Na Veika Dredre e Sotavi ena Vuvale Vakacabecabe

● E TUKUNA o Dr. Patricia Papernow e dau dikeva na vuvale vakacabecabe, ni ivakasala e soli vei ira era se qai vakawati ena imatai ni gauna e sega ni dodonu me vakayagataki ena vuvale vakacabecabe. Qori e vaka ga nomu vaqara na gaunisala ni dua na siti ni o vakayagataka na mape ni dua tale na siti.

E duatani qai levu cake na veika dredre era sotava na vuvale vakacabecabe ni vakatauvatani kei ira era se qai vakawati ena imatai ni gauna. E tukuna mada ga na vuniwai ni mona o William Merkel ni “veimaliwai vereverea, mawi qai dredre duadua meda bau vakasamataka na tamata” e dau kune ena vuvale vakacabecabe.

Ke dredre va qori, e rawa ni dei vakacava na vuvale vakacabecabe? Na veimaliwai ena vuvale vakacabecabe e rawa ni vakatauvatani ena isema ni lacadrau. E macala ga ni na malumu na isema ni se qai tekivu na culacula, ia ke cula vakavinaka ena kaukaua me vaka ga na isulu era koti mai kina na tikinisulu yadua.

Meda raica mada qo eso na ka dredre e dau sotavi ena vuvale vakacabecabe kei na sala era sa vukei kina e levu mera veimaliwai vinaka ni toso na gauna. Oti eda na qai raica e va na ivakaraitaki ni vuvale vakacabecabe e dei nodratou veiwekani.

KENA IMATAI: SEGA NI YACO NA KA O NAMAKA

“Au namaka me rau ciqomi au na luvequ vakacabecabe niu dau lomani rau qai kauaitaki rau vakalevu. Ia e sa oti qo e walu na yabaki au se wawa tiko ga.”—Fulori.a

NI SE qai tekivu e dua na vuvale vakacabecabe, era namaka me vinaka sara vakaoti na veimaliwai. Era vinakata na itubutubu me wali se me levei na leqa a yaco ena nodra vakawati e liu, me vakilai tale ga na loloma se na bula vakacegu a sega tu e liu. Eso na ka era vinakata ena sega sara ga ni yaco qai dau vakavu rarawa dina ni sega ni rawati na ka e namaki. E tukuna na iVolatabu: “Ni daro na ka e namaki tiko e vakararawataka na lomada.” (Vosa Vakaibalebale 13:12, Beck) Vakacava ke rarawa tiko na lomamu ni sega ni yaco na ka o namaka?

KA O RAWA NI CAKAVA

Kua ni dau kubuta na nomu rarawa ni o nanuma ni na seavu ni toso na gauna. Ke vakararawataki iko tiko e dua na ka o namaka qai sega ni yaco, saga mo kila qori kei na vuna o namaka kina me yaco. O na qai kila na vuna o sega ni guilecava rawa tiko kina. Oti mo qai vakasamataka e dua na ka o kila ni rawa ni yaco dina. Qo eso na kena ivakaraitaki:

1. Au na lomani ratou na luvequ vakacabecabe, eratou na lomani au tale ga.

Na vuna? Au dau diva tu meu lewe ni dua na vuvale era veikauaitaki qai veivolekati na lewena.

Rai donu: Keitou na rawa ni veilomani vakalevu ni toso na gauna. E bibi mada ga ena gauna qo me keitou taqomaki qai dokai ena neitou vuvale.

2. Ena totolo ga na neitou duavata na lewe ni vuvale vou.

Na vuna? Keitou vinakata e dua na ivakarau ni bula vou.

Rai donu: E dau taura e va se vitu na yabaki me qai dei na vuvale vakacabecabe. Keitou sega ni sotava duadua na leqa.

3. Keitou na sega ni veibataka na ilavo.

Na vuna? Ena sega na veiba lalai baleta ni keitou na veilomani.

Rai donu: E dau vereverea na veika vakailavo ena neirau vakawati e liu. De dua keirau leqataka me keirau vakayagataka vata na neirau ilavo kece.

KENA IKARUA: SALA MO DOU VEIKILAI VINAKA KINA

“Totolo ga na neitou veikilai vinaka na lewe ni vuvale vakacabecabe.”—Yoshito.

“E voleka ni taura e tini na yabaki meu vakadeitaka niu na saga me dei na neitou vuvale vakacabecabe.”—Tatsuki, luvei Yoshito vakacabecabe.

ME VAKATAKI Yoshito kei Tatsuki, era sega ni kila na lewe ni vuvale vakacabecabe ni duidui na nodra rai me baleta na vuvale vakacabecabe. Na cava e va kina qori? Ni basika na leqa, de dua o na via walia sara vakatotolo. Ia e bibi mo kilai ratou vinaka mada na lewe ni nomu vuvale, mo walia vakavinaka kina na ituvaki e basika.

