O Cei na Kalou?

“NA YACA Kalou e dau cavuti vua na ivurevure ni kaukaua duadua e lomalagi kei vuravura qai caka vua na sokalou,” e tukuna na Encyclopedia Americana. E dua na ivolavosa e vakamacalataka na vosa “Kalou” me “cecere duadua.” E bulibuli vakacava na kabula oqo?

E igu tawarairai beka na Kalou se dua dina na kabula? E tiko beka na yacana? E tiki beka ni Letoluvakalou, me vaka era vakabauta e vuqa? Eda na kilai koya vakacava na Kalou? Na iVolatabu e sauma vakadodonu na veitaro oqori. Ia, e vakauqeti keda meda vakasaqara na Kalou, ni kaya: “Sa sega ga ni yawa ko koya vei keda yadua.”​—Cakacaka 17:27.

iGu Tawarairai se Kabula Dina?

E vuqa era vakabauta na Kalou ni dua na igu, sega ni kabula dina. Me kena ivakaraitaki, ena so na itovo vakavanua, era vakatoka me kalou na veika e buli. Nodra dikeva e so na ivakadinadina era kumuna na saenitisi ena nodra vakadidike me baleta na ibulibuli ni vuravura kei na lomalagi, vaka kina na veika buli e tu e vuravura, era tinia kina nira vu mai ena dua na vanua. Ia, era sega ga ni via vakabauta ni dua e vakavuna na veika kece oya.

E vakasakiti vakaoti na veika e buli, e kena ibalebale ni sa dua na ka na nona vuku o koya e bucina na kena vakasama, se sega beka? Ia sa macala ga ni vakasama e dau vure mai ena mona. O koya gona e bucina na vakasama ni veika e buli na Kalou. Io, e tiko na vatukana, ia e yago ga vakayalo, sega ni yago vakayago me vakataki keda. E kaya na iVolatabu: “Kevaka sa dua na yago vakayago, sa dua tale ga na yago vakayalo.” (1 Korinica 15:​44, VV) Ni vakamacalataka na yago ni Kalou, na iVolatabu e kaya vakamatata: “A Yalo na Kalou.” (Joni 4:​24) Na yago vakayalo e duidui sara mai na yagoda, qai tawarairai. (Joni 1:​18) Era tu tale ga e so na kabula tawarairai. Era vakatokai mera agilosi​—era “luve ni Kalou.”​—Jope 1:6; 2:1.

Me vaka ni Kalou e kabula e sega ni buli qai yago vakayalo, e dodonu me dua na nona itikotiko. Ni vakaibalebaletaka tiko na nodra itikotiko na yago vakayalo, e tukuna vei keda na iVolatabu ni lomalagi “na yasana  . . sa tiko kina” na Kalou. (1 Tui 8:​43) E tukuna tale ga o Paula, e dua e dauvola na iVolatabu: ‘Sa curu na Karisito ina lomalagi dina ga, me rairai ena mata ni Kalou ena vukuda.’​—Iperiu 9:​24.

Na vosa “yalo” e dau vakayagataki tale ga ena dua tale na vakasama ena iVolatabu. Nona masu vua na Kalou, a kaya na daunisame: “O ni sa tala yani na Yalomuni, era sa buli.” (Same 104:30) E sega ni Kalou na yalo oqo ia e igu e dau tala yani na Kalou, se vakayagataka, me vakayacora na lomana. Oya na ka a vakayagataka na Kalou me bulia kina na lomalagi, vuravura, kei na veika bula kece. (Vakatekivu 1:2; Same 33:6) Na yalona e vakatokai me yalo tabu. A vakayagataka tale ga na Kalou na yalona me uqeti ira na tagane era vola na iVolatabu. (2 Pita 1:​20, 21) O koya gona, na yalo tabu e igu tawarairai e dau vakayagataka na Kalou me vakayacora na nona inaki.

E Tiko na Yacana Dokai na Kalou

A taroga o Akuri, e dua a vola na iVolatabu: “Ko cei sa kumuna na cagi ki ligana? Ko cei sa vauca na wai e nai sulu? Ko cei sa lesia kecega nai yalayala kei vuravura? Ko cei na yacana, ko cei talega na yaca i koya na luvena?” (Vosa Vakaibalebale 30:4) A taroga tiko o Akuri, ‘Oni kila beka e dua na tamata se yatukawa a bau cakava na veika oya?’ Na Kalou duadua ga e tu vua na kaukaua me lewa na veika buli. Na ivakadinadina levu ga ni bula tiko na Kalou oya na veika a bulia, ia e sega ga ni vakatakila na yaca ni Kalou. O koya gona, eda na sega ni kila rawa na yacana ke sega ni vakatakila vei keda na Kalou. A qai vakayacora vaka kina. E tukuna na Dauveibuli: “Koi au ko Jiova; sai koya oqo na yacaqu.”​—Aisea 42:8.

