Biyalane bia daghe Kalare akal ésulan éning moan kristen ye ésèñ minkanghle

7-13 YE NGOAN AWÔM-A-EBÈÑ

AKUM YA KALARE NZAME | LÉVITIQUE 10-11

« Ényeghe bi bele akal Jehôva da yiène lôt ényeghe bi bele akal é nda bôr dzèè »

(Lévitique 10:1, 2) Ôsu vèè, Nadab ya Abihú, bendôma Aaron, be nga toa kada môt, ébierga akal nduane dèñ, ye ve nduane été, ye chii incienso nge ki encens ayô. Éde be nga tobe naa ba ve é nduane daa yiène ki asu Jehôva, é nduane éé dzi ki be dzô naa be bua. ² Ane nduane é nga kuiñ asu Jehôva ye mane be dzigue, aval é nga ve naa be mane wu asu Jehôva.

it-1 1174

E dzam daa yiène ki

É nduane ye incienso nge ki encens da yiène ki. Nten Lévitique 10:1 éfiè hébreu zar (éfiè da tu minenga, zarah ; da yili naa, n’neng) ba belane do naa be kobe adzô “ é nduane daa yiène ki, [Nzame] éé dzi ki be dzô naa be bo, ” ve Nadab ba Abihú, bendôma Aaron, be nga zu ve asu Jehôva. (Lév. 10:2 ; Nla. 3:4 ; 26:61) Akôre ye vèè, Jehôva a nga dzô Aaron naa : « Mine ta’a ñu vino nge meyokh ma ve naa môr a fuène, wa, ye bendôma bwiè, éyong mina ye nyî ébem atubane, naa mine ta’a wu. A ne atsing é ne mbèmbèè akal memvong menan. Da ye bo nkane ézizang é dzôm é ne mvîn ya é dzôm é ne nfubane, naa mine yeghle boan be ya Israël metsing mese Jehôva a nga ve be ngalane Moises. » (Lév. 10:8-11) A ne bo naa Nadab ba Abihú be mbe fuène, éde é nga tsini be naa be ke ve é nduane béé dzi ki be sili. Nduane té, déé nga yiène ki boban, amu é nga boban éyong é tam ye aval déé nga yiène ki, nge ki naa, ngeng ézing incienso be nga belane do éé mbe ki mboane aval é ne n’dzôane nten Akôre 30:34, 35. É fuène bôr beté bebèñ déé mbe ki ve naa be dzame nsem wôba.

(Lévitique 10:4, 5) Éde Moises a nga luè Mishael ya Elzafán, bendôma Uziel, nyandôm Aaron ye dzô be naa : « Zaane va, vèèghane bobenyong benan asu n’fufup vôm mine kui ya bo a campamento nge ki camp été. » ⁵ Éde be nga yir ye toa bo, be nga baghe bo ya bitô bieba ya ke a bo vôm ézing a camp atan, aval Moises a nga dzô be.

(Lévitique 10:6, 7) Moises a bera dzô Aaron ya bendôma bevoo bèñ Éléazar ba Itamar naa : « Mine ta’a biane ésii denan nge ki a ñap bitô bienan, naa mine ta’a wu ya naa Nzame a ta’a wokh nsama bôr ôse ôlun. A ne bobenyong benan be ya ayong Israël ngura ébe ba ye yi é bôr Jehôva a va wiñ ya nduane. ⁷ Mina yiène ki kuiñ anyî y’ébem atubane, mine za wu, akal mboan ntobane Jehôva ô ne mina ô ñuu. » Be nga bo é dzam ése Moises a nga dzô be.

w11 7/15 31 étun 16

Awaghane Nzame​—ye mine nyîyang été ?

¹⁶ Aaron moanyang Moises, a nga tebe mbia étéñ étom mbia abo dulu bendôma bebèñ béñ, Nadab ya Abihú. Tamane simane é dzam a nga wôran éyong Jehôva a nga wiñ bendôma béñ, Nadab ya Abihú, amu be nga ve Jehôva é nduane daa yiène ki. Aaron éé mbe ki be bera yen amu be nga mane wu. Ve dzam éfe é ne. Jehôva a nga dzô Aaron ya bendôma bevoo bèñ be nga lighe sôsôe é dzam di : « Mine ta’a biane ésii denan nge ki a ñap bitô bienan [a tobe éwiñ akal awu], naa mine ta’a wu ye naa Nzame a ta’a wokh nsama bôr ôse ôlun. » (Lév. 10:1-6) Ayeghle da so été é mbe dé tugha kuiñ. Ényeghe bi bele akal Jehôva da yiène lôt ényeghe bi bele akal é bôr be ye nda bôr dzèè béé se ki fe sôsôe.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Lévitique 10:8-11) Éde Jehôva a nga dzô Aaron naa : ⁹ « Mine ta’a ñu vino nge meyokh ma ve naa môr a fuène, wa, ye bendôma bwiè, éyong mina ye nyî ébem atubane, naa mine ta’a wu. A ne atsing é ne mbèmbèè akal memvong menan. ¹⁰ Da ye bo nkane ézizang é dzôm é ne mvîn ya é dzôm é ne nfubane, ¹¹ naa mine yeghle boan be ya Israël metsing mese Jehôva a nga ve be ngalane Moises. »