E bibi mo kila na sala mo veivosaki kina kei ratou ni rawa ni veivakayalolailaitaki se veivakauqeti na vosa. E tukuna na iVolatabu: “A mate kei na bula sa rawa e na yame ni tamata.” (Vosa Vakaibalebale 18:21) O na vakayagataka vakacava na yamemu mo kilai ratou vinaka kina, ia mo kua ni vakaleqa na nomudou veimaliwai?

KA O RAWA NI CAKAVA

• Kua ni dau veivakalewai, saga ga mo kila qai kauaitaka na nodratou rai na lewe ni vuvale. Kena ivakaraitaki:

Ke tukuna o luvemu tagane, “Au nanumi Ta,” kauaitaka na ka e tukuna. Kua ni kaya, “E lomani iko o tamamu vakacabecabe qai vinaka cake na ka e dau cakava vei iko ni laurai vata kei tamamu.” Ia tovolea mada qo: “Au kila ni dredre toka vei iko qo. Tukuna mada vei au, na cava e dau cakava o ta o nanumi koya kina vakalevu?”

Kua ni beitaki watimu vou ni o kaya, “Ena vakaitovo o luvemu ke o itubutubu vinaka.” Ia talaucaka vua na lomamu. Tovolea mada qo: “Kerekere, o rawa ni tukuna vei Luke me dau vakabula vei au ni yaco mai vale? Au na marautaka sara ya.”

• Dau vakayagataka na gauna ni nomudou kana, veilasamaki, kei na gauna ni nomudou sokalou mo dou veikilai vinaka kina.

• Dou dau veivosaki vakavuvale, mera tiko tale ga na lewenivuvale kece. Kua ni curu takoso ni vosa tiko e dua. Ni o vosa, tukuna mada e liu e dua na ka vinaka me baleta na vuvale vou, oti qai tukuna e dua na ka o kauai kina. Mo dau veidokai ke o sega mada ga ni duavata ena ka e tukuni, qai solia na galala vei ira na vo ni vuvale mera tukuna na ka era nanuma me kena iwali.

KENA IKATOLU: SALA MERA VEILOMANI KECE KINA NA LERENIVUVALE

“Eratou na lai veivosaki lo ga o watiqu kei rau na luvena, oti eratou na qai mai vakaraitaka vei au na nodratou kudru. Au raica kina niu sega ni ciqomi, au sega tale ga ni dokai.”—Walt.

NA NONA leqataka e dua ni sega ni ciqomi ena nona vuvale, e rawa sara ga ni vakavuna eso tale na leqa. Kena ivakaraitaki:

• O ira na gone era veimaliwai vinaka kei na dua na itubutubu vakacabecabe ni bera na vakawati, e laurai ni dau dredre na nodra veimaliwai ni sa oti na vakamau.

• Ena vuvutaka e dua na itubutubu vakacabecabe e dua na gone yabaki ono.

• Eso na leqa lalai ni vuvale e dau vakavuna na veivosaki katakata.

Na leqa qo ena tarai ira tale ga na itubutubu dina, ni rawa ni vakanuiqawaqawataki ira na nodra raica ni sega tiko ni duavata na vuvale vakacabecabe. Me vaka ga e tukuna o Carmen, “E dredre dina meu dauveivakameautaki vei watiqu kei rau na luvequ.”

Ni sotavi na ituvaki dredre va qori, e bibi me muri na iVunau Koula. E tukuna o Jisu: “Na ka kece oni vinakata mera cakava vei kemuni na tamata, moni cakava tale ga vei ira.” (Maciu 7:12) Na sala cava mera veilomani kece kina na lewenivuvale?

KA O RAWA NI CAKAVA

• Raica vakabibi na nomu vakawati. (Vakatekivu 2:24) Me tiko na gauna o vakayagataka vei watimu vou, vakamatatataka tale ga vei ratou na luvemu na nona itavi ena vuvale. Kena ivakaraitaki, era rawa ni tukuna va qo na tama vei luvedra ni bera nira vakawati tale: “Au domoni Anna, e sa na watiqu. Au kila ni dou na vinaka vua.”

• Tuvanaka na gauna mo vakayagataka yadudua vei ratou na luvemu dina. Na nomu biuta sara ga e dua na gauna e vakaraitaka ni o vakamareqeti ratou, e vakadeitaka tale ga ni o lomani ratou.

