پرورش ترس خدایی
«از خداوند بترس و از بدی اجتناب نما.»–امثال ۳:۷.
کتاب امثال از کتاب مقدس شامل پند روحانی بسیار می‌باشد. یَهُوَه این کتاب راهنما را در ابتدا برای آموزش قوم نمونهٔ خود، اسرائیل، تدارک دید. امروزه قوم مقدس مسیحی او ‹که اواخر عالم به آنها رسیده است›، از آن مثلهای حکیمانه، بهره می‌گیرد.–۱قرنتیان ۱۰:۱۱؛ امثال ۱:۱-۵؛ ۱پطرس ۲:۹.
۲ با مراجعه به امثال ۳:۷ می‌خوانیم: «خویشتن را حکیم مپندار، از خداوند بترس و از بدی اجتناب نما.» از زمان اولین والدین ما، هنگامی که حوا توسط وعدهٔ مار که گفته بود «عارف نیک و بد خواهید بود» فریب خورد، حکمت آدمی به تنهایی در پاسخ دادن به نیازهای بشر ناکام مانده است. (پیدایش ۳:۴، ۵؛ ۱قرنتیان ۳:۱۹، ۲۰) هیچگاه در دوران تاریخ به اندازهٔ قرن بیستم–این دوران «ایام آخر»، به این اندازه آشکار نبوده است که بشر ثمرات نظریهٔ مبنی بر انکار هستی خدا و نظریهٔ سیر تکاملی را درو کند و همین طور از تبعیض نژادی، خشونت و هر نوع فساد اخلاق رنج برد. (۲تیموتاؤس ۳:۱-۵، ۱۳؛ ۲پطرس ۳:۳، ۴) این ‹بی‌نظمی دنیای نوین› است که نه سازمان ملل متحد و نه مذاهب پراکنده قادر به حل کردن آن هستند.
۳ کلام نبوی خدا به ما آگاهی می‌دهد که نیروهای دیوی خروج کرده‌اند «بر پادشاهان تمام ربع مسکون . . . تا ایشان را برای جنگ آن روز عظیم خدای قادر مطلق . . . به موضعی که آن را در عبرانی حار مَجِدّون می‌خوانند فراهم آورند.» (مکاشفه ۱۶:۱۴، ۱۶) بزودی وحشت از یَهُوَه آن پادشاهان یا حکمرانان را فرا خواهد گرفت. این مانند آن ترسی خواهد بود که کنعانیان را فرا گرفت، هنگامی که یوشع و اسرائیلیان برای به اجرا گذاشتن حکم بر آنان، آمدند. (یوشع ۲:۹-۱۱) اما امروز کسی که یوشع نمونهٔ او بود، عیسی مسیح است–«پادشاه پادشاهان و ربّ‌الارباب»–کسی که ‹امتها را خواهد زد و آنها را به عصای آهنین حکمرانی خواهد نمود› در تجلی «غضب و خشم خدای قادر مطلق.»–مکاشفه ۱۹:۱۵، ۱۶.
۴ چه کسی در آن زمان نجات خواهد یافت؟ کسانی که رهایی می‌یابند، اشخاصی نخواهند بود که ترس سراسر وجودشان را فرا گرفته است، بلکه همهٔ کسانی خواهند بود که ترسی محترمانه از یَهُوَه پرورش داده‌اند. به جای اینکه در نظر خودشان حکیم باشند، اینان ‹از بدی اجتناب می‌نمایند.› و متواضعانه اندیشهٔ خود را با چیزهای خوب می‌پرورانند، به طوری که بدی از فکرشان محو شده است. آنان احترامی سالم نسبت به سلطان تعالی خداوند یَهُوَه پرورش می‌دهند، کسی که «داور تمام جهان» است و درصدد نابودی تمام کسانی است که به بدی پای‌بند هستند، درست همانطور که او سدومیهای فاسد شده را نابود کرد. (پیدایش ۱۸:۲۵) در واقع برای قوم خود خدا «ترس خداوند چشمهٔ حیات است، تا از دامهای موت اجتناب نمایند.»–امثال ۱۴:۲۷.