w14 11/15 17 étun 18

Bia yiène tobe nfubane nfa é mam mese bia bo

¹⁸ Naa bi bo nfubane, bia yiène tugha bili mintsilan mi ne a Bible été ye bo é dzam ésese Nzame a sili bia. N’tamane bera kobe adzô Nadab ba Abihú, bendôma Aaron, be nga wu amu be nga ve « é nduane daa yiène ki, » ngeng ézing amu be mbe fuène. (Lév. 10:1, 2) Baghlane é dzam Jehôva a nga dzô fe Aaron. (A lang Lévitique 10:8-11.) Ye éfus té da lere naa biaa yiène ki ñu meyokh ma fuène kaa naa bi ke bisulan ? Fasghane é mam ma : Bii se ki fe Atsing asi. (Berom. 10:4) Bekang be ye mesi mézing baa yen ki abé n’ñuane meyokh ya meniè kaa naa môr a ke bisulan. Be mbe bé seng bilas bi vino binii metam pâque nge ki pascua. Éyong Yésu a nga tare ésesang ôsiman awu déñ, a nga kee beyeghe béñ meyokh ane éfônan mekî méñ. (Mat. 26:27) Bible a kili n’ñuane meyokh kaa meniè, ya fuène. (1 Becor. 6:10 ; 1 Tim. 3:8) É dzidzi abuiñ bekristen bézing a kame be naa be ñu meyokh ma fuène éyong ba ye ke bisulan nge ki éyong ba ye bo ésèñ ézing da daghe ésèñ Jehôva. Ve, bitèñ bia tsen mesi-mesi, é dzam da dang éban é ne naa kada kristen a yiène « bo nkane ézizang é dzôm é ne mvîn ya é dzôm é ne nfubane » naa bebyén be wulu a nfubane été ye ve Jehôva n’nem mbeng.

(Lévitique 11:8) Mina yiène ki dzi minsôn mieba nge ki a name mbim tsit. Be ne mvîn akal denan.

it-1 111 étun 5

Betsit

Bikî nfa bidzi, bi mbe fave bi daghe é bôr be mbe Atsing Moises asi, amu nten Lévitique 11:8 wa dzô naa : « Be ne mvîn akal denan, » da yili naa akal Bisraélite nge ki be Israélitas. Éyong Yésu a nga wu ane atunegha, Atsing té é nga sim, aval té, boan be bôr bese be mbe bera bo é dzam Nzame a nga dzô Noé niène ndôn mendzim é nga man.​—Becol. 2:13-17 ; Atar. 9:3, 4.

Nlanghan ya Bible

(Lévitique 10:1-15) Ôsu vèè, Nadab ya Abihú, bendôma Aaron, be nga toa kada môt, ébierga akal nduane dèñ, ye ve nduane été, ye chii incienso ayô. Éde be nga tobe naa ba ve é nduane daa yiène ki asu Jehôva, é nduane éé dzi ki be dzô naa be bua ² Ane nduane é nga kuiñ asu Jehôva ye mane be dzighe, aval é nga ve naa be mane wu asu Jehôva ³ Moises a nga dzô Aaron naa : « É dzam di éde Jehôva a nga dzô : “É bôr ba yir me bebéñ ba ye me fube, éyong té meyong mese ma ye me wume.”» Éde Aaron a nga si évôô. ⁴ Éde Moises a nga luè Mishael ya Elzafán, bendôma Uziel, nyandôm Aaron ye dzô be naa : « Zaane va, vèèghane bobenyong benan asu n’fufup vôm mine kui ya bo a campamento nge ki camp été. » ⁵ Ane be nga yir ye toa bo, be nga baghe bo ya bitô bieba ya ke a bo vôm ézing a camp atan, aval Moises a nga dzô be. ⁶ Moises a bera dzô Aaron ya bendôma bevoo bèñ Éléazar ba Itamar naa : « Mine ta’a biane ésii denan nge ki a ñap bitô bienan, naa mine ta’a wu ye naa Nzame a ta’a wokh nsama bôr ôse ôlun. A ne bobenyong benan be ya ayông Israël ngura ébe ba ye yi é bôr Jehôva a va wiñ ya nduane. ⁷ Mina yiène ki kuiñ anyî y’ébem atubane, mine za wu, akal mboan ntobane Jehôva ô ne mina ô ñuu. » Be nga bo é dzam ése Moises a nga dzô be. ⁸ Éde Jehôva a nga dzô Aaron naa : ⁹ « Mine ta’a ñu vino nge meyokh ma ve ne naa môr a fuène, wa, ye bendôma bwiè, éyong mina ye nyî ébem atubane, naa mine ta’a wu. A ne atsing é ne mbèmbèè akal memvong menan. ¹⁰ Da ye bo nkane ézizang é dzôm é ne mvîn ya é dzôm é ne nfubane, ¹¹ naa mine yeghle boan be ya Israël metsing mese Jehôva a nga ve be ngalane Moises. » ¹² Ane Moises a nga dzô Aaron, Éléazar ye Itamar, é boan be nga lighe nye naa : « Ñonghane é biôm bi va bukh ébe bivevee mefes bi nga dzikh a nduane akal Jehôva, dzaane byo ane mfeme ô ne kaa levain nge ki levadura bebéñ autel nge ki altar, amu a ne é dzôm é ne édedaa n’fufup ¹³ Mina yiène bi dzi é vôm ô ne n’fufup, amu a ne é ngap dwiè, ya é ngap é boan bwiè ébe bivevee Jehôva bi nga dzikh a nduane ; dzam té éde be nga dzô ma. ¹⁴ Wa, é boan bwiè ya bengoan bwiè, mina ye fe dzi nkuk évevee ba soghle ye abéñ y’é ngap é ne n’fufup é vôm ô ne n’fufup, amu a ne é ngap dwiè ya é ngap bendôma bwiè ébe metunegha me mvoa boan be ya Israël. ¹⁵ Abéñ y’é ngap é ne n’fufup ya nkuk évevee ba soghle, ba ye kee byo ye mefus ma dang avong ye metunegha bi nga dzikh a nduane, naa be soghle byo ane évevee ba soghle é mis Jehôva ; éde dzam té da ye tobe akal wa ya bendôma bwiè é ngap é ne mbèmbèè, aval ane Jehôva a nga dzô de. »

14-20 YE NGOAN AWÔM-A-EBÈÑ

AKUM YA KALARE NZAME | LÉVITIQUE 12-13

« N’yeghane mam nfa Atsing da daghe ôkoan nzame »

(Lévitique 13:4, 5) Ve nge atoan é ne ékôp ayô é ne nfum, ye naa zeng daa fume ki, sacerdote a ye tele môr té afeng tang melu zangbwa. ⁵ Sacerdote a ye nye tugha daghe é môs zangbwa, éde nge a yen naa ôkoan ô simang, ye naa wéé dzi ki mane yabane ékôp ngura, sacerdote a ye nye bera tele afeng tang môs zangbwa mefe.

wp18.1 7

Ye n’telan afeng ô mbe n’nôm dzam nge ki faa naa é nga dang avôô ya n’yemane bi bele ému ?

