Na Matanitu ena Kauta Mai na Parataisi

Ni se bula voli e vuravura o Jisu, a kaya vei iratou nona tisaipeli me ratou masuta na Matanitu ni Kalou: “Me yaco mai na nomuni matanitu, me caka na lomamuni e vuravura, me vaka sa caka tiko mai lomalagi.” (Maciu 6:9, 10, VV) E dau wewe ni gusuna tale ga “nai tukutuku-vinaka ni matanitu.” (Maciu 4:23) E lailai nona tukuna na veika tale e so, e levu ga na gauna e vakamacalataka kina na Matanitu ni Kalou. Na cava na vuna? Ni Matanitu ga oqo ena vakayagataka na Kalou me walia kina na leqa era vakadredretaka tu na bula nikua. Na Matanitu ga oqo ena muduka kina na Kalou na ivalu, waloloi, tauvimate, kei na basulawa, me qai kauta mai na duavata kei na vakacegu.

O via bula ena vuravura vaka oqo? Ke o vinakata, wilika na ivola oqo. O na kila mai na ivola oqo ni Matanitu ni Kalou e dua dina na matanitu, ia e matanitu uasivi duadua me bau liutaka na kawatamata. O na raica tale ga na vakasakiti ni nona vakamacalataka yadudua tiko na Kalou vei ira na nona dauveiqaravi na ka e sa nakita me baleta nona Matanitu. Kena ilutua, ni o na raica na sala e rawa ni yaga sara mada ga kina vei iko nikua na Matanitu ni Kalou.

Me cava tale, sa rawa ni o lewe ni Matanitu ni Kalou ena gauna sara ga oqo. Ia, ni bera mada oqori, ena vinakati mada mo kila vakavinaka na veika e baleta. Keitou vakauqeti iko kina mo wilika vinaka sara na ivola oqo. Na ivakamacala kece ni Matanitu ni Kalou e tu ena ivola oqo e kau ga mai na iVolatabu.

Meda raica sara mada yani oqo na vuna eda gadreva kina  vakalevu na Matanitu ni Kalou.

Ena ivakatekivu, a bulia na tamata na Kalou me kabula uasivi, qai biuti koya ena dua na parataisi. E sega ni gadrevi ena gauna oya na Matanitu ni Kalou.

Ia, erau a vakarorogo na vuda, o Atama kei Ivi, vei Setani, na agilosi talaidredre. A sega ni tukuna vei rau na ka dina me baleti koya na Kalou, rau lai vorata kina na Kalou. Sa dodonu kina me rau mate, ni “sau ni valavala ca na mate.”​—Roma 6:23.

Ke sega ni bula uasivi e dua, sa ivalavala ca, era na sega ni bula uasivi tale ga na luvena. Era sega ni bula uasivi kece kina na luve i Atama, ra sa ivalavala ca, era sa na mate kece.​—Roma 5:12.

Tekivu mai keri nona gadreva na tamata na Matanitu ni Kalou me kua kina ni qai vakaleqai koya tiko na ivalavala ca kei na mate. Na Matanitu oqo ena qai vakaotia na kena sa vakarogorogocataki tu na yaca ni Kalou mai na lasu i Setani.

E yalataka na Kalou o Jiova ni dua na “kawa” digitaki (se coke) ena tubu mai me vakabula na kawatamata mai na ivalavala ca. (Vakatekivu 3:15) Na “kawa” oqo ena qai Tui ni Matanitu ni Kalou.

O cei na “kawa” oya?

A bula voli e dua na tamata yalodina e yacana o Eparama, ena rauta ni 2,000 na yabaki mai na gauna e valavala ca kina o Atama. E tukuna vei Eparama o Jiova me biuta nona koro dina me lai vakaitikotiko ena valelaca ena vanua o Palesitaina.

E cakava o Eparama na ka kece e tukuna vua o Jiova me cakava, bau cakava tale ga e dua na ka dredre sara. E tukuna vua o Jiova me cabora na luvena e duabau o Aisake ena icabocabonisoro.

E sega ni vinakata dina o Jiova me cabori o Aisake. E via raica ga se vakacava sara mada nona lomani koya o Eparama. Sa qai tarovi Eparama o Jiova ni sa vakarau vakamatei Aisake sara tu ga.

