Na Rai ni iVolatabu

Ni Ora na Lomada​—E ca Beka?

E NA gauna oqo e levu era sega ni raica tu me dua na ka na ora ni lomada, se na kena dau beitaki keda na lomada nida cakacala. Era duavata kei na rai i Friedrich Nietzsche, e dua na vuku ni Jamani, e kaya: “Na mate ca duadua se qai bau tarai keda na tamata, na ora ni lomada.”

Ia, e vaka sa veisau na nodra rai e so na dauvakadidike ena tikina oqo. “Ni ora na lomada, e dusia nida kauai, eda tamata nuitaki,” e kaya o Doketa Susan Forward, e dua e kilailevu ni kenadau ena vakaukauataki ni yagodra na tauvimate, qai dauvolaivola tale ga. “E se cakacaka tiko na lewaeloma.” E ca beka ni ora na lomada? Ena so na ituvaki, e rawa beka ni veivuke na ora ni lomada?

Na Cava e Dau Ora Kina na Lomada?

E dau ora na lomada kevaka eda kila nida vakamavoataka e dua eda lomana, se eda lekata na ivakatagedegede e dodonu meda bulataka. Me vaka e tukuna e dua na ivola, na ora ni lomada, oya na “noda beitaki keda ga vakataki keda ena kena sega ni rawati na ka, cakacala, ivakarau ca se ivalavala ca.”

Ena iVolatabu Vakaiperiu, era beitaki na Isireli mera cakacala ke ra sega ni muria na Lawa ni Kalou—e vuqa na ivolatukutuku nira beitaki ena cakacala e kune ena Vunau ni Soro kei na Tiko Voli mai na Lekutu. E vakavure vakasama ni vosa oqo na guilt, e tauri tiko mai kina na vakasama ni ora se kena beitaki keda na lomada nida cakacala, e sega ni kune vakalevu ena iVolatabu Vakirisi Vakarisito. Ia ena so na vanua e kunei kina, e dusia tiko ga na cala bibi vua na Kalou.​—Marika 3:29; 1 Korinica 11:27, VV.

Ena yasana adua, ni ora na lomada e sega kina ni kena ibalebale nida cakava e dua na ka cala. Me kena ivakaraitaki, ke dua e namaka me taucoko vakaoti na ka kece e cakava, qai sega ni yacova ena so na gauna na ivakatagedegede oya, ena rawa ni lai ora wale kina na lomana. (Dauvunau 7:16) Se, eda vakalaiva me tarai keda vakabibi na cala eda cakava, me lai kani keda kina na madua, da qai vakacalai keda ga. Ena yaga vakacava na ora ni lomada?

E Vinaka ni Dau Ora na Lomada

E tolu na sala e vinaka kina ni dau ora na lomada. iMatai, ena vakaraitaka nida kila tiko na ivakatagedegede e dodonu. E vakaraitaka tale ga ni cakacaka tiko na noda lewaeloma. (Roma 2:15) E kaya e dua na ivola e tabaka na American Psychiatric Association, ni o koya e sega ni ora na lomana e rawa ni vakaleqa na noda bula veimaliwai. O ira sa mate tu na nodra lewaeloma, era sega ni rawa ni vakaduiduitaka na vinaka mai na ca, oqori e ka rerevaki dina.​—Taito 1:15, 16.

Kena ikarua, ke ora na lomada ni leqa na noda lewaeloma, ena vukei keda meda levea na ivalavala tawakilikili. Me vaka ga na noda vakila nida sega ni bula vinaka ni momosi na yagoda, eda na vakila tale ga ni na gadrevi me vakavinakataki na noda ivalavala se na noda bula vakayalo ni rarawa na lomada nida orataka tiko e dua na ka. Ia, nida sa kila na noda malumalumu, eda na qarauna meda kua ni cakava tale na ka ena vakararawataki keda, o ira na noda daulomani se o ira na so tale ena dua na gauna sa tu mai i liu.​—Maciu 7:12.

