‏«عبادت معقول شما»‏

‏«بدنهای خود را قربانئ زندهٔ مقدّس پسندیدهٔ خدا بگذرانید که عبادت معقول شما است.‏»‏ —‏ رومیان ۱۲:‏⁠۱‏.‏

۱،‏ ۲.‏ آموختن بکارگیری اصول کتاب مقدس را چگونه می‌توان با تسلط پیدا کردن بر زبانی جدید مقایسه کرد؟‏

آیا تاکنون مبادرت به یادگیری زبانی جدید کرده‌ای؟‏ اگر چنین است،‏ بدون تردید می‌پذیری که کاریست دشوار.‏ فراگیری یک زبان،‏ تنها یادگیری واژه‌های جدید نیست.‏ استفادهٔ ماهرانه از یک زبان مستلزم تسلط بر دستور زبان آن است.‏ باید دریابی که واژه‌ها چگونه برای بیان کامل افکار با یکدیگر مربوط و ترکیب می‌شوند.‏

^۲ فراگیری معرفت کلام خدا نیز چنین است.‏ تنها یادگیری چند آیهٔ پراکنده کافی نیست.‏ باید به اصطلاح دستور زبان کتاب مقدس را نیز بیاموزیم.‏ باید دریابیم که آیه‌ها چگونه با یکدیگر ارتباط دارند و چگونه باید به صورت اصول زندگی روزمره به کار گرفته شوند.‏ بدین ترتیب می‌توانیم ‹کامل و بجهة هر عملِ نیکو آراسته بشویم.‏›​ —‏ ۲تیموتاؤس ۳:‏⁠۱۷‏.‏

۳.‏ در سال ۳۳ د.‏م.‏،‏ در خصوص خدمت به خدا چه تغییری صورت گرفت؟‏

^۳ تحت مقررات شریعت موسی،‏ پیروی کامل از قوانین مفصل،‏ تا حد زیادی می‌توانست میزان وفاداری شخص را نشان دهد.‏ ولی در سال ۳۳ د.‏م.‏،‏ یَهُوَه شریعت را از میان برد،‏ در واقع ‹آن را بصلیبی .‏ .‏ .‏ میخ زد› که پسرش بر آن جان سپرد.‏ (‏کولسیان ۲:‏⁠۱۳،‏۱۴‏)‏ از آن پس،‏ دیگر به قوم خدا لیست طولانیی از قربانیهای اهدایی و قوانین داده نشد.‏ در ازای آن،‏ به آنان گفته شد:‏ «بدنهای خود را قربانئ زندهٔ مقدّس پسندیدهٔ خدا بگذرانید که عبادت معقول شما است.‏» (‏رومیان ۱۲:‏⁠۱‏)‏ آری،‏ مسیحیان باید خود را با تمام دل،‏ جان،‏ خاطر و قوت برای خدمت خدا تقدیم می‌کردند.‏ (‏مرقس ۱۲:‏⁠۳۰‏؛‏ با مزمور ۱۱۰:‏⁠۳ مقایسه شود.‏)‏ اما مفهوم تقدیم «عبادت معقول شما» چیست؟‏

۴،‏ ۵.‏ خدمت به یَهُوَه با کمک قدرت استدلالمان مستلزم چیست؟‏

^۴ عبارت «معقول» که از واژهٔ یونانی لوگی‌کوس ترجمه شده،‏ به معنای «منطقی» یا «عقلانی» است.‏ از خادمان خدا خواسته شده است،‏ وجدانشان را که بر مبنای کتاب مقدس پرورش یافته است به کار گیرند.‏ مسیحیان امروز به جای آنکه تصمیمات خویش را بر مبنای قوانین از پیش تعیین شده و متعدد اتخاذ کنند،‏ باید اصول کتاب مقدس را با دقت مورد ارزیابی قرار دهند.‏ باید «دستور زبان» کتاب مقدس را بشناسند،‏ یعنی چگونگی رابطه‌ای را که بین اصول گوناگون آن وجود دارد،‏ درک کنند.‏ بدین ترتیب با استفاده از معقولیت یا قدرت استدلال خود می‌توانند تصمیمات مناسبی اتخاذ کنند.‏

