Biyalan bia daghe Kalare akal ésulan éning moan kristen ye ésèñ minkanghle

1-7 YE NGOAN AWÔM-A-MBO

AKUM YA KALARE NZAME | JOSUÉ 18-19

« Jehôva a nga lere akeng dèñ éyong a nga kap si »

it-1 359 ¶1

Niè

Ane bia yen de, be nga kap éfus-si ézizang memvong, béé bis mam mebèñ : é mvong sorteo nge ki sort da top, ye ntéñ mvong. Sorteo nge ki sort a mbe é lere fave é vôm kada mvong é nga yiène tele ébem déñ, déé lere kada élikh vôm ôsi-vôm ôkè ye si, éfônan nfa N. nge ki S. nfa E. nge ki O. nfa si ô ne kaa minkôô, nge ki minkôô été. N’tobane sorteo nge ki sort ô mbe wé so ébe Jehôva, mboane té ô mbe wé ve naa zokh nge ki mewôman me taa bo ézizang memvong été. (Mink. 16:33) Aval té, Nzame a mbe é wulu kada mvong naa mam me bo aval nkulane adzô a nga ve ésaa boan Jacob énong awu déñ ayô ane bia yen de nten Atarga 49:1-33.

it-1 1200 ¶1

Élikh

Bifus-bisi ane élikh. Élikh boan be ya Israël é mbe dé so ébe Jehôva, énye a nga kikh Moises maniè me ye si. (Nla. 34:1-12 ; Jos. 1:4) Moises énye a nga kee bendôma Gad, bendôma Ruben, ye étun mvong Manassé nge ki Manasés élikh deba. (Nla. 32:33 ; Jos. 14:3) Memvong mevoo me nga bele élikh deba ngalane sort nge ki sorteo ye avol Josué ya Éléazar. (Jos. 14:1, 2) Aval ane nkulan adzô Jacob bia lang nten Atarga 49:5, 7 wa lere de, Siméon ba Lévi béé dzi ki bele éfus-si ane élikh. Éde é ne naa, be nga kee Siméon bifus-bisi (bekisoan be ne éfus-si môr été) éfus-si Juda été (Jos. 19:1-9), a too naa be nga kee Lévi bekisoan 48 mevôm mese abeng-si Israël ngura. Nfa Belévite, amu be nga bele ngura aval ayem naa ba sèñ nfufup vôm, Jehôva a nga dzô naa énye a ne élikh deba. Akal ésèñ deba, be nga ñong é ngap awôm ane é ngap deba nge ki élikh deba. (Nla. 18:20, 21 ; 35:6, 7) Menda me-bôt me nga ñong ngap éfus-si ye é mvong dzeba été. Nté sese menda me-bôt me nga ke ma vem, ye naa boan be nga ñong élikh é nga so ébe bésaa, be nga bera ke ba kap mebong meté mengap me ne édedèè avitsang.

it-1 359 ¶2

Niè

Niène sort nge ki sorteo a nga lere é vôm kada mvong é nga yiène tobe, be nga yiène bo é dzam bèè : ntéñ éfus-si. « Mia yiène kabane abeng-si, ye sort nge ki sorteo, mi daghe ntéñ menda-me bôr menan. É mvong é ne abuiñ, mia ye nene élikh déñ, édi é ne n’miaman, mia ye saghe élikh déñ. É vôm sort nge ki sorteo a ye ku, vôm té éwô wa ye tobe akal déñ. » (Nla. 33:54) Béé mbe ki tsen é vôm sort nge ki sorteo a nga lôm mvong, ve be mbe sanghle ntéñ élikh. Éde, éyong be nga yen naa éfus-si be nga kee Juda éé mbe édedaa n’nen, a ne be nga saghe de ye kee é mvong Siméon mengap été.​—Jos. 19:9.

Mimbeng mi-mam mi ya nsisim

it-1 359 ¶5

Niè

Nlang wa lere naa, bifus-bisi bi mbe nfa nlô-dzôp wa dzim ye Jourdain nge ki Jordán bi mbe akal Juda (Jos. 15:1-63), akal Joseph nge ki José (Éphraïm nge ki Efraín) (Jos. 16:1-10), ya akal étun mvong Manasés be mbe be too nfa nlô-dzô wa dzim ye Jourdain (Jos. 17:1-13) ébe be nga tare ve meniè, akal meniè meba ya bekisoan beba me mbe nlanghan. A kôre ye vèè, a ne bo naa be nga sim naa ba kap si amu naa Israël a nga bôlô a Guilgal naa a ke a Siló nge ki Shilo. (Jos. 14:6 ; 18:1) Baa dzô ki abim tam té é nga bem, ve Josué a nga bame memvong zangbwa me nga lighe akal be nga bo ôtong nfa a ñong é si é nga lighe. (Jos. 18:2, 3) Be nga ve abuiñ mekalgha me nga likh naa memvong zangbwa me bo mam aval té, abuiñ bôr b’ézing ba siman naa a ne amu be nga bele abuiñ akum éyong be nga ñong si, ye fe é fili be mbe be bele asu minzizing mieba, Becananéen nge ki be Canaéos béé nga lumane ki bo, éde é nga yiène ve naa memvong meté me simane naa déé se ki éban naa be ñong mesi me ligheyang avôô. Memvong meté méé mbe ki méé kômô tiè adzô minzizing mieba mii mbe mii yem bifus-bisi, dzam té é nga ve naa be taa bo avôô nfa té. (Jos. 13:1-7) Ya fe naa béé mbe ki bé tugha yem mevôm me ye Si ngiagh meté, aval be mbe bé yem éma be man-yang kap.

