یَهُوَه، خدایی «غفّار»
«تو ایخداوند نیکو و غفّار هستی.»—مزمور ۸۶:۵.
۱. داوود پادشاه چه بار سنگینی را بر دوش میکشید، و چگونه دل دردمند او تسلی یافت؟
داوود پادشاه اسرائیل باستان میدانست که وجدان ناراحت میتواند چه بار سنگینی باشد. او نوشت: «گناهانم از سرم گذشته است، مثل بار گران از طاقتم سنگینتر شده. من بیحسّ و بینهایت کوفته شدهام، و از فغان دل خود نعره میزنم.» (مزمور ۳۸:۴، ۸) اما دل دردمند داوود تسلی یافت. او میدانست که یَهُوَه از گناه بیزار است نه از گناهکار—البته اگر شخص حقیقتاً توبه کند و از طریق گناهکارانهٔ خود بازگردد. (مزمور ۳۲:۵؛ ۱۰۳:۳) داوود در حالی که ایمان کامل داشت که یَهُوَه نسبت به توبهکاران رحمت نشان میدهد، گفت: «تو ایخداوند نیکو و غفّار [یا بسیار آمرزنده] هستی.»—مزمور ۸۶:۵.
۲، ۳. الف) وقتی گناه میکنیم، در نتیجهٔ آن ممکن است چه باری را به دوش بکشیم، و چرا این امر مفید است؟ ب) اگر در احساس گناه ‹فرو رویم› چه خطری ما را تهدید خواهد کرد؟ پ) کتاب مقدس در مورد رغبت یَهُوَه برای بخشش چه اطمینانی به ما میدهد؟
۲ ما نیز اگر گناه کنیم ممکن است در نتیجهٔ آن، بار کمرشکن وجدانی بیقرار را به دوش بکشیم. این احساس تقصیر طبیعی و حتی مفید است. این احساس میتواند ما را وادارد که قدمهای مثبتی در جهت اصلاح اشتباهات خود برداریم. اما برخی از مسیحیان تسلیم احساس گناه و تقصیر شدهاند. دل محکومکنندهٔ آنان شاید اصرار میکند که خدا به طور کامل آنها را نخواهد بخشید، هر چقدر هم که توبهکار باشند. خواهری با اشاره به اشتباه گذشتهٔ خود گفت: «فکر اینکه یَهُوَه دیگر آدم را دوست ندارد خیلی ناراحتکننده است.» این خواهر حتی پس از آنکه توبه کرد و راهنماییهای مفید پیران جماعت را پذیرفت باز همچنان احساس میکرد که ارزش بخشایش خدا را ندارد. او اظهار میکند: «یک روز نیست که از یَهُوَه طلب بخشش نکنم.» اگر در احساس تقصیر ‹فرو رویم،› شیطان ممکن است کاری کند که تسلیم شویم و گمان کنیم که ارزش خدمت به یَهُوَه را نداریم.—۲قرنتیان ۲:۵-۷، ۱۱.
۳ اما نظر یَهُوَه به هیچ وجه چنین نیست! کلام او به ما اطمینان میدهد که اگر از ته دل و با خلوص نیت توبه کنیم، یَهُوَه آماده است ما را ببخشد. (امثال ۲۸:۱۳) پس اگر زمانی گمان کردی که خدا دیگر تو را نخواهد بخشید، شاید لازم باشد که دلیل و چگونگی بخشش خدا را بهتر درک کنی.