^۵ آیا این بدان معناست که مسیحیان قانونی ندارند؟‏ به طور حتم،‏ خیر.‏ نوشته‌های مقدس یونانی مسیحی بوضوح زنا،‏ اعمال جنسی غیراخلاقی،‏ قتل،‏ دروغ،‏ ارتباط با ارواح،‏ سوءاستفاده از خون،‏ و بسیاری گناهان دیگر را ممنوع می‌داند.‏ (‏اعمال ۱۵:‏⁠۲۸،‏۲۹؛‏ ۱قرنتیان ۶:‏⁠۹،‏۱۰؛‏ مکاشفه ۲۱:‏⁠۸‏)‏ با این وجود،‏ ما باید بسیار بیش از اسرائیلیان از قدرت استدلال خویش برای یادگیری و به کارگیری اصول کتاب مقدس استفاده کنیم.‏ همانطور که درک یک زبان جدید مستلزم وقت و تلاش است در این مورد نیز چنین است.‏ چگونه می‌توانیم قدرت استدلالمان را پرورش دهیم؟‏

قدرت استدلال خویش را پرورش بده

۶.‏ مطالعهٔ کتاب مقدس مستلزم چیست؟‏

^۶ نخست باید شاگرد پرشور کتاب مقدس باشیم.‏ کلام الهام‌شدهٔ خدا «بجهة تعلیم و تنبیه و اصلاح و تربیت در عدالت مفید است.‏» (‏۲تیموتاؤس ۳:‏⁠۱۶‏)‏ نباید همیشه انتظار داشته باشیم که راه‌حل یک مشکل در یک آیهٔ کتاب مقدس آمده باشد.‏ بلکه ممکن است مجبور به استدلال از روی آیه‌های مختلفی شویم که موقعیت و یا مشکل بخصوصی را روشن می‌سازند.‏ باید جستجوی مستمری را برای یافتن نظر خدا در مورد موضوع،‏ انجام دهیم.‏ (‏امثال ۲:‏⁠۳-‏۵‏)‏ ما به درک و فهم نیز نیازمندیم،‏ زیرا «مرد فهیم تدابیر را تحصیل نماید.‏» (‏امثال ۱:‏⁠۵‏)‏ شخص فهیم می‌تواند اجزای یک موضوع را از یکدیگر جدا کند و و سپس رابطهٔ آنها را با یکدیگر تشخیص دهد.‏ درست مانند یک پازل،‏ می‌تواند تکه‌های تصویر را در کنار یکدیگر قرار دهد تا بتواند کل آن تصویر را ببیند.‏

۷.‏ والدین چگونه می‌توانند دربارهٔ اصول کتاب مقدس در مورد تنبیه استدلال کنند؟‏

^۷ به عنوان مثال،‏ در مورد پدر و مادر بودن.‏ امثال ۱۳:‏⁠۲۴ می‌گوید،‏ پدری که پسر خویش را دوست دارد «او را بسعئ تمام تأدیب مینماید.‏» اگر این آیه به تنهایی در نظر گرفته شود ممکن است برای توجیه تنبیه سخت و بی‌امان به کار آید.‏ ولی کولسیان ۳:‏⁠۲۱ تذکر مناسبی می‌دهد:‏ «ای پدران فرزندان خود را خشمگین مسازید مبادا شکسته دل شوند.‏» والدینی که از قدرت استدلال خود استفاده می‌کنند و این اصول را با یکدیگر تلفیق می‌کنند به تنبیهی متوسل نمی‌شوند که با «بدرفتاری» توأم باشد.‏ رفتارشان با فرزندانشان با گرمی،‏ همدلی و متانت همراه خواهد بود.‏ (‏افسسیان ۶:‏⁠۴‏)‏ بنابراین،‏ در مسائل مربوط به والدین و یا هر موضوع دیگری که به اصول کتاب مقدس مربوط می‌شود،‏ می‌توانیم با سنجیدن همهٔ عوامل مربوطه قدرت استدلال خویش را پرورش دهیم.‏ بدین ترتیب،‏ می‌توانیم «دستور زبان» اصول کتاب مقدس را دریابیم،‏ یعنی منظور خدا و چگونگی به انجام رساندن آن.‏

۸.‏ چگونه می‌توانیم از اختیار کردن نظرات خشک و تعصب‌آمیز در مورد تفریحات و سرگرمیها بپرهیزیم؟‏