E kunei e rauta ni vaka7,000 na yaca dokai ni Kalou, o Jiova, ena iVolatabu Vakaiperiu taumada. A vakatakila na yaca oqo o Jisu Karisito vei ira na tani qai dau vakacerecerea e matadra. (Joni 17:​6, 26) Na yaca oya e kune ena iotioti ni ivola ni iVolatabu me kena icavuti “Aliluya,” e kena ibalebale “vakacaucautaki Ja.” Na yaca “Ja” e ivakalekaleka ni yaca “Jiova.” (Vakatakila 19:​1-6) Ia, era dau vakayagataka vakavudua na yaca oya e vuqa na iVolatabu ena gauna oqo. Era vakayagataka ga vakavuqa na vosa “TURAGA” se “KALOU” e dau volai vakamatanivola lelevu me duatani kina mai na icavuti kilai levu me vaka na “Turaga” kei na “Kalou.” E so na vuku era vakatura de rairai na yaca ni Kalou a cavuti me Yahweh.

Na cava e duidui kina na rai me baleta na yaca i koya na Kabula cecere duadua e lomalagi kei vuravura? A tekivu na leqa oqo ena vica vata na senitiuri sa sivi, nodra rere vakalialia na Jiu era sega kina ni cavuta na yaca ni Kalou sa ra qai vakacuruma na vosa vakaiperiu ni “Turaga Sau” na gauna kece era donuya kina na yaca ni Kalou nira wili iVolatabu. A sega ni vakayagataki na votu (vowel) ena kena volai na iVolatabu Vakaiperiu, oya na vuna e sega ni kilai na kedra rorogo na matanivola e taurivaki me yaca ni Kalou e dau cavuta o Mosese, Tevita kei na so tale ena gauna makawa. Ia, na kena icavucavuti ena vosa vakavalagi, Jehovah (Jiova), e sa dau vakayagataki tu mai ena vica vata na senitiuri, e sa ciqomi raraba tale ga edaidai ena vuqa na vosa.​—Lako Yani 6:3; Aisea 26:4.

Dina ga ni se vakatitiqataki tiko ga na kena vakarorogotaki na yaca ni Kalou ena vosa vakaiperiu makawa, ia e matata vinaka na kena ibalebale. Na ibalebale ni yacana “O Koya e Vakavuna me Yaco.” E vakatakilai koya na Kalou o Jiova me Daunakinaki Levu. Ena raica me vakayacori na nona inaki kei na nona vosa ni yalayala. E tu ga vua na Kalou dina na kaukaua me vakayacora oqori, e ganita tale ga me vakatokai ena yaca oya.​—Aisea 55:11.

E sega gona ni vakatitiqataki ni yaca Jiova e vakaduiduitaki koya kina na Kalou Kaukaua Duadua mai vei ira na kalou tale e so. Oya na vuna e basika kina na yaca oya vakavuqa ena iVolatabu. E levu na ivakadewa era sega ni vakayagataka na yaca vakalou, ia na Same 83:18 e kaya vakamatata: “Sai kemuni na yacamuni ga ko JIOVA, Sa Cecere sara duaduaga e vuravura taucoko.” Ena nona cakacaka voli vakaitalatala, a vakavulici iratou na nona imuri o Jisu Karisito: “O koya mo dou qai masu vakaoqo: Tama i keimami mai lomalagi, me vakarokorokotaki na yacamuni.” (Maciu 6:9) E dodonu gona meda vakayagataka na yaca ni Kalou ena gauna eda masu kina, noda tukuni koya tiko, kei na noda vakacerecerei koya vei ira na tani.

E Kalou o Jisu?

E vakamatatataka sara ga na Kalou o Jiova se o cei na Luvena. A tukuna na Kosipeli i Maciu ni gauna e papitaiso oti kina o Jisu, “sa dua na domo mai lomalagi, sa kaya, O koya oqo na noqu Gone ni toko, au sa dauvinakata vakalevu.” (Maciu 3:​16, 17) O Jisu Karisito e Luve ni Kalou.

Ia, e so na tamata lotu era kaya ni Kalou o Jisu. So tale era kaya ni Kalou e dua na tiki ni Letoluvakalou. Na ivakavuvuli oqo e tukuni kina ni, “Kalou na Tamana, Kalou na Luvena, qai Kalou na Yalo Tabu, ia e sega ni tolu na Kalou e dua ga.” Eratou “tawamudu qai tautauvata tolutolu.” (The Catholic Encyclopedia) E dodonu beka na rai oqo?

