برکاتی عظیمتر در عهد جدید
«[عیسی] مُتَوَسِّطِ عهد نیکوتر نیز هست.»—عبرانیان ۸:۶.
۱. چه کسی ثابت کرد که همان ‹ذریت زن› میباشد که در عدن نبوت شد، و چطور ‹پاشنهٔ وی کوبیده شد›؟
پس از آنکه آدم و حَوّا گناه کردند، یَهُوَه بر شیطان، یعنی کسی که حَوّا را گمراه کرده بود، این گونه داوری نمود: «عداوت در میان تو و زن و در میان ذریّت تو و ذریّت وی میگذارم او سر ترا خواهد کوبید و تو پاشنهٔ ویرا خواهی کوبید.» (پیدایش ۳:۱۵) در سال ۲۹ د.م.، با تعمید عیسی در رود اردن، ذریتی که وعدهٔ آن در عدن داده شده بود، بالاخره آشکار شد. هنگام مرگ وی بر تیر شکنجه، یعنی در سال ۳۳ د.م.، بخشی از آن نبوت باستانی تکمیل شد. شیطان ‹پاشنهٔ [آن ذریت را] کوبید.›
۲. بر طبق کلام خود عیسی، چگونه مرگ وی برای بشر مفید است؟
۲ جای بسی خوشحالی است که این جراحت اگرچه فوقالعاده دردناک و الیم بود، دائمی نبود. عیسی از میان مردگان برخاست و به شکل روحی فناناپذیر به آسمان نزد پدر خود عروج کرد، و در آنجا فدیه، یعنی ارزش خون ریختهشدهاش را «در راه بسیاری،» عرضه کرد. بدین ترتیب کلام عیسی به حقیقت پیوست: «پسر انسان نیز باید بلند کرده شود. تا هر که باو ایمان آرد هلاک نگردد بلکه حیات جاودانی یابد. زیرا خدا جهانرا اینقدر محبّت نمود که پسر یگانهٔ خود را داد تا هر که بر او ایمان آورد هلاک نگردد بلکه حیات جاودانی یابد.» (متی ۲۰:۲۸؛ یوحنا ۳:۱۴-۱۶؛ عبرانیان ۹:۱۲-۱۴) برای تکمیل این نبوت عیسی، عهد جدید از اهمیتی خاص برخوردار است.
عهد جدید
۳. اولین باری که عملکرد عهد جدید رؤیت شد چه موقع بود؟
۳ عیسی اندکی پیش از مرگ خود، به پیروانش گفت که خون وی که ریخته خواهد شد، ‹خون در عهد جدید› است. (متی ۲۶:۲۸؛ لوقا ۲۲:۲۰) ده روز پس از عروج عیسی، هنگامی که روحالقدس بر حدوداً ۱۲۰ نفر از شاگردانش که در طبقهٔ بالای خانهای در اورشلیم جمع شده بودند ریخته شد، عملکرد عهد جدید رؤیت شد. ( اعمال ۱:۱۵؛ ۲:۱-۴) تحت عهد جدید قرار دادن این ۱۲۰ شاگرد عیسی، نشان داد که عهد «کهنه» یا همان عهد شریعت دیگر منسوخ شده است.—عبرانیان ۸:۱۳.
۴. آیا عهد عتیق ناکام ماند؟ توضیح بده.
۴ آیا عهد عتیق ناکام مانده بود؟ ابداً. البته از آنجا که این عهد، جای خود را به عهد جدید داده بود، اسرائیل جسمانی دیگر قوم خاص خدا نبود. (متی ۲۳:۳۸) این امر به دلیل تمرد اسرائیلیان، و عدم پذیرش مسحشدهٔ یَهُوَه بود. (خروج ۱۹:۵؛ اعمال ۲:۲۲، ۲۳) با این حال، شریعت پیش از آنکه جایگزین گردد بسیار مفید واقع شد. این شریعت قرنها راهی برای تقرب به خدا، و وسیلهٔ محافظت در مقابل مذهب کاذب بود. شریعت همچنین پیشنگرشی از عهد جدید بود، و قربانیهای متعدد آن نمایشی بود از نیاز حاد بشر به آزادی از بند گناه و مرگ. آری، شریعت ‹لالای ما شد تا بمسیح برسیم.› (غلاطیان ۳:۱۹، ۲۴؛ رومیان ۳:۲۰؛ ۴:۱۵؛ ۵:۱۲؛ عبرانیان ۱۰:۱، ۲) با این همه، از طریق عهد جدید بود که برکاتی که به ابراهیم وعده داده شدند به صورت تمام و کمال به تحقق میپیوستند.