۵ در این روز داوری الهی، تمام کسانی که خود را به طور کامل به یَهُوَه اختصاص داده‌اند و بیمناک هستند که نزد او ناگوار آیند، حقیقتی را که به صورت مجازی در امثال ۳:۸ آمده است، درک خواهند کرد: «این [ترس از یَهُوَه] برای ناف تو شفا و برای استخوانهایت مغز خواهد بود.»
تکریم یَهُوَه
۶ ترس از یَهُوَه از روی قدردانی باضافهٔ محبت شدیدمان به او، بایست ما را برانگیزد تا به امثال ۳:۹ توجه کنیم: «از مایملک خود خداوند را تکریم نما، و از نوبرهای همهٔ محصول خویش.» ما تحت فشار قرار نگرفته‌ایم که یَهُوَه را با قربانیهای خود تکریم نماییم. این قربانیها بایستی داوطلبانه باشند، همان طور که از خروج ۳۵:۲۹ تا تثنیه ۲۳:۲۳، تقریباً ۱۲ بار دربارهٔ قربانیها در اسرائیل قدیم اشاره شده است. برای قدردانی از نیکویی و لطف محبت‌آمیزی که ما از دست یَهُوَه برخوردار شده‌ایم، این نوبرها بایست بهترین هدایایی باشند که ما می‌توانیم تقدیم کنیم. (مزمور ۲۳:۶) آنها بایست تصمیم ما را منعکس کنند که ‹اول ملکوت خدا و عدالت او را بطلبیم.› (متی ۶:۳۳) تکریم یَهُوَه با تمام مایملک باارزشمان به چه منتج می‌شود؟ «آنگاه انبارهای تو به وفور نعمت پُر خواهد شد و چرخُشتهای تو از شیرهٔ انگور لبریز خواهد گشت.»–امثال ۳:۱۰.
۷ یَهُوَه در مرحلهٔ اول ما را از نظر روحی برکت می‌دهد. (ملاکی ۳:۱۰) بدین سبب نوبرهایی را که ما تقدیم می‌کنیم، بایست در مرحلهٔ اول، روحی باشند. ما بایست وقت، انرژی، و نیروی حیاتمان را در جهت انجام ارادهٔ او به کار بریم. این به نوبهٔ خود به ما نیز نیرو خواهد داد، همان طور که چنین فعالیتی برای عیسی یک ‹غذای› نیروبخش شد. (یوحنا ۴:۳۴) انبارهای ذخیرهٔ روحی ما پُر خواهد شد و شادی ما که به شیرهٔ انگور تشبیه شده است، لبریز خواهد گشت. علاوه بر این هنگامی که ما با توکل، برای غذای جسمانی به مقدار کافی روزانه، دعا کنیم، می‌توانیم موافق آن، سخاوتمندانه از دارایی‌مان برای حمایت از کار ملکوت در سراسر جهان، اعانه دهیم. (متی ۶:۱۱) هر چیزی که دارا می‌باشیم به ضمیمهٔ دارایی مادی، از پدر بامحبت و آسمانی‌مان آمده است. او به همان اندازه که ما این مایملک باارزش را برای ستایش او به کار می‌بریم، برکات بیشتری را جاری خواهد ساخت.–امثال ۱۱:۴؛ ۱قرنتیان ۴:۷.
توبیخها از روی محبت
۸ در آیه‌های ۱۱ و ۱۲ باب ۳ از کتاب امثال مجدداً دربارهٔ رابطهٔ خرسند بین پدر و پسر سخن به میان می‌آید، که هم در خانواده‌های خداترس و هم بین یَهُوَه و فرزندان روحانی عزیزش بر روی زمین وجود دارد. در آنجا می‌خوانیم: «ای پسر من تأدیب خداوند را خوار مشمار و توبیخ او را مکروه مدار. زیرا خداوند هر که را دوست دارد تأدیب می‌نماید، مثل پدر پسر خویش را که از او مسرور می‌باشد.» مردم دنیا از توبیخ نفرت دارند. قوم یَهُوَه بایستی آن را خوش‌آمد بگویند. پولس رسول این کلمات را از امثال اقتباس کرد و گفت: «ای پسر من تأدیب خداوند را خوار مشمار و وقتی که از او سرزنش یابی خسته خاطر مشو. زیرا هر که را خداوند دوست می‌دارد توبیخ می‌فرماید . . . لیکن هر تأدیب در حال، نه از خوشیها بلکه از دردها می‌نماید اما در آخر میوهٔ عدالت سلامتی را برای آنانی که از آن ریاضت یافته‌اند بار می‌آورد.»–عبرانیان ۱۲:۵، ۶، ۱۱.