8-14 YE NGOAN AWÔM-A-MBO

AKUM YA KALARE NZAME | JOSUÉ 20-22

« Meyeghle bi ne ñong éyong bi ne kaa tugha wokh dzam »

w06 4/15 5 ¶3

É ne éban naa é bôr be ne minlughane be kobe

A lèè minlang ya n’nem ôse é ne likh naa bi taa wôman. Atarga ye nlang Bisraélite, memvong Ruben, Gad ye étun mvong Manasés be mbe be too nfa nlô-dzôp wa kuiñ ye ôchiñ Jourdain nge ki Jordán, be nga long « môra nkôm altar » bebéñ Jourdain nge ki Jordán. Memvong mevoo méé dzi ki tugha wokh mimboane mieba. Bé tem naa é bobenyang beba be too ôchiñ Jordán nge ki Jourdain ayat be nga bo évus ékang, memvong me ye nfa nlô-dzôp wa dzim be nga kômane naa ba ke luman é bôt be mbe « minlô abé. » Ve kaa naa be ke lumane bo, be nga lôm mingura mi-bôr naa be ke kobe ya memvong me ye nfa nlô-dzôp wa kuiñ. Za mbemba nkighane ! Be nga yen naa altar éé mbe ki akal holocauste nge ki ofrendas quemadas waa yiène ki, nge ki akal metungha. Ndaane de, memvong me ye nfa nlô-dzôp wa kuiñ me nga ko wong naa melu ôsu, memvong mevoo me dzô be naa : « Mii bele ki ngap ébe Jehôva. » Altar a nga ye tobe nganyè naa be ne fe bekang Jehôva. (Josué 22:10-29) Be nga luè altar té naa nganyè, amu naa é nga ve nganyè naa ébe bo, Jehôva énye a ne nya Nzame.—Josué 22:34, atoan é ne asi.

w08 11/15 18 ¶5

« Ndzenghane é mam ma ve naa mvoa é boban »

É ne bo naa Bisraélite bizing be nga bune naa be mbe be bele abuiñ mekalgha ma likh be naa be ke luman ya é bôr bevoo, ya naa be nga yiène de bo kaa naa é bôr bevoo ba yem de, naa é bôr beba be taa wu abuiñ. Ndaane naa be bo mam kaa fas, memvong me mbe nfa nlô-dzô wa dzim ye Jourdain nge ki Jordán be nga lôm moan nsama bôt naa be kobe é bobenyang beba. Nsama bôt ô nga sili be naa : « Za mboane ô ne kaa sôsôe mi va bo alé asu Nzame ya Israël naa mi lum Jehôva mvus ému wi ? » Bebela a ne naa, memvong me nga long altar té béé dzi ki de bo amu béé mbe ki fe sôsôe. Ve, aval avé be nga ñong é dzam be nga tsine be vèè alé ? Ye be nga yiène wômane bo nge ki a tep naa ba kobe ya be ? Kaa, be nga yalane ya avuèñ, ye tugha lere naa nge be nga bo do a ne amu, be nga kômô sèhane Jehôva. Éyalane deba é nga kame élat deba ya Jehôva, é nga kôre fe abuiñ bining. Éyalane té é nga likh naa be yem kôm mam ya ve naa mvoa é bera bo ézizang deba.—Jos. 22:13-34.

