Vakabauta na Vosa ni Yalayala ni Kalou!

“Sa tu talega vei keda na vosa [“ni yalayala,” NW] sa vakadinadinataki vakalevu cake.”​—2 PITA 1:​19.

1, 2. Na cava na imatai ni parofisai e volai, na cava e dua na taro e vakavurea?

O JIOVA na iVurevure ni imatai ni parofisai e volai. Ni rau sa valavala ca o Atama kei Ivi, e tukuna na Kalou vua na gata: “Ia ka’u na vakaveimecakitaki kemudrau kei na yalewa, kei na nomu kawa kei na nona kawa; ena butuqaqia na ulumu ko koya, ia ko na qaqia na bukubukuni-yavana.” (Vakatekivu 3:​1-7, 14, 15) Ena oti mada e vica na senitiuri ena qai kilai na ibalebale ni vosa ni yalayala oya.

² E vakanuinui tu na kawatamata ivalavala ca ina imatai ni parofisai oya. E qai vakaraitaki e muri ena iVolatabu ni o Setani na Tevoro “na gata makawa” oya. (Vakatakila 12:9) Ia o cei na Kawa yalataki ni Kalou?

Qarai na Kawa

3. E vakabauta vakacava o Epeli na imatai ni parofisai?

³ E duidui vei tamana o Epeli, na tamata itovo vakalou, ni vakabauta na imatai ni parofisai. Kena irairai ni vakabauta o Epeli ni na vinakati me vakadavei na dra me bokoci kina na ivalavala ca. Na vakabauta oya e vakavuna me cabora na isoro manumanu e qai vakadonuya na Kalou. (Vakatekivu 4:​2-4) Ia, a se bera tiko ga ni kilai se o cei e Kawa yalataki.

4. Na cava e yalataka na Kalou vei Eparama, na cava e vakaraitaka me baleta na Kawa yalataki?

⁴ Rauta ni 2,000 na yabaki mai na gauna i Epeli, e cavuta na vosa ni yalayala oqo o Jiova vei Eparama na peteriaki: “Au na vakalougatataki iko vakalevu, ka vakavuqataka vakalevu na nomu kawa me ra vaka na kalokalo ni lomalagi, . . . ena kalougata talega na veimatanitu kecega e vuravura e na nomu kawa.” (Vakatekivu 22:​17, 18) Na vosa oya e semai Eparama ina vakayacori ni imatai ni parofisai. E vakaraitaka na vosa ni yalayala, ni Kawa ena vaqeavutaka na cakacaka i Setani, ena basika mai ena Kawa i Eparama. (1 Joni 3:8) “Sega talega ni lomalomarua me tawa-vakabauta na vosa ni yalayala ni Kalou” o Eparama, vaka kina o ira na ivakadinadina i Jiova era bula ni bera na gauna vakarisito a se sega “ni yaco dina vei ira na ka e a yalataki.” (Roma 4:​20, 21; Iperiu 11:​39, VV) Era vakabauta tiko ga na vosa ni yalayala ni Kalou.

5. E vakayacori vei cei na vosa ni yalayala ni Kalou me baleta na Kawa, na cava o sauma kina vaka oqori?

⁵ E vakatakila na yapositolo o Paula na Kawa yalataki ni Kalou ni vola: “Ia sa vosataki vei Eparaama na veiyalayalati, vei ira talega na nona kawa. Sa sega ni kaya ko koya. Vei ira na veikawa, me vaka sa vuqa na kawa; ia me vaka ni sa dua bauga, Vei ira talega na nomu kawa, o koya na Karisito.” (Kalatia 3:​16) Na Kawa era na vakalougatataki ira kina na veimatanitu era sega ni okati kece kina na kawa i Eparama. Era sega ni vakayagataki mera vakalougatataka na veimatanitu na luve i Eparama o Isimeli kei iratou na luvena tagane e tinadratou o Ketura. E dewa ga na Kawa yalataki vei luvena o Aisake kei Jekope na makubuna. (Vakatekivu 21:12; 25:​23, 31-​34; 27:​18-​29, 37; 28:14) A vakaraitaka o Jekope nira na talairawarawa na “veimataqali” vei Sailo ena yavusa o Juta, ia e muri sa qai dewa vakatabakidua na Kawa ena iyatukawa i Tevita. (Vakatekivu 49:10; 2 Samuela 7:​12-​16) Era namaka na Jiu ena imatai ni senitiuri me basika mai e dua ga na tamata me Mesaia, se Karisito. (Joni 7:​41, 42) E vakayacori na vosa ni yalayala ni Kalou me baleta na Kawa vei Luvena, o Jisu Karisito.

