Era Lotu Vakayalo Ka Vakaidina na Lotu Vakarisito

“A Yalo na Kalou: ia ko ira sa lotu vua, e dodonu me ra lotu vakayalo ka vakaidina.”​—JONI 4:24.

1. Na sokalou vakacava e vinakata na Kalou me caka vua?

NA LUVE ni Kalou e duabau ga a vakatuburi, o Jisu Karisito, a vakamatatataka vakasigalevu na mataqali sokalou e vinakata na Tamana vakalomalagi me caka vua. Ni talaucaka tiko e dua na vosa veivakauqeti vua na marama ni Samaria ena toevu volekati Saika, a kaya o Jisu: “Dou sa lotu vei koya dou sa sega ni kila: keimami sa kilai koya keimami sa lotu vua: ni sa tubu maivei ira na kai Jutia nai Vakabula. Ia ena lako mai na gauna, a sa qai yaco mai, era na lotu vakayalo ka vakaidina vei Tamada ko ira sa lotu dina; ni sa qara ko Tamada me vakaoqo ko ira sa lotu vua. A Yalo na Kalou: ia ko ira sa lotu vua, e dodonu me ra lotu vakayalo ka vakaidina.” (Joni 4:​22-​24) Na cava na ibalebale ni vosa oqo?

2. Era yavutaka ena cava na nodra sokalou na kai Samaria?

² A cala tu na nodra vakabauta vakalotu na kai Samaria. Era ciqoma me uqeti vakalou na imatai ga ni lima na ivola ni iVolatabu​—me vaka na nodra vakadewa, e vakatokai na Penitatuki ni Samaria. Era sega dina ni kila na Kalou na kai Samaria, ni a soli vei ira na Jiu mera kila na iVolatabu. (Roma 3:​1, 2, VV) A rawa vei ira na Jiu yalodina kei na so tale mera marautaka na veivakadonui i Jiova. Ia e tiko na ka ena vinakati vei ira.

3. Na cava e vinakati meda qai sokaloutaki koya kina na Kalou “vakayalo ka vakaidina”?

³ Na cava mera cakava na Jiu, kai Samaria, kei ira tale e so e liu mera vakamarautaki Jiova kina? A dodonu mera sokaloutaki koya “vakayalo ka vakaidina.” O keda tale ga me vaka kina. E dina ni vinakati me gumatuataki qai bulabula na noda sokalou, me vu tale ga mai na lomada e sinai ena loloma kei na vakabauta, ia na lotu vakayalo vua na Kalou e vinakati vakabibi kina me tiko vei keda na yalona tabu, da qai vakamalumalumu ina kena veidusimaki. Mai na noda vulica kei na noda bulataka na Vosa ni Kalou, e dodonu me moica na yaloda se noda ivakarau ni vakasama oqori me lakolako vata kei na nona vakasama. (1 Korinica 2:​8-​12) Me vakadonuya o Jiova na noda sokalou, ena vinakati me yavutaki ena ka dina. Me salasalavata na noda sokalou kei na veika e vakatakilai tu me baleti koya na Kalou kei na nona inaki ena nona Vosa, na iVolatabu.

E Tiko na Ka Dina

4. Na cava na nodra rai e so me baleta na ka dina?

⁴ E so na dau vakadidike vuku era sa yacova na vakasama ni na sega ni kila rawa na kawatamata na yavu ni ka dina. A vola kina oqo na dauvolavola mai Suwiteni, o Alf Ahlberg: “Levu na taro titobu vakavuku era sa rui vereverea ni sega ga ni rawa me dua na kedra isau me sotadonu.” E dina beka na ka era kaya e so ni vakatikina ga na ka dina e rawa ni kilai? A sega ni kaya oqori o Jisu Karisito.

5. Na cava a lako mai kina i vuravura o Jisu?

⁵ Kaya mada nida duri tu da qai raica ni sa yaco tiko e dua na ituvaki oqo: Se qai itekitekivu toka ni yabaki 33 S.K. Sa mai wavu tu o Jisu ena mata i Ponitio Pailato, na Kovana ni Roma. A kaya vei Pailato o Jisu: “Na ka oqo ka’u sa lako mai kina ki vuravura oqo, me’u dautukuna na ka dina.” Taroga o Pailato: “A cava na ka dina?” Ia a sega ni waraka me sauma o Jisu.​—Joni 18:​36-​38.