Ena levu ni vakabauta i Eparama, e yalataka kina o Jiova ni na solia vua kei ira nona kawa na vanua o Palesitaina, e kaya tale ga ni Kawa yalataki ena lako mai ena nona iyatukawa, kei na kawa i luvena o Aisake.​—Vakatekivu 22:17, 18; 26:4, 5.

E drua na luve i Aisake, o Iso kei Jekope. E kaya o Jiova ni Kawa yalataki ena lako mai vei Jekope.​—Vakatekivu 28:13-15.

E 12 na luvetagane i Jekope, e vakatokai koya tale ga o Jiova me o Isireli. Era qai vakaluveni kece na luvena oqo. Sa tekivu gona mera le levu na kawa i Eparama.​—Vakatekivu 46:8-27.

Ena gauna e yaco kina e dua na dausiga levu, sa qai lako sobu i Ijipita o Jekope kei na nona matavuvale ena veisureti i Fero, na iliuliu kei Ijipita.​—Vakatekivu 45:16-20.

Sa qai lai vakaraitaki i Ijipita ni na basika mai na Kawa yalataki ena kawa i Juta, na luve i Jekope.​—Vakatekivu 49:10.

Sa qai mate o Jekope, ra sa le levu dina nona kawa, lakolako era sa vaka e dua na matanitu. Oqo e vakarerei ira na kai Ijipita, e vakavuna mera vakabobulataki ira na kawa i Jekope.​—Lako Yani 1:7-14.

Oti, sa qai tu o Jiova me talai Mosese, e dua na tamata yalodina, me tukuna vua na Fero ena gauna oya me sereki ira na luve i Isireli.​—Lako Yani 6:10, 11.

E bese o Fero, mani kuitataki ira kina na kai Ijipita o Jiova ena tini na kuita. Ena iotioti ni kuita, sa qai tala yani o Jiova na agilosi dauveivakamatei me vakamatei ira kece na nodra ulumatua tagane na Ijipita.​—Lako Yani, wase 7 ina 12.

E tukuna na Kalou vei ira na Isireli ni kevaka era vakamatea e dua na lami me kedra ivakayakavi mera qai boroya na kena dra ena duru ni isogo ni nodra katuba, ena qai lako sivia na nodra vale na agilosi dauveivakamatei. Era a sega kina ni mate na ulumatua ni Isireli.​—Lako Yani 12:1-35.

Sa qai vakaroti ira na Isireli o Fero mera lako tani mai Ijipita. Ia, a qai veisau tale na lomana, mani cici muri ira yani me kauti ira lesu mai.

E qai veivakabulai o Jiova, ra dro bula na Isireli ena Wasa Damudamu. A tovolea o Fero kei ira nona mataivalu mera muri yani, era qai luvu kece.​—Lako Yani 15:5-21.

E kauti ira na luve i Isireli o Jiova ina dua na ulunivanua ena vanua dravuisiga e vakatokai o Saineai. E keri, e solia kina vei ira na nona Lawa, qai kaya ni kevaka era muria, era na yaco mera matanitu bete, mera matanitu tabu tale ga. Sa rawa gona vei ira na Isireli mera tiki sara ga ni Matanitu ni Kalou.​—Lako Yani 19:6; 24:3-8.

Ni sa via dua na yabaki nodra tiko voli na Isireli ena ulunivanua o Saineai, sa qai kauti ira o Jiova vaka i Palesitaina, na vanua a yalataka vei Eparama na tukadra.

Mai Palesitaina, sa qai vakatara o Jiova mera lewai Isireli na tui. A dua gona nona matanitu na Kalou e vuravura.

E ikarua ni tui e Isireli o Tevita, e cavutu mai na kawa i Juta. E vakavuai ira kece na meca kei Isireli o Tevita, sa qai lewa me koroturaga ni matanitu o Jerusalemi.

E vakadinadinataki mai na veiliutaki i Tevita ni kevaka e tokona o Jiova e dua na dauveiliutaki e vuravura, ena sega tale ni dua e vuravura me na vakavuai koya rawa na dauveiliutaki oya.