Mimbeng mi-mam mi ya nsisim

it-1 402 ¶3

Canaan

Afang bo naa abuiñ Becananéen nge ki be Cananéos béé dzi ki man wu éyong be nga ñong si, ya naa abuiñ déé dzi ki man ke minkôm, be ne dzô naa : « Jehôva a nga kee Israël é si ése a nga dzô naa a ye kee mimvemvam mieba, » naa a nga ve be « awaghan minfa mise, » ye fe naa « ngiagh ézing ye mbemba mengiagh mesese Jehôva a nga bo a nda bôt ya Israël ; mesese me nga man dzalban. » (Jos. 21:43-45) Minzizing misese mii mbe mi too Bisraélite minfeng, mi mbe mi ning a wong été ye naa mii mbe ki mbia dzam akal é mvoa Israël. Ôyôm tam a mvus Nzame a nga dzô naa a ye tsirane Becananéen « avitsang-avitsang » naa betsit be y’afan be za man bo abuiñ ye man dzèñ a si akal môr éé too ki fe été. (Akô. 23:29, 30 ; Deut. 7:22) Afang bo naa Becananéen be mbe be bele mbemba bivol akal meluman, a lang été be metua meluman me ne bikéñ, bii se ki dzô naa Jehôva a nga vus ya é ngiagh a nga bo, amu naa Bisraélite béé dzi ki wun meluman m’ézing. (Jos. 17:16-18 ; Bekô. 4:13) Nlang ya Bible wa lere naa, ayôm meluman Bisraélite béé dzi ki wun, é nga boban amu béé dzi ki wule sôsôe ya Jehôva.—Nla. 14:44, 45 ; Jos. 7:1-12.

15-21 YE NGOAN AWÔM-A-MBO

AKUM YA KALARE NZAME | JOSUÉ 23-24

« Melepgha Josué a nga sughlane ve ayong »

it-1 75

Élat

Mam méé mbe ki aval daa éyong Israël a nga nyî a canaan, Si ngiagh. Sugha Nzame a nga kee Israël é si ése a nga kiagh mimvemvam mieba naa a ye be kee. Ve, béé dzi ki nyî wéñ ane beyeng, ye naa Jehôva a nga kili be naa be taa bo bilat ya meyong méé mbe ki méé sèhane nye me mbe me too wéñ. (Akô. 23:31-33 ; 34:11-16) Bisraélite be nga yiène bo mewokh fave ébe metsing Nzame, se ki ébe metsing meyong be nga yiène tsirane mo. (Lév. 18:3, 4 ; 20:22-24) Be nga dzô be naa be taa bo bilat ngalane alughane ya meyong meté. Bilat bité bi nga ye ve naa be tobe élat se ki fave ye é binenga ba kang bivus benzame, ve ya fe menda me-bôt meba ya bivus bikang ya mbia mimboane bieba, dzam té é nga ye ve naa be ku ôlam évus ékang été.—Deut. 7:2-4 ; Akô. 34:16 ; Jos. 23:12, 13.

w07 11/1 26 ¶19-20

Nkobe Jehôva wa dzalban mbèmbèè

¹⁹ Kaa bisô, akal é dzam bi nga yen ya é mis mèè, bi ne dzô naa : « Éfiè ézing ye mbemba bifiè bise Jehôva é Nzame wèè a nga dzô mina, bisese bi nga man dzalban. Bi nga bo bebela akal denan. Éfiè dèè ye été déé dzi ki bo kaa dzalban. » (Josué 23:14) Jehôva a kôre, a kame, ye ve be-bo bisèñ bèñ bidzi. Ye mi ne tu ngiagh ézing ye mengiagh Jehôva déé dzi ki dzalban éyong tam é nga kuiñ ? Dzenghane, mina ye ki yen dzam ézing. Bi ne ve mebun mèè ébe nkobe Nzame ye lere naa bi ne akeng éyong bia bo de.

²⁰ Za dzam da yane bia melu ma zu ? Jehôva a nga dzô naa abuiñ y’ébe bia, be ne bele mebun naa ba ye ning é si da ye venghane Paradis ye naa moan nsama bôt a ye ke ning édzôô ye djiè ba be Christ. Afang bo ôyane kada môt y’ébe bia a bele, bia bese bia yiène tobe sôsôe ane Josué. Môs wa zu, éyong ôyane té wa ye dzalban. Éyong té bia ye simane mengiagh mesese Jehôva a nga bo, éde bia fe bia ye dzô naa : « Mesese me nga dzalban. »

Mimbeng mi-ma mi ya nsisim

w04 12/1 12 ¶1

É mam ma dang éban é kalare Josué été

24:2—Ye Térah ésaa Abraham a mbe é kang biyema ? Ôsusua Térah éé mbe ki é kang Jehôva Nzame. Ngeng ézing a mbe é kang Sin nzame ngoan—é nzame be mbe bé bira kang a Ur. Aval Bejuif nge ki be Judíos be mbe bé bo mam, ngeng ézing Térah a mbe mbè biyema. Ve, éyong Abraham a nga kôre Ur amu Nzame a nga sili nye de, Térah a nga ke ya nye a Haran.—Atarga 11:31.

