Me Vakarogoi na Vakavinavinaka ena Vuvale

“VAKAMA yani ke o vinakata! Vakama!” A kaya yani ena bolebole o Tohru vei Yoko, na watina yalewa.a “Au na vakama dina,” a sauma mai o Yoko ena nona waqaca na masese qai vakama na kedrau itaba. A qai kailavaka tale mai, “Au na vakama na vale!” A qai sauma o Tohru ena nona sabaki koya, mani tini sara na veiba oqo ina ivakarau kaukaua.

Tolu na yabaki yani i liu, rau a dau marautaka tu o Tohru kei Yoko na nodrau bula vakawati. Na cava a qai vakaleqa? Dina ni vaka me turaga vinaka o Tohru, ia e nanuma o watina ni sa sega ni lomani koya qai sa sega tale ga ni kauaitaka na veika e gadreva. E kena irairai ni a sega ni dau kauaitaka o Tohru na gagadre nei watina me lomani. Nona sega ni vosota rawa o Yoko, sa qai tubu ga kina na nona cudru kei na nona cati watina. E mani yacovi Yoko kina na mate ni sega ni moce rawa, nuiqawaqawa, sega ni via kana, masa ni yago, lomabibi kei na rere. Ia, e sega ga ni bau kauaitaka o Tohru na bula yavavala ni nona vuvale, baleta oya sa kena ivakarau tu ga vua.

“Na Gauna Cacamatua, Lewalewai Dredre”

E dau sotavi tale ga vakalevu ena gauna oqo na leqa vaka oya. A tukuna tu mai vakailiu na yapositolo o Paula me baleta na noda gauna ni na “sega [kina] na veilomani.” (2 Timoci 3:​1-5, NW) Na vosa taumada vakirisi e vakadewataki oqo me “sega na veilomani,” e dusia toka vakatabakidua na sega ni veilomani vakaveiwekani. Io, eda raica ena noda gauna oqo ni sa batabata mai na veilomani vakaveiwekani. Kevaka mada ga e tiko na loloma, ena rairai dredre beka vua e dua na lewenivuvale me tukuna vua e dua tale ni lomani koya.

Era sega ni kila e vuqa na itubutubu ena gauna oqo na sala mera vakaraitaka kina na nodra loloma kei na nodra veikauaitaki vei ira na luvedra. So era susu mai ena vuvale e sega kina na veilomani, ia era sega ni kila ni rawa nira marautaka qai taleitaka cake na bula nira vakila nira lomani. A vaka sara ga oqori na ituvaki a sotava o Tohru. Ena gauna se lailai kina, e dau osooso vakalevu o tamana ena nona cakacaka qai dau suka ga mai sa bogilevu. Tutuyadua me qai dau vosa vei Tohru, ia ke vosa vua ena vosa vakacaca ga. A cakacaka saumi vakatabakidua tale ga o tinai Tohru, e sega gona ni levu na gauna e vakayagataka vua. E dau nona ivakawele tu ga na sara retioyaloyalo. E sega ni dau rogoci na vosa ni veivakacaucautaki se na veivosaki vakavuvale.

E dua tale ga na ka e dau vakavuleqa oya na itovo vakavanua. Ena so na yasa i Sauca Amerika, ena gadrevi vua na tagane me biuta vakatikitiki na nona itovo vakavanua me rawa ni tukuna vei watina ni lomani koya. Levu na vanua mai Esia kei Aferika, e sega ni nodra itovo vakavanua mera vakaraitaka na nodra vakavinavinaka ena veika era tukuna se cakava. E dau dredre vei ira na tagane vakawati mera tukuna vei watidra se luvedra “Au lomani iko.” Ia, eda rawa ni vuli mai na ivakaraitaki uasivi duadua ni veivolekati vakavuvale, e sa vakadinadinataki na kena yaga mai na dua na gauna balavu.

iVakaraitaki Vinaka ni Veivolekati Vakavuvale

Na ivakaraitaki uasivi mera muria na vuvale oya na nodrau veivolekati na Kalou o Jiova kei na Luvena duabau ga a vakatubura. E uasivi na nodrau veilomani. Ena vica vata na udolu na yabaki, a marautaka voli na veimaliwai kei Tamana na kabula vakayalo a qai mai vakatokai e muri me o Jisu Karisito. A vakamacalataka vaka oqo na nodrau veiwekani: “Au a qai tiko kaya me matai daucakacaka: ka’u a nona ka e daurekitaki e na veisiga, ka’u a marau tiko e matana.” (Vosa Vakaibalebale 8:​30) Nona vakadeitaka gona o Luvena ni lomani koya o Tamana, a rawa kina me tukuna vei ira na tani ni o Jiova e dau rekitaki koya e veisiga. E dau marautaka na tiko kei Tamana e veigauna.