6. (a) Sa dau vakamacalataki vakacava na “ka dina”? (b) Na cava na ilesilesi i Jisu vei ira na nona imuri?

⁶ Sa dau vakamacalataki ni “ka dina” e okati me “yavu ni veika era tu dina, veika era yaco dina, kei na veika era vakayavutaki dina.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Ia a vosa tu beka ga vakararaba o Jisu me baleta na ka dina? Sega. A tiko vakatabakidua ena nona vakasama e so sara ga na ka dina. A lesi ira na nona imuri mera kacivaka na ka dina oqo, ni a kaya vei ira: “Qisi ira me ra noqu tisaipeli na lewe ni veivanua kece ga, ka papitaisotaki ira e na yaca ni Tamamudou kei na Luvena kei na Yalo Tabu; vakavulici ira me ra muria na veika kece ga au sa vakarota tu vei kemudou.” (Maciu 28:​19, 20, VV) Ni se bera ni yaco “nai vakataotioti kei vuravura,” era na kacivaka “na dina ni tukutuku-vinaka” e vuravura taucoko na imuri dina i Jisu. (Maciu 24:3; Kalatia 2:​14) Ena vakayacori oqo me salavata kei na ka a kaya o Jisu: “Ka na vunautaki mada na i Tukutuku Vinaka ni matanitu ki na vuravura taucoko, me i vakadinadina ki na veivanua kece ga, sa na qai yaco mai na i vakataotioti.” (Maciu 24:​14, VV) E rui bibi gona meda vaqarai ira era vakavulici ira tiko na veimatanitu ena ka dina ena nodra vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou.

Eda na Vulica Vakacava na Ka Dina?

7. O na vakadinadinataka vakacava vua e dua ni o Jiova na iVurevure ni ka dina?

⁷ O Jiova na iVurevure ni ka dina vakayalo. A kaya na daunisame o Tevita ni o Jiova “na Kalou daudina.” (Same 31:5; 43:3) A vakadinata o Jisu ni vosa i Tamana e ka dina, qai kaya tale ga: “Sa vola na parofita eso, Ena vakavulici ira kecega na Kalou. A ra sa lako mai kina vei au ko ira yadua era sa rogoci Tamaqu, ka sa vakavulici.” (Joni 6:​45; 17:17; Aisea 54:13) Matata vinaka e ke ni o ira na vakasaqara voli na ka dina e dodonu mera vakavulici vei Jiova, na Dauniveivakavulici Levu. (Aisea 30:​20, 21, NW) O ira na vakasaqara na ka dina e dodonu mera kakavaka mera ‘kilai koya na Kalou.’ (Vosa Vakaibalebale 2:5) Duidui tale ga na sala e vakavulici keda se vakarautaka kina vei keda o Jiova na ka dina.

8. Na cava e so na sala e vakatavuvulitaka kina se vakadewataka mai kina na Kalou na ka dina?

⁸ Me kena ivakaraitaki, a solia na Lawa vei ira na Isireli o Jiova ena nona vakayagataki ira na agilosi. (Kalatia 3:​19) A yalataka ena tadra vei rau na peteriaki o Eparama kei Jekope ni na vakalougatataki rau. (Vakatekivu 15:​12-​16; 28:​10-​19) Bau vosa mai lomalagi na Kalou, me vaka mada ena gauna a papitaiso kina o Jisu qai rogo e vuravura na vosa vakatubuqoroqoro oqo: “O koya oqo na noqu Gone ni toko, au sa dauvinakata vakalevu.” (Maciu 3:​17) Dua tale ga na ka meda vakavinavinaka kina ni vakadewataka mai na ka dina na Kalou ena nona dusimaka e so na tamata mera vola na iVolatabu. (2 Timoci 3:​16, 17) Ke da vulica gona na Vosa ni Kalou, e keri sa rawa nida “vakabauta na ka dina.”​—2 Cesalonaika 2:​13.