۹ آری، توبیخ و تأدیب یک بخش ضروری تربیت برای هر کدام از ما می‌باشد، خواه آن را از طرف والدین، بوسیلهٔ جماعت مسیحی و یا هنگام تعمق بر نوشته‌های مقدس در حین مطالعهٔ شخصی خود، دریافت کنیم. برای ما موضوع زندگی و مرگ است که به تأدیب توجه کنیم یا خیر، همان طور که امثال ۴:۱، ۱۳ نیز بیان می‌کند: «ای پسران تأدیب پدر را بشنوید و گوش دهید تا فطانت را بفهمید. ادب را بچنگ آور و آن را فرو مگذار. آن را نگاه دار زیرا که حیات تو است.»
بزرگترین سعادت
۱۰ چه اظهارات زیبایی اکنون ادامه می‌یابند، در واقع ‹سخنان مقبول و درست حقیقت›! (جامعه ۱۲:۱۰) این سخنان الهام شدهٔ سلیمان، سعادت حقیقی را توصیف می‌کنند. آنها سخنانی هستند که ما بایستی در قلب خود حک کنیم. ما می‌خوانیم:
۱۱ «خوشا بحال کسی که حکمت را پیدا کند و شخصی که فطانت را تحصیل نماید. زیرا که تجارت آن از تجارت نقره و محصولش از طلای خالص نیکوتر است. از لعلها گرانبهاتر است و جمیع نفایس تو به آن برابری نتواند کرد. به دست راست وی طول ایام است و بدست چپش دولت و جلال. طریقهای وی طریقهای شادمانی است و همهٔ راههای وی سلامتی می‌باشد. به جهت آنانی که او را بدست گیرند درخت حیات است و کسی که به او متمسک می‌باشد خجسته است.»–امثال ۳:۱۳-۱۸.
۱۲ حکمت–چند بار این لغت در کتاب امثال ذکر شده است، کلاً ۴۶ بار (دج)! «ابتدای حکمت ترس خداوند است.» این حکمت خدایی و عملی بر اساس معرفت کلام خدا می‌باشد که قوم او را قادر می‌سازد تا مسیر مطمئنی را در میان توفانهای خطرناکی که در دنیای شیطان شدت می‌یابند، پیش گیرند. (امثال ۹:۱۰) فطانت که ۱۹ بار در امثال (دج) ذکر شده است، دستیار حکمت است و ما را یاری می‌دهد تا در مقابل حیله‌های شیطان مقاومت کنیم. مدعی بزرگ برای انجام اعمال حیله‌گرانه‌اش، هزاران سال تجربه پشت سر دارد. اما ما چیزی بسیار باارزش‌تر از تجربه به عنوان معلم در اختیار داریم–فطانت خدایی، توانایی تشخیص حق از ناحق و انتخاب راه صحیح برای رفتن. این همان چیزی است که یَهُوَه توسط کلامش به ما می‌آموزد.–امثال ۲:۱۰-۱۳؛ افسسیان ۶:۱۱.
۱۳ آشفتگی اقتصادی در دنیای امروز، مُنادی به انجام رسیدن نبوتی است که در حزقیال ۷:۱۹ ذکر شده است: «نقرهٔ خود را در کوچه‌ها می‌ریزند و طلای ایشان مثل چیز نجس می‌باشد، نقره و طلای ایشان در روز غضب خداوند ایشان را نتواند رهانید.» تمام ثروتهای مادی بر روی زمین اصلاً با قدرت نجات‌دهندهٔ حکمت و فطانت قابل مقایسه نیست. سلیمان، پادشاه حکیم در فرصتی دیگر اظهار کرد: «حکمت ملجائی است و نقره ملجائی اما فضیلتِ معرفت این است که حکمت صاحبانش را زندگی می‌بخشد.» (جامعه ۷:۱۲) در واقع، سعادتمند تمام کسانی هستند که امروز در مسیرهای مطبوع یَهُوَه قدم برمی‌دارند و با حکمت، «طول ایام»، زندگی ابدی را انتخاب می‌کنند که این هدیه‌ای است از طرف خدا برای هر کسی که بر اساس ایمان به قربانی فدیهٔ عیسی عمل کند!–امثال ۳:۱۶؛ یوحنا ۳:۱۶؛ ۱۷:۳.
