iTalanoa ni Nona Bula

E Noqu iDrodro, e Noqu Kauaua o Jiova

TALANOATAKA O MARCEL FILTEAU

“Ke o na vakawatitaki koya, o na tini ga i valeniveivesu.”

Oqori na ka era kaya e so vua na goneyalewa keirau sa veimusumusuki tiko me keirau vakawati. Meu talanoataka mada na vuna era vosa kina vaka oya.

ENA gauna au sucu kina ena 1927, se vakacolasau sara tu ga na lotu Katolika ena yasana o Quebec mai Canada. Ni oti tale e va na yabaki, sa dau sikovi keitou tiko mai ena koro o Montreal o Cécile Dufour, e dua na italatala ni iVakadinadina i Jiova. Ena nona veisiko vaka oqo, era dau vakarerei koya na vuvale keitou tiko veivolekati. Sa levu tale ga na gauna e vesu kina, e vakacacani tale ga ena nona vunautaka na itukutuku vinaka. Oqo e vakavuna me totolo neitou raica na dina ni vosa i Jisu: “Dou na cati vei ira na lewe ni veivanua kecega e na vuku ni yacaqu.”​—Maciu 24:9.

Vei ira na vuvale kai Varanise era tiko mai Canada ena gauna oya, se ra vakabauta e levu ni sega ni dodonu me dua e biuta na lotu Katolika. Rau a sega ni mai papitaiso na noqu qase me rau iVakadinadina, ia rau sa vakadeitaka ga ni sega ni lakolako vata na ivakavuvuli ni lotu Katolika kei na iVolatabu. Rau sa qai vakauqeti keitou kina na walu na luvedrau me keitou dau wilika na ivola era tabaka na iVakadinadina, rau tokoni keitou tale ga ni so vei keitou na veitacini sa tekivu muria na ivakavuvuli dina mai na iVolatabu.

Tudei Ena Gauna Dredre

E tekivu me qai lomaqu dina na vuli iVolatabu ena 1942, niu se vuli. A vakatabui tu ena gauna oya e Canada na iVakadinadina i Jiova, baleta nira muria na nodra ivakaraitaki na lotu Vakarisito taumada ena nodra sega ni vakaitavi ena nodra veivaluvaluti na veimatanitu. (Aisea 2:4; Maciu 26:52) Mani vesu kina na tuakaqu o Roland, ena nona sega ni vinakata me tauri iyaragi ena ivalu levu a carubi tiko ena gauna oya.

Ena gauna vata oqo a solia kina vei au o tamaqu e dua na ivola ena vosa vakavaranise e vakamacalataki tu kina na nodra vakararawataki na iVakadinadina i Jiova ena vuku ni nodra sega ni via tokona na sasaga vakaivalu nei Itala.a Sa dei na lomaqu meu na vakaraitaka niu dua vei ira na ilala yaloqaqa oqo, tekivu meu tiko ena nodra soqoni na iVakadinadina i Jiova e dau vakayacori ena vale vakaitaukei. Sega ni dede au sa sureti meu vakaitavi ena cakacaka vakavunau. Au ciqoma na veisureti lako vata kei na noqu sa namaka na qaqauraki kei na vesu.

Niu masu oti me rawa niu yalodei, au sa qai tukia na imatai ni katuba. Lako sara mai e dua na marama vosavosa vinaka, niu tukuni au oti, au sa qai wilika vua na vosa mai na 2 Timoci 3:16: “Sai koya na Kalou sa vakavuna nai Vola Tabu kecega, a sa yaga.”

“Vakacava, o na via vulica na iVolatabu?” au tarogi koya.

“Io,” e sauma mai na marama oqo.

Au sa qai kaya vua niu na kauta mai e dua na noqu itokani e kila vinaka cake na iVolatabu, au vakayacora oqo ena macawa e tarava. Au sa doudou cake ni oti na imatai ni noqu vosa oqo, au vulica rawa tale ga ni noda cakacaka e sega ni rawati ena noda kaukaua ga. Me vaka a kaya na yapositolo o Paula, eda rawata ga ena veivuke i Jiova. Io, e bibi meda kila ni ‘taka mai vua na Kalou na kaukaua mana levu, sega vei keda.’​—2 Korinica 4:7.