چرا یَهُوَه «غفّار است»؟
۴. یَهُوَه چه موضوعی را در مورد طبیعت و سرشت ما به یاد میآورد، و این امر چگونه در طرز رفتار او با ما تأثیر میگذارد؟
۴ ما میخوانیم: «باندازهٔ که مشرق از مغرب دور است، بهمان اندازه گناهان ما را از ما دور کرده است. چنانکه پدر بر فرزندان خود رؤوف است، همچنان خداوند بر ترسندگان خود رأفت مینماید.» چرا یَهُوَه از خود رحمت نشان میدهد؟ آیهٔ بعد پاسخ میدهد: «زیرا جبلّت [یا سرشت] ما را میداند و یاد میدارد که ما خاک هستیم.» (مزمور ۱۰۳:۱۲-۱۴) بله، یَهُوَه فراموش نمیکند که ما موجوداتی خاکی هستیم و به دلیل ناکاملی سستیها یا نقطهضعفهایی داریم. این عبارت که او «جبلّت ما» را میداند، یادآور آن است که کتاب مقدس یَهُوَه را به کوزهگر و ما را به ظروفی که او میسازد تشبیه میکند.a (ارمیا ۱۸:۲-۶) کوزهگر ظروف گلی خود را با ظرافت ولی در عین حال استوار میسازد و همیشه سرشت و طبیعت آنها را در نظر دارد. از اینرو، یَهُوَه، کوزهگر بزرگ نیز با ما مطابق ضعفهای طبیعت گناهکارمان رفتار میکند.—مقایسه شود با ۲قرنتیان ۴:۷.
۵. کتاب رومیان چگونه چنگال پرقدرت گناه را بر جسم گناهکار ما نشان میدهد؟
۵ یَهُوَه میداند که گناه چقدر قدرتمند است. نوشتههای مقدس گناه را به صورت نیرویی قوی توصیف میکنند که بشر را در پنجهٔ مرگبارش دارد. قدرت چنگال گناه چقدر است؟ پولس رسول در کتاب رومیان در حالی که تحت الهام الهی قرار دارد با زبانی گویا توضیح میدهد: ما ‹گرفتار گناهیم› (رومیان ۳:۹)؛ گناه همچون پادشاهی بر بشر «سلطنت» کرده است (رومیان ۵:۲۱)؛ گناه در درون ما «ساکن است» (رومیان ۷:۱۷، ۲۰)؛ «شریعت» گناه بطور مداوم در درون ما عمل میکند و در واقع سعی میکند بر روش زندگی ما حاکم شود. (رومیان ۷:۲۳، ۲۵) واقعاً که مقاومت در مقابل چنگال قدرتمند گناه بر سرشت ناکاملمان، نبرد سختی است!—رومیان ۷:۲۱، ۲۴.
۶. یَهُوَه به کسانی که با دلی نادم در جستجوی رحمت او هستند چگونه مینگرد؟
۶ خدای رحیم ما میداند که هر چقدر هم که دلمان بخواهد از او بطور مطلق اطاعت کنیم، باز چنین کاری برایمان امکانپذیر نیست. (۱پادشاهان ۸:۴۶) او با مهربانی به ما اطمینان میدهد که اگر با دلی نادم، رحمت پدرانهٔ او را بجوییم، بخشش خود را از ما دریغ نخواهد کرد. داوودِ مزمورنویس گفت: «قربانیهای خدا روح شکسته است، خدایا دل شکسته و کوبیده را خوار نخواهی شمرد.» (مزمور ۵۱:۱۷) یَهُوَه هیچگاه دلی را که زیر بار احساس گناه شکسته و کوبیده شده است، رد نمیکند و از آن روی برنمیگرداند. چه توصیف زیبایی از آمادگی یَهُوَه برای بخشایش ما!
۷. چرا نباید از رحمت خدا سوءاستفاده کنیم؟
۷ آیا این امر به معنای آن است که ما میتوانیم از رحمت خدا سوءاستفاده کنیم و طبیعت گناهآلود خود را دستآویزی برای انجام گناه قرار دهیم؟ به هیچ وجه! یَهُوَه تحت تأثیر احساسات قرار نمیگیرد. رحمت او حد و حدودی دارد. او به هیچ عنوان کسانی را که با سنگدلی دست به اعمال خبیثانه میزنند و بدون توبه عمداً گناه میکنند، نخواهد بخشید. (عبرانیان ۱۰:۲۶-۳۱) اما از سوی دیگر، هنگامی که دلی «شکسته و کوبیده» را میبیند، «غفّار» است. (امثال ۱۷:۳) بگذار بعضی از کلمات پرمعنای کتاب مقدس را که کامل بودن بخشندگی الهی را نشان میدهند بررسی کنیم.
