آیا صحیح است از برادرمان پول قرض بگیریم؟‏

فرزند کوچک سایمِن بیمار است و نیاز فوری به دارو دارد.‏ اما دست پدر بی‌نوا چنان تنگ است که از عهده خرید دارو بر نمی‌آید.‏ چه باید بکند؟‏ او به یاد برادر مسیحی خود،‏ مایکل،‏ می‌افتد که وضع مالیش بهتر از اوست.‏ شاید مایکل بتواند پولی به او قرض بدهد.‏ ولی،‏ سایمِن جایی در دل خود می‌داند که احتمالاً نخواهد توانست قرض خود را بپردازد.‏a

وقتی سایمِن از مایکل تقاضای کمک مالی می‌کند،‏ او را بر سر دوراهی قرار می‌دهد.‏ مایکل خوب می‌داند که برادرش حقیقتاً محتاج است و از طرفی حدس می‌زند،‏ او که حتی پول کافی برای تهیهٔ خوراک برای خانوادهٔ خود ندارد،‏ نخواهد توانست بدهی خود را پس بدهد.‏ مایکل چه می‌تواند بکند؟‏

در بسیاری از کشورها مردم ممکن است یکشبه وسیلهٔ امرار معاش خود را از دست بدهند و دیگر برای مخارج درمانی نه پولی داشته باشند و نه بیمه‌ای.‏ وامهای بانکی یا وجود خارجی ندارند و یا بهره‌ای بسیار بالا مطالبه می‌کنند.‏ در موارد بسیار اضطراری شاید آخرین امید شخص قرض گرفتن پول از شخصی دیگر باشد.‏ ولی،‏ پیش از آنکه برای قرض گرفتن قدم پیش بگذاریم،‏ بسیار بجاست که به چند موضوع مهم توجه کنیم.‏

خرج آن را برآورد کن

کتاب مقدس هم برای قرض‌دهنده و هم برای قرض‌گیرنده پند و اندرزهایی ارزنده دارد.‏ اگر ما آنها را بکار بگیریم،‏ از بسیاری از سوءتفاهمها و دلخوریها جلوگیری خواهیم کرد.‏

برای نمونه،‏ کتاب مقدس به ما خاطرنشان می‌کند که پول قرض گرفتن را موضوعی کم‌اهمیت و پیش‌پاافتاده نپنداریم.‏ پولس رسول مسیحیان روم را چنین ترغیب کرد:‏ «مدیون احدی بچیزی مشوید جز بمحبّت نمودن با یکدیگر زیرا کسیکه دیگریرا محبّت نماید شریعترا بجا آورده باشد.‏» (‏ رومیان ۱۳:‏۸‏)‏ ایده‌آل آن است که تنها به محبت مدیون و مقروض مسیحیان دیگر باشیم.‏ از اینرو،‏ باید از خود سؤال کنیم:‏ ‹آیا واقعاً این قرض ضرورت دارد یا نه؟‏›‏

چنانچه موضوع ضروری و پراهمیت باشد،‏ همچنین بجاست که نتایج مقروض شدن را نیز از یاد نبریم.‏ عیسی مسیح نشان داد که تصمیمات جدی محتاج تفکر و برنامه‌ریزی صحیح است.‏ وی از شاگردان خود سؤال کرد:‏ «کیست از شما که قصد بنای برجی داشته باشد و اوّل نه نشیند تا برآورد خرج آنرا بکند که آیا قوّتِ تمام کردنِ آن دارد یا نه؟‏» (‏ لوقا ۱۴:‏۲۸‏)‏ این اصل همچنین زمانی بکار می‌آید که بخواهیم تصمیم بگیریم آیا از برادرمان پول قرض بگیریم یا خیر.‏ برآورد مخارج در زمینهٔ مقروض شدن به معنای این است که چگونه و چه وقت بدهی خود را خواهیم پرداخت.‏