Tekivu mai na gauna oya, sa tiki ni noqu bula na cakacaka vakavunau, vaka tale ga kina na qaqauraki kei na vesu. Oya na vuna e tukuni kina vei koya keirau a veimusumusuki tiko, “Ke o na vakawatitaki koya, o na tini ga i valeniveivesu”! Ia, e sega ni dau dredre sara na ka e sotavi. Kena ivakarau ni oti ga e dua na bogi e valeniveivesu, e dau lako yani e dua tale na iVakadinadina i Jiova me lai solia na ilavo me kequ belemauti.

Vakatulewa Bibi

Ena Epereli 1943, au yalataka kina noqu bula vei Jiova au qai vakaraitaka oqo ena noqu papitaiso ena wai. Ena Okosita 1944, au sa qai tiko ena imatai ni gauna ena dua na soqo levu e caka e Buffalo, Niu Yoka, Mereke, volekata toka ga na iyalayala ni vanua o Canada. Era tiko ena soqo oqo e 25,000, qai uqeti au vakalevu na soqo oqo meu painia, na yaca era vakatokai kina na italatala vakatabakidua ni iVakadinadina i Jiova.Mai mudu na nodra vakatabui na iVakadinadina i Jiova e Canada ena Me 1945, au tekivu painia sara ena vula e tarava.

Ni levu cake na gauna au vakayagataka ena cakacaka vakaitalatala, e levu tale ga noqu curusuka i valeniveivesu. Dua na gauna keirau a biu vata ena lokamu kei Mike Miller, e dua e sa qaravi Jiova dede tu mai. Keirau dabe ena fuloa ni lokamu keirau sa qai tabaka na veitalanoa. E vakayaloqaqataki au sara ga vakalevu na neirau veitalanoa vakayalo oqo. Ia, vakalailai, sa qai vure mai lomaqu e dua na taro, ‘Vakacava ke dua na duidui e basika ena keirau maliwa, oti me keirau qai veigaluvi tu?’ Au vulica e dua na lesoni vinaka duadua ena noqu bula ena neirau tiko vata kei na tuakaqu vinaka oqo e valeniveivesu​—era bibi vei keda na tacida, e dodonu kina meda dau veivosoti, meda veilomani tale ga. Ke sega, me vaka ga e kaya na yapositolo o Paula: “Kevaka ga ko ni veicati ka veivakacacani tiko ga vaka i kemuni, mo ni qarauna de ko ni veivakarusai ga vaka i kemuni.”​—Kalatia 5:​15, VV.

Ena Sepiteba 1945, au a sureti meu lai veiqaravi ena valenitabana ni Watch Tower Society e Toronto, Canada, keimami vakatoka na Peceli. E vakaukauataki keimami, e vaqaqacotaka tale ga neimami bula vakayalo na porokaramu vakayalo e kea. Ena yabaki e tarava, au sa lesi meu lai veiqaravi ena iteitei e Peceli, rauta ni 40 na kilomita ina vualiku ni valenitabana. Ni keirau beti vua ni strawberry vata tiko kei na dua na goneyalewa o Anne Wolynec, au raica sara ni dua dina na yalewa totoka, ia au raica tale ga ni dua na ka nona lomani Jiova kei na nona guta me cakava na lomana. Tekivu sara me keirau veikilai voleka, keirau vakamau sara ena Janueri 1947.

Ena rua veimama tale na yabaki e tarava, keirau painia voli kina e Lodoni, Ontario, oti keirau dewa sara ina yanuyanu o Cape Breton, keirau lai vakaitavi kina ena tauyavu ni dua na ivavakoso. Ena 1949, keirau sa qai sureti ina ika14 ni kalasi ni Watchtower Bible School of Gilead, keirau lai vakarautaki kina me keirau daukaulotu.

Cakacaka ni Kaulotu e Quebec

O ira na gonevuli kece ni Canada era vuli mai Kiliati ni bera na neirau kalasi era sa lesi i Quebec mera lai bolavanua. Ena 1950, keirau sa qai tomani ira na ilala oqo kei na 25 tale mai na neitou ika14 ni kalasi. Ni toso na cakacaka ni kaulotu, e toso vata mai kei na veivakacacani, kei na sasaga ni veibuturaki era bukana toka mai na iliuliu ni lotu Katolika vakaroma.