یَهُوَه تا چه حد بخشنده است؟
۸. یَهُوَه هنگام عفو گناهان ما در واقع چه میکند، و این امر باید چه تأثیری بر ما داشته باشد؟
۸ داوود، پادشاهِ توبهکار گفت: «بگناه خود نزد تو اعتراف کردم و جرم خود را مخفی نداشتم، گفتم عصیان خود را نزد خداوند اقرار میکنم، پس تو آلایش گناهم را عفو کردی.» (مزمور ۳۲:۵) اصطلاح ‹عفو کردن› ترجمهٔ یک کلمهٔ عبرانی است که در حقیقت به معنی «بلند کردن،» «حمل کردن، به دوش گرفتن» است. استعمال این کلمه در اینجا به مفهوم ‹دور کردن تقصیر، گناه، یا خطا› است. بنابراین مانند آن است که یَهُوَه گناهان داوود را بلند کرده و آنها را برده باشد. (مقایسه شود با لاویان ۱۶:۲۰-۲۲.) این موضوع بیشک احساس گناهی را که داوود با خود داشت تخفیف میداد. (مقایسه شود با مزمور ۳۲:۳.) ما نیز میتوانیم به خدا اطمینان کامل داشته باشیم، خدایی که گناهان کسانی را که بخشش او را بر اساس ایمان به قربانی فدیهٔ عیسی مسیح میطلبند، عفو میکند. (متی ۲۰:۲۸؛ مقایسه شود با اشعیا ۵۳:۱۲.) کسانی که یَهُوَه گناهانشان را بلند میکند و میبرد نباید به دلیل گناهان گذشته، بار احساس تقصیر را همچنان به دوش بکشند.
۹. معنای این سخنان عیسی که «قرضهای ما را ببخش» چیست؟
۹ عیسی در مثلی که برای چگونگی بخشش یَهُوَه عنوان کرد از رابطهٔ طلبکار و بدهکار استفاده کرد. به عنوان مثال، عیسی تأکید کرد که به این شکل دعا کنیم: «قرضهای ما را ببخش.» (متی ۶:۱۲) بدین ترتیب عیسی ‹گناه› را به ‹قرض› تشبیه میکند. (لوقا ۱۱:۴) هنگامی که گناه میکنیم، به یَهُوَه «قرضدار» میشویم. فعل یونانی که ‹بخشیدن› ترجمه شده است میتواند به معنای «طلب نکردن یک قرض و بدین وسیله رها کردن و دست کشیدن از آن» باشد. یعنی، وقتی یَهُوَه ما را میبخشد، قرض ما را باطل میسازد، قرضی را که در غیرآنصورت به حساب ما نوشته میشد. از اینرو گناهکاران توبهکار میتوانند آرامش خاطر داشته باشند. یَهُوَه هیچگاه قرضی را که باطل ساخته است وصول نمیکند!—مزمور ۳۲:۱، ۲؛ مقایسه شود با متی ۱۸:۲۳-۳۵.
۱۰، ۱۱. الف) مفهوم عبارت ‹محو گشتن› که در اعمال ۳:۱۹ آمده است چیست؟ ب) کامل بودن بخشش یَهُوَه چگونه نشان داده شده است؟
۱۰ در اعمال ۳:۱۹، کتاب مقدس برای توصیف بخشش خدا از یک صنعت ادبی زندهٔ دیگر استفاده میکند: «پس توبه و بازگشت کنید تا گناهان شما محو گردد.» عبارت ‹محو گشتن› ترجمهٔ یک فعل یونانی است که اگر به صورت استعاری استفاده شود میتواند به معنی «پاک کردن، زدودن، باطل یا نابود ساختن» باشد. به عقیدهٔ برخی از محققان، در اینجا کنایه از پاک کردن دستخط بوده است. چگونه؟ در دوران باستان عموماً از جوهری استفاده میشد که مخلوطی بود شامل کربن، صمغ، و آب. اندکی پس از استفاده از این جوهر، شخص میتوانست با کمک اسفنجی نمدار نوشته را پاک کند.