^۸ راه دوم برای پرورش قدرت استدلالمان پرهیز از اختیار کردن نظرات خشک و تعصب‌آمیز است.‏ داشتن دیدگاهی انعطاف‌ناپذیر مانع رشد قدرت استدلال ما می‌شود.‏ موضوع سرگرمیها را در نظر بگیر.‏ کتاب مقدس می‌گوید:‏ «تمام دنیا در شریر خوابیده است.‏» (‏۱یوحنا ۵:‏⁠۱۹‏)‏ آیا این به آن معناست که هر کتاب،‏ فیلم،‏ یا برنامهٔ تلویزیونیی که در دنیا تهیه می‌شود فاسد و شیطانی است؟‏ چنین دیدگاهی نمی‌تواند معقولانه باشد.‏ البته،‏ بعضی ممکن است به طور کلی تلویزیون،‏ سینما یا نشریات دنیوی را کنار بگذارند.‏ این حق آنان است،‏ و نباید به این دلیل مورد انتقاد قرار گیرند.‏ ولی آنان نیز نباید دیگران را برای قبول چنین محدودیت سختی تحت فشار قرار دهند.‏ انجمن مقاله‌هایی را به چاپ رسانده است که منعکس کنندهٔ اصول کتاب مقدس هستند و ما را قادر می‌سازند تا در مورد اوقات استراحت و تفریح خود خردمندانه تصمیم بگیریم.‏ گذشتن از مرز آن و خود را در معرض افکار غیراخلاقی،‏ خشونت فوق‌العاده،‏ یا ارتباط با ارواح قرار دادن که در اغلب سرگرمیها و تفریحات این دنیا عرضه می‌شود،‏ بسیار نابخردانه خواهد بود.‏ حقیقتاً،‏ انتخاب خردمندانهٔ سرگرمی و تفریح مستلزم آن است که قدرت استدلالمان را در به کار بستن اصول کتاب مقدس مورد استفاده قرار دهیم تا در مقابل خدا و انسان وجدانی پاک داشته باشیم.‏ —‏ ۱قرنتیان ۱۰:‏⁠۳۱-‏۳۳‏.‏

۹.‏ منظور از «کمال فهم» چیست؟‏

^۹ امروزه،‏ اغلب سرگرمیها و تفریحات به نحو آشکاری برای مسیحیان نامناسب هستند.‏a بنابراین،‏ باید دلهایمان را آموزش دهیم که ‹از بدی نفرت کنیم› تا مانند بعضی در قرن اول نشویم که ‹بی‌فکر شده بودند.‏› (‏مزمور ۹۷:‏⁠۱۰؛‏ افسسیان ۴:‏⁠۱۷-‏۱۹‏)‏ برای استدلال در مورد چنین موضوعهایی،‏ به «معرفت و کمال فهم» نیازمندیم.‏ (‏فیلپیان ۱:‏⁠۹‏)‏ واژهٔ یونانی که در اینجا «فهم» ترجمه شده است بر «حساس بود در درک اخلاقی» دلالت می‌کند.‏ این واژه به حواس حقیقی انسان مانند بینایی اشاره می‌کند.‏ در مورد سرگرمیها و تفریحات یا هر موضوع دیگری که مستلزم اتخاذ تصمیم شخصی باشد،‏ حساسیت اخلاقی ما باید چنان باشد که نه تنها توانایی درک مسائل واضح و روشن را داشته باشیم بلکه مسائل پیچیده را نیز بتوانیم حل و فصل کنیم.‏ در عین حال،‏ باید از افراط در به کارگیری اصول کتاب مقدس و اصرار بر اینکه همهٔ برادرانمان باید به یک شکل باشند نیز بپرهیزیم.‏​ —‏ فیلپیان ۴:‏⁠۵‏.‏

۱۰.‏ چگونه می‌توانیم به درک شخصیت یَهُوَه آنطوری که در مزمور ۱۵ منعکس شده است نائل آییم؟‏

^۱۰ راه سوم برای پرورش قدرت استدلال،‏ هشیاری نسبت به روش فکری یَهُوَه و جای دادن آن در عمق دلهایمان است.‏ یَهُوَه شخصیت و معیارهای خویش را در کلام خود آشکار می‌سازد.‏ به عنوان مثال،‏ در مزمور ۱۵ می‌خوانیم که یَهُوَه چه نوع شخصی را به عنوان مهمان به خیمهٔ خود می‌خواند.‏ چنین شخصی عدالت را به جا می‌آورد،‏ در دل خویش راستگوست،‏ به وعدهٔ خویش وفادار می‌ماند،‏ و از دیگران به نفع خود استفاده نمی‌کند.‏ هنگام خواندن این مزمور از خود بپرس،‏ ‹آیا این خصوصیات مرا توصیف می‌کند؟‏ آیا یَهُوَه مرا به عنوان مهمان به خیمهٔ خویش خواهد خواند؟‏› اگر هر چه بیشتر خود را با راه و روش فکری یَهُوَه تطبیق دهیم،‏ قوهٔ ادراک ما نیز تقویت می‌شود.‏ —‏ امثال ۳:‏⁠۵،‏۶؛‏ عبرانیان ۵:‏⁠۱۴‏.‏