Na Ka Dina kei na Luve ni Kalou

9. Sa vakayagataki Luvena vakacava na Kalou me vakatakila kina na ka dina?

⁹ Vakalevu ga, e vakayagataki Luvena, o Jisu Karisito, na Kalou me vakatakila na ka dina vua na kawatamata. (Iperiu 1:​1-3) Sega ni dua na tamata e uasivi Jisu ena nona dau tukuna na ka dina. (Joni 7:​46) Ni sa lesu mada ga i lomalagi, a se vakatakila tiko ga mai na ka dina mai vei Tamana. Me kena ivakaraitaki a taura na yapositolo o Joni “na veika e a vakatakila ko Jisu Karisito, na veika a solia vua na Kalou me vakaraitaka vei ira na nona tamata ni sa voleka ni yaco.”​—Vakatakila 1:​1-3, VV.

10, 11. (a) Na ka dina me baleta na cava a vunautaka o Jisu? (b) A vakavotuya vakacava na ka dina o Jisu?

¹⁰ A kaya vei Ponitio Pailato o Jisu ni a lako mai vuravura me mai tukuna na ka dina. A vakatakila ena nona cakacaka vakavunau voli ni ka dina oya e baleta tiko na kena vakadinadinataki ni dodonu tu ga na veiliutaki uasivi i Jiova, ia ena vakadinadinataki oqori ena veiliutaki vakatui i Karisito ena Matanitu ni Kalou. Na nona vakadinadinataka na ka dina o Jisu a sega ni yala wale ga ena nona vunautaka kei na nona vakatavuvulitaka. A bulataka sara ga. A vola kina oqo na yapositolo o Paula: “Me kakua ni vakalewai kemuni e dua e na ka e baleta na kakana se ka ni gunu, se ka e baleta e dua na solevu, se vula vou, se siga ni vakacecegu. Na veika oqo era sa i vakatakarakara wale ga ni veika dina e na qai yaco mai muri; ia sa i Karisito ga na ka dina.”​—Kolosa 2:​16, 17, VV.

¹¹ Dua na sala a vakavotui kina na ka dina, oya ena sucu i Jisu mai Peceliema me vaka sa tukuni oti mai. (Maika 5:2; Luke 2:​4-​11) Vakavotui tale ga na ka dina ni sa vakayacori na vosa vakaparofisai i Taniela me baleta na nona basika na Mesaia ena icavacava ni 69 na yabaki vakaivakatakarakara. A yaco oya ni sa soli koya yani vua na Kalou o Jisu ena gauna ni nona papitaiso qai lumuti ena yalo tabu ena kena gauna lokuci ena 29 S.K. (Taniela 9:​25; Luke 3:​1, 21, 22) A vakavotui na ka dina ena cakacaka vakavunau veivakauqeti i Jisu, ni a kacivaka kina na Matanitu ni Kalou. (Aisea 9:​1, 2, 6, 7; 61:​1, 2; Maciu 4:​13-​17; Luke 4:​18-​21) Vakavotui tale ga ena gauna a mate kina qai vakaturi tale.​—Same 16:​8-​11; Aisea 53:​5, 8, 11, 12; Maciu 20:28; Joni 1:​29; Cakacaka 2:​25-​31.

12. Na cava a rawa kina vei Jisu me kaya, ‘O yau na vunidina’?

¹² Ni usutu sara tiko ga ni ka dina o Jisu Karisito, a rawa kina vua me kaya: “Oi au na sala, kei na vu-ni-dina, kei na vu-ni-bula; sa sega ni torovi Tamaqu walega e dua na tamata, e na vukuqu ga.” (Joni 14:6) Era sereki vakayalo na tamata nira tutaka “na ka dina” ena nodra ciqoma na itavi i Jisu ena kena vakayacori na inaki ni Kalou. (Joni 8:​32-​36; 18:37) Era na rawata na bula tawamudu o ira na vaka na sipi nira ciqoma na ka dina ra qai muri Karisito ena nodra vakabauti koya.​—Joni 10:​24-​28.

