Biyalane bia daghe kalare akal ésulan éning moan kristen ye ésèñ minkanghle
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
6-12 NGOAN AWÔM-A-MBOO
AKUM YA KALARE NZAME | JOB 13-14
« Nge môt a wu, ye a ne bera ning ? »
w99 10/15 3 ¶1-3
Mengu’u boan be-bôt ba ve naa be ning ayap
AMBEN bifiè Job a nga kobe nfa éning é ntoo mimbu 3 500 ave a kobe bio, ému, abim bôt baa yebe ki do. Bôt be tèè naa baa buane ki éning amu naa é ne étun ; bôt ba ke a n’nôm ye wu. Dzam té éde da ve naa, ébe abuiñ mimbu bôt ba ke ba dzeng aval be ne ve naa éning é bo ayap.
Metam Job, Bégyptien be mbe béé dzi mimbang betsit nfa ye naa be taa ke min’nôm. É dzam ôsua be alquimistas nge ki balchimiste be ye melu ô mvus be mbe béé kômô bo é ne naa be bo ésoa biang é mbe ve bôt naa be ning ayap. Abuiñ be arquimistas be mbe béé bunu naa é kông bebién ba bo é ne ve naa bôt be taa bera wu, ye naa a dzi éfela kông été é ne ve naa éning moan môt é bo ayap. Be Chinos be ye melu ô mvus be mbe be Taoístas nge ki Betaoïstes be mbe béé simane naa be ne tobe kaa wu nge ba tsen química nge ki chimie ye ñuu moan môt béé belane mimboan ane a binane, a yem vebe ya yem dzi.
Mbo bikena ba lué naa Juan Ponce de León, be mbe béé yem ñe ane é môt a ke dzeng si ése minfa minii étam mendzim da ve bôt naa be bo kaa yômbe. Dokira ye mintet mimbu 18, a nga tsili abakh ba lué naa Hermippus Redivivus naa, metam mesam ma fèè bilé, nge ba fet bidun bengoan a moan édzina été ya ñong be é biôm ba ye be kuiñ meñuu ye ve bio a ndakh été ; ya biôm bité be ne bera koghle éning. Asughlan, mam meté mesese méé dzi ki wulu.
w15 4/15 32 ¶1-2
Ye élé ba kikh é ne bera fèè ?
ÉYONG élé olivo nge ki olive da vem a môra élé ye Líbano nge ki Liban nfeng [Olea europaea] a ne yene ane élé é ne zeze. Ve dèè, moan élé olivo té a ne zôme éyong bôra b’akôs ba boban. Abim be olivos b’ézing be lôrang mimbu 1 000. Amben ba kikh élé té, é ne bera fèè amu naa mindzis mièñ mi ne édedèè ôyap a si été. Nge mindzis mièñ miaa be ki wu, a ne bera fèè.
Job a nga bele ndzi n’nem naa, nge a wu a ne bera ning. (Job 14:13-15) Tam ézing, Job a mbe é siman élé olivo éyong a nga lere mebun a bele naa Nzame a ne ñe bera wômô. Job a nga dzô naa : « Amben élé é bele ôyane. Nge be kikh do, é ne bera fèè. » Éyong memveng ma sum nong, a kué naa môra nkôt ô manang, élé olivo be va kikh é ne bera fèè, amu naa mindzis mièñ mia ye kulu mintong ; mintong mité mia ye bele « mintem ane nféféñ élé. »—Job 14:7-9.
w11 3/1 22 ¶5
« Wa ye de kômô dzigha bo »
Bifiè Job bia ve bia môra ayeghle naa Jehôva a bira dzing é bôt ba likh naa a tsen mefulu meba, ane Job. (Esaïe 64:8) Jehôva a bira bis nge ki a bira dzing be-bo bisèñ bèñ be ne sôsôe, ye naa a kômô « dzigha » wômô é bôt be wuang. Ébe éfiè Hebreo bia koghle naa « a dzigha », n’yem mam ézing a dzô naa : « A ne éfiè da dang édedèè ngu’u da lere nté mbé Nzame a kômô bo dzam. » Jehôva aa simane ki fave be-bo bisèñ bèñ be wuang, ve, a kômô be dzigha wômô amu naa ba bira ñe maa.
Mimbeng mi-mam mi ya nsisim
it-1 191
Asup
Metam ô mvus, be mbe béé vaghane asup ane é dzôm déé se ki éban. Éfônan, Abrahán a nga dzô asu Jehôva naa : « Me ne metso ye asup. » (Atar. 18:27 ; a daghe fe Esaïe 44:20 ; Job 30:19.) Job a nga vaghane bifiè mbimbia mengom mèñ ya « minkana mi asup. »—Job 13:12.
13-19 NGOAN AWÔM-A-MBOO
AKUM YA KALARE NZAME | JOB 15-17
« Bi taa vu Élifaz éyong bia fôlô é bôt bevoo »
w05 9/15 26 ¶4-5
Saalé mesiman me ne minèè !