Me baleti Jiova, e kaya na iVolatabu: “Sai kemuni ga na Kalou e sega ni tubu ka sega ni mudu.” (Same 90:2) O koya “na Tui tawa tubu”​—e sega na nona itekitekivu se vakataotioti. (1 Timoci 1:​17) Ena yasana kadua, o Jisu, a “vakatuburi eliu ka qai muri na ka kecega ka caka,” “na i vakatekivu ni veika kece sa bulia na Kalou.” (Kolosa 1:​13-​15; Vakatakila 3:​14, VV) Nona tukuna tiko ni Kalou na Tamana, a kaya o Jisu: “Sa uasivi cake vei au ko Tamaqu.” (Joni 14:28) A vakamacalataka tale ga o Jisu ni so na ka e sega ni kila o koya kei ira na agilosi, ia e kila taudua ga na Kalou. (Marika 13:32) Kuria, nona masu vei Tamana o Jisu, a kaya: “Me kakua ni yaco na noqu lewa, me yaco ga na nomuni lewa.” (Luke 22:42) A masu tiko beka vei cei o koya ke sega ni a masu tiko vua e dua na Kabula e cecere cake vua? A vakaturi Jisu mai na mate na Kalou, sega ni o Jisu vaka i koya.​—Cakacaka 2:​32.

Ia, na iVolatabu e vakatokai Jiova me Kalou Kaukaua, o Jisu me Luvena. A sega ni rau tautauvata ni bera na nona mai bula e vuravura o Jisu se na gauna a bula voli kina vakatamata; se me rau tautauvata kei Tamana ni oti na nona vakaturi me lai bula i lomalagi. (1 Korinica 11:3; 15:28) Me vaka ga e sa veivosakitaki oti, e sega ni tamata na yalo tabu, na ikatolu ni Letoluvakalou. Ia, e igu tawarairai e vakayagataka na Kalou me vakayacora kina na ka ga e vinakata. O koya gona, na Letoluvakalou e sega ni ivakavuvuli vakaivolatabu.a E kaya na iVolatabu: “O Jiova na noda Kalou ko Jiova sa dua bau.”​—Vakarua 6:4.

Kila Vinaka na Kalou

Ena gadrevi meda kilai koya vinaka na Kalou, me rawa nida lomani koya da qai sokalou vakatabakidua sara ga vua. Ena rawa nida kila vinaka vakacava na Kalou? E kaya na iVolatabu: “Me tekivu mai na gauna e sa qai buli kina na vuravura sa laurai vinaka tu na veika vuni ni Kalou e na nona kaukauwa e sega ni vakaiyalayala kei na nona i tovo ni bula vakalou.” (Roma 1:​20, VV) Dua na sala eda rawa ni kila vinaka kina na Kalou oya na noda vakadigova qai vakananuma vakatitobu na nona ibulibuli.

Ia, na veika e buli e sega ni tukuna vei keda na ka kece meda kila kina na Kalou. Me kena ivakaraitaki, meda kila ni o koya e Kabula vakayalo qai tiko na yacana dokai, ena gadrevi meda na rai ga ina iVolatabu. Na sala uasivi duadua meda kila vinaka kina na Kalou, oya na kena vulici na iVolatabu. Ena iVolatabu, e levu tale na ka e tukuna vei keda o Jiova se Kalou vakacava o koya. E sega wale ga ni vakamacalataka vei keda na nona inaki, e vakavulica tale ga vei keda na nona ivalavala. (Emosi 3:7; 2 Timoci 3:​16, 17) Eda marautaka dina ni vinakata na Kalou meda “mai kila sara nai vakavuvuli dina” me yaga kina vei keda na nona isolisoli loloma! (1 Timoci 2:4) O koya gona, meda kua mada ga ni guce na vulica na ka kece me baleti Jiova.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 5]

A vakayagataka na Kalou na yalona tabu me bulia na vuravura qai uqeti ira tale ga na tamata mera vola na iVolatabu

[iYaloyalo ena tabana e 5]

A rogo mai lomalagi e dua na domo, qai kaya: “Oqo na noqu Gone ni Toko”

[iYaloyalo ena tabana e 7]

O Jisu a masu vua na Kalou​—na Kabula e cecere cake vua

[iYaloyalo ena tabana e 7]

A vakatakila o Jisu na yaca ni Kalou vei ira na tani

[iYaloyalo ena tabana e 7]

E rawa nida kila vinaka na Kalou