22-28 YE NGOAN AWÔM-A-MBO

AKUM YA KALARE NZAME | BEKÔRE 1-3

« Nlang wa lere ayokh ya mefakh »

w04 3/15 31 ¶3

Ehúd nge ki Éhoud a nga man ya éndaghle minzizing mieba

Nge mefakh Ehúd nge ki Éhoud me nga wulu mbeng déé mbe ki akal a mbe n’yeman, nge ki faa naa minzizing mieba mii mbe ki édedèè akeng. Naa nkôman Nzame ô dzalban daa sili ki é ngu’u moan môt. Ôsusua nge Ehúd nge ki Éhoud a nga wun a mbe fave akal avol Nzame, amu a mbe é bo mam aval nkôman Nzame wa sili de, éde é nga ve naa a kôre ayong Nzame. Nzame a nga tele Ehúd nge ki Éhoud, « ye naa éyong Jehôva a mbe é tele bekôre [ayong dèñ été], émièn énye a mbe nkôre n’nen. »—Bekôre 2:18 ; 3:15.

w04 3/15 30 ¶1-3

Ehúd nge ki Éhoud a nga man ya éndaghle minzizing mieba

Ehúd nge ki Éhoud a nga sum é bè zoa-ôkeng é bele mezep mebèñ é too édedèè étun naa a ne de « chale bitôp bièñ asi »—amu a mbe é yem naa ba ye ke ba bôô nye ñuu. Metam meté be mbe béé boat zoa-ôkeng nfa meyôm, éde é nga ve naa é bôr ba bo mam ya émo meyéé be ne de dzigha toa. Akal a mbe é bo mam ya éwo meyôm, Ehúd nge ki Éhoud a nga chale é zoa-ôkeng wèñ « bitôp bièñ asi, abeñ ye nfa meyè wèñ », é vôm ô mbe ve naa bizima kéza be taa de yen. Dzam té é nga ve naa é bo ébubu naa « a ke yen kéza Eglón ye kisoan Moab. »—Bekôre 3:16, 17.

Baa dzô ki mam mefe nfa é mam me nga boban ébe Eglón. Bible a dzô fave naa : « É dzam di éde é nga boban, éyong [Ehúd nge ki Éhoud] a nga man lere é das a nga so de, éde a nga dzigha dzô é bôr be mbe be baghe das té naa be ke. » (Bekôre 3:18) Ehúd nge ki Éhoud a nga lere é das a nga so do, a nga lerane é bôr be baghe das té yakekuiñ ôyôm ôyap ya é nda Eglón, éyong té éde a nga bulane ô mvus niène a nga man yaane bo. Ye bôr beté be mbe vèè naa ba kame nye, nge naa mam me nga sili naa be bo vèè ? Nge ki faa naa ye be mbe vèè naa ba baghe das ? Ye Ehúd a nga tele be afeng akal naa a kame be kaa naa a bo é dzam a nga man kôman ? Afang bo é dzam é mbe nye ôtemgha, Ehúd a nga bulane ô mvus ya ayokh étam.

« Niène [Ehúd] a nga kuiñ mevôm ba fakh mekok bebèñ Guilgal, a ne a nga bulane ô mvus ye dzô naa : ‘Me bele dzam ézing ma kômô wô dzô achèñ, a keza.’ » Bible aa dzô ki aval avé a nga bo naa a bera nyî ébe Eglón. Ye be baghle béé nga yiène ki bo nkee ? Nge ki faa naa, ye be nga simane naa moan Israélite mboo éé se ki bo kéza wôba dzam ? Ye akal Ehúd a nga ke étam éde é nga yiène likh naa be simane naa a nga zu kong ayong dèñ ? Amben é dzam é nga boban, Ehúd a nga sili naa a kômô kobe ba kéza étam, a ne be nga yebe de.—Bekôre 3:19.

Mimbeng mi-mam mi ya nsisim

w05 1/15 24 ¶7

É mam ma dang éban é kalare Bekôre été

2:10-12. É ne éban naa bi yeghe Bible melu mesese ‘naa bi taa vuène mimboane Jehôva.’ (Bya 103:2) Bebyèñ ba yiène ve naa nkobe Nzame ô nyî min’nem é boan beba été.— Deutéronome 6:6-9.

29 YE NGOAN AWÔM-A-MBO–5 YE NGOAN AWÔM-A-EBÈÑ

AKUM YA KALARE NZAME | BEKÔRE 4-5

« Jehôva a belane binenga bebèñ naa a kôre ayong »

w15 8/1 13 ¶1

« Me nga tebe ane nyè ya Israël »

Sissera nge ki Sísara ! Éyôla té étam é mbe déé ve Israël wong. N’yebe ya mimboane be Canaaneos mi mbe nget, a lang été a ve boan ane metunegha ya temple nge ki templo bidzabô. Éning é ne yè ya ndjié bezima be ya Canaan ya bezima bèñ ? É za Débora a nga yiè da lere naa déé mbe ki ébubu naa ô ke ékena si té, ya naa mèè me mbe n’wuan kaa fe môt été. (Bekôre 5:6, 7) Bi ne simane naa be Israélitas be chale bilé ya minkôô été, tam ézing ba ko-wong naa be sèñ mefup été, nge ki a ke tobe me mèè me ne kaa minkaalé, ba ko-wong naa be ñong mezen me ye mèè amu naa be ne lumane bo wéñ, a yen ane ba wup é boan beba nge ki a dzap é binenga beba.