Ébe mintun milal Élifaz a nga bo, a nga dzô naa Nzame a sili boan be-bôt abuiñ mam, ye naa é mam mese be-bo bisèñ bèñ ba bo asu dèñ, a yen do avitsang. A nga dzô Job naa : « Daghe ! Aa bele ki mebun ébe be-bo bisèñ bèñ ya fe naa a dzeng bikop ébe bangele bèñ. » (Job 4:18, atoan é ne asi) Élifaz a nga bera koghle naa : « Nzame aa bunu ki minfufup mièñ, amben dzôp dèè se ki nfuban é mis mèñ. » (Job 15:15) Éyong té a nga sili ñe naa : « Ye é Nzame a bele mengu’u mese a bis nge ô ne sôsôe ? » (Job 22:3) Bildad a nga yen fe mam aval té, éde a nga dzô naa : « Ébe é mis mèñ [Nzame], amben ngoan daa fèñ ki, ye naa batétéñ béé se ki nfufup. »—Job 25:5.
Bia yiène bo nkee naa aval mesiman meté me taa bia name, amu me ne ve naa bi tem naa Nzame a yane abuiñ ébe bia. A yen mam aval té, da wiñ ntukh élat bi bele ya Jehôva. Ya fe naa, nge bia yebe aval mesiman meté, aval avé bia ye ñong akira ba ye bia ve nge bia bo é dzam é ne abé ? Ndaane naa bia yebe do ya asili ñuu, n’nem wèè ô ne « wokh ôlun ya Jehôva émièn », ya baghle ñe zing. (Minkana 19:3) Dzam té é ne mane tsam é mvoa ya nsisim dèè !
w15 2/15 9 ¶16
Boghe asili ñuu ye lere é bôt bevoo fulu éngôngoo ane Yésu
16 Aval bia kobe. Fulu éngôngoo da ye bia tsini naa bi belane « bifiè bi ne fôlô é bôt be ne édedèè éwiñ. » (1 Beth. 5:14) Aval avé bi ne fôlô é bôt be ne édedèè éwiñ ? Dzôghe be naa wa bis be, ya kut be foas akal mbemba mefulu ba bele ya é dzam ba bo mbeng. Simghane fe be naa, nge Jehôva a nga dure be ébe Ndôma dzèñ a ne amu naa be ne éban é mis mèñ. (Jean 6:44) Dzôghe be naa Jehôva a bira bis be-bo bisèñ bèñ « min’nem ma koa firi » nge ki naa « be siliyang mô ôsi. » (Bya 34:18) É mbemba bifiè biè bi ne fôlô é bôt be ne éwiñ.—Mink. 16:24.
Mimbeng mi-mam mi ya nsisim
w06 3/15 14 ¶11
É mam ma dang éban é kalare Job été
7:9, 10 ; 10:21 ; 16:22—Ye é dzam Job a nga dzô da yili naa éé nga bunu ki awômô bewu ? Bifus bité bia lere naa Job a nga kobe é mam ma ye boban ayôm melu ôsu. Éde, Job a nga kômô dzô ya ? Tam ézing a nga kômô dzô naa, nge a wu, bôt be ye metam mèñ baa ye ki ñe bera yen. Da yili naa bôt beté baa ye ki bera yen Job é nda dzèñ yakekuiñ é tam Nzame a ye wômô bôt. Job a mbe fe éé kômô dzô naa môt émièn éé se ki kôre a Seol ya meng’u mèñ. Nten Job 14:13-15 wa lere naa Job a mbe bele mebun ébe awômô bewu.
20-26 NGOAN AWÔM-A-MBOO
AKUM YA KALARE NZAME | JOB 18-19
« Bi taa likh é bobedzang bèè ba dzukh étam »
w22.01 16 ¶9
Ayeghle bi ne ñong ya é mighe Yésu a nga kulu ô mis
9 Ô ne sukh é bôt be va dzimle bôt. Yésu éé dzi ki fave yi ya María ba Marta, é dzam afe a nga bo a ne a bèè bo ya fôlô be. Bi ne bo aval dèè akal é bôt be va dzimle é bôt be va dzing. Dan, mvene ézing a too Australia, a dzô naa : « Éyong ngal wôm a nga wu, me nga yi naa bôt be vole ma. Abuiñ bobedzang ya beyèè beba be nga tobe nkoghane naa ba bèè ma éyong me nga kômô kobe, a bo alu nge ki ômôs. Be nga likh naa me kobe mintèñ misese me mbe me bele a n’nem été. Ye naa, éyong me mbe méé yi, béé mbe ki béé yen do abé. Be nga zu me vole éyong me mbe méé wôrane atakh ô ñuu, éfônan, be nga sôp metua wôm, be nga kus ma dzôm ya dzi a makit ye yam ma bidzi éyong mamièn méé mbe ki de bo. Abuiñ biyong be mbe béé yaghlane ya ma. Be nga lere naa be mbe me ña mengom, é bobedzang be nga ‘byale akal metam minzukh.’ »—Mink. 17:17.
w21.09 30 ¶16
Éyong môt ya nda-bôt dzèè aa sèhane ki fe Jehôva
16 Nge môt ye nda bôt ézing ba tele ñe ékôan nfeng, bia yiène tsini naa bia sukh bôt be ya nda-bôt dzèñ ba tsini naa ba tobe sôsôe. Bôt beté ba yi naa bi lere bo édzing ya fôlô be. (Behéb. 10:24, 25) Biyong bizing, abuiñ bobedzang beté ba wôrane naa é bobedzang bevoo be ye ékôan baa kômô ki fe lôrane tam ya be. Bi taa bo dzam té ! Bitong be nga tele bebyèñ ékôan nfeng ba yi naa be kut be foas akal mbemba be-mam ba bo ye sukh be asi. N’ñonghane éfônane kal dzaa ézing a too éyôla naa María, n’nom wèñ a nga lame ñe ya boan éyong be nga tele ñe ékôan nfeng. María a dzô naa : « Bobedzang ya bendôm bam be mbe béé so a nda, be mbe béé yam bia bidzi ya vole ma naa me bo ayeghle ye nda-bôt. Be nga lere naa ba wôran é dzam ma wôrane ye a yi fe ya ma. Be nga kame ma éyong bôt b’ézing be nga ke ba kobe ma abé. Be nga fôlô ma abuiñ ! »—Bero. 12:13, 15.
w90 9/1 22 ¶20
Ye wa dzeng naa ô bele ayem ézing ékôan été ?