امتها از ذریت ابراهیم برکت یافتند
۵، ۶. در تکمیل روحانی و اساسی عهد ابراهیمی، چه کسی ذریت ابراهیم است، و اولین امتی که از آن برکت یافت چه امتی بود؟
۵ یَهُوَه به ابراهیم وعده داد: «از ذریّت تو جمیع امتّهای زمین برکت خواهند یافت.» (پیدایش ۲۲:۱۸) تحت عهد عتیق، خارجیان حلیم و افتادهدل از طریق معاشرت با قوم اسرائیل، یعنی امت ذریت ابراهیم، بسیار برکت یافتند. با این حال، در تکمیل روحانی و بنیادی این عهد، ذریت ابراهیم یک انسان کامل بود. پولس این مطلب را این گونه توضیح داد: «وعدهها به ابراهیم و بنسل او گفته شد و نمیگوید بنسلها که گویا دربارهٔ بسیاری باشد بلکه دربارهٔ یکی و بنسل تو که مسیح است.»—غلاطیان ۳:۱۶.
۶ آری، عیسی ذریت ابراهیم بوده، برکاتی که از وی به امتها رسید بس والاتر است از آنچه برای اسرائیل جسمانی ممکن بود. اولین امتی که بدین برکات نائل گردید خود اسرائیل بود. کمی بعد از پَنطیکاست ۳۳ د.م.، پطرس رسول به گروهی از یهودیان گفت: «شما هستید اولاد پیغمبران و آن عهدیکه خدا با اجداد ما بست وقتیکه به ابراهیم گفت از ذریّت تو جمیع قبایل زمین برکت خواهند یافت. برای شما اوّلاً خدا بندهٔ خود عیسی را برخیزانیده فرستاد تا شما را برکت دهد ببرگردانیدن هر یکی از شما از گناهانش.»—اعمال ۳:۲۵، ۲۶.
۷. چه امتهایی از عیسی، ذریت ابراهیم، برکت یافتند؟
۷ چیزی نگذشت که این برکات شامل حال سامِریان و سپس ملل بیگانه نیز شد. (اعمال ۸:۱۴-۱۷؛ ۱۰:۳۴-۴۸) بین سالهای ۵۰ و ۵۲ د.م.، پولس به مسیحیان غلاطیه در آسیای صغیر نوشت: «کتاب چون پیش دید که خدا امّتها را از ایمان عادل خواهد شمرد به ابراهیم بشارت داد که جمیع امّتها از تو برکت خواهند یافت. بنابرین اهل ایمان با ابراهیمِ ایماندار برکت مییابند.» (غلاطیان ۳:۸، ۹؛ پیدایش ۱۲:۳) تعداد زیادی از مسیحیان غلاطیه با اینکه از «جمیع امّتها» بودند، به دلیل ایمانی که داشتند از عیسی برکت یافتند. به چه صورت؟
۸. برکاتی که از ذریت ابراهیم به مسیحیان زمان پولس میرسید از چه قرارند، و در پایان چه تعداد به این برکات نائل خواهند شد؟
۸ پولس به مسیحیان غلاطیه که از ملتها و طبقات مختلف بودند گفت: «اگر شما از آنِ مسیح میباشید، هر آینه نسل ابراهیم و بر حسب وعده وارث هستید.» (غلاطیان ۳:۲۹) از جمله برکاتی که از ذریت ابراهیم به این غلاطیان میرسید، شرکت کردن ایشان در عهد جدید، همارث بودن با عیسی، یعنی شرکت کردن با وی در ذریت ابراهیم بود. ما از شمار جمعیت اسرائیلِ باستان آگاهی نداریم. تنها میدانیم که «مثل ریگِ کنارهٔ دریا بیشماره بودند.» (۱پادشاهان ۴:۲۰) ولی هماکنون از تعداد نهایی شرکای عیسی در ذریت روحانی بخوبی آگاهیم—۰۰۰,۱۴۴ نفر. (مکاشفه ۷:۴؛ ۱۴:۱) این ۰۰۰,۱۴۴ نفر از میان افراد بشر «از هر قبیله و زبان و قوم و امّت» بیرون میآیند و در رساندن برکات عهد ابراهیمی به بسیاری از انسانهای دیگر شرکت میکنند.—مکاشفه ۵:۹.