w15 8/1 13 ¶2

« Me nga tebe ane nyè ya Israël »

Wong ô nga bem tang mimbu 20, yakekuiñ é môs Jehôva a nga yen naa ayong dèñ é mbe nlô-abé da kômô tsen, nge ki naa nge bi belane bifiè é za Débora ya Barac bi nga dzô naa : « Yakekuiñ é môs ma Débora, me nga tebe ane nyè ye Israël. » Bible aa dzô ki biè nge Débora a mbe nlughane ya môt ye Lapidot, nge a mbe faa nyè boan aval se é ne bo bia yiène ñong bifiè bité a ne éfônan. Bebela a ne naa Jehôva a nga top Débora naa a kame ayong ane nyè. A nga dzô nye naa a luè é fam é mbe bele abuiñ mebun nkôre Barac ye dzô nye naa a tebe Sissera nge ki Sísara é ngam ayat.—Bekôre 4:3, 6, 7 ; 5:7.

w15 8/1 15 ¶2

« Me nga tebe ane nyè ya Israël »

Jael a bele fave avitsang tam naa a fas. A lere Sissera nge ki Sísara é vôm a ne ke wabe. A kili nye naa a taa lere é bôr ba dzeng nye é vôm a ne. A dzobghe ôsi éde a buru nye nfingha, a sili nye mendzim éde a ve nye meñang me ne ntsigha. Jael a toa bivol bibèñ é binenga ba tobe bibem asi ba yem belane bio éyong asese—a toa nsong élé ya é dzôm ba domlé do. A lumbe ôsi bebéñ nlô Sissera nge ki Sísara a nga zua dzale nkôman Jehôva naa be wuiñ nye. Ésèñ té é ne éko-wong nge a sia kagbe nge ki a bele bisô, é ne ve naa awu é biane nye. Ye Jael a simane éyong té aval môr té a nga tsibilé ayong Nzame tang abuiñ mimbu ? Ye Jael a simane ôlughe Jehôva a bo nye naa a sèñ akal dèñ ? Nlang waa dzô ki do. Bebela a ne naa a bo avôô naa a wiñ Sissera nge ki Sísara. Sissera a mbe n’wuan !—Bekôre 4:18-21 ; 5:24-27.

Mimbeng mi-mam mi ya nsisim

w05 1/15 25 ¶5

É mam ma dang éban é kalare Bekôre été

5:20—Aval avé atétéñ ya dzôp é nga lumane akal Barac ? Bible aa dzô ki nge avol té é mbe déé so ébe bangele, nge ki naa a mbe mveng mekok beyem mam Sissera nge ki Sísara be nga dzime ñong, dzam té déé mbe ki mbemba dzam, minkulane medzô mité mi nga bo minèè akal Sissera nge ki Sísara ve, kaa bisô aval ése é mbe bo, mboane té ô mbe éwi Nzame.

6-12 YE NGOAN AWÔM-A-EBÈÑ

AKUM YA KALARE NZAME | BEKÔRE 6-7

« Kenghe ya é ngu’u ô bele »

w02 2/15 6-7

Mi ne ñong abuan ébe metsin metsing Nzame

Gedeón nkôre be Hebreos nge ki Behébreu ye melu mvus, a mbe é yem yen émièn ye yem meniè mèñ, éé dzi ki dzeng naa a djié Israël. Ndaane de, éyong be nga top nye naa a bo ésèñ té, a nga ve naa be yem aval môt a mbe. « É toyin wom énye a dang avitsang é mvong Manasés été, ma ki, ma ma dang avitsang é nda bôt ésaa wom. »—Bekôre 6:12-16.

w05 7/15 16 ¶3

« É zoa-ôkeng Jehôva ya Gedeón ! »

Za wong Be Madianitas nge ki Bemadianite ba wôrane abong di ! Atemtem môra évôô da sim éyong mendakh 300 ma bwélé, éyong metong 300 ma long, ya bôt tang 300 ba yônane. Amu be nga ko-wong, akal n’yônane « é zoa-ôkeng Jehôva ya Gedeón ! » Be Madianitas ba ba koghlane fe n’yônane bibii wôba édung té, n’zamane té été, da bo be nzukh naa be yem za a ne be mvuiñ nge ki nzizing wôba. Bôt 300 beté ba tebe kaa fonghane é vôm be nga lere bo nté Nzame a likh naa be wi-hane bebièn bebièn. Ba wun aluman, é bôr be nga dzeng naa ba mane tup be nga man be biñ ye man be wiñ, be Madianitas béé mbe fe bera bo dzam. Abuiñ mimbu be nga zôme min’wièn mi-bôt mi mana faa.—Bekôre 7:19-25 ; 8:10-12, 28.