20 Nsama bemvene ba yiène yem naa éyong ba vèè moan kristen ézing ayem, a bo naa a mbe mvene nge ki amvene, da bo ñe n’nem mintèñ. É ne fe ñe ve n’nem mintèñ amben émièn a nga top naa aa kômô ki fe bele ayem té. Édzing da yiène tsini bemvene naa be ke vole moadzang té nfa ya nsisim nge béé dzi ki ñe tele ékôan nfeng, nge ki naa ba yen naa a ne éwiñ. (1 Bethessalonicien 5:14) Ba yiène ñe vole a wokh naa a ngen éban ékôan été. Amben be nga ve ñe melepgha, nge a ne é môt a ne asili ñuu ya yem mbeng ba bo ñe, baa ye ki yane ayap naa be bera ñe ve meyem mefe ékôan été.
Mimbeng mi-mam mi ya nsisim
w94 10/1 32
É ngu’u mbemba bifiè bi bele
Éyong Job a nga yi naa be sakh ñe, Élifaz ya mengom mèñ béé dzi ki ñe kobe mbemba bifiè. Be nga bôre ñe naa émièn éña nga ve naa a tubane minzukh, be nga kômô ñe dzô véé naa a nga yiène bo nsem achèñ. (Job 4:8) Akal dzam té, abakh ézing da kobe mam me ya Bible, The Interpreter’s Bible, da dzô naa : « Job a nga yi naa n’nem moan môt ézing ô lere ñe éngôngoo. Ve, é dzam a nga wokh a mbe abuiñ bebela be ye min’yebe ya mesiman me mbe édedèè sôsôe. » É dzam Élifaz ya mengom mèñ be nga dzô, é nga bo Job édedèè n’nem minteñ ya tsini ñe naa a dzô naa : « Yakekuiñ ôden mia ye ve naa me wokh abé ye fit ma ya bifiè bienan ? »—Job 19:2.
Biaa yiène ki likh môs ézing naa bobedzang be yôn akal mbia bifiè bi nga kulu kaa tare fas. (A vaghane fe ya Deutéronome 24:15.) Nkana ézing wa so a Bible été wa dzô naa : « Bifiè bi ne ve éning ye awu. É môt a dzing a kobe a yiène yebe é mam ma ye so ayat. »—Minkana 18:21, nkulan ye Français courant.
27 NGOAN AWÔM-A-MBOO– 3 NGOAN AWÔM-A-BÈÈ
AKUM YA KALARE NZAME | JOB 20-21
« A tobe sôsôe daa dzaa ki naa bi bele akum nge ki kaa »
w07 8/1 29 ¶12
Ye ô ne « Nkukuma asu Nzame » ?
12 Ya bifiè Yésu a nga dzô, a nga lere naa a bo nkukuma asu Nzame da selane ye a bo nkukuma a si va, nge ki a bele abuiñ biôm. Yésu a nga kômô dzô naa é dzam bia yiène tele ôsu déé se ki a dzeng abuiñ akum a si va nge ki naa bi buane é biôm bi bele. Ndaane de, bia yiène belane é mam bi bele naa bi wône élat dèè ya Jehôva. Dzam té da ye bia ve naa bi bo nkukuma asu Nzame. Amu dzé bia dzô do ? Amu naa, bia ye bele abuiñ biboran bia so ébe Nzame. Bible a dzô naa : « A ne biboran Jehôva ébie bia ve nkukuma, biaa so ki minzukh. »—Minkana 10:22.
Mimbeng mi-mam mi ya nsisim
w95 1/1 9 ¶19
N’wunghane Satan ya mimboane mièñ
19 Job, mbo ésèñ Nzame, a nga lumane mbia mesiman Satan a nga ve ñe ngalane bifiè Élifaz ya Zofar. (Job 4:13-18 ; 20:2, 3) Dzam té é nga ve naa Job a wokh « ôlun », éde a nga sum « kobe kaa tare tem » nfa é dzam a nga « ko-wong. » (Job 6:2-4 ; 30:15, 16) Elihú a nga tugha bèè Job kaa kobe. Éyong Job a nga mane kobe, Elihú a nga vole ñe naa a yen mam ane Jehôva, é Nzame a yem mam mesese. Aval té évoo, ému, bemvene ba tugha yem wokh é bôt bevoo, ba bis é bobedzang be ne éwiñ kaa be koghle « mbaghe » fe. Ane Elihú, ba bèè bo ya ôdzibi ye dukh bo mboan wa sili be n’nem ôsi, Nkobe Nzame. (Job 33:1-3, 7 ; Jacques 5:13-15) É moan kristen a lumane ya mbia mesiman akal é mam a nga tubane mo melu ô mvus, a bo naa é ne été nge ki kaa, nge ki faa naa a « ko-wong [. . .] akal é mam a yen biyeyem », ane Job, a ne bele afôlô ya n’nem ngalane bifus bi ya Bible ba ye ñe lang ékôan été.—Job 7:14 ; Jacques 4:7.