13. Na cava na tolu na tikina eda na vakarau dikeva oqo me salavata kei na ka dina vakaivolatabu?

¹³ Era umani tiko ena vakabauta dina vakarisito na ivakavuvuli dina kece a vakadewataka mai o Jisu kei ira na nona tisaipeli era uqeti ena yalo tabu. O ira gona era “talairawarawa ki na vakabauta” era “muria tiko ga na dina.” (Cakacaka 6:​7, VV; 3 Joni 3, 4, VV) O koya gona, o cei o ira era muria tiko na dina edaidai? O cei era vakavulici ira tiko na veimatanitu ena ka dina? Me saumi na taro oqori, meda golevi ira mada na lotu Vakarisito taumada da qai dikeva na ka dina vakaivolatabu me baleta na nodra (1) vakabauta, (2) ivalavala ni sokalou, kei na (3) nodra itovo.

Na Ka Dina kei na Veika e Vakabauti

14, 15. Na cava beka eda rawa ni kaya me baleta na nodra raica na iVolatabu o ira na lotu Vakarisito taumada kei ira na iVakadinadina i Jiova?

¹⁴ Era doka vakalevu na Vosa volai i Jiova na lotu Vakarisito taumada. (Joni 17:17) A yavu sara ga ni nodra vakabauta kei na veika era cakava. A kaya o Clement mai na koro o Alexandria ena ikarua kei na ikatolu ni senitiuri: “O ira na guta na veika uasivi era na sega ni cegu ena nodra qara na ka dina, me yacova sara nira sa kunea na ivakadei ni ka era vakabauta mai na iVolatabu sara ga.”

¹⁵ Me vakataki ira ga na lotu Vakarisito taumada, era doka vakalevu na iVolatabu na iVakadinadina i Jiova. Era vakadinata ni “sai koya na Kalou sa vakavuna nai Vola Tabu kecega, a sa yaga oqo mei vakavuvuli.” (2 Timoci 3:​16) O koya gona, meda raica mada oqo e vica na ka era vakabauta na lotu Vakarisito taumada nida vakasamataka vata tiko kei na ka era sa vulica na tamata i Jiova ena gauna edaidai nira vakayagataka na iVolatabu me yavu ni nodra ivolanivuli.

Na Ka Dina me Baleti Ira na Mate

16. Na cava sara mada na kedra ituvaki dina na mate?

¹⁶ Nira vakabauta na iVolatabu na lotu Vakarisito taumada, oya na vuna era vakatavuvulitaka kina na ka dina me baleta na kedra ituvaki na mate. Era sega ni vakatavuvulitaka ni tiko na yalo ni tamata e bula tiko ga ni sa mate na yago. Ia era sa mai vakadinata ni ‘o ira na mate era sa sega ni kila e dua na ka,’ ni ‘sa oti tale ga na ka era vakanananu kina,’ qai vaka ga nira moce tu.​—Dauvunau 9:​5, 10.

17. O na vakamacalataka vakacava na nodra inuinui na mate?

¹⁷ Ia, o ira na tisaipeli taumada i Jisu era nuitaka dei ni nanumi ira vinaka tu na mate na Kalou, e tiko na gauna me na vakaturi ira tale. Na vakabauta oya a cavuta vakamatata o Paula, ni a kaya: “Ka’u sa vakanuinui vua na Kalou ni na tu cake tale . . . ko ira na yalododonu kei ira na sega ni yalododonu.” (Cakacaka 24:15) Oti mada ga e dua na gauna balavu mai na gauna oya, a vola oqo o Minucius Felix, e dua e kaya voli ni lotu Vakarisito: “O koya ga e yalowai ena kaya ni sega ni rawa ni bulia vou tale e dua na tamata na Kalou, ni o koya ga a buli keda, se vakaevei?” Me vakataki ira ga na lotu Vakarisito taumada, era vakabauta dei na iVakadinadina i Jiova na dina ni ka e kaya na iVolatabu me baleta na kedra ituvaki na mate kei na veivakaturi. Meda raica mada oqo se o cei na Kalou kei Karisito.