Kena itinitini, na vakatusai ni cakacala ena vukei rau ruarua, o koya e cakacala kei koya e vakacalai. Kena ivakaraitaki, e lai vutugu wale o Tui Tevita ena ora ni lomana. E vola: “Ni’u sa galu tiko, sa vuca na suiqu e na vuku ni noqu vutugu e na siga ka bogi mai.” Ia, ni sa vakatusa na nona cakacala vua na Kalou, a qai lagata ena marau o Tevita: “Ko ni na vakavolivoliti au e na sere ni bula.” (Same 32:3, 7) Na vakatutusa e rawa ni vukei koya e cakacala me vakadeitaka vua e vakacalai ni lomani koya qai veivutunitaka na rarawa e vakavuna.​—2 Samuela 11:2-15.

Na Rai e Veiraurau

Me veiraurau na noda rai, dikeva mada na duidui ni nodrau rai na Farisi kei Jisu me baleti ira na dau cakacala kei na ivalavala ca. Ena Luke 7:36-50, eda wilika kina na yalewa dautagane a curu yani ena nona vale e dua na Farisi, na vanua a kana tiko kina o Jisu. A vuya na yava i Jisu ena wainimatana, qai lumuta ena ilumu saulevu.

Na Farisi viavialotu oya a raici koya na yalewa me dua na ka beci. A kaya lo: “Kevaka sa parofita ko koya oqo [o Jisu], sa kila na yalewa oqo sa tarai koya, kei na nonai valavala tale ga; ni sa yalewa i valavala ca.” (Luke 7:39) Ena gauna vata ga oya, a vakadodonutaka kina o Jisu na nona rai. E kaya: “Ko sa sega ni lumuta na uluqu e na waiwai: ia ko koya oqo sa lumuta na yavaqu e nai lumu. O koya oqo ka’u sa kaya kina vei iko, A nonai valavala ca sa vuqa, sa bokoci; a sa loloma vakalevu kina ko koya.” Sega ni vakabekataki ni mataqali vosa vaka oqo ena uqeti koya na yalewa, ena tara tale ga na lomana.​—Luke 7:46, 47.

E sega ni tokona tiko e ke o Jisu na ivalavala vakasisila. Ia, e vakavulica tiko vua na Farisi dokadoka oya, ni na gadrevi vua na loloma ena nona qaravi Kalou. (Maciu 22:36-40) E donu vinaka kevaka e ora tiko na loma i koya na yalewa oya ena ivakarau vakasisila a dau cakava tu mai liu. Ia, e laurai na nona veivutuni, ni tagi qai sega ni via vakalecalecava na nona ivakarau makawa, qai cakava na ka e dodonu ena nona rokovi Jisu e matanalevu. Nona raica oqo o Jisu sa qai kaya vua: “Sa vakabulai iko na nomu vakabauta; mo lako e na vakacegu.”​—Luke 7:50.

Ena yasana adua, e sega ni veisautaka na Farisi oya na nona rai me baleti koya na yalewa dautagane. A rairai vinakata beka me kila na yalewa oya ni dodonu me saumitaro vua na Kalou ena vuku ni nona itovo qai vakamadualaki koya. E sega ni ka vakayalololoma qai tawayaga tale ga, ke da dau vakavuna ena veigauna na ora ni lomadra na tani ena nodra sega ni cakava na ka eda nanuma ni dodonu. (2 Korinica 9:7) E vinaka na vakadamurimuri Jisu​—ni a biuta e dua na ivakaraitaki vinaka, e veivakacaucautaki vakadodonu, qai veinuitaki, dina ga ni so na gauna ena gadrevi na veivunauci kei na veivakadodonutaki.​—Maciu 11:28-30; Roma 12:10; Efeso 4:29.

Ena vinaka, ena dodonu tale ga me dau ora na lomada nida cakacala. E kaya na Vosa Vakaibalebale 14:9, 9, (ena ivakadewa na Knox): “Era raica vakamamada na lialia na cala e dodonu me vakadodonutaki.” Ena vukei keda na ora ni lomada meda vakatutusa da qai cakava na veika e dodonu. Na vu ni noda qaravi Jiova na loloma, sega ni baleta na ora ni lomada. (Jope 1:9-11; 2:4, 5) E vakadeitaka na iVolatabu na nodra uqeti ra qai vakacegui na tamata vinaka ena vakasama oqo, era na qaravi koya ena kena vinaka duadua. O koya e bibi nira na marautaka na nodra veiqaravi.