۱۱.‏ فریسیان چگونه ‹از دادرسی و محبت خدا تجاوز نمودند›؟‏

^۱۱ فریسیان در این مورد بخصوص بشدت قصور کردند.‏ آنان با چهارچوب فنی شریعت آشنا بودند ولی از درک «دستور زبان» آن عاجز.‏ می‌توانستند جزئیات بسیاری را از شریعت نقل کنند،‏ ولی از شناخت شخصیت مؤلف آن فرو می‌ماندند.‏ عیسی بدیشان گفت:‏ «ده یک از نعناع و سداب و هر قسم سبزیرا میدهید و از دادرسی و محبت خدا تجاوز مینمائید»!‏ (‏لوقا ۱۱:‏⁠۴۲‏)‏ فریسیان با اذهان خشک و دلهای سنگشان از استفاده از قدرت استدلال خویش عاجز ماندند.‏ استدلال بی‌ثبات آنان هنگامی افشا شد که شاگردان عیسی را به دلیل چیدن و خوردن دانه در روز سبت به باد انتقاد گرفتند؛‏ در حالی که اندکی بعد در همان روز،‏ هنگامی که نقشهٔ قتل عیسی را می‌کشیدند حتی ذره‌ای دچار عذاب وجدان نشدند!‏ —‏ متی ۱۲:‏⁠۱،‏ ۲،‏۱۴‏.‏

۱۲.‏ چگونه می‌توانیم با یَهُوَه به صورت یک شخص بیشتر مأنوس شویم؟‏

^۱۲ ما نباید مانند فریسیان باشیم.‏ دانش ما از کلام خدا ما را با یَهُوَه به صورت یک شخص،‏ بیشتر مأنوس می‌سازد.‏ چگونه می‌توانیم به انجام این کار نائل آییم؟‏ بعضی پس از خواندن بخشی از کتاب مقدس یا نشریاتی که بر مبنای آن است،‏ تفکر در مورد پرسشهایی از این قبیل را مفید یافته‌اند،‏ ‹این اطلاعات چه چیزی را در مورد یَهُوَه و خصوصیات او به من می‌آموزد؟‏ چگونه می‌توانم در رفتارم با دیگران خصوصیاتی همچون خصوصیات یَهُوَه را از خود نشان دهم؟‏› تعمق بر روی چنین پرسشهایی قدرت استدلال ما را پرورش و نمو می‌دهد و ما را قادر می‌سازد تا ‹بخدا اقتدا کنیم›.‏ —‏ افسسیان ۵:‏⁠۱‏.‏

غلام خدا و مسیح،‏ نه غلام انسانها

۱۳.‏ چگونه فریسیان مانند دیکتاتورهای اخلاقی عمل می‌کردند؟‏

^۱۳ پیران باید به کسانی که تحت مراقبت آنان هستند اجازهٔ استفاده از قدرت استدلالشان را بدهند.‏ اعضای جماعت غلام انسانها نیستند.‏ پولس نوشت:‏ «اگر تا بحال رضامندئ مردمرا میخواستم غلام مسیح نمیبودم.‏» (‏غلاطیان ۱:‏⁠۱۰؛‏ کولسیان ۳:‏⁠۲۳،‏۲۴‏)‏ بر خلاف آن،‏ فریسیان می‌خواستند به مردم بقبولانند که کسب رضایت انسان بیشتر از کسب رضایت خدا اهمیت دارد.‏ (‏متی ۲۳:‏⁠۲-‏۷؛‏ یوحنا ۱۲:‏⁠۴۲،‏۴۳‏)‏ فریسیان به دیکتاتورهایی اخلاقی مبدل شده بودند که برای خود قوانینی وضع می‌کردند و سپس پایبندی دیگران را به این قوانین مورد قضاوت قرار می‌دادند.‏ پیروان فریسیان در به کارگیری وجدانی که بر مبنای کتاب مقدس تربیت یافته بود ضعیف شده و در واقع به غلام انسانها مبدل گشتند.‏

