کتاب شمارهٔ ۲۳ اِشَعْیا

نگارنده:‏ اِشَعْیا

محل نگارش:‏ اورشلیم

تاریخ اتمام نگارش:‏ بعد از سال ۷۳۲ ق.‏م.‏

شامل وقایع دوران:‏

از حدود سال ۷۷۸ تا بعد از سال ۷۳۲ ق.‏م.‏

خوف پادشاه آشور مانند سِتْری از تاریکی غلیظ بر امپراتوری‌ها و پادشاهی‌های کوچک‌تر خاورمیانه سایه افکنده بود.‏ پچ پچ و همهمهٔ تبانی و هم‌پیمانی از گوشه و کنار منطقه به گوش می‌رسید.‏ (‏اشع ۸:‏۹-‏۱۳‏)‏ توطئه‌چینی ملّت‌ها بزودی پادشاهی شمالی اسرائیل مرتد را به کام خود فرو می‌بُرد و همزمان با این وقایع در جنوب،‏ پادشاهان سلسله‌های بی‌ثبات یهودا بسختی و تلو تلو خوران به حکومت خود ادامه می‌دادند.‏ (‏۲پاد باب‌های ۱۵–‏۲۱‏)‏ ابداع و استفاده از سلاح‌های جدید بر رعب و اضطراب مردم آن زمان می‌افزود.‏ (‏۲توا ۲۶:‏۱۴،‏ ۱۵‏)‏ مردم حفاظت و نجات را کجا می‌توانستند بیابند؟‏ با اینکه در پادشاهی کوچک یهودا نام یَهُوَه بر سر زبان مردم و کاهنان بود،‏ چشم و دلشان به سویی دیگر کشیده می‌شد؛‏ اوّل به سوی آشور و بعد سَمت جنوب به سوی مصر.‏ (‏۲پاد ۱۶:‏۷؛‏ ۱۸:‏۲۱‏)‏ ایمان مردم به اقتدار یَهُوَه تحلیل رفته بود.‏ جاهایی که بت‌پرستی آشکارا به چشم نمی‌خورد یک نوع پرستش کاذب،‏ متظاهرانه و تشریفاتی دیده می‌شد که عاری از ترس واقعی از خدا بود.‏

^۲ حال چه کسی حاضر بود از قول یَهُوَه با مردم سخن گوید؟‏ چه کسی قدرت نجات او را به دیگران اعلان می‌کرد؟‏ صدای کسی را می‌شنویم که غیورانه پاسخ می‌دهد:‏ «لبّیک مرا بفرست.‏» این صدای کسی جز اِشَعْیا نبود که حتّی قبل از این نیز به نبوّت مشغول بود.‏ لبّیک او را در سال مرگ پادشاه مبروص (‏جذامی)‏ عُزِّیّا،‏ حدود سال ۷۷۸ ق.‏م.‏ می‌شنویم.‏ (‏اشع ۶:‏۱،‏ ۸‏)‏ معنی نام اِشَعْیا «نجات یَهُوَه» است که همان معنی نام عیسی را می‌دهد ولی به ترتیبی معکوس،‏ یعنی «یَهُوَه نجات است.‏» این حقیقت بارز که یَهُوَه نجات است،‏ در نبوّت اِشَعْیا،‏ از اوّل تا آخر،‏ بسیار مشهود است.‏