پرورش حکمت حقیقی
۱۴ مناسب است که ما انسانها، که به صورت خدا آفریده شده‌ایم، کوشش کنیم تا حکمت و فطانت را پرورش دهیم، صفتهایی که خود یَهُوَه در اجرای کارهای شگفت‌انگیز خلقتش آشکار ساخت. «خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل [فطانت، دج] خویش آسمان را استوار نمود.» (امثال ۳:۱۹، ۲۰) او نه بوسیلهٔ رویداد رمزی و غیر قابل توضیح تکامل، بلکه توسط اعمال مستقیم خلقت، اقدام به ساختن مخلوقات زنده کرد، هر چیزی را ‹مطابق اجناس آنها› و برای یک مقصود حکیمانه آفرید. (پیدایش ۱:۲۵) سرانجام هنگامی که بشر، با هوش و استعداد بسیار برتر از حیوانات آفریده شد، تحسین پسران آسمانی خدا باید بارها از میان آسمانها منعکس شده باشد. (با ایوب ۳۸:۱، ۴، ۷ مقایسه شود.) دوراندیشی بافطانت یَهُوَه، حکمت و محبتش در تمام اعمال او بر روی زمین به روشنی نمایان هستند.–مزمور ۱۰۴:۲۴.
۱۵ ما نه تنها به پرورش صفتهای یَهُوَه از قبیل حکمت و فطانت احتیاج داریم بلکه باید آنها را دقیقاً رعایت کنیم و هرگز در مطالعهٔ کلام او سستی نکنیم. او به ما تذکر می‌دهد: «ای پسر من این چیزها از نظر تو دور نشود، حکمت کامل و تمیز را نگاه دار. پس برای جان تو حیات و برای گردنت زینت خواهد بود.» (امثال ۳:۲۱، ۲۲) از اینرو ما می‌توانیم حتی هنگام نزدیک شدن دزدمانند روز ‹هلاکت ناگهانی› که بر دنیای شیطان واقع خواهد شد، در امنیت و با آرامش خاطر گام برداریم. (۱تسالونیکیان ۵:۲، ۳) حتی در هنگام آن مصیبت عظیم «از خوف ناگهانی نخواهی ترسید و نه از خرابی شریران چون واقع شود. زیرا خداوند اعتماد تو خواهد بود و پای ترا از دام حفظ خواهد نمود.»–امثال ۳:۲۳-۲۶.
عشق برای نیکویی کردن
۱۶ اکنون زمان آن است که در موعظهٔ بشارت ملکوت برای شهادت به تمام ملتها غیرت نشان دهیم. اما این کارِ شهادت باید توسط فعالیت دیگر مسیحی حمایت شود همان طور که در امثال ۳:۲۷، ۲۸ شرح داده شده است: «احسان را از اهلش باز مدار، هنگامی که بجا آوردنش در قوت دست تو است. به همسایهٔ خود مگو برو و باز گرد و فردا به تو خواهم داد، با آنکه نزد تو حاضر است.» (با یعقوب ۲:۱۴-۱۷ مقایسه شود.) از آنجا که اکثر نقاط دنیا در چنگ تهیدستی و قحطی است، فریادهای ضروری کمک به همنوعانمان و مخصوصاً به برادران روحیمان برای ما وجود داشته است. شاهدان یَهُوَه در این مورد چه واکنشی نشان داده‌اند؟
۱۷ یک مثال را در نظر بگیر: در ظرف سال گذشته فریاد ضروری برای کمک از کشور یوگسلاوی پیشین رسید. برادران در کشورهای همسایه، به طور حیرت‌انگیزی عکس‌العمل نشان دادند. در ظرف ماههای بسیار سرد زمستان گذشته امکان این وجود داشت که چندین کاروان امداد به منطقهٔ جنگی راه یابند، و نشریات رایج، پوشاک گرم، غذا و دارو را به شاهدان نیازمند برسانند. در یک موقعیت، برادران اجازهٔ وارد کردن ۱۵ تُن آذوقهٔ امدادی را تقاضا کردند، اما هنگامی که اجازه را دریافت کردند، برای ۳۰ تُن اجازه داده شده بود. شاهدان یَهُوَه در اتریش، فوراً ۳ کامیون دیگر ارسال کردند. به طور کل، ۲۵ تُن به مقصد مورد نظرشان رسید. چقدر برادرانمان هنگامی که این آذوقه‌های سخاوتمندانهٔ روحی و مادی را دریافت کردند، خوشحال شدند!