Mimbeng mi-mam mi ya nsisim

w05 1/15 26 ¶6

É mam ma dang éban é kalare Bekôre été

6:25-27. Gedeón a nga lere naa a ne nkee aval a nga ve naa beyin bèñ be taa wokh abé. Éyong bia kanghle mbemba fuèñ, bia yiène ve naa bifiè bia belane bio bi taa ve é bôr bia kanghle ôlun.

13-19 YE NGOAN AWÔM-A-EBÈÑ

AKUM YA KALARE NZAME | BEKÔRE 8-9

« Asili ñuu é ne mbeng a lôt fulu éngung »

w00 8/15 25 ¶3

Aval avé mina kôm mintiè ?

A too naa Gedeón a mbe é lumane Madian, a nga luè é mvong Éphraïm nge ki Efraín naa é zu be vole. Ve, niène aluman é nga mane, é mvong Éphraïm nge ki Efraín é nga ke lumane Gedeón amu naa éé dzi ki be luè éyong aluman é nga sum. Nlang wa lere naa « be nga dzeng nye mintiè ya ôlun. » Gedeón a nga dzô be naa : « Za dzam me va bo da lôt é denan ? Ye abim Éphraïm nge ki Efraín a wôlô da lôt abim Abiézer nge ki Abí-Ézer a sap ? É mo menan éme Nzame a nga ke bedjié be ye Madián, Oreb ye Zéeb, ye naa za dzam me nga bo da lôt é denan ? » (Bekôre 8:1-3) Ye mbemba bifiè bité, bi too fe avuèñ, Gedeón a nga ve naa aluman é taa bo. Kaa bisô Beéphraïmite be mbe éngung ye ébere ñuu. Ve dzam té déé dzi ki sim Gedeón naa a ve naa mvoa é bera bo. Aval avé bi ne nye vu ?

w17.01 20 ¶15

A yem meniè mèè é ne éban

¹⁵ Gedeón a ne mbemba éfônan nfa a yem meniè mèñ. Éyong angele Jehôva a nga zu lereban asu dèñ, Gedeón a nga dzigha dzô môt té é vôm a mbe é so. (Bekô. 6:15) Niène a nga yebe nlôman Jehôva, Gedeón a nga tugha dzeng nge a yem faa wokh é dzam a yiène ke bo, ye dzeng é zen Jehôva. (Bekô. 6:36-40) Gedeón a mbe ngu’u ye ayokh. Ve, a nga bo mam ye nkee ya fakh. (Bekô. 6:11, 27) Éé dzi ki dzeng naa a belane ésèñ be nga kee nye naa a bele duma. Éyong a mbe de bo a nga yebe naa a dughan é nda dzéñ.—Bekô. 8:22, 23, 29.

w08 2/15 9 ¶9

N’wuleghane mezen Jehôva été

⁹ Nge bia kômô bo mengom Nzame, bia yiène bo « asili ñuu. » (1 Pierre 3:8 ; Bya 138:6) Éban asili ñuu é bele da kuiñ nten Bekôre abong 9. Yotham é moan Gedeón a nga dzô naa : « Môs ézing bilé bi nga ke naa bia ke top ndjié wôba. » Ba tu : oliva nge ki olive, higo nge ki figue ya vid nge ki vigne. Bilé bité bi mbe éfônan ye é bôt be mbe be bele bito, béé dzi ki dzeng naa be djiè Bisraëlite bevoo. A too naa é môan élé a bele biyo—be mbe béé belane de naa ba boa nduan—da lere édjié Abimélec, é môr a mbe éngung ye chii abuiñ meki amu a mbe é kômô édjié. Niène a nga mane bo ‘faa ne énye a mbe ndjiè ya Israël tang mimbu milal,’ a ne a nga wu kaa naa é tam dzéñ é kuiñ. (Bekô. 9:8-15, 22, 50-54) Ke da dang mbeng naa « bi bo asili ñuu ! »

Mimbeng mi-mam mi ya nsisim

it-1 753 ¶1

Efod, I

Afang bo mbemba ôsiman ô nga tsini Gedeón, éyong a mbe é kômô lughu Jehôva ye simane n’wunan a nga ve Israël, efod é nga « venghane ôlam akal Gedeón ya é nda bôt dzéñ, » akal boan ye Israël be nga bo medziane nfa ya nsisim ye wumu de. (Bekô. 8:27) Ve, Bible aa dzô ki nge Gedeón émièn a nga wumu de ; ndaane de, ntôl Paul a tu éyôla dèñ ‘é môra nsama’ besôsôe Bengaa Jehôva ye melu mvus.—Behéb. 11:32 ; 12:1.