4-10 NGOAN AWÔM-A-BÈÈ
AKUM YA KALARE NZAME | JOB 22-24
« Ye moan môt a ne bo éban asu Nzame ? »
w05 9/15 27 ¶1-3
Saalé mesiman me ne minèè !
Akalgha éfe é ne bébéñ ya ôsiman wa lere naa Nzame a yane abuiñ ébe boan be-bôt é ne naa, boan be-bôt béé se ki éban asu Nzame. Ntun lal Élifaz a nga bo, a nga sili nsili wi : « Ye moan môt a ne bo éban asu Nzame, ye é moan môt a yem fas mam a ne ñe bo éban ? » (Job 22:2) Élifaz a nga kômô lere naa moan môt éé se ki éban asu Nzame. Bildad a nga bele fe ôsiman ôvoo éyong a nga dzô naa : « Aval avé moan môt a ne tobe sôsôe asu Nzame, nge ki naa, aval avé é môt a nga byale abum minenga a ne tobe nfufup ? » (Job 25:4) Ye aval ôsiman té, aval avé Job, ane moan môt, a mbe tem naa Nzame a ne ñe ñong ane é môt a ne sôsôe ?
Ému, abuiñ bôt be bele fe mbia mesiman ébe bébién. Tam ézing a ne bo akal aval be va yale bo, minzukh mi ye éning ba tubane mio, nge ki naa be nga tsible be akal nsin ékôp be bele nge ki akal ayong be ne. Bia yiène fe yem naa Satan ya be demonios bèñ ba dzing ba tsible bôt. Nge ba ve naa môt a simane naa é mam mese a bo méé se ki éban asu Nzame, môt té a ne sili mo ôsi. Éyong ézing ya tam, môt té a ne lum Nzame mvus.—Behébreu 2:1 ; 3:12.
Aval bia ke bia yômbe ya akoan bia tubane do, da ve naa bi taa bo mam m’ézing. A ne bo naa, bia yen ésèñ minkanghle bia bo avitsang éyong bia vaghane do ya édi bi mbe bi bo metam ô mvus éyong bi mbe étong, éyong bi mbe mvoa ya éyong bi mbe bi bele ngu’u. É ne édedèè éban naa bi yem naa Satan ya be demonios bèñ ba kômô naa bi simane naa é mam mesese bia bo méé se ki éban asu Nzame ! Bia yiène saale aval mesiman meté.
w95 2/15 27 ¶6
Ayeghle bia ñong nfa aval bi ne kôm mintsiè
Mengom melal Job be nga ve ñe naa a sili mo ôsi, amu naa be nga belane mesiman meba ndaane éma ma so ébe Nzame. Élifaz a nga ke édedèè ôyap ye dzô naa : ‘Nzame éé bele ki mebun ébe be-bo bisèñ bèñ’ ye fe naa Jehôva aa bis ki nge Job a ne sôsôe nge ki kaa. (Job 4:18 ; 22:2, 3) Aval mesiman meté me mbe minèè ya ve fe naa môt a sili mo ôsi ! Éde, daa bo ki bia éyaghane naa, asughlane ye été, Jehôva a nga suru Élifaz ya mengom mebèñ mevoo akal be nga kobe minèè. A nga dzô be naa : « Mii dzi kobe é dzam é ne bebela da daghe ma. » (Job 42:7) Ve, Élifaz a nga bera dzô Job é dzam afe é nga bera ñe dzughu.
w03 4/15 14-15 ¶10-12
A bitong, vaane Jehôva n’nem mbeng
10 Nlang wa lere naa Satan éé dzi ki fave sohane é sôsôe Job, a nga sohane fe é sôsôe be-bo bisèñ besese Nzame, wa fe, ô ne fe été. Bebela a ne naa, a nga tu boan be-bôt besese éyong a nga dzô Jehôva naa : « É dzôm ésese moan môt [se fave Job] a bele, a ye de ve naa a kôre éning dèñ. » (Job 2:4) Ye wa yen ane dzam té da name fe wa ? Aval ane nten Minkana 27:11 wa lere de, Jehôva a dzô wô naa ô ne bo dzam, ô ne ve éyalan akal é môt a song ñe, Satan. Tame siman, Sugha Ndjié a likh wô naa ô yalan ébe é dzam Satan a nga dzô é ntoo abuiñ mimbu. Bebela a ne naa, ayem té ya maa té me ne édedèè môra dzam ! Ye ô ne bo é dzam Jehôva a sili wa ? Job a bo-hang é ngap dzèñ. (Job 2:9, 10) Yésu ya abuiñ be-bo bisèñ Nzame be ye melu ô mvus, ba fe be nga bo é ngap deba, bia lang été abuiñ bitong. (Bephilippien 2:8 ; Melere 6:9) Wa fe ô ne béé éfônan deba. Ve, yemghe naa wa yiène top dzam évoo. Abo dulu duè da ye lere nge wa sukh minèè Satan nge ki éyalane Jehôva. Dzé wa ye top ?
Jehôva a bis wa !