^۳ اِشَعْیا پسر آموص بود که نباید با عاموس،‏ نبی دیگری از یهودا اشتباه گرفت.‏ (‏۱:‏۱‏)‏ نوشته‌های مقدّس در مورد تولّد و مرگ وی اطلاعات چندانی در اختیار ما نمی‌گذارد ولی به نقل از روایات یهودی پادشاه خبیث،‏ مَنَسّی او را با ارّه دو پاره کرده است.‏ (‏با عبرانیان ۱۱:‏۳۷ مقایسه شود)‏ با بررسی نوشته‌هایش،‏ پی می‌بریم که اِشَعْیا و همسر نبیه‌اش حداقل دو پسر با نام‌های نبوی داشتند و در اورشلیم می‌زیستند.‏ (‏اشع ۷:‏۳؛‏ ۸:‏۱،‏ ۳‏)‏ وی در دوران زمامداری حداقل چهار پادشاه یهودا یعنی عُزِّیّا،‏ یوتام،‏ آحاز و حِزْقِیّا نبوّت می‌کرد و بنا بر شواهد موجود تقریباً در سال ۷۷۸ ق.‏م.‏ (‏وقتی عُزِّیّا فوت کرد و یا شاید کمی زودتر)‏ نبوّت خود را آغاز کرد و لااقل تا بعد از سال ۷۳۲ ق.‏م.‏ (‏چهاردهمین سال سلطنت حِزْقِیّا)‏ به خدمت خود ادامه داد؛‏ به عبارتی دیگر اِشَعْیا حداقل ۴۶ سال نبوّت کرد.‏ بدون شک اِشَعْیا تا این تاریخ نبوّت خود را به تحریر در آورده بود.‏ (‏۱:‏۱؛‏ ۶:‏۱؛‏ ۳۶:‏۱‏)‏ میکاه نبی در یهودا و هوشَع و عُوْدید در پادشاهی شمالی،‏ انبیای معاصر وی بودند.‏ —‏ میکا ۱:‏۱؛‏ هو ۱:‏۱؛‏ ۲توا ۲۸:‏۶-‏۹‏.‏

^۴ واضح است که یَهُوَه به اِشَعْیا دستور داد داوری‌های نبوی را به تحریر در آورد زیرا در اِشَعْیا ۳۰:‏۸ می‌خوانیم:‏ «الآن بیا و این را در نزد ایشان بر لوحی بنویس و بر طوماری مرقوم ساز تا برای ایّام آینده تا ابدالآباد بماند.‏» ربانیم یهودی باستانی اِشَعْیا را نگارندهٔ کتاب اِشَعْیا می‌دانستند و از این جهت این کتاب را در صدر فهرست انبیای بزرگ (‏اِشَعْیا،‏ اِرْمیا و حِزْقِیال)‏ قرار دادند.‏

^۵ برخی با اشاره به تغییر سبک در نثر کتاب از باب ۴۰ به بعد،‏ مدّعی‌اند که مابقی کتاب،‏ یا به اصطلاح «اِشَعْیای دوّم» را نگارندهٔ دیگری نوشته است ولی با توجه به تغییر موضوع کتاب می‌توان بسادگی این تفاوت را توجیه کرد.‏ شواهد زیادی در دست است که خود اِشَعْیا تمامی کتابی را که نامش بر آن است به تحریر در آورده است.‏ برای مثال،‏ یکپارچگی کتاب را می‌توان از مشاهدهٔ عبارت «قدّوس اسرائیل» تشخیص داد که ۱۲ بار در باب‌های ۱ تا ۳۹ و ۱۳ بار در باب‌های ۴۰ تا ۶۶ یعنی در مجموع ۲۵ دفعه،‏ به چشم می‌خورد در حالی که فقط ۷ مرتبه در بقیّهٔ کتب نوشته‌های مقدّس عبری دیده می‌شود.‏ علاوه بر این،‏ پولُس رسول با نقل‌قول از بخش‌های گوناگونی از کلّ کتاب و نسبت دادن آن به یک نگارنده یعنی اِشَعْیا،‏ بر یکپارچگی کتاب صحه می‌گذارد.‏ —‏ رومیان ۱۰:‏۱۶،‏ ۲۰؛‏ ۱۵:‏۱۲ با اِشَعْیا ۵۳:‏۱؛‏ ۶۵:‏۱؛‏ ۱۱:‏۱ مقایسه شود.‏