Na gauna mada ga a bula voli kina vakatamata o Jisu, a vakadeitaki vua na loloma titobu nei Tamana. Ni papitaiso oti, a rogoca o Jisu na domo i Tamana: “O koya oqo na noqu Gone ni toko, au sa dauvinakata vakalevu.” (Maciu 3:​17) Sa dua dina na ivakaraitaki veivakauqeti ni loloma ena itekitekivu ni nona ilesilesi o Jisu e vuravura! E tara sara beka ga na lomana ni rogoca na nona veivakadonui o Tamana, ni vaka me nanuma lesu kece kina na nona bula mai lomalagi.

O koya gona, e kotora o Jiova na ivakaraitaki uasivi ni veilomani vei ira na lewe ni nona vuvale e vuravura kei lomalagi ena kena iyacoyaco i cake duadua. Ke da ciqomi Jisu Karisito, eda na rawa ni marautaka tale ga na nona loloma o Jiova. (Joni 16:27) Eda na sega beka ni rogoca na domo i Jiova mai lomalagi, ia eda na raica na nona loloma ena veika e bulia, ena nona vakarautaka na isoro ni veivoli i Jisu, kei na sala tale e so. (1 Joni 4:​9, 10) E dau rogoca sara mada ga o Jiova na noda masu qai sauma ena sala e yaga kina vei keda. (Same 145:18; Aisea 48:17) Nida bucina gona e dua na veiwekani voleka kei Jiova, ena titobu na noda vakavinavinakataka na nona veikauaitaki vakayalololoma.

O Jisu a vulica mai vei Tamana me dau yalololoma, veinanumi, yalovinaka, kei na nona dau kauaitaki ira dina na tani. A vakamacalataka: “Na veika sa kitaka ko koya [o Tamana], sa kitaka vaka talega kina na Luvena. Ni sa lomana na Luvena ko Tamana, a sa vakatakila vua na ka kecega sa kitaka ko koya.” (Joni 5:​19, 20) O koya gona, e rawa tale ga nida bucina na loloma nida vulica na ivakaraitaki a virikotora o Jisu ena gauna a bula voli kina e vuravura.​—Filipai 1:8.

Me Bucini Vakacava na Veilomani ena Vuvale?

Ni “loloma na Kalou” da qai buli meda ‘itovo vata kei koya,’ e rawa gona nida vakila da qai vakaraitaka na loloma. (1 Joni 4:8; Vakatekivu 1:​26, 27) Ia, sega ni tutu ga eda sa veilomani. Ena dodonu meda lomani ira taumada na keda isa kei ira na luveda me qai rawa nida tukuna kina vei ira nida lomani ira. Meda kauaitaka gona da qai vakasamataka nodra veitovo vinaka, dina ni na rairai sega soti beka ni ka levu ena imatai ni gauna. Ia, o na rairai kaya beka: ‘E sega ni dua na itovo talei au raica vei watiqu [se luvequ].’ O ira era a digitaka beka na nodra itubutubu na watidra era na sega soti ni lomani ira na kedra isa. So ena rairai sega beka ni a via vakaluveni. Se mani cava e vakavuna, ena vinaka meda dikeva mada na loloma a vakaraitaka o Jiova vua na watina vakaivakatakarakara, na matanitu o Isireli, ena ikatini ni senitiuri B.S.K. Dina ni a vakadeitaka na parofita o Ilaija ni sa sega ni dua na dau sokaloutaki Jiova e se vo ena kedra maliwa na yavusa e tini ni Isireli, ia a digovi ira o Jiova qai kunea e dua na iwiliwili vinaka​—era le 7,000 taucoko​—e talei vua na nodra itovo. E rawa beka mo vakatotomuri Jiova ena nomu qara ga na nodra itovo vinaka na lewe ni nomu vuvale?​—1 Tui 19:​14-​18.

Me rawa nira kila na vo ni vuvale ni o lomani ira, ena vinaka mo saga vagumatua mo tukuna vei ira. Ni o raica e dua na ka e gadrevi me vakacaucautaki, vakaraitaka ena nomu tukuna. Ni vakamacalataki tiko e dua na yalewa vakawati vinaka, na Vosa ni Kalou e cavuta e dua na itovo eratou vakaraitaka na lewe ni nona vuvale: “Eratou tubu cake na luvena, me vosavakalougatataki koya; a watina talega, sa vakacaucautaki koya.” (Vosa Vakaibalebale 31:28) Da raica e ke ni a rawarawa vei iratou na lewenivuvale me ratou tauca na vosa ni veivakacaucautaki. Nona vosa vakacaucautaki watina e dua na Tama, e sa virikotora kina na ivakaraitaki vinaka me muria na luvena tagane, qai vakauqeti luvena tale ga me vu dina mai lomana na nona vosa vakacaucautaki watina ena gauna ena vakawati kina.