Basika na Mesaia!

6. (a) Na cava na ibalebale ni parofisai me baleta na 70 na macawa? (b) Ena sala cava kei na gauna cava e ‘bokoca kina na ivalavala ca’ o Jisu?

⁶ E bibi sara na parofisai a vola na parofita o Taniela me baleta na Mesaia. Ena imatai ni yabaki ni nona veiliutaki o Taraiase na kai Mitia, sa kila o Taniela ni sa vakarau cava na kena laladidi o Jerusalemi me 70 na yabaki. (Jeremaia 29:10; Taniela 9:​1-4) Ni masu tiko o Taniela, e mai vakaraitaka vua na agilosi o Keperieli ni ‘sa loku e vitusagavulu na wiki [se, “macawa,” NW] me qai bokoci kina na ivalavala ca.’ Ena muduki na Mesaia ena veimama ni ika70 ni macawa. E tekivu na “vitusagavulu na macawa ni yabaki” ena 455 B.S.K., na yabaki e vakarota kina na tui kei Perisia o Atakisekise 1 ‘me tara tale o Jerusalemi.’ (Taniela 9:​20-​27; Moffatt; Niemaia 2:​1-8) Ena basika na Mesaia ni oti e 7 na macawa, soqonivata kei na 62 na macawa. E tekivu na 483 na yabaki oqo ena 455 B.S.K. qai lai cava ena 29 S.K., na yabaki e papitaiso kina o Jisu qai lumuti koya kina na Kalou me Mesaia, se Karisito. (Luke 3:​21, 22) E ‘bokoca na ivalavala ca’ o Jisu ena nona solia nona bula me ivoli ena 33 S.K. (Marika 10:45) Oqori e vuna vinaka dina meda vakabauta kina na vosa ni yalayala ni Kalou!a

7. Vakayagataka na iVolatabu mo vakaraitaka kina ni a vakayacori vei Jisu na parofisai me baleta na Mesaia.

⁷ Ena rawa nida kilai koya na Mesaia ke da vakabauta na vosa ni yalayala ni Kalou. Era vola na volavola ena iVolatabu Vakirisi Vakarisito ni levu na parofisai me baleta na Mesaia ena iVolatabu Vakaiperiu, e vakayacori sara ga vei Jisu. Oqo e so na kena ivakaraitaki: E vakasucumi Jisu mai Peceliema e dua na goneyalewa e se bera ni taratagane. (Aisea 7:​14; Maika 5:2; Maciu 1:​18-​23; Luke 2:​4-​11) E kacivi mai Ijipita, era vakamatei na gonelalai ni sa sucu oti. (Jeremaia 31:15; Osea 11:1; Maciu 2:​13-​18) E colata na keda mate o Jisu. (Aisea 53:​4, NW; Maciu 8:​16, 17) Me vaka e parofisaitaki, e curu i Jerusalemi ni vodoka na luve ni asa. (Sakaraia 9:9; Joni 12:​12-​15) E vakayacori na ka e kaya na daunisame me yaco ni sa vakoti o Jisu, era wasea na sotia nona isulu ra qai vakawirimadigitaka na nona itutuvi. (Same 22:18; Joni 19:​23, 24) Na kena sega ni ramusu na sui i Jisu kei na nona cokai e vakayacori kina na parofisai. (Same 34:20; Sakaraia 12:10; Joni 19:​33-​37) Oqo e vica ga na ivakaraitaki ni kena vakayacori vei Jisu na parofisai me baleta na Mesaia era vola na dauvola iVolatabu era uqeti vakalou.b

Cibitaka na Mesaia na Tui!