^۶ در سال ۱۹۴۷ نزدیک کنارهٔ شمال غربی بحرالمیّت،‏ نوشته‌هایی از دل خاک غارهایی تاریک در حوالی خیربِت قُمران بیرون آورده شد.‏ این نوشته‌ها به طومارهای بحرالمیّت معروف شدند که نبوّت اِشَعْیا از جمله محتویات آن بود.‏ طومار این کتاب که بسیار سالم مانده است به نثری زیبا و به زبان عبری پیش از دوران ماسورائی نوشته شده است و قدمت آن به اواخر قرن دوّم ق.‏م.‏ یعنی به بیش از دو هزار سال می‌رسد.‏ بنابراین،‏ متن آن قریب به هزار سال قدیمی‌تر از کهنه‌ترین نسخهٔ موجود متن ماسورائی است که ترجمه‌های امروزی از نوشته‌های مقدّس عبرانی بر مبنای آن صورت می‌گیرد.‏ در این طومار تفاوت‌هایی چند در املای متن اِشَعْیا و در ساختار دستوری آن دیده می‌شود ولی از لحاظ عقیدتی هیچ گونه تفاوتی با متن ماسورائی ندارد.‏ اینجاست که سَندی می‌یابیم دال بر اینکه کتاب مقدّسی که در دست داریم حاوی پیام الهامی اصیل و دست‌نخوردهٔ اِشَعْیا است.‏ مزید بر این،‏ این طومارهای باستانی ادعای ناقدان را که عقیده دارند «دو اِشَعْیا» وجود دارد،‏ نفی می‌کند چونکه اوّلین جملهٔ باب ۴۰ از آخرین خط ستونی شروع می‌شود که باب ۳۹ را در بر می‌گیرد و در ستون بعدی تمام می‌شود.‏ در نتیجه،‏ محرز است که در این نقطه از متن،‏ کاتبی که آن را به قلم آورد،‏ بی‌خبر از هر گونه تغییری در هویّت نگارنده و یا هر نوع انقسامی در مضمون کتاب به نوشتن خود ادامه داده باشد.‏a

^۷ در خصوص اثبات اصالت کتاب اِشَعْیا مدارک فراوانی در دست است.‏ نگارندگان مسیحی کتاب مقدّس،‏ سوای موسی از هیچ نبی‌ای بیش از اِشَعْیا در نوشته‌های خود نقل‌قول نکرده‌اند.‏ همچنین انبوهی از اسناد و قرائن تاریخی و کشفیات باستان‌شناسی به دست آمده است که مؤید اصالت این کتاب است مانند کتیبه‌های پادشاهان آشور از جمله لوحهٔ منشوری سَنْخاریب که بر آن جریان محاصرهٔ اورشلیم حک شده است.‏b (‏اشع باب‌های ۳۶ و ۳۷‏)‏ ویرانی‌های بابل نیز تا به امروز بر تحقّق اِشَعْیا ۱۳:‏۱۷-‏۲۲ گواهی می‌دهد.‏c در ضمن،‏ هر یک از هزاران یهودی‌ای که بابل را ترک کرده،‏ به سوی وطنشان روانه شدند،‏ شاهدانی زنده بودند که به دست پادشاهی به نام کورش که اِشَعْیا قریب به ۲۰۰ سال قبل از آن واقعه از او نام برده بود،‏ از اسارت آزاد شده بودند.‏ احتمالاً این نبوّت را بعداً به کورش نشان داده بودند زیرا هنگام آزاد ساختن یهودیان باقی‌مانده گفت که یَهُوَه خدا او را به این کار مأمور کرده است.‏ —‏ اشع ۴۴:‏۲۸؛‏ ۴۵:‏۱؛‏ عز ۱:‏۱-‏۳‏.‏