11 Ye Jehôva a ye bis é dzam wa ye top ? Ye éyalane be-bo bisèñ Jehôva be so-hang ba ve, da lere naa Satan a ne minèè, ye daa be yiène ? Minèè Satan a nga dzô naa moan môt éé se ki sèhane Nzame ya édzing, é lerebane-yang naa é ne minèè. Ve, Jehôva a kômô fe naa ô top ñe nfa éyalane ye nsili té amu naa a bis wa. Yésu a nga dzô naa : « Ésaa wom a ne a dzôp été aa kômô ki naa amben môt mboo ye é boan bèñ a wu. »—Matthieu 18:14.
12 Bi ne dzô naa, Jehôva a bis nkighan wa ye ñong ye fe naa da ye ñe name. Bible a lere naa mimbia mimboan ya é mbemba mboan boan be-bôt ba bo, mia name ñe. Éfônan, éyong be Israelitas be nga bo melo ébe abuiñ biyong, Jehôva a nga wokh de « n’nem mintèñ. » (Bya 78:40, 41) Kaa naa ndôn mendzim é boban metam Noé, éyong « boan be-bôt be nga mane dzale si ye abé, » Jehôva « a nga wokh n’nem mintèñ. » (Atarga 6:5, 6) Ye wa yem a ne dzam té da yili ? Nge ô top mbimbia abo dulu, ô ne ve naa Mvele wiè n’nem ô bo ñe mintèñ. Dzam té daa yili ki naa Nzame a ne ntetakh nge ki naa é mam a wôran éme ma djié ñe. Nge a wokh n’nem mintèñ a ne amu naa a dzing wa ye fe naa a bis wa. Éyong wa bo é dzam é ne sôsôe, wa ve Jehôva n’nem mbeng. Jehôva a wôrane mevakh, se fave amu naa a yalane minèè Satan a nga dzô, ve, ye fe amu naa a ye borane wa, akal naa a kômô de bo. (Behébreu 11:6) Jehôva Nzame a ne faa Ésaa wiè a dzing wa !
Mimbeng mi-mam mi ya nsisim
w04 7/15 21-22
N’ñonghane minsonghane mi ya nsisim mia ve Mvele wèè ôlughu
N’tamane fas aval Jehôva a nga dzale nkôman wèñ naa a vele éning ngura. Jehôva a nga vele kada dzôm é tam dzèñ, a nga dzô naa : « A ne ngongo ya kikiri é nga boban. » (Atarga 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Asumgha ye kada avele, a nga yem nsonghane wèñ ye é dzam a yiène bo akal môs té. Ye naa Nzame a nga dzale nkôman wèñ naa a vele biôm. (Melere 4:11) Job a nga dzô naa : « Éyong [Jehôva] a kômô bo dzam, a dzale fe de. » (Job 23:13) Jehôva a nga yen naa « é mam mesese a nga vele me ne mbeng », éde a nga dzô naa « é ne édedèè mbeng » !—Atarga 1:31.
Nge mina kômô dzale minsonghane mi ya nsisim mienan, mina yiène fe bele nkôman ya dzale mio. Dzé da ye bia vole naa bi bele nkôman té ? Amben éyong si déé mbe ki nkôman, abong té Jehôva a nga yenang aval da ye sughlan, naa da ye tobe é mbemba si da ye ñe ve ôlughu ya ngang. Aval dèè fe, bi ne bele nkôman ya dzale minsonghane mi ya nsisim miè éyong bia binan aval da ye sughlan ya abuan bia ye ñong été. Dzam té éde Tony, a bele mimbu 19, a nga bo. Éé dzi ki vuèn é dzam a nga wôran éyong a nga ke fep ntem ékôan Bengaa Jehôva ya Europa ye ôkuiñ. A téé ye môs té, Tony a nga sili émièn naa : ‘Éning dam da ye bobane ya nge ma ning ye sèñ aval vôm wi ?’ Tony éé dzi ki sim môs ézing naa a siman dzam té, ye naa a nga tsini fe naa a sèñ naa a dzale minsonghane mi ya nsisim mièñ. Tame siman mevakh a nga wôran éyong be nga yebe naa a ke sèñ a ntem ékôan !
11-17 NGOAN AWÔM-A-BÈÈ
AKUM YA KALARE NZAME | JOB 25-27
« A bo sôsôe daa yili ki naa bii se ki bo bikop »
it-1 1210 ¶4
Sôsôe
Job. Tam ézing naa Job a nga yiène ning a téé ye ézizang éyong José a nga wu, yakekuiñ metam Moises. Ba kobe ñe ane « é môt a mbe sôsôe [heb., tam] ya tetele, é ko Nzame wong ya saalé é mam me ne abé. » (Job 1:1 ; a daghe fe JOB.) Ntié ô mbe ézizang Jehôva Nzame ya Satan wé larane é sôsôe boan be-bôt da tugha lereban éyong Nzame a nga sili Satan minsili mi daghe Job, éyong nzizing té ô nga ke kuane bo é vôm Jehôva ya bangele be nga mane kôane. Satan a nga dzô naa ékang Job a ve Nzame daa so ki ñe a n’nem ôsi, a nga ban naa Job aa sèhane ki Nzame amu édzing, a bo do akal abuane dèñ. A nga kômô lere vèè naa Job éé se ki sôsôe asu Nzame. Amben Jehôva a nga likh naa be vèè Job akum dèñ ya wiñ ñe é boan bèñ, Satan éé dzi ki ve naa Job a bo kaa tobe sôsôe. (Job 1:6–2:3) Satan a nga dzô naa Job a mbe nkôghane naa a dzimlé é biom bièñ ya é boan bèñ nge be boo kaa name é ñuu dzèñ. (Job 2:4, 5) Niène Satan a nga dzô dzam té, a nga ve naa Job a bele mbia ôkoan ye ve naa é minenga wèñ a kobe ñe bifiè bi mbe ñe sili mo ôsi, ya lôm fe mbimbia mengom mèñ be nga zu ñe kobe abé ya kobe fe minèè ébe metsing Nzame ya nkômane wèñ (Job 2:6-13 ; 22:1, 5-11) ; Job a nga yalane naa aa ye ki sim môs ézing naa a tobe é môt a ne sôsôe. A nga dzô naa : « Yakekuiñ a ne ma ye wu, maa ye ki dzôghe é sôsôe dam ! Ma ye baghle é sôsôe dam, maa ye ki de dzôghe môs ézing ; nté sese ma ye ning, n’nem wôm waa ye ki me kee bidzô. » (Job 27:5, 6) Éyong Job a nga tobe sôsôe a nga lere naa nzizing Nzame ô ne minèè.