نبوتی تکمیل میشود
۹. به چه صورت شریعت یَهُوَه در قلب افرادی که تحت عهد جدید بودند نوشته شده بود؟
۹ ارمیا هنگام پیشگویی عهد جدید، نوشت: «اینست عهدیکه بعد از این ایّام با خاندان اسرائیل خواهم بست. شریعت خود را در باطن ایشان خواهم نهاد و آنرا بر دل ایشان خواهم نوشت.» (ارمیا ۳۱:۳۳) خدمت به یَهُوَه که بر محبت پایه ریزی شده، از مشخصههای افرادی است که تحت عهد جدید میباشند. (یوحنا ۱۳:۳۵؛ عبرانیان ۱:۹) شریعت یَهُوَه بر دل ایشان نوشته شده، و از ته دل مایلند ارادهٔ او را به جا بیاورند. البته در اسرائیل باستان نیز افراد وفاداری بودند که به شریعت یَهُوَه محبتی عمیق داشتند. (مزمور ۱۱۹:۹۷) ولی بسیاری نیز فاقد چنین محبتی بودند. با این حال، اینان جزو قوم اسرائیل ماندند. در مورد عهد جدید، اگر کسی شریعت خدا بر دلش نوشته نشده باشد، نمیتواند در این عهد بماند.
۱۰، ۱۱. در مورد افرادی که تحت عهد جدید میباشند یَهُوَه به چه صورت «خدای ایشان» میشود، و چگونه همه آنها او را خواهند شناخت؟
۱۰ سپس یَهُوَه در مورد آنانی که تحت عهد جدید میباشند گفت: «من خدای ایشان خواهم بود و ایشان قوم من خواهند بود.» (ارمیا ۳۱:۳۳) در اسرائیل باستان تعداد زیادی از اسرائیلیان، با اینکه خدایان ملتها را پرستش میکردند، همچنان اسرائیلی ماندند. اما یَهُوَه بر شالودهٔ عهد جدید، امتی روحانی یعنی «اسرائیل خدا» را بوجود آورد و آن را جایگزین اسرائیل جسمانی کرد. (غلاطیان ۶:۱۶؛ متی ۲۱:۴۳؛ رومیان ۹:۶-۸) کسی که از پرستش یَهُوَه دست بکشد و یا خدایان دیگر را نیز پرستش کند، نمیتواند جزو این امت روحانی جدید بماند.
۱۱ یَهُوَه همچنین گفت: «جمیع ایشان از خورد و بزرگ مرا خواهند شناخت.» (ارمیا ۳۱:۳۴) در اسرائیل، خیلیها یَهُوَه را نادیده میگرفتند و میگفتند: «خداوند [یَهُوَه] نه نیکوئی میکند و نه بدی.» (صفنیا ۱:۱۲) کسی که یَهُوَه را نادیده بگیرد و یا پرستش پاک را بیالاید، نمیتواند جزو اسرائیل خدا بماند. (متی ۶:۲۴؛ کولسیان ۳:۵) اسرائیلیان روحانی ‹آنانی هستند که خدای خویش را میشناسند.› (دانیال ۱۱:۳۲) این باعث خرسندی ایشان است که ‹خدای واحِد حقیقی و عیسی مسیح را بشناسند.› (یوحنا ۱۷:۳) از آنجا که عیسی به شکل بینظیری «[خدا] را ظاهر [تشریح] کرد،» شناختن عیسی ژرفای معرفت ایشان را افزایش میدهد.—یوحنا ۱:۱۸؛ ۱۴:۹-۱۱.