۱۴،‏ ۱۵.‏ الف)‏ پیران چگونه می‌توانند نشان دهند که خود همکاران گله هستند؟‏ ب)‏ پیران باید مسائل وجدانی را چگونه حل و فصل کنند؟‏

^۱۴ پیران مسیحی امروز واقفند که گله اصولاً دِینی در مقابل آنان بر عهده ندارد.‏ هر فرد مسیحی باید حامل بار خود باشد.‏ (‏رومیان ۱۴:‏⁠۴؛‏ ۲قرنتیان ۱:‏⁠۲۴؛‏ غلاطیان ۶:‏⁠۵‏)‏ این روش درست است.‏ براستی اگر اعضای گله غلام انسانها بودند،‏ یعنی فقط به این خاطر اطاعت می‌کردند که زیر نظر قرار داشتند،‏ پس هر گاه به حال خود می‌بودند چه می‌کردند؟‏ پولس حق داشت که از فیلپیان مسرور باشد:‏ «پس ای عزیزانِ من چنانکه همیشه مطیع میبودید نه در حضور من فقط بلکه بسیار زیادتر الآن وقتیکه غایبم نجات خود را بترس و لرز بعمل آورید.‏» اینان حقیقتاً غلامان مسیح بودند،‏ نه پولس.‏​ —‏ فیلپیان ۲:‏⁠۱۲‏.‏

^۱۵  پیران در مورد مسائل وجدانی برای افراد زیر مراقبتشان تصمیم‌گیری نمی‌کنند.‏ آنان اصول کتاب مقدس را که به موضوع مربوط می‌شوند شرح می‌دهند و سپس به افراد اجازه می‌دهند تا با استفاده از قدرت استدلال خویش تصمیم‌گیری کنند.‏ این مسئولیتی جدیست،‏ ولی با این همه مسئولیتی است که فرد خود باید به عهده بگیرد.‏

۱۶.‏ چه سیستمی برای حل و فصل مسائل در اسرائیل وجود داشت؟‏

^۱۶ دوره‌ای را در نظر بگیر که یَهُوَه از داوران برای هدایت اسرائیل استفاده می‌کرد.‏ کتاب مقدس برای ما چنین نقل می‌کند:‏ «در آن ایّام در اسرائیل پادشاهی نبود و هر کس آنچه در نظرش پسند میآ‌مد میکرد.‏» (‏داوران ۲۱:‏⁠۲۵‏)‏ با این وجود یَهُوَه روشهایی برای راهنمایی قوم خود ارائه کرده بود.‏ در هر شهر مردان پیری وجود داشتند که می‌توانستند در پاسخگویی به پرسشها و رفع مشکلات کمک جامعی باشند.‏ علاوه بر آن،‏ کاهنان لاوی با آموزش قوانین خدا به مردم نقش سودمندی ایفا می‌کردند.‏ کاهن اعظم،‏ بویژه در موارد دشوار،‏ می‌توانست بوسیلهٔ اوریم و تمّیم با خدا مشورت کند.‏ در کتاب بینش بر نوشته‌های مقدس (‏انگل‍.‏)‏ آمده است:‏ «فردی که از این تدارکات سود می‌جست و معرفت قانون خدا را کسب می‌کرد و آن را به کار می‌گرفت،‏ از راهنمای خوبی برای وجدان خویش برخوردار بود.‏ از اینکه در چنین موردی ‹بر عقل خود تکیه می‌کرد› نتیجهٔ بدی عاید نمی‌شد.‏ یَهُوَه به قوم اجازه می‌داد تا از خود طرز فکر و طرز عملی همراه با میل و اشتیاق و یا بدون آن نشان دهند.‏» —‏ جلد ۲،‏ ص ۱۶۲-‏۱۶۳.‏b

۱۷.‏ پیران چگونه می‌توانند نشان دهند که نصایحشان بر طبق معیارهای خدا و نه معیارهای خود ایشان است؟‏

^۱۷ پیران جماعت،‏ همانند داوران و کاهنان اسرائیلی،‏ کمکی جامع برای رفع مشکلات فراهم می‌آورند و نصایح باارزشی ارائه می‌دهند.‏ گاهی،‏ حتی ‹با کمال تحمّل و تعلیم،‏ تنبیه و توبیخ و نصیحت می‌نمایند.‏› (‏۲تیموتاؤس ۴:‏⁠۲‏)‏ آنان این کار را با توجه به معیارهای خدا و نه معیارهای خویش انجام می‌دهند.‏ این امر چقدر مؤثر خواهد بود اگر پیران سرمشق باشند و سعی کنند به دلها راه یابند!‏