Siga rua mai na neitou yaco yani ina imatai ni neirau ilesilesi ni kaulotu ena koro o Rouyn, a vesu o Anne, lai dabe sara toka ena muaimuri ni lori ni ovisa. E vou sara vua oqo, baleta ni cavutu mai na dua na korolailai ena yasana o Manitoba, e Canada, e tutu yadua qai dau laurai kina e dua na ovisa. Sa rauta me rere, me nanuma lesu tale ga na vosa a tau vua, “Ke o na vakawatitaki koya, o na tini ga i valeniveivesu.” Ia, ni bera ni ratou kauti koya na ovisa, ratou a raici au, ratou mani biuti au tale ga ina muaimuri ni lori. “Cegu sara ga na lomaqu niu raici iko!” e kaya mai ena marau. E laurai votu nona lomadei ni qai kaya tale, “Na cava me daru kurabui kina ni ka tale ga oqo a yaco vei iratou na yapositolo ena vuku ni nodratou vunautaki Jisu.” (Cakacaka 4:​1-3; 5:​17, 18) Keirau a belemauti ena yakavi tiko ga oya.

Rauta e dua tale na yabaki mai na gauna e yaco kina oqo, niu cakacaka vakavunau voli ena neirau ilesilesi vou e Montreal, au rogoca sara na maue ena tolonisala. Au rai yani au raica sara e dua na ilala era viriviri tiko ena vatu. Au yaco yani meu lai vukei Anne kei na nona itokani donuya ni yaco tale ga yani na ovisa. Ia, era sega ni mani vesu na ilala era viriviri, sa qai vesu tale o rau o Anne! Ena valeniveivesu, e vakadeitaka kina o Anne vei koya na iVakadinadina vou ni rau sa vakila sara tiko ga na dina ni vosa i Jisu: “Dou na cati vei ira na tamata kecega e na vuku ni yacaqu.”​—Maciu 10:22.

Ena dua na gauna, era a tu vakawawa kece tu ena mataveilewai e Quebec e 1,700 na kisi ni veilewai e baleti ira na iVakadinadina i Jiova. Keimami beitaki ga vakalevu ni keimami veisoliyaka voli na ivola e saqati kina na matanitu, se ni sega ni vakalaiseni na neimami soli ivola. Kena itinitini ga ni qai veilewaitaka na matanitu o Quebec na tabana vakalawa ni isoqosoqo na Watch Tower Society’s Legal Department. Vica vata na yabaki ni veilewai, sa qai solia o Jiova e rua na qaqa totoka ena Mataveilewai Levu e Canada. Ena Tiseba 1950, keimami sa vagalalataki mai na neimami a beitaki voli ni keimami veisoliyaka tiko na ivola e saqati kina na matanitu, kei na Okotova 1953, sa soli vei keimami na galala me keimami veisoliyaka na neimami ivola​—sega ni gadrevi me vakalaiseni. Keimami vakadinadinataka sara ga ni “nodai drodro kei na noda kaukauwa na Kalou, sa voleka sara me vukei keda ni da sa rarawa.”​—Same 46:1.

E vakasakiti dina na tubu ni iwiliwili ni iVakadinadina mai Quebec mai na 356 ena 1945 niu se qai tekivu painia, ina sivia e 24,000 ena gauna oqo! Na ka e yaco e vaka sara ga na ka e parofisaitaka na iVolatabu: “Nai yaragi kecega sa caka me kemu ena sega ga ni yaco; kei na yame kecega ena mai veilewai kei iko ko na vakacala ga.”​—Aisea 54:17.

Neirau Cakacaka e Varanise

Ena Sepiteba 1959, keirau sureti kina kei Anne me keirau lai veiqaravi ena Peceli e Parisi, Varanise, meu lai cicivaka na tabana ni tabaivola. Me yacova na gauna keirau yaco yani kina ena 1960, a dau saumi tiko e dua na kabani me dau tabaka na noda ivola. Ni a vakatabui tu e Varanise Na Vale ni Vakatawa, sa mani dau taba kina e veivula qai dabani vakadua ga me vaka e dua na ivola lailai e 64 na taqana. Mani vakatokai na ivola lailai oqo me The Interior Bulletin of Jehovah’s Witnesses, e lewe tale ga ni ivola lailai oqo na ulutaga me dau vulica na ivavakoso ena lomanivula taucoko.Mai na 1960 ina 1967, e tubu na kedra iwiliwili na vunautaka tiko na itukutuku vinaka e Varanise mai na 15,439 ina 26,250.