• Me tiko na gauna mo vakayagataka yadudua vei ratou na luvemu vakacabecabe mo rawa ni vakavinakataka na nomudou veimaliwai, me kua ni tiko o itubutubu dina me veivakameautaki.

• Ciqomi ratou na gone me ratou lewenivuvale, kua ga ni saga me ratou guilecava nodratou vuvale e liu. E dau vinaka me kua ni vakasaurarataki na gone vakacabecabe me vakayagataka na vosa ni veivakamenemenei me vaka na “Ta” se “Na.” De dua ena sakasaka ena imatai ni gauna vei ira na gone sa qase cake mera vakayagataka na vosa me vaka na “vuvale” se “keitou” me dusia na vuvale vakacabecabe.

• Lesia vei ratou kece na gone na nodratou itavi e vale, me ratou yadua na idabedabe ena gauna ni kana, me soli tale ga na galala me ratou cakava vakataki ratou eso na ka. Me caka tale ga qori vua na gone e tiko tale kei na dua na itubutubu qai dau gade ga yani ena so na gauna.

• Vakasamataka mo toki ena dua na vale vou se cakava eso na veiveisau ena vale o tiko kina me ratou kua ni nanuma kina na lewenivuvale vou ni ratou vulagi.

KENA IKAVA: NODRA VAKADODONUTAKI NA GONE

“Ena gauna au dau via vakadodonutaki rau kina na luvei Carmen, e dau vakayalovinakataki rau o Carmen, e sega ni dau tokoni au.”—Pablo.

“Au rarawataka vakalevu nona dau vakadodonutaki rau vakaukaua na luvequ o Pablo.”—Carmen.

NA CAVA ena rairai dredre kina na nodra susugi na gone ena vuvale vakacabecabe? De dua a vakawaleni na veivakadodonutaki ena vuvale itubutubu ledua. Ni lai lewena yani na vuvale qori o itubutubu vakacabecabe, eratou na rairai sega ni volekati koya sara na gone. Qori ena rairai vakavuna me nanuma o itubutubu vakacabecabe ni sa rui malumu na nona lewa vei ratou na luvena o itubutubu dina. Ena rairai nanuma tale ga o itubutubu dina ni sa rui kaukaua tale na nona lewa vei ratou na gone o itubutubu vakacabecabe.

E tukuna na iVolatabu me baleta na nodra susugi na gone: ‘Ni kua ni vakacudrui ira na luvemuni, ni tuberi ira tiko ga ena ivakavuvuli kei na ivakarau ni rai i Jiova na Kalou.’ (Efeso 6:4) E macala e keri ni bibi me vakadodonutaki tale ga na nona ivakarau ni rai o gone, me kua wale ga ni vukei me vakaitovo. Era uqeti tale ga na itubutubu mera dau yalovinaka qai dauloloma me kua ni vakacudrui ira kina na gone na nodra vakadodonutaki.

KA O RAWA NI CAKAVA

• Raica me muri na lawa e vale, tekivu sara ga ena lawa sa tiko rawa. Dikeva mada na yaga ni so na lawa va qori ena ivakaraitaki qo:

Tina vakacabecabe: Tima, o kila vinaka ni lawa ni vale mo qai text ni o sa cakava oti na nomu ka ni vuli.

Tima: Iko sega ni tinaqu.

Tina vakacabecabe: E dina qori Tima. Ia ni se yali o Ta, o na vakarorogo vei au. E dodonu tale ga mo qai text ni sa oti na nomu ka ni vuli.

• Kua ni bulia e levu na lawa se veisautaka vakatotolo na ituvatuva. De dua ena nanuma na itubutubu vakacabecabe ni rawarawa na ka e kerea, ia ena rairai ka ni voraki vua na gone e nanuma ni sa veisau vakadua na ivakarau ni nona bula. Ke tiko eso na gone sa qase cake ena vuvale vakacabecabe, ena rairai gadrevi eso na lawa vou me vaka na nodratou kua ni siova na lewenivuvale na ka e sega ni nodratou kei na isulu veiganiti me ratou dara.

• Ke yaco na duidui, e vinaka me rau veivosaki lo ga na itubutubu, me kua ni caka ni ratou rai tu na gone. Me rau veivosakitaka ga na nodratou itovo se ivakarau na gone, me rau kua ni veivakalewai ena duidui ni veivakadodonutaki erau dau cakava e liu.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 19]

Ena rairai vaka ga na tadra na duavata ni vuvale vakacabecabe

[iYaloyalo ena tabana e 20]

Dau vakarorogo vinaka mo kila kina na nodra nanuma na vo ni vuvale kei na ka era kauai kina

[iYaloyalo ena tabana e 22]

Ke yaco na duidui, e bibi me rau veivosakitaka lo na itubutubu na ka a yaco