^۸ برجسته‌ترین متون کتاب اِشَعْیا نبوّت‌های مسیحایی آن است.‏ اِشَعْیا را «نبی واعظ» هم می‌خوانند چونکه نبوّت‌های متعددی از این کتاب در خصوص زندگی عیسی به تحقّق رسیده است.‏ برای نمونه،‏ باب ۵۳ اِشَعْیا که سالیان متمادی «باب اسرارآمیز» نامیده می‌شد و نه تنها خواجه‌سرای حَبَشی مذکور در باب هشتم کتاب اَعمال رسولان را حیرت‌زده کرده بود بلکه کلاً یهودیان را مبهوت و سردرگم ساخته بود،‏ با چنان دقتی جزئیات زنده و مشخص بدرفتاری و خفتی را که بر عیسی تحمیل شد پیشگویی می‌کند که گویی گزارشی به قلم یک شاهد عینی زندگی اوست.‏ نوشته‌های مقدّس یونانی مسیحی تحقّق پیشگویی‌های این باب از کتاب اِشَعْیا را درج کرده است که نمونه‌ای از آن در اینجا ذکر می‌شود.‏ آیهٔ ۱ —‏ یوحنّا ۱۲:‏۳۷،‏ ۳۸؛‏ آیهٔ ۲ —‏ یوحنّا ۱۹:‏۵-‏۷؛‏ آیهٔ ۳ —‏ مَرقُس ۹:‏۱۲؛‏ آیهٔ ۴ —‏ متّیٰ ۸:‏۱۶،‏ ۱۷؛‏ آیهٔ ۵ —‏ ۱پِطْرُس ۲:‏۲۴؛‏ آیهٔ ۶ —‏ ۱پِطْرُس ۲:‏۲۵؛‏ آیهٔ ۷ —‏ اَعمال ۸:‏۳۲،‏ ۳۵؛‏ آیهٔ ۸ —‏ اَعمال ۸:‏۳۳؛‏ آیهٔ ۹ —‏ متّیٰ ۲۷:‏۵۷-‏۶۰؛‏ آیهٔ ۱۰ —‏ عبرانیان ۷:‏۲۷؛‏ آیهٔ ۱۱ —‏ رومیان ۵:‏۱۸؛‏ آیهٔ ۱۲ —‏ لوقا ۲۲:‏۳۷‏.‏ چه کسی جز خدا می‌توانست منشأ چنین پیشگویی‌های دقیق باشد؟‏

چرا مفید است؟‏

^۳۴ کتاب نبوی اِشَعْیا هدیه‌ای است از جانب یَهُوَه خدا و از هر نظر بی‌نهایت مفید.‏ محتوای آن مانند پرتویی است از افکار والای خدا.‏ (‏اشع ۵۵:‏۸-‏۱۱‏)‏ سخنرانانی که حقایق کتاب مقدّس را در مقابل عموم بیان می‌کنند می‌توانند از گنجینهٔ مَثَل‌ها و تصاویر زنده‌ای که این کتاب به تجسّم می‌کشد،‏ درست مانند مثال‌های گیرای عیسی،‏ برای تعلیمی پرقدرت استفاده کنند.‏ برای نمونه،‏ اِشَعْیا با استدلالی محکم ما را با حماقت مردی که از تنهٔ یک درخت هم برای هیزم استفاده می‌کند هم از آن بتی برای پرستش می‌سازد،‏ روبرو می‌کند.‏ در جایی دیگر،‏ احساس ناراحتی و عذاب کسی را که به زحمت می‌کوشد تمامی قد و قامت خود را بر تختی کوتاه بگنجاند و با ملافه‌ای باریک تمام بدن خود را بپوشاند،‏ با قلمش به ما منتقل می‌کند و با فصاحت تمام صدای خواب سنگین غفلت انبیا را به گوش ما می‌رساند که از فرط کاهلی نای پارس کردن ندارند.‏ اگر به نصیحت اِشَعْیا،‏ شخصاً ‹کتاب یَهُوَه را بررسی و مطالعه کنیم› پیام پراقتداری را که کتاب اِشَعْیا برای روزگار ما منظور داشته است در خواهیم یافت.‏ —‏ ۴۴:‏۱۴-‏۲۰؛‏ ۲۸:‏۲۰؛‏ ۵۶:‏۱۰-‏۱۲؛‏ ۳۴:‏۱۶‏.‏