شخص قرض‌دهنده حق دارد بداند که پولش چگونه و چه وقت به وی برگردانده خواهد شد.‏ با بررسی و ارزیابی دقیق مسئله باید بتوانیم جوابی مشخص و صریح به وی بدهیم.‏ آیا مخارج را طوری برآورد کرده‌ایم که بتوانیم در مدت زمانی معقول قرض خود را بپردازیم؟‏ البته شاید گفتن این حرف به برادرمان آسان باشد:‏ «مطمئن باش که در اسرع وقت بدهی خودم را خواهم پرداخت.‏ تو که به حرف من اعتماد داری.‏» اما،‏ آیا نباید با موضوعی چنین پراهمیت مسئولانه‌تر برخورد کنیم؟‏ ما باید از همان آغاز مصمم به پرداخت قرضمان باشیم،‏ چرا که یَهُوَه از ما چنین خواسته است.‏ مزمور ۳۷:‏۲۱ می‌گوید:‏ «شریر قرض میگیرد و وفا نمیکند.‏»‏

نشستن و محاسبه کردن طریقه و زمان پرداخت قرضمان،‏ باعث می‌شود به اهمیت تعهد و مسئولیت خطیری که متقبل خواهیم شد پی ببریم.‏ این کار از احتمال مقروض شدن بی‌مورد کم می‌کند.‏ البته بیشتر به صرف خواهد بود که اصلاً زیر قرض نرویم.‏ امثال ۲۲:‏۷ به ما چنین هشدار می‌دهد:‏ «مدیون،‏ غلام طلب‌کار میباشد.‏» حتی وقتی قرض‌دهنده و قرض‌گیرنده دو برادر مسیحی باشند،‏ قرض مربوطه احتمالاً بر روابطشان تأثیر خواهد گذاشت.‏ سوءتفاهمها بر سر این موضوع حتی صلح پاره‌ای از جماعات را مختل کرده است.‏

توضیح در مورد علت نیاز به پول

قرض‌دهنده حق دارد حدوداً بداند که پولی که قرض می‌دهد به چه مصرفی می‌رسد.‏ آیا غیر از وی از اشخاص دیگری نیز پول قرض خواهیم گرفت؟‏ در این صورت،‏ این موضوع را نیز باید با قرض‌دهنده در میان بگذاریم،‏ چرا که این را نیز می‌تواند در توانایی ما در پرداخت پولش به حساب آورد.‏

چیزی که بخصوص اهمیت دارد این است که فرقی بین قرض برای کار تجاری و قرض برای نیازی اضطراری قائل شویم.‏ برادر مسیحیمان برای دادن قرض تجاری به ما هیچ اجباری ندارند.‏ با این حال،‏ اگر ببیند که از عهدهٔ مخارج ضروریی از قبیل خوراک،‏ پوشاک،‏ و درمانهای لازم بر نمی‌آییم،‏ و اینکه این موضوع به دلیل کوتاهی از ما نبوده است،‏ ممکن است تصمیم بگیرد با دادن چنین قرضی ما را مساعدت کند.‏ در این موقع است که صراحت و صداقت می‌تواند از بسیاری سوءتفاهمها جلوگیری کند.‏—‏افسسیان ۴:‏۲۵‏.‏

همه چیز را کتباً ثبت کن

چنانچه بخواهیم سوءتفاهمی پیش نیاید ضرورت دارد توافق‌نامه‌ای نوشته شود.‏ اگر همهٔ قرارهایمان را در توافق‌نامه ثبت نکنیم حافظهٔ ما ممکن است جزئیات را به فراموشی بسپارد.‏ باید وجه بدهی و زمان پرداخت آن ثبت شود.‏ بسیار بجاست که طرفین معامله توافق‌نامه را امضاء کنند و نسخه‌ای از آن را نزد خود نگهدارند.‏ کتاب مقدس خاطرنشان می‌کند که برای کارهای مربوط به امور مالی باید گزارشی مستند تهیه گردد.‏ اندکی پیش از آنکه بابلیان اورشلیم را نابود کنند،‏ یَهُوَه به ارمیا گفت که تکه زمینی را از یکی از خویشاوندانش بخرد.‏ ما از روال این گزارش مطالب زیادی می‌توانیم بیاموزیم.‏