E kaya o Jiova ni Kawa yalataki ena lako mai ena iyatukawa i Tevita.​—1 Veigauna 17:7, 11, 14.

Oti sa qai veiliutaki o Solomoni, na luvei Tevita. E tui vuku o Solomoni, e tiko vinaka o Isireli ena nona veiliutaki.

A tara tale ga o Solomoni e dua na valenisoro totoka i Jiova mai Jerusalemi. Na veika e yaco e Isireli ena veiliutaki i Solomoni e vakaraitaka vei keda e so na ka ni veivakalougatataki ena kauta mai vua na kawatamata na Matanitu ni Kalou sa voleka.​—1 Tui 4:24, 25.

Ia, era sega ni yalodina e levu na tui era taravi Solomoni.

Nira se veiliutaki tiko ga e Jerusalemi na kawa i Tevita, sa taurivaki Aisea na parofita o Jiova me tukuna na nona na liutaka na vuravura taucoko e dua na luve i Tevita e se bera tiko ni sucu. Oqo sara ga na Kawa yalataki.​—Aisea 9:6, 7.

E yalataka na parofita o Aisea ni veiliutaki ni Kawa oqo ena uasivia sara na veiliutaki lagilagi i Solomoni.​—Aisea, wase 11 kei na 65.

Sa dua na ka nodra veinanuyaka ena gauna oya na tamata ni Kalou se o cei mada na Kawa oya.

Ia, e dina ni vaka tiko oqori, e torosobu dina nodra ivakarau na tui kei Isireli ni se bera mada ga ni basika na Kawa, e vakalaivi Papiloni kina o Jiova me vakavua na matanitu ena 607 B.S.K., ra voleka tale ga ni kau vakavesu kece i Papiloni. Ia, e sega ga ni guilecava na Kalou na nona yalayala. Ena basika tiko ga na Kawa ena vuvale i Tevita.​—Isikeli 21:25-27.

Na ka e yacovi Isireli e vakaraitaka ni dina ga ni rawa ni vakavuna na veika vinaka e dua na tui vuku qai yalodina, e vakaiyalayala ga na ka e rawata. Era na mate na tamata yalodina, o ira era taravi ira mai era na rawa ni sega ni yalodina. O cei ga meda qai nuitaka? Na Kawa yalataki.

Sa qai basika na Kawa ni oti e vicavata na udolu na yabaki. O cei oya?

E sauma na taro oqo e dua na agilosi ni Kalou vua e dua na goneyalewa ni Isireli e se bera ni vakawati, o Meri. E tukuna vua ni na dua na luvena tagane ena yacana o Jisu. Oqo na ka e kaya na agilosi:

“E na ka levu ko koya, ka na vakatokai me Luve i Koya sa Cecere Sara; ia na Turaga na Kalou e na solia vua na i tutu vakatui nei tamana ko Tevita. E na tui tiko ko koya.”​—Luke 1:32, 33, VV.

O Jisu gona na Kawa yalataki, ena qai Tui tale ga ni Matanitu ni Kalou. Ia, na cava e duidui kina o Jisu mai vei ira na tamata yalodina era a bula e liu e vuravura?

E duatani na sucu i Jisu. E se sega ni taratagane o tinana, e sega ni dua na tamana vakayago. A bula makawa tu mai lomalagi o Jisu. Na yalo ga ni Kalou se nona igu e tokia na bula i Jisu mai lomalagi ina katonigone i Meri. E sega kina ni takavi koya na ivalavala ca i Atama. E sega ni valavala ca o Jisu ena nona bula taucoko.​—1 Pita 2:22.

A papitaiso o Jisu ni sa yabaki 30.

E tukuna o koya na Matanitu ni Kalou vei ira na tamata, e tukuna tale ga ni Tui ni Matanitu oya.​—Maciu 4:23; 21:4-11.

E levu tale ga nona cakamana.

E vakabula na tauvimate.​—Maciu 9:35.

E veivakurabuitaki nona vakani ira na viakana.​—Maciu 14:14-22.

E vakaturi ira sara mada ga na mate.​—Joni 11:38-44.