Na Ka Dina kei na Letoluvakalou

18, 19. Na cava e rawa ni tukuni kina ni sega ni ivakavuvuli vakaivolatabu na kena e baleta na Letoluvakalou?

¹⁸ O ira na lotu Vakarisito taumada era sega ni vakabauta ni Kalou, Karisito kei na yalo tabu eratou tiki ni dua na Letoluvakalou. E kaya na Encyclopædia Britannica: “E sega mada ga ni kune ena Veiyalayalati Vou na vosa Letoluvakalou se na kena ivakavuvuli, a sega tale ga ni loma i Jisu kei ira na nona imuri mera coqa na qaqa ni Shema [na masu vakaiperiu] ena Veiyalayalati Makawa e vaka: ‘Mo ni rogoca, na Isireli: O Jiova na noda Kalou ko Jiova sa dua bau.’ (Vkru. 6:4).” O ira na lotu Vakarisito era sega ni sokaloutaka na nodra Letoluvakalou na kai Roma se nodra kalou cava tale. Era ciqoma na vosa i Jisu e vakabibitaka me qaravi duadua ga o Jiova. (Maciu 4:​10) Kena ikuri, era vakadinata na vosa i Karisito ni a kaya: “Sa uasivi cake vei au ko Tamaqu.” (Joni 14:28) Era vakabauta tale ga oqori na iVakadinadina i Jiova nikua.

¹⁹ Era vakamatatataka sara ga na imuri taumada i Jisu na duidui e tiko ena kedratou maliwa na Kalou, Karisito, kei na yalo tabu. Nira papitaisotaki ira na tisaipeli, era cakava oya ena (1) yaca ni Tamada, (2) yaca ni Luvena, kei na (3) yaca ni yalo tabu, sega ni yaca ni Letoluvakalou. Na ivakavuvuli dina vakaivolatabu tale ga oya era vakatavuvulitaka na iVakadinadina i Jiova, era vakamatatataka kina ni tiko na duidui ena kedratou maliwa na Kalou, Luvena, kei na yalo tabu.​—Maciu 28:19.

Na Ka Dina kei na Papitaiso

20. Na cava e bibi mera vulica o ira na via papitaiso?

²⁰ A lesi ira na nona imuri o Jisu mera vukea e so tale mera tisaipeli ena nodra vakavulici ira ena ka dina. Ena vinakati mera vulica mada e liu e so na yavu ni ivakavuvuli vakaivolatabu ni se bera nira qai papitaiso. Dua oqo, mera vulica ra qai vakadinata na itutu kei na lewa e tu vua na Tamana kei koya na Luvena, o Jisu Karisito. (Joni 3:​16) E dodonu tale ga mera kila o ira na via papitaiso ni yalo tabu na igu yavavala wale ga ni Kalou, erau sega ni tautauvata.​—Cakacaka 2:​1-4.

21, 22. Na cava o kaya kina ni dodonu ga mera papitaiso o ira era sa vakabauta?

²¹ O ira na lotu Vakarisito taumada era a papitaisotaki ira ga era vakavulici, era veivutunitaka nodra cala, ra qai yalataki ira vakatabakidua vua na Kalou mera cakava na lomana. O ira na Jiu kei ira na tavuki ina lotu Vakajiu era soqo yani e Jerusalemi ena Penitiko 33 S.K. era sa kila oti tu na iVolatabu Vakaiperiu. Nira sa rogoci koya na yapositolo o Pita o ira oya ni vakamacalataki Jisu na Mesaia, rauta ni 3,000 vei ira era “sa vakabauta na nona vosa” ra qai “papitaisotaki.”​—Cakacaka 2:​41; 3:19–​4:4; 10:​34-​38.