۱۸.‏ چرا برای پیران بخصوص مهم است که به دلها راه یابند؟‏

^۱۸ «موتور» فعالیتهای مسیحی ما،‏ دل ماست.‏ به همین دلیل کتاب مقدس می‌گوید:‏ «مَخْرَجْهای حیات از آن است.‏» (‏امثال ۴:‏⁠۲۳‏)‏ پیرانی که دل اعضای جماعت را برمی‌انگیزند از این رهگذر درمی‌یابند که آنان هر آنچه در توان دارند در خدمت به خدا انجام می‌دهند.‏ خودجوش هستند و نیازی نیست که همواره به ایشان تذکر داده شود.‏ یَهُوَه خواهان اطاعت اجباری نیست.‏ او به دنبال اطاعتی است که از دلی مملو از محبت سرچشمه می‌گیرد.‏ پیران می‌توانند گله را به چنین خدمتی از روی دل تشویق کنند اگر به آنها یاری برسانند تا قدرت استدلال خویش را پرورش و نمو دهند.‏

پرورش «فکر مسیح»‏

۱۹،‏ ۲۰.‏ چرا پرورش فکر مسیح برای ما حائز اهمیت است؟‏

^۱۹ همانطور که بدان اشاره شد،‏ تنها شناخت قوانین خدا کافی نیست.‏ مزمورنویس التماس می‌کند:‏ «مرا فهم بده و شریعت ترا نگاه خواهم داشت و آنرا بتمامئ دل خود حفظ خواهم نمود.‏» (‏مزمور ۱۱۹:‏⁠۳۴‏)‏ یَهُوَه در کلام خود «فکر مسیح» را آشکار ساخته است.‏ (‏۱قرنتیان ۲:‏⁠۱۶‏)‏ عیسی که به یَهُوَه با قدرت استدلال خویش خدمت کرد برای ما الگویی کامل به جا گذاشت.‏ او قوانین و اصول خدا را درک کرد و آنها را به طور کامل به اجرا درآورد.‏ با مطالعهٔ سرمشقی که او به جا گذاشته است،‏ ‹ادراک خواهیم کرد که عرض و طول و عمق و بلندی چیست و عارف شوید بمحّبت مسیح که فوق از معرفت است.‏› (‏افسسیان ۳:‏⁠۱۷-‏۱۹‏)‏ آری،‏ آنچه که در کتاب مقدس از عیسی می‌آموزیم دانشی است ورای دانش ذهنی و علمی؛‏ این دانش تصویر روشنی از یَهُوَه به ما ارائه می‌دهد.‏ —‏ یوحنا ۱۴:‏⁠۹،‏۱۰‏.‏

^۲۰ بنابراین،‏ در حین مطالعهٔ کلام خدا می‌توانیم به طرز تفکر یَهُوَه در مورد مسائل پی ببریم و تصمیم‌گیریهای درست انجام دهیم.‏ این امر مستلزم کوشش و تلاش است.‏ باید به صورت شاگردان پرشور کلام خدا درآییم،‏ و شخصیت و معیارهای یَهُوَه را مد نظر داشته باشیم.‏ می‌توان گفت که ما در حال فراگیری دستور زبانی جدید هستیم.‏ آن وقت،‏ کسانی که چنین کنند از این تذکر پولس پیروی خواهند کرد،‏ ‹بدنهایشان را قربانئ زندهٔ مقدّس پسندیدهٔ خدا می‌گذارند که عبادت معقول آنها است.‏› —‏ رومیان ۱۲:‏⁠۱‏.‏

‏[پاورقی‌ها]‏

چه آموختی؟‏

◻ در مورد خدمت به خدا چه تغییری در سال ۳۳ د.‏م.‏ صورت پذیرفت؟‏

◻ چگونه می‌توانیم قدرت استدلال خویش را پرورش دهیم؟‏

◻ پیران چگونه می‌توانند گله را یاری کنند تا غلام خدا و مسیح شوند؟‏

◻ چگونه می‌توانیم «فکر مسیح» را پرورش دهیم؟‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۱۸]‏

پیران به دیگران کمک می‌کنند تا قدرت استدلالشان را به کار گیرند