• A tele afeng é bôr ba koan.

Atsing Moises é nga dzô naa minkôkoan nzame be nga yiène tobe n’kanane ya é bôr bevoo. A ne fave au Moyen Âge nge ki Edad Media, énye bedokira be nga sum dzale atsing é ngene édedaa éban melu maa.​—Lévitique, mebong 13 ya 14.

(Lévitique 13:45, 46) Édi da daghe é môr a koan nzame, bitô byèn bia yiène tobe n’ñabane, ya biane ésii déñ, a yiène buru é zee déñ ye yônane naa : « Mvîn, mvîn ! »⁴⁶ A ye tobe mvîn nté sese a ye bele ôkoan. Nté sese a ne mvîn, a yiène ning étam. A ye tobe ô camp nge ki campamento atan.

wp16.4 9 étun 1

Ye mine va yem de ?

Be Juifs nge ki Judios be ya metam Bible be mbe béé bira ko ngum ôkoan nzame ézing ya melu meba wong. Mbia ôkoan té ô mbe name minsis aval da ve naa béé se ki fe sèñ nge a mane wiñ môr ñuu ntuk. É biang be mbe sèñ ôkoan nzame a do wéé mbe ki. Éde é mbe déé ve naa, be mbe béé tele afeng é bôr be mbe béé koan nzame ye naa minkôkoan nzame mi nga yiène dzô é bôr bevoo naa ba kuan.​—Lévitique 13:45, 46.

(Lévitique 13:52) A yiène dzighe étô, nkoo ékéñ, a trame/trama a laine/lana été, nge ki a lin/lino été, nge ki é dzôm ése é ne mboane ya ékôp, atoan da kuiñ ayô, amu naa a ne ôkoan nzame wa man yabane . A yiène bi dzighe a nduane été.

(Lévitique 13:57) Ve, nge é bera ke kuiñ vôm fe étô ayô, nkoo ékéñ été, drame nge ki drama été, nge ki faa é dzôm ése é ne mboane ya ékôp. Amu naa ôkoan wa yaban, éde wa yiène mane dzighe a nduane é biôm bi manang kôbe ôkoan.

it-2 238 étun 3

Ôkoan nzame

Bitô ayô ya menda été. Ôkoan nzame ô mbe ke bitô bi mbe mboane ya laine/lana, nge ki lin/lino, nge ki faa ébi bi mbe mboane ya bikôp. Éyong ôkoan ô mbe wéé kulban é tam ba sôp dzôm, é mbe nkômane naa ba yiène de tele afeng tang ôyôm tam. Ve, nge aveng ôkoan nzame ô mbe nsin medzaa ya nfôô nge ki évele ô mbe wéé bem, a mbe ôkoan nzame da yabane, éde dzôm té, be nga yiène de dzighe. (Lév. 13:47-59) Nge bidoa bi ne nsin medzaa ya nfôô nge ki évele bia kuiñ nfim nda, prêtre a mbe éé tele nda té afeng. É mbe bo éban naa be fam mekok me mbe me bele ôkoan ye wom nda été, be mbe béé wua a kisoan atan, mekok ye metsoo be va wom é vôm ô mba mvîn. Nge ôkoan ô nga bera so, be nga yiène dzô naa nda é ne mvîn éde be nga yiène de tsam, éde be nga ke wua é biôm be nga belane bio é vôm ô ne mvîn. É nda ki be nga dzô naa é ne nfubane, mam me mbe ntaane akal a fube de. (Lév. 14:33-57) Be nga bo béé simane naa ôkoan nzame ô mbe wéé kuiñ bitô ayô nge ki menda été a mbe aval sun ézing nge ki mingele ; ve, bia dang ki bunu naa a mbe de.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Lévitique 12:2) « Dzôghe be Israélitas naa : “Nge minenga a ne abum éyong té a byè moan fam, a ye tobe mvîn tang melu zangbwa, aval a ne de melu a ne mvîn akal a koan mekî.

(Lévitique 12:5) «“Nge a va byèñ moan minenga, a ye tobe mvîn tang melu 14, aval a ne de melu a ne mvîn akal a koan mekî. A ye fube émyén tang melu 66 akal mekî me va chii.

w04 5/15 23 étun 2

É mam ma dang éban é kalare Lévitique

12:2, 5​—Amu dzé é minenga a mbe éé byèñ a mbe “ mvîn ” ? Bikila bia ve naa moan môr a byèñ bi mbe mboane aval da ve naa a byèñ é moan môr a ne kaa nsem. Ve, akal nsem bi nga ñong ébe Adam ba Eve, bésaa be nga vehang é boan beba nsem. É ‘mvîn’ é ne moan tam da so ye abyè ya fe mam mefe, ane ôkoan mekî ye meyôm, me mbe méé simane naa nsem ô ne. (Lévitique 15:16-24 ; Bya 51:5 ; Berom. 5:12) Atsing da daghe a fube, é mbe dé vole be Israélitas a wokh naa ntang ô ne éban akal deba, naa ô buru minsem mieba ye bera so bo éning é ne kaa nsem. Atsing té é nga venghan “ mbaghlé a ke bo ébe Christ. ”​—Begalate 3:24.

(Lévitique 12:3) É môs muom, ba ye kele moan.

wp18.1 7

Ye n’telan afeng ô mbe n’nôm dzam nge ki faa naa é nga dang avôô ya n’yemane bi bele ému ?