۱۱ این توصیف زیبایی است از کامل بودن بخشش یَهُوَه. هنگامی که گناهان ما را میبخشد، مانند آن است که اسفنجی برداشته آنها را پاک میکند. ما نباید بیم داشته باشیم که از چنین گناهانی در آینده بر ضد ما استفاده کند، زیرا کتاب مقدس نکتهٔ دیگری در مورد رحمت یَهُوَه نشان میدهد که حقیقتاً فوقالعاده است: وقتی گناهان ما را میبخشد، آنها را فراموش میکند!
«گناه ایشانرا دیگر بیاد نخواهم آورد»
۱۲. آیا این گفتهٔ کتاب مقدس که یَهُوَه گناهان ما را فراموش میکند، به معنای آن است که دیگر نمیتواند آنها را به یاد آورد، و چرا چنین پاسخ میدهی؟
۱۲ یَهُوَه بوسیلهٔ ارمیای نبی در مورد کسانی که زیر عهد جدید هستند وعده میدهد: «عصیان ایشانرا خواهم آمرزید و گناه ایشانرا دیگر بیاد نخواهم آورد.» (ارمیا ۳۱:۳۴) آیا این بدان معناست که وقتی یَهُوَه گناهان ما را میبخشد دیگر قادر نیست آنها را به یاد آورد؟ چنین چیزی نمیتواند صحیح باشد. کتاب مقدس برایمان نقل میکند که یَهُوَه گناهان بسیاری از افراد، منجمله داوود را بخشید. (۲سموئیل ۱۱:۱-۱۷؛ ۱۲:۱-۱۳) بدیهی است که یَهُوَه هنوز به اشتباهات آنان واقف است و ما نیز باید به آنها واقف باشیم. سابقهٔ گناهان آنان، همینطور توبهٔ آنان و بخشش خدا، برای استفادهٔ ما ضبط و نگهداری شدهاند. (رومیان ۱۵:۴) پس منظور کتاب مقدس هنگامی که میگوید یَهُوَه گناهان کسانی را که میبخشد «بیاد» نمیآورد، چیست؟
۱۳. الف) چه مفهومی در فعل عبریی که ‹به یاد میآورم› ترجمه شده است مستتر است؟ ب) یَهُوَه با گفتن اینکه «گناه ایشانرا دیگر بیاد نخواهم آورد» چه اطمینانی به ما میدهد؟
۱۳ فعل عبریی که در اینجا ‹بیاد آوردن› ترجمه شده است تنها به معنی به خاطر آوردن گذشته نیست. به نقل از کتاب لغت الهیات عهد عتیق، «مفهوم ضمنی دیگر [این فعل] انجام عمل مناسب» است. بنابراین ‹بیاد آوردن› گناه در این مورد متضمن انجام اعمالی بر ضد گناهکار است. هنگامی که هوشع نبی در مورد اسرائیلیان خودسر گفت: «[یَهُوَه] عصیانِ ایشانرا بیاد میآورد،» منظور او آن بود که یَهُوَه به دلیل آنکه توبه نکردهاند بر ضد آنها وارد عمل خواهد شد. به همین ترتیب در بقیهٔ آیه آمده است: «گناهِ ایشانرا مکافات خواهد داد.» (هوشع ۹:۹) از سوی دیگر، هنگامی که یَهُوَه میگوید: «گناه ایشانرا دیگر بیاد نخواهم آورد،» در واقع به ما اطمینان میدهد که وقتی گناهکاری را میبخشد، دیگر در آینده، به دلیل این گناهان، بر ضد او وارد عمل نمیشود. (حزقیال ۱۸:۲۱، ۲۲) پس در حقیقت گناهان ما را به این شکل فراموش میکند که برای محکوم کردن یا تنبیه مکرر ما آنها را مرتباً پیش روی ما نمیآورد. یَهُوَه به این شکل سرمشق فوقالعادهای برای ما گذاشته است که در رفتارمان با دیگران میتوانیم از آن تقلید کنیم. هنگامی که اختلافاتی پیش میآید، بهترین کار آن است که رنجشهای گذشته را که پیش از آن بخشیدهایم، دوباره مطرح نکنیم.