8. O cei e dede sara na nona bula, e vakayacori vakacava na parofisai ena Taniela 7:​9-​14?

⁸ Ena imatai ni yabaki ni nona veiliutaki na tui Papiloni o Pelisasari, a vakavuna o Jiova me tadra o Taniela e dua na tadra kei na raivotu vakatubuqoroqoro. E raica na parofita e va na manumanu vakaitamera. E tukuna na agilosi ni Kalou ni ratou vakatayaloyalotaka e “va na tui,” e kilai kina ni ratou vakatayaloyalotaka na matanitu qaqa eratou na lewai vuravura veitaravi. (Taniela 7:​1-8, 17) E raica sara o Taniela ni dabe toka ena nona itikotiko vakaturaga o Jiova, o koya e “dede sara na nona bula.” E vakataulewa qai totogitaki iratou na manumanu, e kauta tani vei iratou na veiliutaki qai vakamatea na ikava ni manumanu. E solia vua “e dua e vaka . . . na Luve ni tamata” me lewai ira tawamudu “na tamata kece, kei na veivanua, kei na dui vosavosa.” (Taniela 7:​9-​14) Oqo e dua na parofisai totoka e vakaraitaka nona sa dabeca na itikotiko vakaturaga mai lomalagi ena 1914 na “Luve ni tamata” o Jisu Karisito!​—Maciu 16:13.

9, 10. (a) Na cava e vakatakarakarataka na veitikiniyago ni matakau? (b) E vakayacori vakacava na Taniela 2:​44?

⁹ A kila o Taniela ni dau “vakasivoi ira na tui, ka sa lesi ira na tui” na Kalou. (Taniela 2:​21) Ni vakabauti Jiova, o koya e dau “vakaraitaka na ka vuni,” e qai vakatakila na parofita na ibalebale ni matakau vakaitamera e tadra na tui Papiloni o Nepukanesa. Na veitikiniyago ni matakau oya e vakatakarakarataka na nodra duri kei na nodra bale na matanitu qaqa kei vuravura me vakataki Papiloni, Mitia kei Perisia, Kirisi, kei Roma. Na Kalou e vakayagataki Taniela tale ga me vakaraitaka na veika ena yaco e vuravura me yacova mai na noda gauna kei na gauna e se bera mai.​—Taniela 2:​24-​30.

¹⁰ “E na nodra gauna na tui ko ya,” e kaya na parofisai, “ena qai vakatura na Kalou ni lomalagi e dua na matanitu, ena sega sara ni vakarusai rawa: ia na matanitu ko ya ena sega ni biu tu me nodra na tamata tani, ia ena vurumemeataka ga ka vakaotia na veimatanitu oqori, ka na tu ga ka sega ni mudu.” (Taniela 2:​44) Ni sa cava “nodra gauna lokuci na veimatanitu” ena 1914, sa tauyavutaka sara na Kalou na Matanitu vakalomalagi ena liga i Karisito. (Luke 21:​24, NW; Vakatakila 12:​1-5) Ena kaukaua ni Kalou e kavida mai na “vatu” e vakatakarakarataka na Matanitu Vakamesaia mai na “ulu-ni-vanua” e vakatakarakarataka na veiliutaki cecere ni Kalou. Na vatu oqori ena qai vakavurumemeataka na matakau ena Amaketoni. Ena tudei me tawamudu na Matanitu Vakamesaia, me vaka e dua na ulunivanua levu, ni na roboti “vuravura taucoko” na kena lewa.​—Taniela 2:​35, 45; Vakatakila 16:​14, 16.c