Na cakamana oqo i Jisu e vakaraitaka na ka ena vakayacora vua na kawatamata ni sa na Tui ni Matanitu ni Kalou.

O nanuma na nona buli Jerusalemi o Tui Tevita me koroturaga ni nona matanitu? E vakamacalataka o Jisu ni na sega ni tauyavu e vuravura na Matanitu ni Kalou, mai lomalagi ga. (Joni 18:36) Oya na vuna e vakatokai kina na Matanitu oqo me “Jerusalemi vakalomalagi.”​—Iperiu 12:22, 28.

E vakamatatataka o Jisu na lawa e dodonu mera muria o ira era na lewe ni Matanitu ni Kalou. Nikua, ra sa tiko na lawa oqo ena iVolatabu. E rua vei ira na lawa oqo erau bibi duadua, oya mera lomana na Kalou, mera veilomani tale ga.​—Maciu 22:37-39.

E vakaraitaka tale ga o Jisu ni na sega ni veiliutaki duadua ga ena nona Matanitu. Era na digitaki e so na tamata e vuravura mera lako i lomalagi mera lai veiliutaki vata mai. (Luke 12:32; Joni 14:3) Era na le vica? E sauma na Vakatakila 14:1 nira le 144,000.

Ke ra na lai veiliutaki mai kei Jisu i lomalagi e 144,000 wale ga, sa na qai vakacava na vo ni tamata?

E kaya na iVolatabu: “Era na taukena na vanua ko ira na yalododonu, ka tiko kina ka sega ni mudu.”​—Same 37:29.

O ira era na bula tawamudu ena vuravura era vakatokai mera ‘so tani tale na sipi.’​—Joni 10:16.

E rua gona na inuinui. E 144,000 e sureti ira na Kalou o Jiova mera lai veiliutaki mai lomalagi kei Jisu Karisito. Ia, e vicavata tale na milioni era nuidei nira na bula tawamudu e vuravura, mera vakarurugi ena lewa ni Matanitu ni Kalou.​—Vakatakila 5:10.

E cati Jisu o Setani, e tusaqati koya. Ni sa tolu veimama na yabaki nona vunau voli o Jisu, sa qai vakavuna o Setani me vesu qai vakamatei ena nona vako ena kaunirarawa. Na cava e vakalaiva kina na Kalou me yaco na ka oqo?

Kua ni guilecava nida kawa tale ga i Atama, eda ivalavala ca kece, sa dodonu ga kina meda mate.​—Roma 6:23.

Kua tale ga ni guilecava ni tamata savasava o Jisu, a sucu ena cakamana, e sega kina ni dodonu me mate. Ia, na Kalou e vakalaivi Setani me ‘qaqia na bukubuku ni yava i Jisu,’ me vakamatei koya. Ia, e vakaturi koya tale na Kalou ena yago vakayalo e tawamate rawa. Ni tu vua na dodonu me se bula tiko ga e vuravura ena ivakatagedegede ni bula savasava, sa rawa ni vakayagataka o Jisu na nona bula me voli keda lesu kina na tamata mai na ivalavala ca.​—Vakatekivu 3:15; Roma 5:12, 21; Maciu 20:28.

Me vakarawarawataka noda kila vinaka na ibalebale ni isoro i Jisu, e vakamatatataka oqo na iVolatabu ena ivakatakarakara vakaparofisai.

Me kena ivakaraitaki, o nanuma nona tukuna vei Eparama o Jiova me cabori luvena me vakatovolei kina nona loloma?

Oqo e ivakatakarakara vakaparofisai ni nona sorovaki o Jisu. E vakaraitaka na levu ni nona lomana na kawatamata o Jiova, me vakalaivi Luvena kina, o Jisu, me mate ena vukuda me rawa nida bula kina.​—Joni 3:16.

O se nanuma nona vueti ira na Isireli mai Ijipita o Jiova ena nona vakabula nodra ulumatua ni lako sivia nodra katuba na agilosi dauveivakamatei?​—Lako Yani 12:12, 13.

Oqo na ivakatakarakara vakaparofisai. Me vaka ga ni a vakabulai ira na ulumatua ni Isireli na dra ni lami, na dra vakadavei tale ga i Jisu ena vakabulai ira era vakabauti koya. Me vaka ga na nona vagalalataki ira na Isireli na ka a yaco ena bogi oya, na mate i Jisu e vagalalataki keda na tamata mai na ivalavala ca kei na mate.