عواقب گناهانمان
۱۴. چرا بخشش به معنای آن نیست که گناهکار توبهکار از همهٔ عواقب عمل خلافش مصون خواهد ماند؟
۱۴ آیا آمادگی یَهُوَه برای بخشش گناهان بدان معناست که گناهکار توبهکار از همهٔ عواقب عمل نادرستش مصون خواهد بود؟ به هیچ وجه. نمیتوان گناه کرد و در امان بود. پولس نوشت: «آنچه آدمی بکارد همانرا درو خواهد کرد.» (غلاطیان ۶:۷) ما ممکن است گرفتار بعضی عواقب اعمال یا مشکلات خود باشیم، اما پس از آنکه یَهُوَه ما را بخشید دیگر مصیبتی بر ما نمیآورد. هنگامی که مشکلات بروز میکنند فرد مسیحی نباید گمان کند که ‹شاید یَهُوَه او را به دلیل گناهان گذشتهاش تنبیه میکند.› (مقایسه شود با یعقوب ۱:۱۳.) از سوی دیگر، یَهُوَه ما را از همهٔ اثرات اعمال اشتباهمان مصون نگاه نمیدارد. طلاق، بارداری ناخواسته، بیماریهای مقاربتی، از دست دادن اطمینان و احترام دیگران—اینها همگی میتوانند عواقب اندوهبار گناه باشند، و یَهُوَه ما را در مقابل آنها حفاظت نخواهد کرد. بیاد آور که با اینکه گناهان داوود را در مورد بَتْشَبَع و اُوریا بخشید، اما از داوود در مقابل عواقب فاجعهآمیز آنها حفاظت نکرد.—۲سموئیل ۱۲:۹-۱۴.
۱۵، ۱۶. چگونه قانونی که در لاویان ۶:۱-۷ آمده است میتواند هم برای شخص مظلوم و هم برای شخص خلافکار مفید باشد؟
۱۵ گناهان ما ممکن است عواقب دیگری نیز داشته باشند. به عنوان مثال روایتی را که در کتاب لاویان باب ۶ آمده است در نظر بگیر. شریعت موسی به موقعیتی اشاره میکند که در آن شخصی با دزدی، اخاذی، یا تقلب اموال اسرائیلیان دیگر را غصب میکند و به این ترتیب مرتکب خطایی جدی میشود. این گناهکار سپس انکار میکند که تقصیرکار است و حتی تا آنجا پیش میرود که به دروغ قسم میخورد. در اینجا حرف یک نفر در مقابل حرف طرف مقابل است. اما متخلف بعداً دچار عذاب وجدان میشود و به گناه خود اعتراف میکند. برای آنکه خدا او را ببخشد، باید به سه چیز دیگر عمل کند: آنچه را که برداشته است باید پس بدهد، و بیست درصد آن را به عنوان جریمه بپردازد، و یک قوچ برای قربانیِ جرم قربانی کند. پس از آن در شریعت چنین آمده است: «کاهن برای وی بحضور خداوند کفّاره خواهد کرد و آمرزیده خواهد شد از هر کاریکه کرده و در آن مجرم شده است.»—لاویان ۶:۱-۷؛ مقایسه شود با متی ۵:۲۳، ۲۴.
۱۶ این قانون موهبتی رحیمانه از جانب خدا بود. این قانون به نفع شخص مظلوم بود زیرا اموالش به او بازگردانده میشد و بیشک شخص خلافکار از اینکه بالاخره به گناه خود اعتراف کرده است احساس آرامش بسیار میکرد. ضمناً، این قانون به نفع شخصی بود که در نهایت وجدانش او را وادار به اقرار به خلافش و تصحیح آن کرد. در حقیقت اگر او چنین نمیکرد، خدا نیز او را نمیبخشید.
۱۷. هنگامی که دیگران نسبت به ما گناه کرده و به ما آسیب میرسانند، یَهُوَه چه انتظاری از ما دارد؟
۱۷ با اینکه ما تحت شریعت موسی نیستیم، اما این شریعت شناخت باارزشی از نظرات یَهُوَه، منجمله دیدگاه او در مورد بخشش، به ما میدهد. (کولسیان ۲:۱۳، ۱۴) اگر گناهان ما باعث شود که به کسی صدمه یا آسیب برسد، ولی سعی کنیم تا آنجا که میتوانیم ‹جبران اشتباه را بکنیم،› یَهُوَه خشنود میشود. (۲قرنتیان ۷:۱۱، د ج) این امر مستلزم آن است که قبول کنیم گناه کردهایم، خطای خود را اقرار کنیم، و حتی از فرد آسیبدیده عذرخواهی کنیم. در آن وقت میتوانیم بر اساس قربانی عیسی به یَهُوَه رجوع کنیم و از وجدانی پاک و راحت برخوردار شویم و اطمینان حاصل کنیم که خدا ما را بخشیده است.—عبرانیان ۱۰:۲۱، ۲۲.