²² Na papitaiso vakarisito e baleti ira ga era vakabauta. Era ciqoma na ka dina e so mai Samaria, “ia nira sa vakadinati Filipi ni sa vunautaka na veika ni matanitu ni Kalou, kei na yaca i Jisu Karisito, era sa qai papitaisotaki, ko ira na tagane kei ira na yalewa.” (Cakacaka 8:​12) E turaga dau lotu na matanivanua ni Iciopea e tavuki ina lotu Vakajiu. Ni sa kilai Jiova rawa tu, a vakadinata na ivakamacala i Filipi me baleta na parofisai kei koya na Mesaia, mani papitaiso sara. (Cakacaka 8:​34-​36) E muri, sa qai tukuna vei Konilio kei na so tale na kai Matanitu Tani o Pita ni ‘sa vinaka vua na Kalou o koya sa rerevaki koya ka caka dodonu,’ qai vosoti na nodra ivalavala ca o ira kece era vakabauti Jisu Karisito. (Cakacaka 10:​35, 43; 11:18) Na ka kece oqo e salavata kei na ivakaro i Jisu ‘mera qisi mera nona tisaipeli na lewe ni veivanua kece ga, ra qai vakavulici mera muria na ka kece ga sa vakarota vei ira o koya.’ (Maciu 28:​19, 20; Cakacaka 1:8) O ira na iVakadinadina i Jiova era muria na ivakatagedegede vata ga oqori, nira ciqomi ira wale ga era sa vulica na yavu ni ivakavuvuli vakaivolatabu ra qai yalataki ira vua na Kalou.

23, 24. Na cava na ivalavala dodonu mera papitaiso kina na lotu Vakarisito?

²³ Na ivalavala dodonu mera papitaiso kina o ira era vakabauta oya mera tabadromuci e wai. Ni sa papitaiso oti o Jisu ena Joritani, “sa cabe sara [se, “lamata,” NW] ko koya mai na wai.” (Marika 1:​10) Ni sa papitaiso na matanivanua ni Iciopea, rau a “lako sobu ruarua ki na wai,” oti “rau sa cabe cake mai.” (Cakacaka 8:​36-​40) Na kena dau vakaibalebaletaki ena iVolatabu na papitaiso ni vaka na veibulu e dusia tale ga ni papitaiso e okati kina na veitabadromuci e wai.​—Roma 6:​4-6; Kolosa 2:​12.

²⁴ Na ivola The Oxford Companion to the Bible e kaya oqo: “E laurai mai na ivakamacala ni papitaiso ena Veiyalayalati Vou ni o koya e papitaiso e dromuci sara ga e wai.” E kaya e dua na ivola ena vosa vakavaranise na Larousse du XX^e Siècle (Parisi, 1928), “na vanua kece ga e kune kina na wai, era papitaiso kina na lotu Vakarisito taumada ena nodra tabadromuci.” Ia na ivola na After Jesus​—The Triumph of Christianity e kaya oqo: “Ena papitaiso, e vinakati taumada kina na vakatusai ni nodra vakabauta o ira na via lakova na ikalawa oqo, oti oya mera sa qai tabadromuci e wai ena yaca i Jisu.”

25. Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga e tarava?

²⁵ Era ivakaraitaki wale ga na veitikina era sa cavuti oti mai me baleta na nodra vakabauta kei na ivakavuvuli vakaivolatabu na lotu Vakarisito taumada. E so tale na ivakaraitaki e rawa ni cavuti me ivakadei ni kena tautauvata na nodra vakabauta kei na nodra na iVakadinadina i Jiova. Eda na veivosakitaka ena ulutaga e tarava e so tale na sala mera kilai kina o ira era vakavulici ira tiko na lewe ni veivanua ena ka dina.

Vakamacalataka Mada

• E vinakata na Kalou meda sokaloutaki koya vakacava?

• A vakavotuya vakacava na ka dina o Jisu Karisito?

• Na cava na kedra ituvaki dina na mate?

• Mera papitaisotaki vakacava na lotu Vakarisito, ia na cava e gadrevi taumada vei ira na via papitaiso?

[iYaloyalo ena tabana e 16]

A kaya o Jisu vei Pailato: ‘Au sa mai tukuna na ka dina’

[iYaloyalo ena tabana e 17]

O rawa ni vakamacalataka se cava na vuna a kaya kina o Jisu: ‘O yau na vunidina’?

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Na cava na ka dina me baleta na nodra papitaiso na lotu Vakarisito?