20-26 YE NGOAN AWÔM-A-EBÈÑ

AKUM YA KALARE NZAME | BEKÔRE 10-12

« Jephté nge ki Jefté—é fam é ne éwôlô a nsisim »

w16.04 7 ¶9

A bo mam ya mebun da so ayebe Nzame

⁹ Aval Jefté a nga ñong mam ngeng ézing a nga bo de é simane besôsôe be-bôt be ye melu mvus ane José nge ki Joseph, a nga lere é bobenyang bèñ n’nem éngôngol—amben éba beté « be nga sum nye vini. » (Atar. 37:4 ; 45:4, 5) A binan bifônan bité é nga vole Jefté naa a top abo dulu da ve Jehôva n’nem mbeng. Mimboane bobenyang mi nga bo nye édedèè mintèñ, ve dzam té déé dzi ki nye likh naa a taa sèhane Jehôva ye ayong Dèñ. (Bekô. 11:9) A kame éyôla Jehôva é mbe édedèè éban ébe Jefté a lôt mewômane meba. A mbe é kômô ke ôsu ye bo mam ya mebun a mbe bele ébe Jehôva, é nga so émièn biboran ya fe é bôr bevoo.—Behéb. 11:32, 33.

it-2 27 ¶2

Jefté

Jefté, é fam é mbe ayông, a nga ñong bôra besôsôe kaa yane. A nga lôm kéza ye Ammón mbana, été a mbe é dzô naa énye a nga song be, akal be nga man zu dzéñ é si Israël. A ne kéza a nga yalane Israël naa ébe be nga ñong é si Ammón. (Bekô 11:12, 13) Jefté a nga lere naa éé se ki ézima é ne abian, ye kaa yem dzam, ve a nga lere naa a yeghe nlang, dang-dang é mam Nzame a nga bo naa a baghle ayong dèñ. A nga tep é dzam moan Ammonite a nga dzô é lere naa (1) Israël éé dzi ki ndaghle Ammón, Moab nge ki Edom (Bekô. 11:14-18 ; Deut. 2:9, 19, 37 ; 2 Mila. 20:10, 11) ; (2) si té déé mbe ki akal Bammonite nge ki be Ammonitas éyong Bisraëlite be nga ke de ñong, amu é mbe é mo Bamorite Becananéen nge ki be Amorreos be Cananéos ye naa Nzame a nga kee é kéza wôba Sehón nge ki Sihôn ye é si dèñ é mo Israël été ; (3) Ammon éé dzi ki sôô naa Israël énye a mbe a bele si tang mimbu 300 ; éde fe, amu dzé ba ye de bo ému ?—Bekô. 11:19-27.

it-2 27 ¶3

Jefté

Jefté a nga lere naa ntiè ô mbe ô tsi nfa ékang. A nga dzô naa Jehôva Nzame a nga kee Israël si akal naa a nga dzô naa Kemós nge ki Kemosh a ne nzame ye Ammon. Bevoo be nga yen vèè naa a ne ékop. Ve, amben é ne été naa é nzame Ammon a mbe Milkom, ya naa Kemós nge ki Kemosh a mbe nzame ye Moab, meyong mebèñ meté me mbe mé sèhane abuiñ be nzame. Salomon a nga ku éyong a nga ve naa ékang Kemós nge ki Kemosh é nyî a Israël étom abuiñ binenga a nga mane lukh. (Bekô. 11:24 ; 1 Bedjiè 11:1, 7, 8, 33 ; 2 Bedjiè 23:13) Ébe abuiñ be Bibliste nge ki doctos, « Kemós nge ki Kemosh » a ne yili naa « é môt a wun nge ki ényi a ñon abuiñ mesi. » (Daghe Gesenius’s Hebrew and Chaldee Lexicon, nkonghlane S. Tregelles, 1901, p. 401.) A ne bo naa Jefté a nga dure ôsiman ébe nzame té amu Bammonite nge ki be Ammonitas be mbe bé dzô naa ‘nge be nga wun’ nge ki ‘a ñong mesi’ é mbe akal é ngu’u dzéñ.

Mimbeng mi-mam mi ya nsisim

it-2 26

Jefté

Jefté éé se ki moan ye éboan. Nyè Jefté a mbe « minenga bidzabô. » Ve daa yili ki naa Jefté a nga byale éyong nyè a mbe minenga bidzabô nge ki naa a ne moan ye éboan. Nyè a mbe minenga bidzabô kaa naa a lughan a Galaad ane é minenga bèè, aval dèè fe ane Rahab a mbe minenga bidzabô kaa naa a lughane ye Salmón. (Bekô. 11:1 ; Jos. 2:1 ; Mat. 1:5) Jefté éé mbe ki moan ye éboan, dzam té da lereban aval é bobenyang bèñ be nga byale abum é minenga ôsua a Galaad, be nga tsirane nye naa a taa ñong ngap élikh. (Bekô. 11:2) Ye fe naa, a kôre ye vèè Jefté a nga bo ndjiè befam be ya Galaad (a lang été é bobenyang bèñ ngeng ézing éba be mbe be tele ôsu). (Bekô. 11:11) A nga ve fe Jehôva atunegha a tabernacle nge ki tabernáculo. (Bekô. 11:30, 31) Dzam té déé mbe ki boban nge a mbe moan ye éboan amu atsing é mbe dé dzô naa : « Moan ye ébaon ézing éé se ki nyî ékôan Jehôva été. Amben é mvong awôm, mboo ye été éé se ki nyi ékôan Jehôva été. »—Deut. 23:2.