• A kele moan é tam da yiène.

Atsing Nzame é mbe déé dzô naa ba yiène kele moan fam é môs muom ye éning déñ. (Lévitique 12:3) Ébe minkenghe mi boan, mekî ma tsik aval da yiène éyong sono daa é lôrang ave be byèñ nye. Metam me ya Bible, kaa naa be sum sèñ bo aval ba bo do melu mèè, a yan naa sono mboo a lôt kaa naa be kele moan é mbe n’kaman éning ô ne akeng.

Nlanghan ya Bible

(Lévitique 13:9-28) « Nge ôkoan nzame da lerebane ébe môr, ba yiène kee nye ébe sacerdote nge ki prêtre, ¹⁰ éyong té sacerdote a ye nye tugha daghe : Nge ayôm bitut bi too nfum bi ne nye ékôp, bia ve naa zen é fume ye kule memveng é vôm bitut bi ne, ¹¹ ôkoan nzame é bemang ékôp é dalé ; sacerdote a ye kîkh naa a ntoo mvîn. A ye ki nye tele afeng akal a ne mvîn. ¹² Ve nge ôkoan nzame ô mane kuiñ ékôp ése a téé ye nlô yakekuiñ mebo, aval ane sacerdote a ye yen, ¹³ éyong a ye tugha daghe môr, sacerdote a yen naa ôkoan nzame ô mana yabane ékôp ése dèñ, a ye kîkh naa a ne nfubane. Akal ñuu ése é ne nfum, éde a ne de nfubane. ¹⁴ Ve nge aveng éyoo da kuiñ ékôp, a ne mvîn. ¹⁵ Éyong sacerdote a ye yen aveng té, a ye kîkh naa môr a ne mvîn. Amu aveng éyoo é ne mvîn. Ôkoan nzame éwalé. ¹⁶ Ve nge aveng éyoo da fum, a ye bera zu yen sacerdote. ¹⁷ Sacerdote a ye tugha daghe môr : nge aveng é ne nfum, a ye kîkh naa a ne nfubane. A ne nfubane. ¹⁸ « Nge môr a bele dzoat ékôp ve let, ¹⁹ ve nge étut da fum nge ki évele atoan da kuiñ é vôm dzoat da be, môr té a yiène ke yen sacerdote. ²⁰ Sacerdote a ye tugha daghe atoan té : nge é ne édokh a lôr ékôp ya nge zeng é ne nfum, sacerdote a ye kîkh naa môr té a ne mvîn. Ôkoan nzame éwalé ô nga ke nyî a dzoat été. ²¹ Ve nge sacerdote a fas ve yen naa atoan daa bele ki nfum zeng, nge daa dang ki édokh a lôr ékôp ye naa é nga lerang, sacerdote a ye nye tele afeng, tang melu zangbwa. ²² Ve nge da yene naa é mana yabane ékôp, sacerdote a ye kîkh naa a ne mvîn. Ôkoan nzame éwalé. ²³ Ve nge atoan daa vem ki, daa be ki name ñuu ése, ane mintèñ mi dzoat ; sacerdote a ye kîkh naa a ne nfubane. ²⁴ « Nge ékôp môr é ne ndzighan ye naa éfee é bele atoan évele nfum nge naa ébyèn da fum, ²⁵ sacerdote a ye nye tugha daghe : nge é zeng é ne atoan é ne nfum, ye naa atoan é ne édokh a lôr ékôp, ôkoan nzame éwalé ô nga kuiñ éfee, éyong té sacerdote a ye kîkh naa môr té a ne mvîn. Ôkoan nzame éwalé. ²⁶ Ve nge sacerdote a fas atoan ve yen naa déé bele ki é zeng da fum, kaa édokh a lôr ékôp ye naa é lerang, sacerdote a ye tele môr té afeng tang melu zangbwa. ²⁷ Sacerdote a ye tugha daghe môr té alu zangbwa, nge atoan é mana yabane ékôp ése, sacerdote a ye kîkh naa a ne mvîn. Ôkoan nzame éwalé. ²⁸ Ve nge atoan daa vem ki, daa be ki yabane ñuu ése, nge é nga lereyang, ane zeze étut éde é va kuiñ éfee ; sacerdote a ye kîkh naa a ne nfubane, amu a ne mintèñ mi y’éfee.

21-27 YE NGOAN AWÔM-A-EBÈÑ

AKUM YA KALARE NZAME | LÉVITIQUE 14-15

« Nya ékang da sili naa bi tobe nfubane »

(Lévitique 15:13-15) «“Éyong meyôm ma ve nye mvîn ma sim, éde môr té a ye sum bo nfubane, a ye lang melu zangbwa naa a bo nfubane, a yiène sôp bitô bién, a wobane ya mendzim, éde a ye bo nfubane. ¹⁴ É môs muom, a yiène toa abeng a bèñ ya bezum bebèñ ye zu asu Jehôva anyî y’ébem atubane ye kee bio sacerdote. ¹⁵ Éde sacerdoté nge ki prêtre a ye bi ve, mboo ane atunegha akal nsem, ényi mboo akal ofrenda quemada nge ki holocauste, éde sacerdote a ye nye fube nfa é mvîn déñ da daghe meyôm asu Jehôva.

it-1 263

A woban

Be Israélitas be nga yiène bo ésesang da daghe a woban akal mekalgha mézing. É môr se a mbe é let ôkoan nzame, é môr se a nga name é biôm bi nga name é môr a mbe a bele “ é dzôm da chii ”, é fam ése meyôm me mbe méé kuiñ, minenga éyong a koan mekî nge ki naa a bele hémorragia nge hémorragie, nge é môr se a va ke binong a mbe “ mvîn, ” éde a nga yiène woban. (Lév. 14:8, 9 ; 15:4-27) A tobe ébem été ya mbim moan môr, nge ki a name wô, é mbe dé ve naa môr a bo “ mvîn ”, éde a nga yiène woban ya mendzim ma fube. Nge môr a mbe é tep naa a kang atsing té, be nga ‘ yiène nye vèè ékôan été, amu naa a mbe nfubane nda Jehôva éwô a nga ve mvîn. ’ (Nla. 19:20) Aval té éde ba belane éfiè a woban ane éfônan naa be kobe adzô a bo nfubane asu Jehôva. (Bya 26:6 ; 73:13 ; Esaïe 1:16 ; Ézéch. 16:9) A woban ya nkobe Jehôva ô ne bebela, ô ne éfônan ya mendzim, ô bele ngu’u ya fube.​—Beéph. 5:26.