۱۸ دریافت‌کنندگان چه عکس‌العملی نشان دادند؟ در اوایل امسال یک پیر نوشت: «برادران و خواهران در سارایوو زنده و سالم هستند و مهمترین چیز این است که ما هنوز هم از نظر روحی قوی هستیم تا این جنگ بیهوده را تحمل کنیم. وضعیت در خصوص مواد غذایی بسیار دشوار بود. به این امید که یَهُوَه شما را برای کوششهایی که برای ما انجام داده‌اید برکت و پاداش دهد. مقامات دولتی، شاهدان یَهُوَه را به دلیل راه زندگی نمونه‌شان و همینطور به علت اینکه آنان به مقامات دولتی احترام می‌گذارند، به طور ویژه محترم می‌شمارند. ما همچنین برای غذای روحی که برای ما فرستادید سپاسگزاریم.»–با مزمور ۱۴۵:۱۸ مقایسه شود.
۱۹ این برادران که در معرض خطر قرار دارند، قدردانی خود را نیز با خدمت موعظهٔ غیورانهٔ خویش نشان داده‌اند. بسیاری از همسایگان نزد آنان می‌آیند و تقاضای مطالعهٔ خانگی کتاب مقدس می‌کنند. در شهر توزلا، جایی که پنج تُن آذوقهٔ امدادی رسانیده شده بود، ۴۰ اعلام‌کننده در آن ماه به طور میانگین هر یک ۲۵ ساعت را در خدمت موعظه گزارش دادند، که این یک حمایت عالی از نُه پیشگام در جماعت بود. در مراسم یادبود مرگ مسیح حضار قابل ملاحظه‌ای به تعداد ۲۴۳ نفر شرکت کردند. این برادران عزیز واقعاً ‹از حدّ زیاده نصرت یافتند به وسیلهٔ او که ما را محبت نمود.›–رومیان ۸:۳۷.
۲۰ سخاوت نشان داده شده توسط ارسال کاروانهای بزرگ امدادی به اتحاد جماهیر شوروی پیشین که شامل مواد غذایی و پوشاک گرم بود با غیرت برادران در آنجا تناسب داشت. به عنوان مثال در مقایسه با سال گذشته که در مسکو ۳,۵۰۰ نفر در مراسم یادبود حضور یافتند، امسال ۷,۵۴۹ نفر شرکت کردند. در طول همین مدت تعداد جماعتها در آن شهر از ۱۲ به ۱۶ افزایش یافتند. در تمام اتحاد جماهیر شوروی پیشین (غیر از ایالات بالتیک) تعداد جماعتها ۱۴ درصد، اعلام‌کنندگان ملکوت ۲۵ درصد، پیشگامان ۷۴ درصد افزایش یافت. چه روح فداکاری و غیرتی! این موضوع انسان را به یاد قرن اول می‌اندازد، زمانی که «مساوات» بود. مسیحیانی که از نظر روحی و مادی دارایی داشتند به آنانی که از وضعیت مطلوب کمتری برخوردار بودند سخاوتمندانه هدیه می‌دادند، و غیرت این مصیبت‌زدگان، بخشندگان را خوشحال و دلگرم می‌ساخت.–۲قرنتیان ۸:۱۴.
از بدی متنفر باش!