Oya na vuna e tukuni kina ni o Jisu “na Lami ni Kalou, ko koya sa kauta tani na nodrai valavala ca na kai vuravura.”​—Joni 1:29.

Ia, ni se bula e vuravura o Jisu, a kumuni ira tale ga nona tisaipeli qai vakarautaki ira mera vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou, ena gauna mada ga sa na mate kina.​—Maciu 10:5; Luke 10:1.

Oqo o ira na imatai ni tamata me digitaki ira na Kalou mera veiliutaki kei Jisu ena nona Matanitu.​—Luke 12:32.

O se nanuma ni a yalataka na Kalou vei ira na Jiu nira “na matanitu bete” ke ra muria nona Lawa? Sa rawa sara ga mera lewe ni Matanitu ni Kalou ra qai veiqaravi vakabete mai lomalagi ke ra vakabauti Jisu. Ia, e levu era cati Jisu.

Tekivu mai na gauna oya, ra sa sega ni qai okati na Jiu mera matanitu digitaki ni Kalou; sa sega ni qai Vanua Yalataki o Palesitaina.​—Maciu 21:43; 23:37, 38.

Me tekivu sara mai na gauna i Jisu, e sa kumuni ira tiko oqo o Jiova mera lai veiliutaki kei Jisu mai lomalagi. E vica ga na udolu vei ira oqo era se bula voli e vuravura. Eda vakatokai ira mera vo ni lumuti.​—Vakatakila 12:17.

Sa na via matata sara mai oqo vei iko se cava na Matanitu ni Kalou. Na matanitu oqo e tiko mai lomalagi, na kena Tui o Jisu Karisito, ra qai tomani koya na le 144,000 mai vuravura. Na matanitu oqo ena liutaki ira mai na tamata yalodina e vuravura, ena kauta mai na bula vakacegu e vuravura.

Ni sa mate o Jisu, sa qai vakaturi me lako i lomalagi. Sa qai lai waraka tiko mai kea na gauna me tukuna kina vua na Kalou me sa tekivu lewa vakatui ena Matanitu ni Kalou. (Same 110:1) Na gauna cava ena yaco kina oqo?

Eso na gauna e dau vakavuna o Jiova mera tadra na tamata mera kila kina e so na ka me baleta nona Matanitu.

Ena gauna i Taniela, a vakavuna o Jiova e dua na tadra vaka oqori vei Nepukanesa, na tui kei Papiloni. E tadra e dua na vunikau vakaitamera.​—Taniela 4:10-37.

A lauta na vunikau oqo qai vauraki na tolona me vitu na yabaki.

E vakatakarakarataki Nepukanesa na vunikau. Me vaka na vauraki tu ni vunikau me vitu na yabaki, a lialia tale tu ga o Nepukanesa me vitu na yabaki. Oti sa qai tu vinaka tale nona vakasama.

Na ka kece oqo e tiko na kena ivakatakarakara vakaparofisai. O Nepukanesa e vakatakarakarataka na veiliutaki i Jiova e vuravura. Na veiliutaki oqo era a qarava tu mada e liu na kawa i Tui Tevita mai Jerusalemi. A mai vakaleqai na kawa vakatui oqo ena nona kabai Jerusalemi o Papiloni ena 607 B.S.K. Ena sega tale ni dua na tui ena iyatukawa i Tevita me yacova ni sa “lako . . . mai ko koya sa dodonu me nona.” (Isikeli 21:27) Oya o Jisu Karisito.

Ena vakacava na dede ni gauna mai na 607 B.S.K. me yacova na nona qai veiliutaki o Jisu? Ena vitu na yabaki vakaparofisai. Oya e, 2,520 na yabaki. (Vakatakila 12:6, 14) Na 2,520 na yabaki mai na 607 B.S.K. ena kauti keda ina 1914 S.K.

O koya gona, sa tekivu veiliutaki mai lomalagi o Jisu ena 1914. Na cava sa qai yaco?

