
قراردادهای تجاری را همیشه به طور کتبی بنویس