Na Yalo ni Vala

“E SEGA ni dua e dau qaqa ena ivalu,” e kaya e dua na sotia a vala ena iKarua ni iValu Levu. “Era druka kece ga.” E vuqa era na duavata kei koya. Ni vakaitamera na leqa e kauta mai na ivalu; era colata na kena icolacola o ira na qaqa kei ira na druka. Ni sa oti mada ga na veiraravui, era se sotava ga e milioni vakamilioni na leqa vakaitamera ni ivalu.

Na leqa cava? E rawa ni vaqeavutaka e dua na iwase ni matatamata na ivalu, mera qai vo tu mai e dua na iwiliwili levu ni luveniyali kei na yada. E levu era bula mai na ivalu e laurai votu vei ira na mavoa, ia e sa dau tu lo ga ena nodra vakasama na mawe ni ivalu. E milioni vakamilioni era bula vakaloloma, se era sa wili vaka isenivalu. Ena rawa beka nida vakasamataka na yalo ni veicati kei na rarawa era sa katona tu o ira na bula mai na ivalu?

Mavoa Macamaca Dredre

Na mavoa ni lomadra na tamata ena bula tiko ga, veitalia ga ni sa mudu na ivalu, ni sa oti na cacabolobolo ni dakai, kei na nodra sa lesu tale ina nodra vanua na sotia. Ena rawa ni bula tu ga vei ira na matatamata mai muri na yalo ni vala. Na mavoa gona ni vala macamaca dredre oqo ena rawa ni kadre me itekitekivu ni ivalu e tarava.

Me kena ivakaraitaki, na Treaty of Versailles, a sainitaki ena 1919 me ivakadei ni sa oti na iMatai ni iValu Levu, e virikotora ina vanua o Jamani e so na vakatatabu, era nanuma kina na lewena ni sa rui dredre qai voravora. E kaya kina na Encyclopædia Britannica, ni veika e lavaki ena veiyalayalati oya e “vakavuna sara ga na nodra vakaduduile na kai Jamani e vakavurea tale ga na yalo ni veisausaumitaka na ca.” Ni oti tale e vica na yabaki, “na yalo ni saqati ni ivola ni veiyalayalati oya e solia kina na galala vei Itala me tekivu yavala,” oqo e dua tiko vei ira na vu ni kena kacabote na iKarua ni iValu Levu.

E tekivu na iKarua ni iValu Levu e Poladi, qai tete yani vaka ina Balkans. Na yalo ni vala e buroro vei ira na dui matatamata ena veiyabaki ni 1940, e dolava kina na sala me katuvu kina na vala ena Balkans ena veiyabaki ni 1990. “Na yalo ni vala, oya na veicati kei na veisausaumitaki ni ca e yaco me sega ni oti rawa, e mai tara sara na noda itabagauna,” e volatukutukutaka na niusiveva ni Jamani na Die Zei.

Kevaka me na bula veisaututaki na tamata, sa dodonu me vakaseavutaki na yalo ni vala. Ena rawati beka vakacava? Na cava beka e rawa ni caka me qusia laivi na yalo ni veicati kei na rarawa? O cei ena rawa ni vakaseavutaka na yalo ni vala?

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 2]

WAQANA: Fatmir Boshnjaku

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 3]

U.S. Coast Guard photo; UN PHOTO 158297/​J. Isaac