w19.02 3 ¶3-5
Tobeghe sôsôe !
3 É moan kristen a ne sôsôe a yiène lere é môra édzing dèñ é ne kaa man akal Jehôva, édzing té da tsini ñe naa a bo éyong ésese é dzam da ve ñe n’nem mbeng. Éfiè ba konghlane naa « sôsôe » ba belane do a Bible été, da yili naa : é dzôm é ne ngura nge ki kaa ékôp. Éfônan, Atsing é mbe dé dzô naa éyong be Israelitas ba ke ve Jehôva metunegha, be kee betsit be ne kaa ékôp. (Lév. 22:21, 22) Be-bo bisèñ Nzame béé nga yiène ki ve atunegha ya é tsit é bele abo déé, alo dèè, dzis dèè nge ki naa é mbe dèè koan. É mbe éban ébe Jehôva naa tsit té é bo ngura ya kaa ékôp. (Mal. 1:6-9) Amu dzé Jehôva a kômô naa é dzôm ésese bia ve ñe é bo ngura ? Éfônane da zu di da ye likh naa bi tugha de yem wokh. Éyong bia kus dzôm ézing a ne bo ébuma élé, abakh nge ki évol, biaa kômô ki naa dzôm té é bele aveng nge ki naa é ne éfas, bia kômô naa dzôm té é bo ngura ya kaa ékôp. Aval dèè fe, Jehôva a kômô naa édzing dèè ya é sôsôe dèè ébe ñe, é tobe ngura ya kaa ékôp.
4 Amu bia yem naa bi ne bebo minsem ye naa bia bo bikop, éde bi ne sili nsili wi : Ye bia yiène bo kaa ékop naa bi tobe sôsôe ? Kaa dzôm. N’yenghane mekalgha mebèñ ma lere de. Ôsusua, Jehôva aa bembe ki ébe bikop biè. É kalare wèñ été bia lang naa : « Nge wa daghe bikop, a Jah, za a Jehôva, a ne tebe asu duè ? » (Bya 130:3) A yem naa bi ne bebo minsem ye naa bia bo bikop, éde a djii bia ya n’nem ôse. (Bya 86:5) Édi bèè, Jehôva a yem meniè mèè, aa yane ki naa bi bo abim bii se ki bo. (A lang Bya 103:12-14.) Édeng, aval avé bi ne tobe ngura, nfufup nge ki kaa ékop é mis Jehôva ?
5 Édzing éde é ne tsîn ya tobe sôsôe ébe be-bo bisèñ Jehôva. Édzing bi bele ébe Nzame, Ésaa wèè a ne a dzôp été, ya élat bi bele ye ñe ba yiène tobe ngura, nfufup ya kaa ékop. Nge édzing dèè da tsini naa da tobe nèè éyong bia tubane bitsible, da yili naa bi ne sôsôe. (1 Mila. 28:9 ; Mat. 22:37) Mbereghane kobe bifônan Bengaa bilal bi va tu ôyô. Amu dzé Bengaa beté be va bo mam aval té ? Ye da yili naa moan minenga aa dzing ki a vuiñ a sikôlô, naa étong fam, éyong a ye ke kur mbèñ, a kômô wokh ôsoan, nge ki naa nlô ya nda-bôt a kômô dzimlé ésèñ dèñ ? Kaa dzôm. Ba bo de amu ba yem naa, metsing Jehôva me ne sôsôe, ye naa é dzam da dang be éban é ne naa ba kômô ve Ésaa wôba a ne a dzôp été n’nem mbeng. Amu naa ba dzing Nzame, éde ba tele ñe ôsu éyong sese ba ñong minkighan. Ya mboane té, ba lere naa be ne sôsôe.
Mimbeng mi-mam mi ya nsisim
w16.11 9 ¶3
A tobe nkôman aval Bible a dzô de
3 Éyong bia daghe avele Jehôva, bia tugha yen naa a ne é Nzame a yem kôm mam. Bible a dzô naa : « Jehôva émièn a nga vele si ya é fakh dzèñ » a dzô fe naa « a nga vele dzôp ya n’yeman mam wèñ. » (Mink. 3:19) Bible a dzô naa bia yem fave « abim mam ye mam a nga mane vele », ye naa bia wokh fave « meñing édi da daghe ñe. » (Job 26:14) Ve, a yem é mam bia yen nfa avele, da tugha bia lere naa Jehôva a ne é Nzame a yem taa mam. (Bya 8:3, 4) Tamane simane naa atétéñ bia yen a dzôp été ba wulu kaa naa ba yiman. Ye naa, be planetas ba ke ba kinghane nlô-dzôp nfeng kaa naa mboo a ke yime éñi mboo ! Mbemba nkôman té ô ne amu naa Jehôva a nga kômô naa mam me tobe ntaane aval té. Éyong bia simane naa Jehôva a nga vele « dzôp ya si ye abuiñ n’yeman », dzam té da ve bia naa bi lughu ñe, bi tobe sôsôe ya kang ñe.—Bya 136:1, 5-9.
