Na Kena iKatolu—Yavalata Tiko ga na Yagomu
“Ke a vuanikau na vakaukauayago, ena wainimate vakatututaki vakalevu duadua e vuravura.” (Emory University School of Medicine) Ni vakasamataki na veika eda rawa ni cakava meda bula vinaka kina, na vakaukauayago e dua na ka ena yaga sara vakalevu.
◯ Gadrevi na sasaga. Nida dau vakaukauayago, eda na mamarau, vakasama vinaka, kaukaua, qai levu na ka eda na rawa ni cakava. Ke da qai kana vinaka tale, eda na sega ni levulevu. E sega ni tukuni me sivia tale na vakaukauayago se mosimosi me qai yaga. Na vakaukauayago e caka vakarauta ga, qai wasoma e veimacawa ena yaga vakalevu.
Ena tavatukituki totolo na nomu uto, o na buno, o na sega ni oca totolo o qai sega ni tauvi mateniuto kei na strouk ke o dau taubale, cici, vodo basikeli, se qito e yavala kina na yago. Ena kaukaua na sui, na masela, na liga kei na yava ke dau caka na mataqali vakaukauayago na aerobic, qai vakarauta na lave ka bi. Qori e yaga tale ga ena kena cakacakataka totolo tiko ga na yago na kakana, ena sega kina na levulevu.
◯ Taubale. E yaga vei keda kece na vakaukauayago se da mani qase se gone, qai sega ni gadrevi sara meda lako ena vanua ni vakaukauayago. Ke o taubale, o sega ni vodo motoka, basi, se na liva, sa itekitekivu vinaka qori. Kua ni waraka mo vodo ke o rawa ni taubale ina vanua o gole kina, de dua ena totolo cake oya. Ra itubutubu, ni uqeti ira na luvemuni mera lai qito e tuba ena gauna kece e rawa. Qori ena vakaukauataka na yago, qai yavala kina na yago taucoko. Ena sega ni rawa qori ke ra dabe toka ga ra qito, me vaka na qito ena vidio.
Ke o tekivu vakaukauayago mada ga ni o sa qase, e se yaga ga na vakaukauayago vakarauta. Ke o sa qase sara se o tauvimate o qai sega tiko ni vakaukauayago, e vinaka mo lai raici nomu vuniwai me vukei iko kina. E bibi ga mo vakaukauayago! Na vakaukauayago e tekivu caka vakamalua qai vakarauta ena rawa ni yaga mada ga vei ira sa qase sara, ena kaukaua tiko ga kina na nodra masela kei na sui. Era na sega tale ga ni lutu kina na qase.
O Rustam e tukuni ena imatai ni ulutaga, a vakadinadinataka na yaga ni vakaukauayago. Erau tekivu cici kei watina e veimataka ena vitu na yabaki sa oti, qori me lima na siga e veimacawa. E kaya o Rustam: “Keirau a soli ulubale mada me keirau kua kina ni vakaukauayago. Ia ni tiko e dua mo drau cakava vata e yaga sara vei keirau. Qo e sa vinaka sara, keirau marautaka tale ga.”
[iYaloyalo ena tabana e 6]
E rawa ni marautaki na vakaukauayago