E sauma oqo vei keda na iVolatabu ena dua na raivotu a raica na yapositolo o Joni.

E raica e dua na yalewa mai lomalagi ni vakasucuma e dua na gonetagane.​—Vakatakila 12:1-12.

Na yalewa oqo e vakatakarakarataka na isoqosoqo vakalomalagi ni Kalou, era lewena na agilosi kece ni Kalou era dau qaravi koya mai lomalagi. Na gonetagane e vakatakarakarataka na Matanitu ni Kalou. Na Matanitu a “sucu” ena 1914.

Na cava sa qai yaco? Na imatai ni ka e cakava o Jisu ni sa Tui me kolotaki Setani sobu mai i vuravura, kei ira na agilosi era tokoni koya ena nodra vorata na Kalou.​—Vakatakila 12:9.

E tukuna vei keda na iVolatabu na ka e yaco: “Mo reki kina na lomalagi, kei kemudou sa tiko kina. Dou na ca koi kemudou sa tiko e vuravura kei na wasawasa: ni sa lako sobu vei kemudou na tevoro, a sa cudru vakalevu, ni sa kila ko koya ena sega ni dede na nona gauna.”​—Vakatakila 12:12.

Ra sa mai soli isele gona i vuravura na meca i Jisu ena gauna e tekivu veiliutaki kina o koya mai lomalagi. Me vaka e yalataka na iVolatabu, sa tekivu veiliutaki o Jisu ena kedra maliwa na kena meca.​—Same 110:1, 2.

Na cava sa na yaco oqo ina kawatamata?

E kaya vei keda o Jisu: na ivalu, dausiga, mate ca, kei na uneune.​—Maciu 24:7, 8; Luke 21:10, 11.

Ra sa yaco na veika oqo me tekivu mai na 1914, oqo e dua tale na vuna eda kila kina ni sa tekivu lewa mai na gauna oya na Matanitu ni Kalou.

E tukuna vei keda na ivola na Vakatakila nira na via “vakawabokotaki vuravura” na tamata. (Vakatakila 11:18) Eda sa raica tale ga oqo, vakauasivi me tekivu mai na 1914.

E tukuna tale ga na yapositolo o Paula “ni ra na daulomani ira walega na tamata, era na dauvinakata nai lavo, . . . talaidredre kivei ira na nodra qase, . . . dauyalayala ka lasu tale, era na dauveibeitaki vakailasu, era na sega ni daurawa na yalodra.”​—2 Timoci 3:1-5.

O sa qai kila tale ga oqo na vuna e rui drakidrakita kina na bula nikua. Sa soli isele tiko o Setani. Ia, sa cakacaka tale tiko ga vakaukaua na Matanitu ni Kalou.

Ni oti ga na 1914, ra sa maqusa na kena vo era vakanuinui mera lai veiliutaki kei Jisu mai lomalagi ena nodra tukuna na itukutuku vinaka ni sa tauyavu na Matanitu ni Kalou. Na cakacaka oqo e sa teteva na vuravura taucoko me vaka a yalataka o Jisu.​—Maciu 24:14.

Na cava na inaki ni vunau e caka tiko oqo?

Dua, mera kila kina na tamata na Matanitu ni Kalou.

Kena ikarua, me vukei ira na tamata ena nodra digia se ra via vakarurugi ena lewa ni Matanitu ni Kalou se sega.

E kaya o Jisu nira na wasei na tamata kece ena noda gauna me yacova nira sa votu o ira era vaka na sipi kei ira era vaka na me.​—Maciu 25:31-46.

Era “sipi” o ira era a lomani koya kei ira na tacina. Era “me” o ira era a sega ni cakava oqo.

Era na bula tawamudu na “sipi,” o ira na “me” ena sega.

Ena vunautaki ni itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou, era sa vakaraitaka tiko kina na tamata se ra vaka na sipi se ra vaka na me.

Oqo e dua na nona parofisai na parofita o Aisea.

“Sa na yaco e na gauna maimuri, ni na vakataudeitaki na ulu-ni-vanua ni vale i Jiova me sivia na veiulu-ni-vanua, ena vakaceceretaki ka me lolovira na veiulu-ni-koro; ka ra na drodro kina na veimatanitu kecega.”​—Aisea 2:2.