O ira tale ga na itubutubu e dodonu mera dau vosa vakacaucautaki ira na luvedra. Oqo e vukei ira na gone mera kua ni beci ira ga vakataki ira. Ena rawa vakacava vua e dua me ‘lomana na kainona me vaka e lomani koya’ ke sega ni dokai koya mada ga? (Maciu 22:39) Ena dua tale na yasana, ke ra dau vosa beci ira na luvedra na itubutubu, ra qai sega vakadua ni dau vosa vakacaucautaki ira, ena rawarawa sara mera beci ira vakataki ira na gone, qai dredre kina mera lomani ira na tani.​—Efeso 4:​31, 32.

O na Rawa ni Vukei

Vakacava ke o a susu mai ena dua na vuvale e sega kina na veilomani? E se rawa ga ni o vulica na dau loloma. Na imatai ni kalawa oya mo kila na nomu malumalumu qai ciqoma ni na gadrevi mo cakacaka kina. E dau veivuke sara vakalevu ena tikina oqo na Vosa ni Kalou, na iVolatabu, ni vakatauvatani tiko ina iloilo. Nida ilovi keda gona ina ivakavuvuli vakaivolatabu, eda na raica kina na veika e lekata na noda rai. (Jemesa 1:​23) Nida taurivaka na ivakavuvuli vakaivolatabu, eda na rawa ni vakadodonutaka kina na rai cala e dau tiko. (Efeso 4:​20-​24; Filipai 4:​8, 9) Ena gadrevi meda cakava wasoma, meda kua vakadua ni “oca e na caka vinaka.”​—Kalatia 6:​9, VV.

E dredre vei ira e so mera dau loloma nira vakaiulubaletaka na sala era susu kina kei na nodra itovo vakavanua. Ia, e laurai ena dua na vakadidike wale tiko ga oqo ni rawa ni valuti na leqa vaka oqo. E vakamacalataka o Dr. Daniel Goleman, e dua na kenadau ni dikevi ni vakasama ni ‘itovo sa ti tu na wakana e lomada mai na gauna ni gone e rawa ni moici.’ Sa sivi oqo e 19 na senitiuri, a tukuni tu ena iVolatabu ni veivuke ga ni yalo tabu ni Kalou ena rawa ni moica na itovo sara mada ga e ti tu na wakana e lomada. E vakaroti keda vaka oqo: “Luvata tu na tamata makawa kei na nonai valavala; ka dou  . . . vakasuluma oqori sa vou.”​—Kolosa 3:​9, 10.

Ni ratou sa kila rawa na vuvale na nodratou dui malumalumu, ena bibi me ratou nanuma tiko na veika eratou gadreva ni ratou vuli iVolatabu. Me kena ivakaraitaki, vakacava mo dikeva na ka e kaya na iVolatabu me baleta na vosa “veilomani?” O na rairai kunea beka e dua na tikinivolatabu vaka oqo: “Dou a rogoca na dauvosota nei Jope, dou sa raica talega ni sa tinia vakaevei na Turaga; ni sa yalovinaka sara na Turaga, ka sa dauloloma.” (Jemesa 5:​11) Oti, o qai dikeva na ivolatukutuku vakaivolatabu me baleti Jope, e vakaraitaki kina na nona yalovinaka kei na nona yalololoma o Jiova vei Jope. Sega ni vakabekataki ni o na via vakatotomuri Jiova ena nomu vakaraitaka na yalovinaka kei na yalololoma ena loma ni nomu vuvale.

O koya gona nida sega ni uasivi, ‘eda na cala kece ga vakavuqa’ ena veika eda tukuna. (Jemesa 3:2) Ena vuvale, eda na rairai sega beka ni vakayagataka na yameda ena sala e veivakauqeti. Ena veivuke kina na noda masu kei na noda vakararavi vei Jiova. Kua ni o soro. “Dou masu tikoga ka kua ni mudu.” (1 Cesalonaika 5:​17) O Jiova ena vukei ira era qara mera lomani ena vuvale kei ira era vinakata mera vakaraitaka ia era sega ni rawa.