18-24 NGOAN AWÔM-A-BÈÈ
AKUM YA KALARE NZAME | JOB 28-29
« Ye ô bele mbemba éwôgha asu boan be-bôt ane édi Job ? »
w02 5/15 22 ¶19
N’lereghane mbemba n’nem ébe é bôt ba yi avole
19 Ébe minlang ya Bible bi ndaghe mane tu mi, mia lere fe bia naa bia yiène lere mbemba n’nem ébe é bôt ba yi avole éyong bébién béé se ki bo mam m’ézing. Abrahán a nga yiène woghane ya Betuel nge ki Bethouël nfa ye naa é mvong bôt dèñ éé taa sim. Jacob a nga yi avole José nfa ye naa a kee bives bièñ a Canaán, Noemí a nga yi avole Ruth naa a bele é moan a ye ñong élikh. Abrahán, Jacob ya Noemí béé mbe ki bo mam meté nge môt éé dzi ki be vole. Aval dèè fe, ému, bia yiène lere mbemba n’nem dang-dang ébe é bôt ba yi avole. (Minkana 19:17) Bia yiène vu éfônan Job, é môt a nga vole « é bôt be mbe béé yôn naa be vole be, ye fe é boan be nga dzimlé bésaa ya é bôt besese be mbe béé yi naa be vole be » ye fe « é bôt be nga zu-hang wu. » Job a nga ve fe ‘min’nem minkus mi binenga mevakh,’ a mbe ‘é mis mindzidzim ya mebo mimbôbokh.’—Job 29:12-15.
it-1 655 ¶10
Bitôp
Abuiñ meyilgha mefe nfa bitôp me ne a Bible été. Aval dèè fe ane ému, éyong môt a baghe ngura étôp ézing, da lere ékôan a ne nge ki é vôm a sèñ. Éde fe aval évoo, éyong Bible a kobe adzô bitôp, é ne lere aval môt a ne, étéñ a tele ya ésèñ a bo ; bia yen de ya Yésu éyong a nga tu bitôp bi ye alughan éfônan dèñ été. (Mat. 22:11, 12 ; daghe fe PRENDA PARA LA CABEZA ; SANDALIA nge ki COIFFURE ; SANDALE.) Éde nten Melere 16:14, 15, Nti Yésu a bame bekristen naa be taa ko ôyô nfa ya nsisim ye kaa vèè bitôp bia lere naa be ne bengañiè é Nzame a ne bebela. Dzam té é ne so bia mbia dzam « é môs môra aluman é Nzame a bele mengu’u mese. »
w09 2/1 15 ¶3-4
Ye ô bele mbemba éwôgha ?
Bii se ki top éyôla ba ve bia éyong bia byale. Ve, é dzam bi ne top a ne éwôgha bia ye bele éning dèè. (Minkana 20:11) Éde bia yiène sili bia bebién minsili mi : ‘Nge Yésu ya mintôl mièñ ba kômo me ve éyôla, za éyôla ba ye me ve ? Za éyôla da ye lere aval môt me ne nge ki éwôgha me bele ?’
É ne édedèè éban naa bi binane dzam té. Amu dzé ? Amu naa, aval kéza Salomón a nga dzô de : « É ne édedèè éban naa bi bele mbemba éwôgha a dang naa bi bele abuiñ akum. » (Minkana 22:1) Éyong bi bele mbemba éyôla nge ki mbemba éwôgha asu boan be-bôt, dzam té é ne bia môra abuan. Ve, é dzam da dang édedèè éban a ne a bele mbemba éwôgha asu Nzame, éde da ye ve naa bi bele akum ya nsisim daa ye ki man. Aval avé bia ye de bele ? Nzame a kiagh naa a ye tsili « abakh ôsiman wèñ » été biyôla é bôt ba ko ñe wong, ye naa a ye be ve éning é ne mbèmbèè.—Malachie 3:16 ; Melere 3:5 ; 20:12-15.
Mimbeng mi-mam mi ya nsisim
g00 7/8 11 ¶3
Éyong bia wèñ da soo bia mvoa ya nsôn !
Ye é ne éban naa bia wèñ nge ki kaa ? Ye wa simane naa éyong ô nga wèñ tam ézing, dzam té é nga sili môt n’nem ôsi ? Nge ki naa, éyong ô nga bo kaa wèñ, dzam té é nga kele môt n’nem ôyôp nge ki a tem naa éé se ki éban ? Bebela a ne naa, a wèñ é ne soo bia mevakh é ne fe ve môt nfe mevakh. Job a nga dzô é dzam da daghe minzizing mièñ naa : « Éyong me nga wèñ ya bo, be nga yaghane de ; élam ye asu dam é nga sili be min’nem ôsi. » (Job 29:24) Tam ézing, « élam » ye asu Job é mbe déé yili mevakh a nga wôran.