۱۲، ۱۳. الف) یَهُوَه بر چه اساسی گناهان کسانی را که تحت عهد جدید میباشند میبخشد؟ ب) در خصوص بخشش گناهان، عهد جدید چه برتریی بر عهد عتیق دارد؟
۱۲ یَهُوَه در آخر چنین تعهد کرد: «عصیان ایشانرا خواهم آمرزید و گناه ایشانرا دیگر بیاد نخواهم آورد.» (ارمیا ۳۱:۳۴ب) شریعت موسی از صدها قاعده و قانون تشکیل شده بود و از اسرائیلیان خواسته شده بود آن قوانین را اطاعت کنند. (تثنیه ۲۸:۱، ۲، ۱۵) کسی که قانون را میشکست، میبایست برای پاک کردن گناهان خود قربانیهایی بگذراند. (لاویان ۴:۱-۷؛ ۱۶:۱-۳۱) بسیاری از یهودیان بر این باور بودند که میتوانند با اعمال خود بر طبق شریعت، عادل شمرده شوند. معهذا، مسیحیان هرگز نمیتوانند از طریق اعمال خود عدالت را کسب کنند. ایشان نمیتوانند از گناه اجتناب کنند. (رومیان ۵:۱۲) تحت عهد جدید، داشتن وضعیتی عادلانه در مقابل خدا، تنها بر اساس قربانی عیسی میسر است. با این حال، برخوردار شدن از چنین وضعیتی بخشش و فیضی از طرف خدا میباشد. (رومیان ۳:۲۰، ۲۳، ۲۴) یَهُوَه هنوز هم از خادمانش خواستار اطاعت است. پولس در مورد کسانی که در عهد جدید هستند گفت: ‹شریعت مسیح در آنان است.›—۱قرنتیان ۹:۲۱.
۱۳ لذا، برای مسیحیان نیز قربانی گناه وجود دارد، قربانیی بسیار ارزندهتر از قربانیهای تحت عهد شریعت. پولس نوشت: «هر کاهن [تحت عهد شریعت] هر روزه بخدمت مشغول بوده میایستد و همان قربانیها را مکرّراً میگذراند که هرگز رفع گناهان را نمیتواند کرد. لکن [عیسی] چون یک قربانی برای گناهان گذرانید، بدست راست خدا بنشست.» (عبرانیان ۱۰:۱۱، ۱۲) از آنجا که مسیحیانِ تحت عهد جدید به قربانی عیسی ایمان میورزند یَهُوَه ایشان را عادل شمرده، بیگناه قلمداد میکند، و بدین ترتیب اینان در مقام پسران روحانی یَهُوَه مسح میشوند. (رومیان ۵:۱؛ ۸:۳۳، ۳۴؛ عبرانیان ۱۰:۱۴-۱۸) هنگامی که از روی ناکاملی از اینان گناهی سر بزند، میتوانند از یَهُوَه تمنای بخشش کنند، و یَهُوَه نیز بر اساس قربانی عیسی ایشان را میبخشد. (۱یوحنا ۲:۱، ۲) اما، اگر به عمد راه گناه را در پیش گیرند، وضعیت عادلانهٔ خود، و نیز افتخار شرکت در عهد جدید را از دست میدهند.—عبرانیان ۲:۲، ۳؛ ۶:۴-۸؛ ۱۰:۲۶-۳۱.
عهد عتیق و عهد جدید
۱۴. چه ختنهای تحت عهد شریعت لازم بود؟ تحت عهد جدید چطور؟
۱۴ در عهد عتیق، افراد مذکر ختنه میشدند و این نشانی بود بر ایشان که تحت عهد شریعت هستند. (لاویان ۱۲:۲، ۳؛ غلاطیان ۵:۳) پس از پیدایش جماعت مسیحی، بعضی معتقد بودند که مسیحیان غیریهودی نیز میباید ختنه شوند. اما رسولان و پیران اورشلیم، به راهنمایی از کلام خدا و روحالقدس دریافتند که لزومی به این کار نیست. (اعمال ۱۵:۱، ۵، ۲۸، ۲۹) چند سال بعد، پولس چنین گفت: «آنکه در ظاهر است یهودی نیست و آنچه در ظاهر در جسم است ختنه نی. بلکه یهود آنستکه در باطن باشد و ختنه آنکه قلبی باشد در روح نه در حرف.» (رومیان ۲:۲۸، ۲۹) در نظر یَهُوَه ختنه شدنِ یهودیان جسمانی، دیگر هیچ ارزش روحانی نداشت. اما کسانی که تحت عهد جدید میباشند، قلبشان باید ختنه شود، نه جسمشان. بدین مفهوم که تمام افکار، آرزوها، و انگیزههایی که در نظر یَهُوَه ناخوشایند و یا ناپاک میآیند باید زدوده شوند.a تعداد زیادی از افراد، خود گواهی هستند زنده بر این واقعیت که روحالقدس قدرت دارد طرز فکرها را در این جهت تغییر دهد.—۱قرنتیان ۶:۹-۱۱؛ غلاطیان ۵:۲۲-۲۴؛ افسسیان ۴:۲۲-۲۴.