(Lévitique 15:28-30) «“Ve, éyong é dzôm da kuiñ nye a ñuu été da ve nye mvîn da sim, a ye lang môs zangbwa, éde a ye bo nfubane. ²⁹ É môs muom, a yiène toa abang ébèñ, nge ki bitong bi zum ébèñ, éde a ye bi ke kee sacerdote anyî y’ébem atubane. ³⁰ Prêtre a ye belane mboo ane atunegha akal nsem, ényi mboo ane ofrenda quemada nge ki holocauste, éde prêtre a ye buru nsem wéñ asu Jehôva akal é dzôm da kuiñ nye a ñuu été da ve nye mvîn.

it-2 372 étun 2

Ôkoan mekî

Be mbe fe béé ñong naa minenga a ne mvîn metam a mbe é koan mekî aval daa yiène ki, nge ki éyong “dzôm é mbe dé kuiñ nye a ñuu été a lôt metam a koan mekî”, metam meté, a mbe é ve mvîn é biôm bise a mbe é dzogbe ayô, nge ki a tobe ayô, ye naa é bôr be mbe béé name biôm bité ba fe be nga bo mvîn. Niène é dzôm é mbe dé kuiñ nye a ñuu été dé nga bo déé ve nye mvîn é nga sim, a nga yiène lang môs zangbwa éde a ye bo nfubane. É môs muom, minenga a nga yiène kee abang ébèñ nge ki bitong be zum bibèñ ébe sacerdote, ényi té a nga yiène buru minsem akal dèñ, éé ve Jehôva bining bité, mboo ane atunegha akal nsem, éwi mboo ane ofrenda quemada nge ki holocauste.​—Lév. 15:19-30 ; A daghe NFUBANE, A FUBE.

(Lévitique 15:31) «“Aval té, mina kame be Israélitas nfa é mvîn deba, naa be ta’a wu akal é mvîn deba, amu be va ve é tabernáculo nge ki tabernacle wom mvîn, ényi a ne ézizang deba.

it-1 1133

N’fufup vôm

2. Ébem atubane be nga sughlane luè naa templo nge ki temple. Templo ngura, a lang été, nseng tabernáculo, nseng templo émién ô mbe n’fufup vôm. (Akô. 38:24 ; 2 Mila. 29:5 ; Bisè m. 21:28) É biôm bi mbe bi tele ôsu a nse été a mbe altar nge ki autel atunegha, ya ntseng cobre nge ki cuivre. Biôm bité bi mbe n’fufup. Fave é bôr be mbe nfubane akal be nga bo ésesang da daghe a fube, ébe be mbe nyî nseng tabernáculo été ; Aval daa, môr éé mbe ki nyî nseng templo nge a mbe mvîn. Éfônan, é minenga a mbe étéñ mvîn déñ été, éé mbe ki name é dzôm é ne n’fufup nge ki a ke n’fufup vôm. (Lév. 12:2-4) Ngeng ézing be mbe bé ñong étèñ mvîn môr da bem ane é dzôm da ve tabernáculo mvîn. (Lév. 15:31) É bôr be mbe bé ke ve metunegha naa be fube nfa ôkoan nzame wôba, be mbe béé zu atunegha deba ya zu kuiñ mbéñ nseng. (Lév. 14:11) É môr a mbe mvîn, éé mbe ki tobe vèè akal atunegha communion a tabernáculo nge a templo té, nsang be mbe béé kikh akal mboane té ô mbe awu.​—Lév. 7:20, 21.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Lévitique 14:14) « Éde prêtre a ye ñong ôyôm mekî atunegha be va belane do ye ve de alo ye nfa meyôm, n’nôm ônu ye wo meyôm, ye e môra ônu ye abo meyôm é môr ba fube.

(Lévitique 14:17) Sacerdote a ye ve ôyôm mboan ô va lighi nye a duèñ été, alo ye nfa meyôm, n’nôm ônu ye wo meyôm, ye e môra ônu ye abo meyôm é môr ba fube, mekî atunegha be va belane do.

(Lévitique 14:25) A ye wiñ étong ñat ye atunegha ba ye belane do, éde prêtre a ye ñong ôyôm mekî ye atunegha ba ye belane do ye ve de alo ye nfa meyôm, n’nôm ônu ye wo meyôm, ye e môra ônu ye abo meyôm é môr ba fube.

(Lévitique 14:28) Éde sacerdote a ye ve ôyôm mboan ô va lighi nye a duèñ été, alo ye nfa meyôm, n’nôm ônu ye wo meyôm, ye e môra ônu ye abo meyôm é môr ba fube ya mevôm a va ve mekî atunegha ba ye belane do.

it-1 665 étun 5

Alo

Éyong be mbe béé tuè sacerdote éto déñ abeng-si Israël, Nzame a nga dzô Moises naa be ñong ôyôm mekî ye é ñat akal n’tuène ye fure me alo ye nfa meyôm Aaron ya bendôma béñ, ya fe é wo meyôm ya môra ônu ya abo meyôm, béé lere vèè naa bifiè be mbe bé wokh, ésèñ ba ye bo ye aval ba ye wulu da ye name é dzam ése da boban tam té. (Lév. 8:22-24) Aval dèè, éyong be mbe bé fube nkôkoan nzame, atsing é mbe dé likh naa sacerdote a ve nye ôyôm mekî ye é ñat ba ye ve atunegha akal bidzô alo meyôm, be mbe fe béé ve ôyôm mboan. (Lév. 14:14, 17, 25, 28) Be mbe fe bé kômane mam aval té éyong môr a mbe é kômô lighe nkôm ébe é masa wéñ mbèmbèè. Éyong té, be nga ke ya nkôm té bebéñ mbéñ éde é masa wéñ a nga yiène nye tup alo ya ébèñ. É ndem be nga bo nye ékila da ve naa bi wokh é mbe déé lere naa nkôm émyén a kômô tsini ôsu naa a bo é masa wéñ mewokh.​—Akô. 21:5, 6.