Toso na gauna sa ra lesi e levu na daukaulotu ina so tale na vanua era vosataka na vosa vakavaranise e Aferika, e so era lesu i Quebec. Ni sega ni bula vinaka sara tiko o Anne qai vinakati tale ga me na sele, keirau sa mani suka i Quebec. Oti e tolu na yabaki ni nona qaravi voli vakavuniwai o Anne, sa qai bulabula vinaka tale. Au sa mani lesi meu ivakatawa ni tabacakacaka, meu sikova e veimacawa na ivavakoso meu vakayaloqaqataki ira vakayalo.

Kaulotu e Aferika

Ena 1981 ni oti e vica tale na yabaki, keirau marau me keirau ciqoma neirau ilesilesi me keirau kaulotu i Zaire, sa yacana nikua na Democratic Republic of Congo. Era dravudravua dina na lewenivanua oqo, qai levu na ka dredre era sotava. Ni keirau yaco yani, e tiko e kea e rauta ni le 25,753 na iVakadinadina, ia nikua sa tubu na iwiliwili oqo ina sivia e 113,000, qai 446,362 era tiko ena iVakananumi ni mate i Karisito ena 1999!

Ena 1984, keimami volia kina mai na matanitu e 200 na eka na qele me tara kina e dua na valenitabana vou. Ena Tiseba 1985, a vakayacori kina e dua na soqo cokovata ni veimatanitu ena koroturaga o Kinshasa, ra qai tiko kina e 32,000 na mata mai na veiyasa i vuravura. Oti oya, sa qai vakacacana na neimami cakacaka e Zaire na nodra veivakacacani na iliuliu ni lotu. Ena 12 Maji, 1986, eratou a ciqoma kina na veitacini eratou qarava tiko na cakacaka e Zaire na ivola e tukuni kina ni sa vakatabui na cakacaka ni iVakadinadina i Jiova e Zaire. Na vakatabui oqo ni cakacaka taucoko ni iVakadinadina i Jiova e sainitaka na peresitedi ni matanitu ena gauna oya, na turaga sa bale o Mobutu Sese Seko.

Ena tamoi vakasauri ni ituvaki oqo, sa dodonu kina me keimami muria na ivakasala ni iVolatabu: “O koya sa yalomatua sa kunea na ca, ka sa vunitaki koya.” (Vosa Vakaibalebale 22:3) Keimami kunea na sala me keimami rawata mai kina na pepa, iqi, filimu ni tabaivola, peleti ni tabaivola, kei na wainimate mai na taudaku ni matanitu me taba rawa kina na neimami ivola e Kinshasa. Keimami bulia tale ga e so na sala qaseqase me keimami veikauyaka kina na neimami ivola. Ni sa matau mai vei keimami na ituvatuva vou ni vakau ivola keimami vakarautaka, e uasivia sara na ituvatuva ni vakau meli ni posi!

Era vesu e vica vata na udolu na iVakadinadina i Jiova, e levu era vakararawataki. Ia, e levu ga vei ira oqo era dei, era yalodina tale tu ga nira sotava tiko na veika dredre oqo. Au a vesu tale ga o yau, au vakadinadinataka kina na ituvaki vakaloloma era sotava tu e valeniveivesu na mataveitacini. Levu na gauna keimami sa tagavi sara tu ga mai vei ira na ovisa vakalecaleca kei na vakailesilesi ni matanitu, ia e dau tu o Jiova me raica na sala me keimami dro tani mai kina.​—2 Korinica 4:8.

Keimami a vunitaka tu e 3,000 na kateni ivola ena nona vanua ni maroroi iyaya e dua na daunibisinisi. Ia, dua na siga e qai vakatukutuku vei ira na ovisa vakalecaleca e dua na nona tamata cakacaka, mani vesu na daunibisinisi. Ni kau tiko i valeniveivesu na daunibisinisi, era qai sotavi au e gaunisala. Mani kaya na daunibisinisi ni o yau sara ga au a veivosakitaka me lai maroroi tu ena nona sitoa na ivola. Kele sara na lori ni ovisa mera vakatarogi au, lako vata kei na nodra beitaki au niu vakavuna na kena lai tu na ivola vakatabui ena nona sitoa na daunibisinisi.