^۳۵ نبوّت اِشَعْیا بخصوص بر ملکوت خدا به دست مسیح تأکید می‌کند.‏ سلطان متعال یَهُوَه است و به دست اوست که نجات خواهیم یافت.‏ (‏۳۳:‏۲۲‏)‏ پس مسیح چطور؟‏ مژده‌ای که فرشته در خصوص تولّد پسری به مریم داد خاطرنشان می‌کند که نبوّت اِشَعْیا ۹:‏۶،‏ ۷ با به ارث بردن تاج و تخت داود به تحقّق می‌رسد؛‏ «او بر خاندان یعقوب تا به ابد پادشاهی خواهد کرد و سلطنت او را نهایت نخواهد بود.‏» (‏لو ۱:‏۳۲،‏ ۳۳‏)‏ مضمون متّیٰ ۱:‏۲۲،‏ ۲۳ نشان می‌دهد که تولّد عیسی از یک باکره در واقع تحقّق اِشَعْیا ۷:‏۱۴ است و از این رو او را «عمّانوئیل» معرفی می‌کند.‏ حدود ۳۰ سال بعد،‏ یحیای تعمیددهنده موعظه کرد که «ملکوت آسمان نزدیک است.‏» هر یک از چهار نگارندهٔ انجیل‌ها از اِشَعْیا ۴۰:‏ ۳ نقل‌قول کرده،‏ آشکار نمود که این یحیی همان ‹صدای نداکننده در بیابان› است.‏ (‏مت ۳:‏۱-‏۳؛‏ مرق ۱:‏۲-‏۴؛‏ لو ۳:‏۳-‏۶؛‏ یو ۱:‏۲۳‏)‏ عیسی با تعمید گرفتن مسیح شد،‏ یعنی مسح‌شدهٔ یَهُوَه،‏ همان نهال از تنهٔ یَسّا (‏یَسَّی)‏ و همان ریشهٔ یَسّا که بر امّت‌ها حکمرانی خواهد کرد.‏ در تحقّق اِشَعْیا ۱۱:‏۱،‏ ۱۰ همه باید چشم امید خود را به او بدوزند.‏ —‏ روم ۱۵:‏۸،‏ ۱۲‏.‏

^۳۶ بسیار شایان دقّت است که اِشَعْیا به دفعات هویّت مسیح و پادشاه را برای ما مشخص می‌کند!‏ عیسی با خواندن طومار اِشَعْیا مأموریّت خود را با صدای بلند خواند تا نشان دهد که او مسح‌شدهٔ یَهُوَه است و سپس موعظهٔ خود را آغاز کرده،‏ ‹به ملکوت خدا بشارت داد› زیرا ‹برای همین کار فرستاده شده بود.‏› (‏لو ۴:‏۱۷-‏۱۹،‏ ۴۳؛‏ اشع ۶۱:‏۱،‏ ۲‏)‏ گزارشات هر چهار انجیل مملوست از جزئیات خدمت زمینی عیسی و نحوهٔ مرگ او که به قلم اِشَعْیا در باب ۵۳ آن کتاب پیشگویی شده است.‏ بنا به پیشگویی اِشَعْیا در کتاب اِشَعْیا ۶:‏۹،‏ ۱۰؛‏ ۲۹:‏۱۳ و ۵۳:‏۱‏،‏ یهودیان بشارت ملکوت را شنیدند ولی مفهوم آن را نفهمیدند،‏ کارهای شگفت‌انگیز عیسی را به چشم خود دیدند ولی اهمیّت آن را درک نکردند زیرا دلشان بود که این امور را نفهمید و باور نکرد.‏ (‏مت ۱۳:‏۱۴،‏ ۱۵؛‏ یو ۱۲:‏۳۸-‏۴۰؛‏ اعما ۲۸:‏۲۴-‏۲۷؛‏ روم ۱۰:‏۱۶؛‏ مت ۱۵:‏۷-‏۹؛‏ مرق ۷:‏۶،‏ ۷‏)‏ برای آنها عیسی سنگ لغزش بود ولی سنگ سر زاویه‌ای شد که یَهُوَه در صَهْیُون نهاد و بر آن معبد روحانی خود را بنا کرد؛‏ همهٔ این وقایع در تحقّق پیشگویی‌های اِشَعْیا ۸:‏۱۴ و ۲۸:‏۱۶ رخ داد.‏ —‏ لو ۲۰:‏۱۷؛‏ روم ۹:‏۳۲،‏ ۳۳؛‏ ۱۰:‏۱۱؛‏ ۱پطر ۲:‏۴-‏۱۰‏.‏