۱۸. بخشش یَهُوَه چه تأدیبی میتواند به همراه داشته باشد؟
۱۸ یَهُوَه مانند هر پدر یا مادر مهربانی میتواند بخشش را با تأدیب همراه کند. (امثال ۳:۱۱، ۱۲) در صورتی که خطایی جدی صورت گرفته باشد، فرد مسیحی توبهکار شاید مجبور شود از امتیاز خدمت به عنوان پیر، خادم کمکی، یا پیشگام دست بکشد. شاید برایش دردناک باشد که از امتیازاتی که برایش ارزشمند بودند برای مدتی چشمپوشی کند. اما چنین تأدیبی به معنای آن نیست که مورد لطف یا بخشش یَهُوَه قرار نگرفته است، یا اینکه یَهُوَه او را نبخشیده است. به علاوه، باید به خاطر داشته باشیم که تأدیب از طرف یَهُوَه ثابتکنندهٔ محبت او نسبت به ماست. پذیرش و به کارگیری این تأدیب کاملاً به نفع ماست و میتواند ما را به زندگی جاودانی رهنمون کند.—عبرانیان ۱۲:۵-۱۱.
۱۹، ۲۰. الف) اگر مرتکب اعمال خلافی شده باشی، چرا نباید احساس کنی که ارزش بخشش یَهُوَه را نداری؟ ب) در مقالهٔ بعدی چه موضوعی را مورد بررسی قرار خواهیم داد؟
۱۹ چقدر جای آسایشخاطر است که بدانیم به خدایی خدمت میکنیم که «غفّار» است! یَهُوَه فقط گناهان و اشتباهات ما را نمیبیند. (مزمور ۱۳۰:۳، ۴) او میداند که در دلهای ما چه میگذرد. اگر احساس میکنی که دلت به دلیل اشتباهات گذشته شکسته و کوفته شده است، نباید نتیجهگیری کنی که رحمت یَهُوَه نمیتواند شامل حال تو شود. با وجود اشتباهاتی که ممکن است در گذشته مرتکب شده باشی، اگر حقیقتاً توبه کرده، و در راه ترمیم آن عمل کرده باشی، و بر اساس خون ریختهشدهٔ عیسی از ته دل برای بخشش یَهُوَه دعا کرده باشی، میتوانی کاملاً اطمینان داشته باشی که کلماتی که در ۱یوحنا ۱:۹ آمده است در مورد تو صدق میکنند: «اگر بگناهان خود اعتراف کنیم، او امین و عادل است تا گناهان ما را بیامرزد و ما را از هر ناراستی پاک سازد.»
۲۰ کتاب مقدس ما را ترغیب میکند که در رفتارمان با یکدیگر از بخشش یَهُوَه تقلید کنیم. اما از ما تا چه حد انتظار میرود که کسانی را که در حق ما گناه میکنند ببخشیم و موضوع را فراموش کنیم؟ این مطلب را در مقالهٔ بعدی مورد بررسی قرار خواهیم داد.
[پاورقی]
a جالب توجه است که کلمهٔ عبری که «جبلّت ما» ترجمه شده است برای ظروف گلی ساخت کوزهگر به کار میرود. — اشعیا ۲۹:۱۶.
چگونه پاسخ میدهی؟
◻ چرا یَهُوَه «غفّار» است؟
◻ کتاب مقدس چگونه کامل بودن بخشش یَهُوَه را توصیف میکند؟
◻ وقتی که یَهُوَه کسی را میبخشد، به چه شکلی گناه او را فراموش میکند؟
◻ اگر با گناهان خود دیگران را آزار داده باشیم، یَهُوَه چه انتظاری از ما دارد؟