25-31 NGOAN AWÔM-A-BÈÈ
AKUM YA KALARE NZAME | JOB 30-31
« Job a nga tobe nfuban nfa ôtemgha »
w10 4/15 21 ¶8
Vèèghane mis ébe é mam me ne abé !
8 Beña bekristen be ne bele mekômgha me ye ô mis ya nsôn akal be ngen be too émo di été. Ya dzam té, éde kalare Nzame a sakh bia naa bi bo nkee ébe é mam bia daghe ya é mam bia kômô. (1 Becor. 9:25, 27 ; a lang fe 1 Jean 2:15-17.) É môt a nga tugha wokh élat é ne ézizang mis ya mekômgha a ne Job. A nga dzô naa : « Me nga bo élat ya é mis mam. Me ne yem daghe édun ngoan yè ? » (Job 31:1) Job éé dzi ki fave tep naa a name minenga nfa ye naa a bo nsem évakh, ve, a mbe fe éé tep naa a bele aval mesiman meté. Abuiñ mimbu ôsu, Yésu a nga dzô fe naa bia yiène saalé mesiman me ne mvîn. A nga dzô naa : « É fam ésese da tsini naa da daghe minenga nfa ye naa a kômô ke binong ya ñe, fam té é bo-hang medzian ya minenga té a n’nem wèñ été. »—Mat. 5:28.
w08 9/1 11 ¶4
Kaa naa ô ñong nkighan ézing, fasghe « é dzam da ye so ayat »
Kaa naa ô ñong nkighane ézing, silighe wamièn nsili wi : ‘Dzam té da ye me sughlane yè ?’ Éyong wa ñong tam naa wa tare fas ébe « é dzam da ye so ayat » kaa naa ô ñong nkighan, da ye wô vole naa ô saalé abuiñ minzukh. É bôt baa bèè ki mimbaman, ba ye tubane minzukh ane Sida, akoan da kôbane ya nkehane binong, mebum baa kômô ki, a kulu abum atan, é nda-bôt é ne ntsaman, ya bele édzidzi da ndaghle be. Ntôl Pablo aa chale ki é mam ma yane é bôt ba bo nsem évakh, a dzô naa : « Baa ye ki ñii Édjié Nzame. »—1 Becorinthien 6:9, 10.
w10 11/15 5-6 ¶15-16
A bitong, lighane naa kalare Nzame a wulu ya mina
15 Ébe wa, tam évé é sôsôe ô ne ya Nzame da dang tubane mebobelan, ye éyong ô ne ya é bôt bevoo nge ki éyong ô ne étam ? Éyong ô ne a sikôlô nge ki ésèñ éde ô ne édedèè nkee. Tam té éde wa dang daghe é mam mesese me ne wô dzughu nfa ya nsisim. Ve, bebela a ne naa, a ne éyong ô ne étam éde é ne bo ébubu naa ô biane metsin metsing.
16 Amu dzé wa yiène ñong nkighane naa wa yiène bo Jehôva mewokh amben éyong ô ne étam ? Ô taa vuène naa ô ne ve Jehôva n’nem mevakh nge ki n’nem abé. (Atar. 6:5, 6 ; Mink. 27:11) É mam wa bo ma name ñe amu Bible a dzô naa « a bis wa. » (1 Pierre 5:7) A kômô naa ô bèè ñe ye buane melepgha mèñ. (Esaïe 48:17, 18) Metam ô mvus, Jehôva a nga bira wokh n’nem mintèñ éyong be Israelitas be nga bo béé biane metsing mèñ. (Bya 78:40, 41) Ve, Jehôva a nga bira dzing nkulu medzô Daniel, éde angele ézing a nga luè ñe naa « é môt ba bira dzing. » (Dan. 10:11) Amu dzé a nga dzô ñe do ? Amu naa Daniel a nga tobe sôsôe ya Nzame asu boan be-bôt ya fe éyong a mbe étam.—A lang Daniel 6:10.
Mimbeng mi-mam mi ya nsisim
w05 11/15 11 ¶3
Lereghe naa wa dzing é môt mboo wéé yem ñe bèè
Amben mengom melal Job be nga wokh mintun bébéñ awôm a nga ve bo, ve, Job a nga dzô naa : « Nge me too ki bele é môt a ne me wokh ! » (Job 31:35) Amu dzé a nga dzô de ? Amu naa mengom melal mèñ méé dzi ki ñe fôlô amben be nga wokh ane Job a kobe. Béé nga bis ki ñe ye kaa kômô wôran é dzam a mbe é wôran. Mengom mèñ méé dzi ki ñe lere mbemba fulu naa ba bèè ñe. Ve, ntôl Pedro a dzô bia naa : « Mina besese beleghane ôsiman ôvoo, wôran é dzam é bôt bevoo ba wôran, lereghane añep ye bo asili ñuu. » (1 Pierre 3:8) Aval avé bi ne wôran é dzam é bôt bevoo ba wôran ? A ne éyong bia bis é dzam é bôt bevoo ba wôran ye dzeng naa bi wokh be. Bia ye lere naa bia wokh é mam ba wôran éyong bia dzô be bifiè ane « dzam té é mba faa wô édedèè ndzukh » nge ki « é va ve faa wô n’nem abé. » Nge bia bera baalé é dzam a va dzô, a ne yen naa bi va tugha wokh é dzam a dzô bia. A bèè ya édzing, daa yili ki fave naa bia wokh é mam é bôt bevoo ba dzô, bia yiène fe wôran é dzam ba wôran.