۲۱ سومین باب کتاب امثال سپس یک سری مغایرتها را ارائه می‌دهد و با این اخطار پایان می‌یابد: «بر مرد ظالم حسد مبر و هیچ کدام از راههایش را اختیار مکن. زیرا کج خُلقان نزد خداوند مکروهند، لیکن سرّ او نزد راستان است. لعنت خداوند بر خانهٔ شریران است، اما مسکن عادلانرا برکت می‌دهد. یقین که مستهزئین را استهزاء می‌نماید، اما متواضعان را فیض می‌بخشد. حکیمان وارث جلال خواهند شد، اما احمقان خجالت را خواهند برد.»–امثال ۳:۲۹-۳۵.
۲۲ چگونه می‌توانیم از قلمداد شدن در زمرهٔ احمقان اجتناب کنیم؟ ما باید بیاموزیم که از بدی متنفر باشیم، آری، چیزهایی را مکروه بداریم که یَهُوَه مکروه می‌دارد–تمام راههای منحرف خشونت، و دنیای جنایتکار. (امثال ۶:۱۶-۱۹ نیز ملاحظه شود.) در مقابل، ما باید چیزی را پرورش دهیم که خوب است–درستی، عدالت، و تواضع–طوری که بتوانیم در فروتنی و ترس از یَهُوَه، به «دولت و جلال و حیات» نائل شویم. (امثال ۲۲:۴) این پاداشی خواهد بود برای همهٔ ما که صادقانه این اخطار را به کار می‌بریم: «به تمامی دل خود بر یَهُوَه توکل نما.»
توضیح تو چیست؟
◻ چگونه می‌توان موضوع این مقالهٔ مطالعه را امروزه به کار برد؟
◻ چگونه می‌توانیم یَهُوَه را تکریم نماییم؟
◻ چرا نباید تأدیب را حقیر بشماریم؟
◻ بزرگترین سعادت را در کجا می‌توان یافت؟
◻ چگونه می‌توانیم خوبی را دوست داشته و از بدی متنفر باشیم؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]
۱– کتاب امثال برای چه کسانی نوشته شده است؟
۲– به چه علت، اخطار امثال ۳:۷ امروزه خیلی به موقع است؟
۳– چه مراحل تکمیلی برای ایام ما پیشگویی شده‌اند؟
۴، ۵– چه کسی نجات خواهد یافت، و برای چه؟
۶– چه چیز بایست ما را برانگیزد که به امثال ۳:۹ توجه کنیم؟
۷– چه نوبری را بایستی ما به یَهُوَه تقدیم کنیم، و نتیجهٔ آن چه خواهد بود؟
۸، ۹– چگونه بایستی توبیخ و تأدیب را ملاحظه کنیم؟
۱۰، ۱۱– بعضی از نقطه نظرهای کلام دلپذیر امثال ۳:۱۳-۱۸ چه هستند؟
۱۲– حکمت و فطانت چگونه بایست برای ما مفید باشند؟
۱۳– چه چیزی می‌تواند از ما در زمانهای سخت اقتصادی محافظت کند، و چگونه؟
۱۴– از چه طریقهایی یَهُوَه حکمت نمونه نشان داده است؟
۱۵– الف) چرا پرورش حکمت به تنهایی کافی نمی‌باشد؟ ب) چه اطمینانی را بایست امثال ۳:۲۵، ۲۶ در ما بیدار کند؟
۱۶– چه عملی علاوه بر غیرت در موعظه از مسیحیان خواسته شده است؟
۱۷-۱۹– الف) به کدام نیاز ضروری در طی سال ۱۹۹۳ یاری رسانده شد، و با چه واکنشی؟ ب) چه چیزی نشان می‌دهد که برادران محاصره شدهٔ ما «از حد زیاده نصرت یافتند»؟
۲۰– چه «مساواتی» در اتحاد جماهیر شوروی پیشین اتفاق افتاده است؟
۲۱– در کلمات پایانی باب ۳ از امثال، حکیمان و احمقان چگونه با هم مغایرت دارند؟
۲۲– الف) چگونه می‌توانیم از قلمداد شدن با احمقان اجتناب کنیم؟ ب) حکیمان از چه چیزی متنفرند، و چه چیز را پرورش می‌دهند، و با چه پاداشی؟