ارمیا گفت:‏ «مزرعه‌ای را که در عناتوت بود از حَنَمْئیل پسر عموی خود خریدم و وجه آنرا هفده مثقال نقره برای وی وزن نمودم.‏ و قباله را نوشته مُهر کردم و شاهدان گرفته نقره را در میزان وزن نمودم.‏ پس قباله‌های خرید را هم آنرا که بر حسب شریعت و فریضه مختوم بود و هم آنرا که باز بود گرفتم.‏ و قبالهٔ خرید را بباروک بن نیریّا ابن مَحْسِیا بحضور پسر عموی خود حَنَمْئیل و بحضور شهودیکه قبالهٔ خرید را امضا کرده بودند و بحضور همهٔ یهودیانیکه در صحن زندان نشسته بودند سپردم.‏» (‏ ارمیا ۳۲:‏۹-‏۱۲‏)‏ البته گزارش مزبور در مورد خرید یک زمین است،‏ و نه استقراض.‏ معهذا،‏ اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد که در رسیدگی به امور مالی باید به شیوه‌ای واضح و بدون ابهام عمل کرد.‏—‏برج دیده‌بانی،‏ ۱ مه ۱۹۷۳،‏ صفحهٔ ۲۸۷-‏۲۸۸ (‏ انگل‍.‏)‏ ملاحظه شود.‏

چنانچه مشکلی پیش بیاید،‏ مسیحیان باید سعی کنند موضوع را از طریق پند عیسی در متی ۱۸:‏۱۵-‏۱۷‏،‏ فیصله دهند.‏ اما،‏ یک پیر جماعت که همیشه به برادران در حل و فصل چنین مواردی کمک می‌کرد،‏ چنین اذعان نمود:‏ «تقریباً در تمام موارد،‏ مشکل این بود که توافق‌نامه‌ای وجود نداشت.‏ همین موضوع باعث می‌شد که در طریقهٔ پرداخت وجه بدهی بین طرفین تفاهم کامل وجود نداشته باشد.‏ من معتقدم که به روی کاغذ آوردن این گونه مسائل نشان محبت است،‏ نه عدم‌اعتماد.‏»‏

وقتی توافق‌نامه به امضاء می‌رسد باید حتماً بر سر قولمان بمانیم.‏ درخواست عیسی از ما این است:‏ «سخن شما بلی بلی،‏ و نی نی باشد.‏» (‏ متی ۵:‏۳۷‏)‏ چنانچه موضوعی غیرمترقبه باعث شود تا نتوانیم بدهی خود را به موقع بپردازیم،‏ باید فوراً موقعیت را برای قرض‌دهنده توضیح دهیم.‏ شاید وی به ما این امکان را بدهد تا مبلغ مقروضه را بصورت وجوه کوچکتر و در مدت زمانی طولانی‌تر پرداخت کنیم.‏

البته،‏ حتی موقعیتی نامطلوب از بار مسئولیت ما نمی‌کاهد.‏ کسی که از یَهُوَه می‌ترسد بر سر قول خود می‌ماند.‏ (‏ مزمور ۱۵:‏۴‏)‏ حتی اگر اوضاع وفق مرادمان پیش نرفته باشد،‏ باید خود را برای هرگونه فداکاری به منظور پرداخت بدهی خود آماده کنیم،‏ چرا که این کار از وظایف مسیحیمان است.‏

در پول قرض دادن جانب احتیاط را از دست نده

آنچه مسلم است،‏ تنها فرد مقروض نیست که باید تمام جوانب امر را در نظر بگیرد.‏ برادری که پول قرض می‌دهد نیز باید خرج و دخل خود را محاسبه کند.‏ پیش از قرض دادن،‏ بجاست که سر فرصت موضوع را دقیق و به شکلی واقع‌بینانه بررسی کنیم.‏ کتاب مقدس اندرز می‌دهد که نباید جانب احتیاط را از دست داد،‏ و می‌گوید:‏ «از جملهٔ آنانیکه دست میدهند مباش،‏ و نه از آنانیکه برای قرضها ضامن میشوند.‏»—‏امثال ۲۲:‏۲۶‏.‏

پیش از آنکه قولی بدهی،‏ حساب کن که اگر برادر مقروضت از عهدهٔ پرداخت بدهی خود برنیامد چه پیش می‌آید.‏ آیا خود تو شدیداً در مضیقهٔ مالی قرار نخواهی گرفت؟‏ حتی اگر برادر مقروض واقعاً خلوص نیّت داشته باشد،‏ اوضاع همیشه وفق مراد پیش نمی‌رود و یا محاسبات گاهی اشتباه از آب در می‌آیند.‏ یعقوب ۴:‏۱۴ به ما چنین تذکر می‌دهد:‏ ‹شما نمی‌دانید که فردا چه می‌شود.‏ از آن رو که حیات شما چیست،‏ مگر بخاری نیست که اندک زمانی ظاهر است و بعد ناپدید می‌شود؟‏›—‏با جامعه ۹:‏۱۱ مقایسه شود.‏