11. Na vakamataliataki i Jisu e vakaraitaka vakailiu na cava, e tarai Pita vakacava na raivotu oya?

¹¹ Ni vakasamataka tiko na gauna ni nona veiliutaki ena Matanitu, e kaya kina o Jisu vei iratou nona tisaipeli: “Sa tu eke eso, era na sega dina ni mate, era na raica mada na Luve ni tamata ni sa lako mai e na nona matanitu.” (Maciu 16:28) Ni oti e ono na siga, e kauti iratou o Pita, Jemesa, kei Joni ina dua na ulunivanua cecere. Ia ni ratou se rai tu ga sa vakamataliataki qai veisau na kena irairai. Ni vakarurugi iratou na yapositolo e dua na o e qai kaya na Kalou: “Oqo na noqu Gone ni toko, au sa dauvinakata vakalevu; dou vakarogoci koya.” (Maciu 17:​1-9; Marika 9:​1-9) Uasivi dina na kena vakaraitaki vakailiu oya na iukuuku i Karisito ena Matanitu! Sa rauta me kaya o Pita ni vakasamataka tiko na raivotu ramase oya: “A ka oqo keitou sa qai vakabauta vakalevu cake sara kina na nodra i tukutuku na parofita.”​—2 Pita 1:​16-​19, VV.d

12. Na cava e kena gauna kina oqo meda vakaraitaka nida vakabauta na vosa ni yalayala ni Kalou?

¹² “Na nodra i tukutuku na parofita” e rairai okati kina na parofisai e baleta na Mesaia e volai ena iVolatabu Vakaiperiu, vata kei na ka e tukuna o Jisu me baleta nona lako mai “e na kaukauwa kei nai ukuuku levu.” (Maciu 24:30) Na vakamataliataki i Karisito e vakadeitaka na vosa ni yalayala me baleta nona lako mai ena kaukaua vakaiukuuku ni veiliutaki tiko ena Matanitu ni Kalou. Sa voleka mai oqo na gauna ni nona vakaraitaki mai ena iukuuku vakalomalagi, na gauna era na qai vakarusai kina o ira na tawavakabauta ra qai vakalougatataki o ira na cakacakataka nodra vakabauta. (2 Cesalonaika 1:​6-​10) Na vakayacori ni parofisai vakaivolatabu e vakadeitaka nida sa tiko ena “iotioti ni veisiga.” (2 Timoci 3:​1-5, 16, 17, NW; Maciu 24:​3-​14) Sa vakarau tu na Dauveivakamatei Nuitaki i Jiova o Maikeli, se o Jisu Karisito, me vakarusa na vuravura ca oqo ena gauna ni “veivakararawataki levu.” (Maciu 24:​21, NW; Taniela 12:1) E kena gauna sara ga oqo meda vakaraitaka kina nida vakabauta na vosa ni yalayala ni Kalou.

Vakabauta Tiko ga na Vosa ni Yalayala ni Kalou

13. Na cava ena vukei keda meda lomana tiko ga na Kalou da qai vakabauta tale tiko ga nona vosa?

¹³ E sega ni vakabekataki nida marautaka dina noda qai mai kila ni sa vakayacori tiko na vosa ni yalayala ni Kalou. Ia sa lailai beka noda vakabauta ena gauna oqo, sa batabata beka noda loloma? Meda kua ni vakataki ira na lotu Vakarisito e Efeso era ‘biuta na loloma a tu vei ira e liu.’ (Vakatakila 2:​1-4) Ke sa dede mada ga noda qaravi Jiova voli mai, e rawa ni vakaleqai noda vakabauta ke da sega ni ‘vakaliuca tiko ga na Matanitu ni Kalou kei na nona yalododonu’ nida kumuna tiko ga na iyau mai lomalagi. (Maciu 6:​19-​21, 31-​33) Nida vulica vagumatua tiko ga na iVolatabu, tiko vakalevu ena soqoni vakarisito, da qai vunautaka vakalevu na Matanitu ni Kalou, ena vukei keda oqori meda lomani Jiova tiko ga, lomana na Luvena, kei na iVolatabu. (Same 119:105; Marika 13:10; Iperiu 10:​24, 25) Na veika oya ena vakaukauataka tiko noda vakabauta na vosa ni Kalou.​—Same 106:12.