“Tiko vei kemudou e dua vei ira na ivola ya?” au taroga yani.

“Tu sara ga qo,” eratou sauma mai.

“Mada meu raica,” au kerea yani.

Ratou kauta sara mai vei au e dua na ivola, e tukuni toka kina: “Tabaka mai na matanitu o Mereke na Watch Tower Bible & Tract Society.”

“Na ivola dou taura tu mai qori e ivola ni Mereke, e sega ni ivola ni Zaire,” au tukuna vei iratou. “Na nomudou matanitu e vakatabuya na isoqosoqo ni iVakadinadina i Jiova e Zaire, sega ni isoqosoqo ni iVakadinadina i Jiova ni Mereke na Watch Tower Bible & Tract Society of the United States. Dou qarauna na ka dou na via cakava ena ivola oqo.”

Eratou vakatara meu lako ni sega vei iratou na ivolatara me ratou vesuki au kina. Ena bogi oya, keitou sa qai kauta e rua na lori lelevu ina nona sitoa na turaga oya me keitou lai kauta kece mai na ivola. Nira lako mai ena mataka e tarava na vakailesilesi ni matanitu, sa dua na ka nodra rarawa nira sega ni qai raica e dua bulu na ivola. Ia, sa ra vaqarai au tiko ena gauna oya, ni sa qai tiko oqo vei ira na ivolatara mera vesuki au kina. Ra kunei au, ia ni sega nodra motoka, au sa qai draivataki au sara ga i valeniveivesu! Tomani au e dua tale na iVakadinadina me rawa ni kauta lesu na noqu motoka ni bera nira taura.

Walu na aua nodra vakatarogi au, sa ra qai lewa meu sa vakatalai tani mai Zaire. Ia, au qai vakaraitaka vei ira na ilavelave ni ivola ni matanitu e vakamatatataki tu kina na noqu lesi meu volitaka na veika kece e taukena na isoqosoqo ni iVakadinadina i Jiova e Zaire koya e sa vakatabui tu. Ena sala oqo e vakatarai kina meu tomana tiko ga na noqu cakacaka e Peceli.

Oti e va na yabaki noqu vakila voli na dredre ni cakacaka ena gauna e vakatabui tu kina na cakacaka e Zaire, e qai tauvi au na bodra ni kete, a rawa niu na leqa kina. Mani lewai meu sa biu vanua meu lai qaravi i Sauca Aferika, e karoni au na valenitabana mai kea, au mai bula vinaka tale yani. Oti e walu na yabaki guiguilecavi dredre ni neirau veiqaravi e Zaire, keirau sa qai toki ina valenitabana e Sauca Aferika ena 1989. Ena 1998, keirau sa qai suka ina neirau vanua me keirau sa lai veiqaravi ena valenitabana e Canada.

Au Marau Meu Veiqaravi

Niu raica lesu na 54 na yabaki ni noqu cakacaka vakaitalatala vakatabakidua, dua na ka noqu marau niu a vakayagataka noqu gauna vakaitabagone ena cakacaka tabu i Jiova. Levu sara na ka dredre e sotakaya o Anne, ia e sega ni vosa kudrukudru vakadua, e dau tokoni au ga ena veika kece keirau cakava. Keirau marau ni levu keirau sa vukei ira mera mai kilai Jiova, e so vei ira oqo era sa vakaitavi tu ena cakacaka vakaitalatala vakatabakidua. E vu tale ga ni reki vei keirau neirau raici ira e so na luvedra, kei na makubudra sara mada ga nira qaravi koya tiko na noda Kalou cecere o Jiova!

Au kila ni sega tale ni dua na ka e vuravura e rawa ni vakatauvatani kei na veivakalougatataki e solia vei keirau o Jiova. E dina ni levu sara na ka dredre keirau sa sotava, ia keirau raica ni ka kece oqo e tarai cake kina noda vakabauti Jiova kei na noda nuitaki koya. Vei keirau, sa dua dina na vale cecere ni kaukaua, na ivunivuni, e ivukevuke tale ga ena gauna ni rarawa.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 26]

Neirau painia vata ena 1947; keirau kei Anne ena gauna oqo

[iYaloyalo ena tabana e 29]

O ira keirau a sotavi ira mai Zaire era taleitaka vakalevu na itukutuku dina mai na iVolatabu