27 YE NGOAN AWÔM-A-EBÈÑ–2 YE NGOAN ÔSUA

AKUM YA KALARE NZAME | BEKÔRE 13-14

« É dzam bebyèñ be ne yeghe ya éfônan Manóah ya ngal »

w13 8/15 16 ¶1

A bebyèñ—yeghlan é boan benan a téé ye mong

N’temane ñong éfônan Manóah moan Danite nge ki Danitas, a mbe é ning a Zorá a Israël ngal a mbe ékôm. Angele Jehôva a nga dzô ngal Manóah naa a ye bele moan. (Bekô. 13:2, 3) Bii se ki sôô naa fuèñ té é nga dzale Manóah ya ngal ya mevakh. Ve, fuèñ té é nga ve naa be bira yep a n’nem. Éde Manóah a nga bo meyaghlane ma : « Éngôngol a Jehôva. É angele ô ndaghe lôm, a beregha so ébe bia naa a dzô bia é dzam bia yiène bo akal é moan a ye byale. » (Bekô. 13:8) Manóah ya ngal be mbe béé kômô yem yaghle é moan wôba. Bebela a ne naa be nga yaghe é ndôma dzeba Sansón nge ki Samson atsing Nzame, ye naa é ngu’u be nga ve é nga so be biboran. Bible a dzô naa : « Amu naa nsisim Jehôva ô nga sum naa wa lereban ébe Samson nge ki Sansón. » A kôre ye vèè, a nga bo abuiñ bôra be-mam ya é ngu’u Nzame a nga ve nye ane nkôre ya Israël.—Bekô. 13:25 ; 14:5, 6 ; 15:14, 15.

w05 3/15 25-26

Samson nge ki Sansón a nga wun ya é ngu’u Jehôva !

Nté sese Samson nge ki Sansón a mbe é vem, « Jéhôva a nga tsini naa a borane nye. » (Bekôre 13:24) Môs ézing Samson a nga ke kuane ésaa ya nyè ye dzô be naa : « A Timná me nga yen é ngoan Bephilistin nge ki be Filisteos, abong di ma kômô naa mi ñong me nye ane minenga. » (Bekôre 14:2) Tamane simane ane be nga yaghane dzam té. A lighi kôre Israël é mo é bôr be nga tsible be, ndôma dzeba é nga ye bo élat ngalane alughan ye bôt beté. A lukh minenga a mbe é kang bivus benzame é mbe abé atsing Nzame été. (Akôre 34:11-16) Akal té éde bebyèñ bèñ be nga yalane nye naa : « Ye minenga éé se ki ézizang bengoan bobenyong ye ayong ésese ngura été, naa ô ke lukh ngoan Bephilistin nge ki Filisteos be ne kaa minkelane ? » Éde Samson a nga yemele ye dzô naa : « Ñonghane me nye, akal naa énye a yiène é mis mam. »—Bekôre 14:3.

Mimbeng mi-mam mi ya nsisim

w05 3/15 26 ¶1

Samson nge ki Sansón a nga wun ya é ngu’u Jehôva !

Aval avé ngoan Philistine nge ki Filistea é mbe « dé yiène » akal Samson ? Aval ane McClintock and Strong’s Cyclopedia a dzô de, éé se ki akal a mbe « mbeng, ñang, mbeng a yen ô mis », ve a mbe é yiène akal amanegha, nsonghane nge ki akal é dzam é mbe ntaane. Akal amanegha é vé ? Bekôre 14:4 a lere naa Samson « a mbe é dzeng é dzôm da likh nye naa a luman Bephilistin nge ki be Filisteos. » Akal dzam té éde Samson a nga daghe minenga té. Nté a mbe é vem, « nsisim Jehôva ô nga sum naa wa zu nye ô ñuu, » ye tsini nye naa a bo mam. (Bekôre 13:25) Nsisim Jehôva éwô ô nga ve nye naa a ke sile aval éyeghane dzam té, ye tsini nye naa a bo mam nté sese a mbe nkôre ya Israël. Ye é dzam Samson a mbe é yane é nga boban ? Ôsusua n’yeneghan aval Jehôvah a nga vole nye naa a bo nkômane wèñ.