14. Na cava e nodra icovi na lotu Vakarisito lumuti nira vakabauta na vosa ni yalayala i Jiova?

¹⁴ Ni a vakayacori na vosa ni yalayala ni Kalou ena gauna sa oti, sa rawa tale ga nida vakabauta na ka e tukuna me baleta na gauna e se bera mai. Me kena ivakaraitaki, sa tiko oqo o Karisito me veiliutaki ena Matanitu ni Kalou, sa yaco vei ira na lotu Vakarisito lumuti era yalodina me yacova nira mate na vosa ni yalayala: “Vei koya sa gumatua ka’u na solia me kania na kau ni bula, ko ya sa tu e loma ni Parataisi ni Kalou.” (Vakatakila 2:​7, 10; 1 Cesalonaika 4:​14-​17) O Jisu e vakatarai ira na gumatua oqo mera “kania na kau ni bula” ena “Parataisi ni Kalou” e lomalagi. Ena vuku i Jisu Karisito, nira sa vakaturi, ena vakadonuya mera kua tale ni mate qai solia vei ira na yago e sega ni vuca rawa o Jiova, na “Tui ni veitaba gauna kece ga, sa sega ni mate rawa, ka sega ni laurai, na Kalou e dua bauga.” (1 Timoci 1:​17, VV; 1 Korinica 15:​50-​54; 2 Timoci 1:​10) Sa dua dina na icovi uasivi ni nodra lomani koya tiko ga na Kalou kei na nodra vakabauta dei nona vosa ni yalayala!

15. O cei era tauyavutaka na yavu ni “vuravura vou,” o cei era nodra itokani?

¹⁵ Ni oti toka ga nodra vakaturi ina “Parataisi ni Kalou” vakalomalagi na lumuti era yalodina tiko me yacova nira mate, era sereki na kena vo ni Isireli vakayalo era se bula tiko mai vei “Papiloni na Ka Levu,” na isoqosoqo ni veilotu lasu e vuravura. (Vakatakila 14:​8, NW; Kalatia 6:​16) Era vakayagataki sara mera tauyavutaka na yavu ni “vuravura vou.” (Vakatakila 21:1) Mani tekivu sara kina “e dua na vanua,” na parataisi vakayalo sa roboti vuravura tu nikua. (Aisea 66:8) Era sa drodro tiko kina na ilawalawa vakaitamera vaka na sipi era nodra itokani na Isireli vakayalo, ena “iotioti ni veisiga” oqo.​—Aisea 2:​2-4, NW; Sakaraia 8:​23; Joni 10:16; Vakatakila 7:9.

Yalataki Ena Vosa ni Kalou na iNuinui ni Kawatamata

16. Na cava e nodra inuinui na dautokoni ira na lumuti?

¹⁶ Na cava e nodra inuinui na dautokoni ira na lumuti ena yalodina? Era vakabauta tale ga na vosa ni yalayala ni Kalou, ra qai nuitaka tu mera bula ena vuravura Parataisi. (Luke 23:​39-​43) E keri era na lai gunu kina ena “uciwai ni bula” e veivakabulai qai medra wai “na drau ni kau” e tei tu e bati ni uciwai. (Vakatakila 22:​1, 2) Ke o nuitaka na veika totoka oqori, lomani Jiova tiko mada ga vakalevu, vakabauta tale tiko ga nona vosa ni yalayala. Saga mo dua vei ira era na marautaka na bula tawamudu ena vuravura Parataisi.