بویژه در مورد قرض تجاری،‏ بسیار عاقلانه است که وجهه و اعتبار شخصی که درخواست پول می‌کند را از نظر دور نداری.‏ آیا وی به فردی مطمئن و قابل‌اعتماد معروف است،‏ و یا در امور مالی ناوارد است؟‏ آیا عادت به این دارد که در جماعت از بسیاری طلب پول کند؟‏ چقدر بجاست این سخنان را به خاطر بسپاریم:‏ «مرد جاهل هر سخنرا باور میکند،‏ امّا مرد زیرک در رفتار خود تأمّل مینماید.‏»—‏امثال ۱۴:‏۱۵‏.‏

در پاره‌ای موارد،‏ پول قرض دادن شاید بهترین راه کمک به شخص نیازمند نباشد.‏ این کار ممکن است باری چنان سنگین بر دوش برادرمان بنهد که رنگ شادی دیگر به چهرهٔ وی باز نگردد.‏ آیا به این فکر کرده‌ایم که برادرمان «غلام» ما می‌شود؟‏ چنانچه برادرمان نتواند بدهی خود را بپردازد این موضوع ممکن است بر روابطمان با وی تأثیر بگذارد و مثلاً با ما معذب باشد و یا حتی پیش ما احساس خجالت و شرمندگی کند؟‏

چنانچه نیازی مبرم دیده شود،‏ ممکن است بتوانیم به جای قرض دادن،‏ مبلغی را که شاید کمتر از وجه درخواستی باشد،‏ به صورت هدیه به برادرمان بدهیم.‏ کتاب مقدس ما را تشویق می‌کند که با برادران نیازمند دلسوزانه رفتار کنیم.‏ مزمورنویس چنین می‌سراید:‏ «صالح رحیم و بخشنده است.‏» (‏ مزمور ۳۷:‏۲۱‏)‏ محبت باید ما را برانگیزد تا هرآنچه در توان داریم برای رساندن کمکی عملی به برادر نیازمندمان در اختیارش قرار دهیم.‏—‏یعقوب ۲:‏۱۵،‏ ۱۶‏.‏

تمام جوانب امر را در نظر بگیر

از آنجایی که زیر قرض رفتن همواره احتمال دارد موجبات دلخوری و اختلاف را فراهم آورد،‏ بهتر است آن را نه بعنوان راحتترین،‏ بلکه آخرین راه‌حل ممکن در نظر بگیریم.‏ همانطور که قبلاً اشاره شد،‏ شخص قرض‌گیرنده باید با شخص قرض‌دهنده روراست باشد،‏ و طریقه و زمان پرداخت بدهی خود را در توافق‌نامه ثبت کند.‏ در مواقع بسیار ضروری،‏ دادن هدیه شاید بهترین کار باشد.‏

مایکل به سایمِن پول قرض نداد.‏ در عوض مبلغی کمتر را به صورت هدیه به او داد.‏ سایمِن بسیار سپاسگزار بود که برای خرید دارو چنین کمک ارزنده‌ای به او شده است.‏ مایکل نیز خوشحال بود که توانسته است محبت خود را به برادرش به نحوی عملی ابراز کند.‏ (‏ امثال ۱۴:‏۲۱؛‏ اعمال ۲۰:‏۳۵‏)‏ هر دو در انتظار روزی هستند که مسیح در مسند حکومت ‹مسکینان را استغاثه کند› و همچنین دیگر کسی نگوید که ‹بیمار است.‏› (‏ مزمور ۷۲:‏۱۲؛‏ اشعیا ۳۳:‏۲۴‏)‏ تا رسیدن آن روز،‏ هر زمان که خود را مجبور دیدیم از برادرمان پولی قرض بگیریم،‏ بنشینیم و نخست تمام جوانب امر را در نظر بگیریم.‏

‏[پاورقی]‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۲۹]‏

نوشتن توافق‌نامه نشان محبت است،‏ نه عدم‌اعتماد