۱۵. در خصوص پادشاه حاکم، چگونه میتوانیم اسرائیل جسمانی را با اسرائیل خدا مقایسه کنیم؟
۱۵ در ترتیبات عهد شریعت، یَهُوَه خدای اسرائیل بود، و مدت زمانی نیز از طریق پادشاهان انسانی در اورشلیم، سلطنت میکرد. (اشعیا ۳۳:۲۲) یَهُوَه همچنین پادشاه اسرائیلِ خدا و اسرائیلِ روحانی بوده، بعلاوه از سال ۳۳ د.م.، توسط عیسی مسیح که «تمامئ قدرت در آسمان و بر زمین» به وی داده شد، نیز حکمرانی میکند. (متی ۲۸:۱۸؛ افسسیان ۱:۱۹-۲۳؛ کولسیان ۱:۱۳، ۱۴) هماکنون اسرائیل خدا عیسی را پادشاه ملکوت آسمانی خدا میداند، ملکوتی که در سال ۱۹۱۴ بنیان نهاده شد. عیسی در مسند پادشاهی، حتی از حِزْقیا، یُوشیا، و دیگر پادشاهان وفادار اسرائیل بسیار بهتر است.—عبرانیان ۱:۸، ۹؛ مکاشفه ۱۱:۱۵.
۱۶. اسرائیل خدا چگونه کهانتی است؟
۱۶ اسرائیل هم حکومت بود و هم کاهنانی مسحشده داشت. در سال ۳۳ د.م.، اسرائیل جسمانی جای خود را به اسرائیل خدا داده، «بنده» و «شاهد» یَهُوَه شد. (اشعیا ۴۳:۱۰) از آن پس، کلام یَهُوَه به اِشَعْیا، که در اشعیا ۴۳:۲۱ و خروج ۱۹:۵، ۶ ثبت گردیده، در مورد اسرائیل روحانی خدا اجرا میشد. امت روحانیِ جدیدِ خدا حالا «قبیلهٔ برگزیده و کهانت ملوکانه و امّت مقدّس و قومیکه ملْک خاصّ خدا باشد» بود، و مسئولیت آن این بود که ‹فضائل [یَهُوَه] را اعلام نماید.› (۱پطرس ۲:۹) تمام مردان و زنان اسرائیل خدا با هم کهانتی مشترک را تشکیل میدهند. (غلاطیان ۳: ۲۸، ۲۹) اینان که حالا بخش فرعی ذریت ابراهیم هستند، چنین میگویند: «ای اُمّتها با قوم او آواز شادمانی دهید.» (تثنیه ۳۲:۴۳) آن تعداد از افراد اسرائیل روحانی که هنوز بر روی زمین میباشند «غلام امین و دانا» را تشکیل میدهند. (متی ۲۴:۴۵-۴۷) تنها از طریق معاشرت با این گروه است که میتوان به خدا خدمتی مقدس انجام داد.
ملکوت خدا—تکمیل نهایی
۱۷. کسانی که تحت عهد جدید میباشند چه تولدی مییابند؟
۱۷ اسرائیلیانی که پس از سال ۱۵۱۳ ق.د.م. به دنیا میآمدند، از هنگام تولدشان تحت عهد شریعت قرار میگرفتند. به همین صورت، افرادی که یَهُوَه تحت عهد جدید قرار میدهد نیز به شکلی تولد مییابند—در مورد آنان این تولد روحانی است. عیسی در صحبتش با نیقودیموسِ فریسی به این موضوع اشاره کرد: «آمین آمین بتو میگویم، اگر کسی از سرِ نو مولود نشود ملکوت خدا را نمیتواند دید.» (یوحنا ۳:۳) ۱۲۰ نفر از شاگردان عیسی در پَنطیکاست ۳۳ د.م. جزو اولین افراد ناکاملی بودند که بدین گونه مولود شده یا تولد یافتند. اینان که حال تحت عهد جدید عادل شناخته شده بودند، روحالقدس را برای میراثِ ملوکانهٔ خود ‹بِیعانه› گرفتند. (افسسیان ۱:۱۴) ایشان «از روح مولود» شدند تا فرزندخواندگان خدا شوند، و این فرزندخواندگی، آنها را برادران عیسی میکند و در نتیجه «همارث با مسیح» میگردند. (یوحنا ۳:۶؛ رومیان ۸:۱۶، ۱۷) از «سرِ نو مولود» شدنِ ایشان، راه را برای آتیهای شگرف باز کرد.