(Lévitique 14:43-45) « Nge, be fang mane bo mam meté, ôkoan ô bera so ye kuiñ a nda été a too naa be famang mekok me mba me bele ôkoan ye wom minfim ye bera mane du nda, ⁴⁴ sacerdote a ye ke daghe nda. Nge ôkoan ô manang yaban nda ése, ane ôkoan nzame wa yaban. Nda é ne mvîn. ⁴⁵ A ye dzô naa be tsam nda, ye lerane​—mekok méñ, bilé biéñ, ye metsoo mese me ye nda té​—a kisoan atan, é vôm ô ne mvîn.

g 1/06 14, nkaalé

Sun​—amvuiñ ya n’zizing !

YE A MBE SUN METAM ME YA BIBLE ?

Bible a tu “ aveng ôkoan nzame a nda été ,” da yili naa nda ébién. (Lévitique 14:34-48) Naa be ve ayilgha dzam té, be nga luè fe naa “ ôkoan nzame wa yaban,” be nga simane fe naa a mbe aval sun ézing nge ki minghele, ve baa ban ki dzam té. Ve, é dzam é mbe été é ne naa, be nga dzô é môr a mbe nda té naa a fam mekok me biliyang ôkoan, nge ki a wom nda se ngura été, ye naa é dzôm ése be mbe bé simane naa é ne bele ôkoan, be nga yiène kee de a kisoan atan, é “ vôm ô ne mvîn. ” Nge aveng é nga bera so, be nga yiène dzô naa nda é ne mvîn éde be nga yiène de tsam ye man wua é dzôm ése é mbe été. Mbemba melepgha Jehôva a nga ve, me mbe mé lere ényeghe a bele akal ayong déñ ya ôsimane wéñ nfa a kame bining bia.

Nlanghan ya Bible

(Lévitique 14:1-18) Jehôva a nga ke ôsu ya kobe Moises naa : ² « Atsing da daghe nkôkoan nzame é môs ba ye kîkh naa a ne nfubane édi, éyong ba ye kee nye ébe sacerdote. ³ Sacerdote a ye kuiñ é vôm a too ve zu tugha nye daghe : nge ôkoan nzame ô lerang, ⁴ sacerdote a ye nye sili naa a kee akal a fube nye, anon ébèñ é tèè, kaa ki éyem, ndzaa ya cèdre nge ki cedro, évele étôp ye hysope nge ki hisopo. ⁵ Sacerdote a ye dzô naa be wiñ ônon mboo ébiérga é ne metso é bele mendzim ma chii. ⁶ A kôre ye vèè, a ye ñong ônon ô tèè, ndzaa ya cèdre nge ki cedro, évele étôp ye hysope nge ki hisopo, ye dum byo mekî ônon be va wiñ é vôm mendzim ma chii. ⁷ Éde a ye mane myamle biyong zangbwa mekî meté é ñuu é môr ba fube ôkoan nzame, ye kîkh naa a ne nfubane, a ye likh naa ônon ô tèè ô yele ya bulane afan été. ⁸ « É môr ba fube a yiène sôp bitôp bièñ, a keng ñuu ése yakekuiñ nlô, ya wôbane mendzim, éyong té a ye bo nfubane. Éde a ye bulane a camp été. Ve, a ye tobe melu zangbwa kaa nyî ébem. ⁹ Alu zangbwa, a yiène mane keng nlô se, zee ye bivula. Niène a mana bo nèè, a ye sôp bitôp bièñ ya wôbane mendzim, éyong té a ye bo nfubane. ¹⁰ « Alu muom, a ye ñong boan mintôma be kaban bebèñ be ne kaa éyem, ngal ntôma ô dzaleyang mbu mboo nge ki kaa, trois dixièmes d’épha de farine fine nge ki tres décimas partes de un efá de harina fina nfulane ya mboan ane bivevee mefes ye étun n’yomane mboan ; ¹¹ é sacerdote a kîkh naa môr a ntoo nfubane énye a lere nye Jehôva ye bivevee bièñ é mis Jehôva, anyî ya ébem atubane. ¹² Sacerdote a ye ñong moan ntôma mboo ye ve de ane bivevee bia kôm ya étun n’yomane mboan ye soghle byo é mis Jehôva. ¹³ A ye kîkh moan ntôma é vôm ba kîkh bivevee bivoo akal nsem ye holocauste nge ki ofrenda quemada, é vôm ô ne n’fufup, amu, aval ane bivevee akal nsem, bivevee bia kôm bi ne akal sacerdote. A ne é dzam é ne édedaa n’fufup. ¹⁴ « Sacerdote a ye ñong ayôm mekî ébe bivevee bia kôm ye furu me alo meyôm, n’nôm ônu ya é wo meyôm, ye n‘nôm ônu ya abo meyôm é môr ba fube. ¹⁵ Sacerdote a ñong étun n’yomane mboan ya chii ôyôm abim a duèñ été ya wo meyèè. ¹⁶ A ye dum ônu ya wo meyôm a mboan ô ne nye a duèñ été é wo meyèè, ya ônu té, a ye myamle metuèñ me mboan tang biyong zangbwa é mis Jehôva. ¹⁷ Abim mboan da lighe nye a duèn été, sacerdote a ye furu wo alo meyôm, n’nôm ônu ya é wo meyôm, n’nôm ônu ya abo meyôm é môr ba fube, ya koghelan mekî ya bivevee bia kôm. ¹⁸ Sacerdote a ye chii mboan ô va lighe nye a duèñ été nlô é môr ba fube, ye bo é mam be wole bo éyong ba fube môr é mis Jehôva.