Sa bula sara tu ga oqo na tamata “ena gauna maimuri” oya.

Sa “vakaceceretaki” na “vale” ni sokalou i Jiova me lolovira na lotu lasu kece.

“A ra na lako na tamata e lewe vuqa, ka kaya, Me da mai la’ki cabe cake ki na ulu-ni-vanua i Jiova, ki na vale ni Kalou i Jekope; ena vakavulica vei keda ko koya na nonai valavala, ia eda na muria na nona sala.”​—Aisea 2:3.

E le levu mai na veivanua era sa mai qaravi Jiova ra qai sureti ira tale ga na tani mera tomani ira. Era vulica me salavata nodra bula kei na ka e vinakata o Jiova.

“Ka ra na tukitukia na nodrai seleiwau mei bati ni siviyara, kei na nodra moto mei sele ni samaki: ena sega ni lavei seleiwau e dua na matanitu ki na dua na matanitu, a ra na sega ni vulica tale nai valu.”​—Aisea 2:4.

O ira era qaravi Jiova era dau duavata, era dau veisaututaki.

Ena vuku ni ka e sa cakava tiko oqo na Matanitu ni Kalou, e sa vicavata kina na milioni na tamata ena veiyasa i vuravura era sa mai vakarurugi ena kena lewa.

Era tomani ira na kena vo era se tiko e vuravura, o ira era nuitaka mera veiliutaki kei Karisito mai lomalagi.

Na kedra kakana vakayalo e vakarautaka tiko mai na isoqosoqo ni Kalou.​—Maciu 24:45-47.

Era okati ga mera dua na mataveitacini e roboti vuravura, era dau veilomani dina.​—Joni 13:35.

E cegu na lomadra, era nuidei tu ena gauna se bera mai.​—Filipai 4:7.

Sega ni dede sa na vakacavari na vunautaki ni itukutuku vinaka. Ra sa na kilai na “sipi.” Na cava sa na qai cakava na Matanitu ni Kalou?

O nanuma tiko ni tui yalodina o Tevita a vakavuai ira kece na meca ni tamata ni Kalou? Oqori tale ga na ka ena cakava na Tui o Jisu.

A tadra o Nepukanesa e dua na matakau levu e vakatakarakarataki ira na matanitu kaukaua kei vuravura me tekivu mai na gauna oya me yacova mai na noda gauna.

Sa qai raica e dua na vatu e ta mai na dua na ulunivanua, qai mai vorolaka vakamatailalai na matakau. Na vatu e vakatakarakarataka na Matanitu ni Kalou.

E vakaraitaka oqo na rusa ni ivakarau ni veika ni gauna oqo.​—Taniela 2:44.

Oqo e so na ka ena vakawabokotaka na Matanitu ni Kalou.

Sa na yali o lotu lasu me vaka na vatu iqaqi e kolotaki ina wasawasa.​—Vakatakila 18:21.

Oya na vuna era vakauqeti kece kina na daulomana na Kalou mera lako tani vei lotu lasu ENA GAUNA OQO.​—Vakatakila 18:4.

Ena qai “yaviti ira . . . na veimatanitu” na Tui o Jisu, “ena lewai ira e nai titoko kaukamea.”​—Vakatakila 19:15.

Ena vuku ni ka oqo, era sega kina ni vakaitavi ena ka vakapolitiki na iVakadinadina i Jiova, e dina nira sauma nodra ivakacavacava ra qai muria tale ga na lawa ni vanua era vakaitikotiko kina.

Kena iotioti ni sa na qai kolotaki ina ibulubulu sega ni vakabotona o Setani “na gata levu.”​—Vakatakila 20:2, 3.

O ira ga na “sipi,” o ira era talairawarawa ina veiliutaki vakatui i Jisu, era na bulata na veivakararawataki oqo.​—Maciu 25:31-34, 41, 46.

Ena nona raivotu, a raica na yapositolo o Joni na “sipi” e bula mai na veivakararawataki.