17. Na veivakalougatataki cava e okati tale ga ena bula ena vuravura Parataisi?

¹⁷ E dredre vua na tamata me vakamacalataka na ituvaki ni bula ena vuravura Parataisi sa roro tiko mai, ia e vakatakila na vosa ni yalayala ni Kalou na veivakalougatataki sa waraki keda tiko na kawatamata talairawarawa. Ni sa lewa duadua ga na Matanitu ni Kalou qai caka na lomana e vuravura me vaka e caka tiko mai lomalagi, “era na sega ni ia na veivakacaca se na veivakamatei” na tamata ivalavala kaukaua​—se o ira sara mada ga na manumanu. (Aisea 11:9; Maciu 6:​9, 10) Era na bula e vuravura na yalomalumalumu, era na “daumarau tiko e na veivakacegui vakaidina.” (Same 37:11) Sa na sega na waloloi ni na “tu e vuravura e na dela ni veiulu-ni-vanua na sila e qumi rawarawa ga.” (Same 72:16) Sa na sega na tagi e vu ena rarawa. Sa na sega na tauvimate kei na mate. (Aisea 33:24; Vakatakila 21:4) Vakasamataka mada​—ena sega na vuniwai, sega na wainimate, sega na valenibula, sega na valenibula ni mate ni vakasama, sega na veibulu. E inuinui totoka dina!

18. (a) Na cava e yalataki vei Taniela? (b) Na cava na “[i]votavota” i Taniela?

¹⁸ Ena bau vakalalai sara mada ga na ibulubulu ena gauna ni veivakaturi, ni sa sega tale na mate. Oqori na ka e nuitaka tu na tamata yalododonu o Jope. (Jope 14:​14, 15) Vaka kina na parofita o Taniela, ni a yalataka vua na agilosi i Jiova: “Ia ko iko, mo lako ga me yaco mada nai vakataotioti: ni ko na vakacegu, ka tu e na nomui votavota ni sa yaco na kenai otioti ni veibogi.” (Taniela 12:13) E yalodina me yacova ni mate o Taniela ni qarava tiko na Kalou. E se vakacegu tu ena mate ena gauna oqo, ia ena “tu” ena gauna era ‘tu cake kina na ivalavala vinaka mera bula’ ena Duanaudolu na Yabaki ni Veiliutaki i Karisito. (Luke 14:14) Na cava na “[i]votavota” i Taniela? E vakatura na parofisai i Isikeli, ni sa yaco mai na Parataisi, ena tiko na nodra dui tikina na tamata i Jiova, ena wasei vinaka tale ga na qele. (Isikeli 47:13–​48:35) Ena tiko gona na vanua i Taniela ena Parataisi, ia e sega ni nona ivotavota duadua ga na qele. Ena tiko tale ga nona itavi ena kena vakayacori na inaki i Jiova.

19. Na cava e vinakati me rawa kina na bula ena vuravura Parataisi?

¹⁹ Vakacava o iko kei na nomu ivotavota? Ke o vakabauta na Vosa ni Kalou, na iVolatabu, o na rairai diva tu beka mo bula ena vuravura Parataisi. De o raitayaloyalotaka tiko na veivakalougatataki o na sotava ni o qarava na qele, kei na nomu kidavaki ira na vakaturi mai na mate. E sega ni kurabuitaki oqo ni Parataisi e noda vanua dina ga na tamata. Na Kalou a buli rau na imatai ni tagane kei na yalewa me rau bula ena vanua vaka oya. (Vakatekivu 2:​7-9) E vinakata tale ga o Jiova mera bula tawamudu na tamata talairawarawa ena Parataisi. O na cakava beka na ka e tukuna na iVolatabu mo rawa kina ni lai maliwai ira na vica vata na bilioni era na bula ena vuravura Parataisi? E rawa mo lai bula e kea ke o lomana dina na Tamada vakalomalagi, o Jiova, mo vakabauta tale tiko ga na vosa ni yalayala ni Kalou.

[iVakamacala e ra]

O na Sauma Vakacava?

• Na cava na imatai ni parofisai, o cei na Kawa yalataki?

• Na cava e so na parofisai me baleta na Mesaia e vakayacori vei Jisu?

• Ena vakayacori vakacava na Taniela 2:​44, 45?

• Na cava na vosa ni yalayala ni Kalou vei ira na tamata talairawarawa?

[iYaloyalo ena tabana e 18]

O nuitaka na bula ena vuravura Parataisi?