28 YE NGOAN AWÔM-A-EBÈÑ–3 YE NGOAN ÔSUA

AKUM YA KALARE NZAME | LÉVITIQUE 16-17

« É môs ba buru minsem ya mina »

(Lévitique 16:12) « A ye ñong ébierga akal nduane é ntoo ndzalane ya mekak menduane ma so altar nge ki autel é ne asu Jehôva ya fe é mo méñ mebèñ me too ndzalane ya nfuiñ incienso nge ki encens a nume mbeng, éde a ye kee de a rideau nge ki cortina a mvus.

w19.11 21 étun 4

Meyeghle bia ñong é kalare Lévitique été

⁴ A lang Lévitique 16:12, 13. Tamane simane naa bi ne é môs ba bure minsem : É sacerdote n’nen a nyî a tabernacle nge ki tabernáculo été. A ne éyong ôsua ye biyong bilal a ne nyî é Vôm wa dang nʼfufup môs té. Énam di, a bele é kop é bele encens a nume mbeng, édi évoo ébierga akal nduane kông é too ndzalane ya mekak me nduane. A sime ôyôm tam a rideau nge ki cortina ôsu kaa naa a nyî é Vôm wa dang n’fufup. Ya ngang ése, a nyî é Vôm wa dang n’fufup ye ke tebe arche de l’alliance nge ki arca del pacto ôsu. An’a tele Jehôva Nzame ôsu ! Abong di sacerdote a yiène chii y’akeng é encienso a ne n’fufup mekak me nduane ayô, éde afôô da mane dzéñ ya ôtsira wa nume mbeng. Ôsu vèè, a ye bera nyî é Vôm wa dang n’fufup ya mekî atunegha akal nsem. Baghlane naa a nga yiène dzigui encens kaa naa a ve mekî metunegha akal nsem.

(Lévitique 16:13) A ye furu encens nge ki incienso a nduane ayô asu Jehôva, éde ôtsira wa nume mbeng wa ye mane yabane éburga Arca nge ki Arche ayô, a ne a Nganyè ayô, naa a ta’a wu.

w19.11 21 étun 5

Meyeghle bia ñong é kalare Lévitique été

⁵ Za dzam bi ne yeghe nfa aval be prêtre nge ki sacerdote be mbe béé belane incienso nge ki encens é môs ba buru minsen ? Bible a lere naa meyaghlan bebo bisèñ be ne sôsôe Jehôva me ne ane encens. (Bya 141:2 ; Mel. 5:8) Simeghane naa, a ne ya môra ngang éde sacerdote n’nen a mbe é ve encens asu Jehôva. Aval daa, éyong bia yaghlane Jehôva, bia yiène de bo ya ngang. Bia ko nye wong. Bia bira dzing mbeng Mvele ya éning ngura a nga bo bia naa bi ne nye yaghlan ye yir nye bebéñ, ane boan ya ésaa. (Jacq. 4:8) A yebe naa bi bo mengom méñ ! (Bya 25:14) Bia bira dzing é maa bi bele alé, bia kômô ki nye dzimle môs ézing.

(Lévitique 16:14, 15) « A ye ñong ôyôm mekî n’nôm éña ye myalane mo ya moan ônu wéñ éburga é ne nfa est nge ki este, éde ya ônu wéñ a ye myalane ôyôm mekî meté biyong zangbwa éburga ôsu. ¹⁵ « A ye fe wiñ ñat atunegha akal nsem, é ne akal ayong, éde a ye ke mekî meté a rideau nge ki cortina ayat, a ye bo aval a va bo ya mekî n’nôm éña ; A ye me myalane étun éburga ya éburga ôsu.

w19.11 21 étun 6

Meyeghle bia ñong é kalare Lévitique été

⁶ Simeghane naa, sacerdote a nga yiène dzighe encens kaa naa a ve metunegha. Aval té, a mbe é yem naa a bo é dzam da yiène naa Nzame a yebe metunegha éyong a ye me ve. Za dzam bi ne yeghe ya dzam té ? Éyong a mbe a si va, Yésu a nga bo é dzam é ne éban​—é dzam da dang éban naa abuiñ bôr be bele akôre​—kaa naa a ve éning dzéñ ane ntang. A mbe za dzam ? Éyong a nga ning ya sôsôe ya tetele, Yésu a nga kômane naa Jehôva a yebe atunegha déñ. Aval té, Yésu a nga lere naa a dzale nkômane Jehôva éning déñ é mbe nya zen ye éning. Yésu a nga lere fe naa​—Ésaa énye a yiène édjié​—édjié dèñ éde da dang mbeng.

Ndzenghane mimbeng mi-mam mi ya nsisim

(Lévitique 16:10) Ve, é kabane ba ye top ane kabane akal Azazel, ba ye de tele é too ntèè asu Jehôva, akal ésesang ba buru minsem é ñuu déñ ayô, naa be lôm de éyang été, akal Azazel.

it-1 226 étun 3

Azazel

Ane ntôl Paul a nga lere de, éyong Yésu a nga ve éning kaa nsem déñ ane atunegha akal bebo minsem, a nga bo a dang é dzam “ mekî me kabane ye éma n’nôm éña ” me mbe mé bo. (Behéb. 10:4, 11, 12) Énye a nga bo “ ékela ”, ye é môr ‘ a baghe akoan dèè’, ényi “ be nga tup akal minsem miè ”. (Isa 53:4, 5 ; Mat. 8:17 ; 1 Pierre 2:24) A nga ‘ke ye’ minsem é bôr bese ba lere naa be bele mebun ébe atunegha a nga ve. A nga lere naa Nzame a nga bo é mam ma yiène naa nsem ô kôre boan be bôr ô ñuu mbèmbèè. Aval té éde, “ kabane akal Azazel ” é ne éfônan atunegha Yésu Christ.