“Ka’u sa vakaraica, ka raica, sa dua nai soqosoqo levu sara, e sega e dua na tamata e wilika rawa, mai na veivanua kece, kei na veimataqali, kei na veimatanitu, kei na duivosavosa, era sa tu e na mata ni tikotiko-vakaturaga, kei na mata ni Lami, era vakaisulu e nai sulu vulavula, ka taura [“na taba ni niuniu,” NW] e na ligadra.”​—Vakatakila 7:9.

Era lewena “nai soqosoqo levu” o ira kece era ciqoma na itukutuku vinaka e vunautaki vei ira.

O ira oqo “era sa lako mai na veivakararawataki levu.”​—Vakatakila 7:14.

Na “taba ni niuniu” e vakaraitaka nira ciqomi Jisu me nodra Tui.

Nodra dara tiko “nai sulu vulavula” e vakaraitaka nira vakabauta na isoro i Jisu.

Na “Lami” o Jisu Karisito.

Na ka ni veivakalougatataki cava era na qai marautaka? O se nanuma na mamarau ni matanitu o Isireli ni se veiliutaki tiko na tui yalodina o Solomoni? Oya e ivakaraitaki lailai ga ni marau dina ena qai vakilai e vuravura ni sa lewa na Tui o Jisu.

Era na bula veisaututaki na tamata, na tamata mada ga kei na manumanu me vaka ga a yalataka o Aisea.​—Same 46:9; Aisea 11:6-9.

Ena vakaotia vakadua na tauvimate o Jisu, me vaka ga nona vakabulai ira na tauvimate ni se tiko e vuravura.—Aisea 33:24.

Me vaka ga ni a levu na kakana ena gauna a vakani ira kina na le vuqa o Jisu, sa na levu tale ga na kakana.​—Same 72:16.

Me vaka ga na nona a vakaturi ira na mate, ena vakaturi ira tale ga a sega ni soli vei ira na gauna mera vakamalumalumutaki ira kina ina Matanitu ni Kalou.​—Joni 5:28, 29.

Ni toso tiko na gauna, sa na qai vakalesui na kawatamata ina bula uasivi a vakayalia o Atama.

Eda sega beka ni nanamaki ina gauna talei sa tu oqo mai liu? O na via bula mo raica? Ke o vinakata, saga mo vakamalumalumutaki iko ena gauna oqo ina Matanitu ni Kalou mo rawa kina ni dua na “sipi.”

Vulica na iVolatabu mo kilai Jiova kina na Kalou kei Jisu Karisito.​—Joni 17:3.

Dau soqoni kei ira era sa vakamalumalumutaki ira tale tiko ga ina Matanitu ni Kalou.​—Iperiu 10:25.

Vulica na lawa ni Matanitu ni Kalou qai saga mo muria.​—Aisea 2:3, 4.

Yalataki iko vei Jiova, papitaiso.​—Maciu 28:19, 20.

Kua ni cakava na ka ca, me vaka na butako, lasu, itovo dukadukali, mateni, na ka e vakacudrui koya na Kalou o Jiova.​—1 Korinica 6:9-11.

Vakaitavi ena vunautaki ni itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou.​—Maciu 24:14.

Ena veivuke ni Kalou, o sa na qai raica na vakalesui mai ni Parataisi a vakayalia o Atama, o na raica tale ga na vakayacori ni yalayala oqo: “Ka’u a rogoca e dua na domo levu mai lomalagi, sa kaya, Raica, a vale ni Kalou sa tu vei ira na tamata, ia ena tiko vata kei ira ko koya, ia era na nona tamata, ia ko koya na Kalou ena tiko vata kei ira, me nodra Kalou. Ia na Kalou ena tavoya tani kecega na wai-ni-mata mai na matadra; ia ena sega tale na ciba, se na rarawa, se na tagi, ka na sega tale na vutugu: ni sa takali tani na ka makawa.”​—Vakatakila 21:3, 4.

[Chart ena tabana e 20]

(Raica tale na ivola)

607 B.G.V. 1914 G.V.

B.G.V. | G.V.

500 1,000 1,500 2,000 2,520

[iYaloyalo ena tabana e 11]

Eparama

Aisake

Jekope

Juta

Tevita

[iYaloyalo ena tabana e 14]

144,000

[iYaloyalo ena tabana e 16]

Atama

Jisu