Kena ikuri, e sa vakarautaka vakayalololoma o Jiova na veivuke ena ivavakoso lotu Vakarisito. A vola o Jemesa: “Kevaka e dua vei kemudou sa tauvi-mate [vakayalo], me kacivi ira na qase ni soqosoqo lewe ni lotu; ia me ra masulaki koya, ka walia e na waiwai e na yaca ni Turaga.” (Jemesa 5:​14) Io, e rawa nira veivuke vakalevu na qase ni ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova vei ira na vuvale e dredre mera veilomani. E dina nira sega ni kenadau na qase ni ivavakoso ena dikevi ni vakasama, ia e rawa nira vukei ira na itokani vakabauta vata, e sega ni nodra tukuna vei ira na ka mera cakava, ena nodra vakananuma ga vei ira na rai nei Jiova ra qai masu vata ena vukudra.​—Same 119:105; Kalatia 6:1.

Me vaka na kedrau ituvaki o Tohru kei Yoko, era a tu vakarau na qase ni ivavakoso vakarisito mera rogoca na nodrau leqa ra qai vakacegui rau tale ga. (1 Pita 5:​2, 3) Ena so na gauna, e dau sikovi rau yani e dua na qase ni ivavakoso kei watina, me rawa ni yaga vei Yoko na veimaliwai kei na dua na marama lotu Vakarisito matua, me vukei Yoko me ‘vakayalomatuataki koya me lomani watina.’ (Taito 2:​3, 4) Nira vakaraitaka nodra veikauaitaki, nodra kila vinaka na ituvaki dredre kei na rarawa era sotava tu na nodra itokani lotu Vakarisito, era yaco kina na qase ni ivavakoso mera “vaka nai vunivuni mai na cagi, kei nai vakaruru mai na cava.”​—Aisea 32:​1, 2.

Ena vuku ni nodra veivuke na qase ni ivavakoso yalololoma oqo, a kila kina o Tohru ni nona malumalumu oya ni sega ni dau rawa ni vakaraitaka na lomana. Vaka kina “ena iotioti ni veisiga,” ena bololaka tiko o Setani na bula vakavuvale. (2 Timoci 3:​1, NW) A vakatulewataka gona o Tohru me valuta na nona malumalumu. A raica rawa o koya ni nona malumalumu e vu mai na nona a sega ni dau lomani ena gauna e tubu cake tiko kina. Nona vuli iVolatabu vagumatua kei na nona dau masu, e yaco kina me kauaitaka vakalevu cake o Tohru na veika e gadreva o Yoko.

Dina ni a cudruvi Tohru tiko o Yoko, ia nona kila na ivakarau ni bula ni vuvale a susu mai kina o Tohru qai raica tale ga na nona malumalumu, a sasaga sara ga vagumatua me dau kauaitaka ga na veika vinaka me baleti watina. (Maciu 7:​1-3; Roma 5:​12; Kolosa 3:​12-​14) A kerea vagumatua vei Jiova na kaukaua me rawa ni lomani watina tiko ga kina. (Filipai 4:​6, 7) Yaco na gauna, sa tekivu vakaraitaka tale ga o Tohru na loloma, na ka a marautaka dina na watina.

Io, kevaka mada ga o kunea ni dredre mo vakila qai vakaraitaka na loloma ena vuvale, ena rawa ga mo valuta na malumalumu oqo. E solia vei keda na Vosa ni Kalou na veidusimaki ena yaga vakalevu. (Same 19:7) O na rawa ni valuta na malumalumu e rairai dredre toka ena kemudou maliwa vakavuvale, kevaka o raica vakabibi na malumalumu oqo, saga mo raica na nodra itovo vinaka na lewe ni nomu vuvale, nomu vulica qai bulataka na Vosa ni Kalou, vakararavi vei Jiova ena nomu dau masu vagumatua, kei na nomu qara na nodra veivuke na qase ni ivavakoso matua ni lotu Vakarisito. (1 Pita 5:7) O na rawa ni reki tale ga me vakataka e dua na tagane vakawati mai Mereke. A vakauqeti me tukuna vei watina ni lomani koya. Gauna sa qai doudou kina me kaya “Au lomani iko,” a kurabuitaka na kena isau. Nona tagi ena marau a kaya mai o watina: “Au lomani iko tale ga, ia oqo sa qai imatai ni gauna ena 25 na yabaki mo cavuta kina vaka oqo.” Me kua mada ga ni tauri iko e 25 na yabaki mo qai kaya vei watimu kei ira na luvemu ni o lomani iratou!

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 28]

E vakarautaka na veivuke o Jiova ena nona Vosa, na iVolatabu