A Laladidi Tu Beka Ga O Juta?

SA TUKUNA tu na iVolatabu ni na vakavuai na matanitu o Juta vei ira na kai Papiloni, ena qai lala tu me yacova na nodra suka tale ina nodra vanua na Jiu era a kau vakavesu. (Jeremaia 25:​8-​11) Na vuna levu e vakabauti kina ni a yaco dina na parofisai oqo oya na ivolatukutuku uqeti vakalou a volai rauta na 75 na yabaki ni oti na nodra sa suka tale ina nodra vanua na imatai ni ilawalawa Jiu. E tukuni kina ni o koya na tui kei Papiloni, ‘sa kauti ira era a bula mai na iseleiwau mera kau vakabobula i Papiloni, ra qai bobula vei koya, vei ira tale ga na luvena, me yacova na gauna sa lewa kina na matanitu o Perisia.’ Me baleta na vanua, e volatukutukutaki: “Sa biu tu sa qai vakacegu tiko.” (2 Veigauna 36:​20, 21) Na ivakadinadina cava ni vakekeli e laurai me tokona na tikina oqo?

Ena ivola na Biblical Archaeology Review, o Ephraim Stern na parofesa ni vakekeli ni Palesitaina ena Hebrew University, e tukuna: “Era ravuta na iwase levu ni vanua makawa o Isireli o ira na kai Asiria kei na kai Papiloni, ia na ivakadinadina ni vakekeli e dusia ni duidui sara na veika e yaco ena revurevu ni nodrau ravuravu.” E vakamacalataka: “E dina ga ni a biuta tu o Asiria na ivakadinadina matata ni nodra a tiko mai Palesitaina, a sega ga na ivolatukutuku matata ena gauna a veivakarusai kina o Papiloni. . . . Keimami a sega ni bau kunea na ivakadinadina ni kena tawani me yacova na nodra gauna na kai Perisia . . . A sega sara ga na ivakadinadina ni kena tawani. Ena gauna kece oya, a sega ni tawani tale na veitauni kece era vakarusa na kai Papiloni.”

O Parofesa Lawrence E. Stager mai na Harvard University e duavata kina. E kaya ni ‘muria o tui Papiloni na ivakarau ni kena vaqeavutaki vakadua na vanua, tekivu mai Filisitia qai tarava o Juta, mani vakavuna me laladidi na yasayasa vakara ni uciwai na Joritani.’ E tomana o Stager: “Me yacova mai na gauna a veiliutaki kina o Sairusi na Ka Levu mai Perisia, e sosomitaki ira na kai Papiloni, sa qai mai tekivutaki tale na itukutuku ni vakekeli . . . mai Jerusalemi kei Juta, nira suka lesu i nodra vanua e lewevuqa vei ira na Jiu era kau vakavesu.”

Io, a yaco dina na vosa i Jiova ena kena laladidi o Juta. Na veika kece e tukuna taumada o Jiova e dau yaco dina. (Aisea 55:10, 11) Eda rawa ni nuitaka gona vakaoti na veivosa ni yalayala i Jiova e volai tu ena nona Vosa, na iVolatabu.​​—⁠2 Timoci 3:​16.