۱۸. از سَرِ نو متولد شدن، چه آیندهای را پیش روی کسانی که تحت عهد جدید میباشند قرار میدهد؟
۱۸ عیسی میانجی عهد جدید، با پیروانش عهد دیگری نیز بسته، بدیشان گفت: «ملکوتی برای شما قرار میدهم چنانکه پدرم برای من مقرّر فرمود.» (لوقا ۲۲:۲۹) این عهد ملکوتی راه را برای تکمیل رؤیای فوقالعادهای که در دانیال ۷:۱۳، ۱۴، ۲۲، ۲۷ ثبت شده، باز خواهد کرد. دانیال مشاهده کرد که «قدیمالایّام» یا همان یَهُوَه خدا به شخصی «مثل پسر انسان» اقتداری ملوکانه داد. سپس دانیال دید که «مقدّسان ملکوترا بتصرّف آوردند.» عیسی همان شخصی است که «مثل پسر انسان» میباشد و در سال ۱۹۱۴، یَهُوَه خدا ملکوت آسمانی را به وی داد. «مقدّسان،» آن شاگردان عیسی هستند که با روح مسح شده، با وی در ملکوت شریک میباشند. (۱تسالونیکیان ۲:۱۲) چگونه؟
۱۹، ۲۰. الف) وعدهٔ یَهُوَه به ابراهیم، برای افراد تحت عهد جدید، در آخر چه تکمیل باشکوهی به دنبال خواهد داشت؟ ب) چه سؤال دیگری باید پاسخ داده شود؟
۱۹ این مسحشدگان، پس از مرگشان، مانند عیسی به صورت مخلوقاتی روحی و فناناپذیر از میان مردگان برمیخیزند و در مقام پادشاهان و کاهنان با وی در آسمان خدمت میکنند. (۱قرنتیان ۱۵:۵۰-۵۳؛ مکاشفه ۲۰:۴، ۶) چه امید باشکوهی! اینان نه فقط بر سرزمین کنعان، بلکه «بر زمین سلطنت خواهند کرد.» (مکاشفه ۵:۱۰) آیا ایشان ‹دروازههای دشمنان خود را متصرّف› خواهند شد؟ (پیدایش ۲۲:۱۷) بله، با قاطعیت تمام، برای مثال هنگامی که آنها نابودی مذهب دَدمنشِ فاحشه یا بابل عظیم را شهادت میدهند، هنگامی که مسحشدگانِ رستاخیزیافته با عیسی «بعصای آهنین» در شبانی ملتها شرکت میکنند، و همچنین هنگامی که سر شیطان را میکوبند. بنابراین اینان در تکمیل جزئیات نهایی آنچه در پیدایش ۳:۱۵ نبوت شده است سهیم خواهند بود.—مکاشفه ۲:۲۶، ۲۷؛ ۱۷:۱۴؛ ۱۸:۲۰، ۲۱؛ رومیان ۱۶:۲۰.
۲۰ هنوز میتوان از خود سؤال کرد، آیا عهد ابراهیمی و عهد جدید فقط شاملِ حالِ ۰۰۰,۱۴۴ وفادار خواهد بود؟ خیر، افراد دیگری نیز که مستقیماً در این عهد شرکت ندارند، از این وفادران برکت خواهند یافت، این مطلب را در مقالهٔ بعد خواهیم دید.
[پاورقی]
a بینش بر نوشتههای مقدس (انگل.) جلد ۱، صفحهٔ ۴۷۰، چاپ انجمن برج دیدهبانی ملاحظه شود.
آیا به یاد میآوری؟
◻ نخستین بار چه موقع عملکرد عهد جدید رؤیت شد؟
◻ چه چیزهایی از طریق عهد عتیق به انجام رسید؟
◻ ذریت اصلی ابراهیم چه کسی است؟ برکاتی را که امتها از طریق این ذریت به دست آوردهاند به ترتیب برشمارید؟
◻ برای ۰۰۰,۱۴۴ نفر تکمیل نهایی عهد ابراهیمی و عهد جدید، به چه معناست؟
[تصویر در صفحهٔ ۲۴]
مفهوم بخشش گناهان برای کسانی که تحت عهد جدید میباشند بسیار عمیقتر از کسانی است که تحت عهد عتیق بودند