(Lévitique 17:10, 11) «“Nge fam ya ayong Israël nge n’neng ézing a tobe ézizang denan a dzi mendzang mekî mese, bebela naa ma ye tep é môr sese a dzi mekî, éde ma ye nye vèè ézizang ayong déñ. ¹¹ Amu naa, éning minsôn é ne mekî été, éde Me nga ve me altar nge ki autel ayô akal denan naa me buru minsem mienan, amu a ne mekî éme ma buru minsem, ya éning é ne été.

w14 11/15 10 étun 10

Amu dzé bia yiène tobe nfubane

¹⁰ A lang Lévitique 17:10. Jehôva a nga dzô Bisraélite naa be ta’a “ dzi mendzang mekî mese ”. A tep mekî​—a bo éma betsit nge ki éma môt​—a ne é dzam bekristen bese ba yiène bo. (Bisè m. 15:28, 29) Bia fonghane meñeñèè ye ôsimane ye naa Nzame a ‘lum bia mvus’ ye vèè bia Ékôan déñ été. Bia nyeghe nye ye kômô nye bo mewokh. Éde, amben éyong bi ne dzimle éning dèè, bia likh ki naa minyôn ye minsili é bôr baa yem ki Jehôva, kaa ki nye bo mewokh mi tsen n’kighane wèè. Ôwé, be ne bia poghe nge bia tep naa bia ñong mekî, ve bia top naa bia bo Nzame mewokh. (Jude 17, 18) Za ôsimane nfa adzô té da ye ve naa bi « tugha baghle » naa bia yiène ki dzi mekî nge ki a yebe naa be ve bia mekî ?​—Deut. 12:23.

Nlanghan ya Bible

(Lévitique 16:1-17) Jehôva a nga kobe Moises niène é boan bebèñ Aaron be nga wu, éba be nga wu akal be nga ke tebe asu Jehôva. ² Jehôva a dzô Moises naa : « Dzôghe monenyong Aaron naa aa yiène ki nyî aval ane a kômô é vôm ô ne nfufup, a rideau nge ki cortina ayat, nge ki a tebe éburga ya Arche nge ki Arca, naa a ta’a wu ; amu ma ye soo minkur été éburga ayôp. ³ « É biôm Aaron a yiène so byo éyong a nyî é vôm ô ne nfufup ébi : moan ntôma nyat akal bivevee bi nsem ye n’nôm ntôma akal holocauste nge ki ofrenda quemada. ⁴ A ye boat élingha lin ngang, ye becaleçon be lin ba bure nye ñuu ; ve fure ôtuang a ngereghe afakh lin nlô. Ane bitôp bi ngang. A ye wôbane mendzim ve boat byo. ⁵ « A ye ñong akôa boan be ya Israël beyôm be kaban bebèñ akal bivevee bi nsem ye n’nôm ntôma akal holocauste. ⁶ « Aaron a yiène tare ve n’nôm nyat akal minsem myèñ, éyong té a ye bo ésesang élat akal émyen ya é nda bôr dzèñ. ⁷ « A ye ñong beyôm be kaban be bèè ve lere be é mis Jehôva, anyî ya ébem atubane. ⁸ Aaron a ye top ézang be kaban bebèñ, mboo a ye bo akal Jehôva ényi mboo akal Azazel. ⁹ Aaron a ye kule é kaban be va top akal Jehôva ya ve de évevee akal minsem. ¹⁰ Ve, é kaban ba ye top ane kaban akal Azazel, ba ye de tele é too ntèè asu Jehôva, akal ésesang ba buru minsem é ñuu déñ ayô, naa be lôm de éyang été, akal Azazel. ¹¹ « Aaron a ye ve n’nôm nyat évevee akal minsem, akal émyèñ, a ye bo ésesang élat akal émyèñ ya é nda bôr dzèñ ; a ye wiñ n’nôm nyat évevee akal minsem, akal émyèñ. ¹² « A ye ñong ébierga akal nduane é ntoo ndzalane ya mekak menduane ma so altar nge ki autel é ne asu Jehôva ya fe é mo méñ mebèñ me too ndzalane ya nfuiñ incienso nge ki encens a nume mbeng, éde a ye kee de a rideau a mvus. ¹³ A ye kup encens nge ki encienso a nduane été é mis Jehôva, ôtsira wa ye mane yamane éburga ya Arche nge ki Arca ayô, é ne ndem élat, a za wu. ¹⁴ « A ye ñong ôyôm mekî n’nôm éña ye miène mo ya moan ônu wéñ éburga é ne nfa est nge ki este, éde ya ônu wéñ a ye miène ôyôm mekî meté biyong zangbwa éburga ôsu. ¹⁵ « A ye fe wiñ ñat atunegha akal nsem, é ne akal ayong, éde a ye ke mekî meté a rideau ayat, a ye bo aval a va bo ya mekî n’nôm nyat ; A ye me miène étun éburga ya éburga ôsu. ¹⁶ « A ye bo ésesang élat é vôm ô ne nfufup, akal é mvîn boan be ya Israël ébe bikop bieba ye minsem mieba, a ye fe bo aval daa ya ébem ye atubane, é ne ézizang mvîn deba été. ¹⁷ « Môr mfe ézing a yiène ki tobe ébem atubane éyong a ye nyî naa a ke bo ésesang élat é vôm ô ne nfufup yakekuiñ a ye kôre. A ye bo ésesang élat akal émyèn, é nda bôr dzèñ ye akal ékôan ése ya Israël.