^۳۷ رسولان و حواریون عیسی از نبوّت‌های اِشَعْیا کمال استفاده را برده،‏ تحقّق آنها را به خدمت موعظه مصداق دادند.‏ مثلاً،‏ پولُس برای اینکه نشان دهد که جهت بنای ایمان به موعظه‌گر نیاز است،‏ از اِشَعْیا نقل‌قول می‌کند و می‌نویسد:‏ «چه زیبا است پای‌های آنانی که به سلامتی بشارت می‌دهند.‏» (‏روم ۱۰:‏۱۵؛‏ اشع ۵۲:‏۷‏؛‏ در ضمن رومیان ۱۰:‏۱۱،‏ ۱۶،‏ ۲۰،‏ ۲۱ نیز ملاحظه شود.‏)‏ پِطْرُس نیز از سخنان اِشَعْیا عاریه می‌گیرد تا تداوم و سرشت جاودانی بشارت را تأکید کند.‏ از این رو،‏ چنین می‌نویسد:‏ «زیرا که ‹هر بشری مانند گیاه است و تمام جلال او چون گُل گیاه.‏ گیاه پژمرده شد و گُلش ریخت.‏ لکن کلمهٔ خدا تا ابدالآباد باقی است.‏› و این است آن کلامی که به شما بشارت داده شده است.‏» —‏ ۱پطر ۱:‏۲۴،‏ ۲۵؛‏ اشع ۴۰:‏۶-‏۸‏.‏

^۳۸ براستی که توصیف و تصویری که اِشَعْیا از امید آتی موعود در آن ملکوت برای ما تجلّی می‌کند چه زیبا و پرشکوه است!‏ ببین!‏ «آسمانی جدید و زمینی جدید» که در آن «پادشاهی به عدالت سلطنت خواهد نمود» و امیرانی با انصاف تمام حکمرانی خواهند کرد.‏ واقعاً که چه مسرّتی و چه شور شعفی!‏ (‏۶۵:‏۱۷،‏ ۱۸؛‏ ۳۲:‏۱،‏ ۲‏)‏ پِطْرُس دوباره مژده‌ای از پیام اِشَعْیا اقتباس می‌کند و می‌گوید:‏ «ولی بحسب وعدهٔ [خدا]،‏ منتظر آسمانهای جدید و زمین جدید هستیم که در آنها عدالت ساکن خواهد بود.‏» (‏۲پطر ۳:‏۱۳‏)‏ این مضمون شادی‌آور ملکوت در آخرین باب مکاشفه به اوجی پرجلال می‌رسید.‏ —‏ اشع ۶۶:‏۲۲،‏ ۲۳؛‏ ۲۵:‏۸؛‏ مکا ۲۱:‏۱-‏۵‏.‏

^۳۹ بدین صورت،‏ با اینکه کتاب اِشَعْیا دشمنان یَهُوَه و آنانی را که ریاکارانه تظاهر به خدمت به او می‌کنند به نحوی کوبنده به باد انتقاد می‌گیرد،‏ امید پرشکوه ملکوت مسیحایی را می‌بینیم که در صفحات آن طنین می‌اندازد و نوید می‌دهد که آن ملکوت نام کبیر یَهُوَه را مقدّس خواهد ساخت.‏ کتاب نبوی اِشَعْیا تشریحی بس جامع از حقایق ملکوت یَهُوَه به دست می‌دهد و در نهایت ما را با امید «نجات او» دلشاد می‌سازد.‏ —‏ اشع ۲۵:‏۹؛‏ ۴۰:‏۲۸-‏۳۱‏.‏

‏[پاورقی‌ها]‏